Marc Pachter: The art of the interview

Marc Pachter: Nghệ thuật phỏng vấn

Translator: Ha Tran Reviewer: Le Vu

The National Portrait Gallery is the place dedicated

Bảo tàng Chân Dung Quốc Gia là nơi góp phần

to presenting great American lives,

giới thiệu các cuộc đời vĩ đại,

amazing people.

những người Mỹ kiệt xuất.

And that's what it's about.

Đó là chức năng của nó.

We use portraiture as a way to deliver those lives, but that's it.

Chúng tôi sử dụng nghệ thuật vẽ chân dung để truyển tải các cuộc đời đó, đơn giản vậy.

And so I'm not going to talk about the painted portrait today.

Và tôi sẽ không nói về bức chân dung được vẽ.

I'm going to talk about a program I started there,

Mà tôi sẽ nói về 1 chương trình tôi đã bắt đầu ở đó,

which, from my point of view, is the proudest thing I did.

và theo quan điểm của tôi, đó là điều đáng tự hào nhất từng làm.

I started to worry about the fact

Tôi bắt đầu lo ngại về sự thực rằng

that a lot of people don't get their portraits painted anymore,

có nhiều người không vẽ tranh chân dung nữa,

and they're amazing people,

và họ đều là những người xuất sắc cả,

and we want to deliver them to future generations.

và chúng tôi muốn lưu truyền hình ảnh của họ cho thế hệ tương lai.

So, how do we do that?

Vậy, chúng ta phải làm sao?

And so I came up with the idea of the living self-portrait series.

Và tôi đã nảy ra ý tưởng về một loạt tranh tự họa sống động.

And the living self-portrait series was the idea of basically

Chuỗi tranh tự họa sống là ý tưởng mà nói đơn giản

my being a brush in the hand

là tôi sẽ là 1 cây cọ trong tay

of amazing people who would come and I would interview.

những người đáng kinh ngạc đến để tôi phỏng vấn.

And so what I'm going to do is, not so much give you

Thế nên những gì tôi định làm là, không đủ để đưa cho bạn

the great hits of that program,

những thành tựu nổi bật nhất của chương trình

as to give you this whole notion

bằng đưa ra toàn bộ khái niệm

of how you encounter people in that kind of situation,

về cách bạn đối mặt với mọi người trong tình huống đó,

what you try to find out about them,

về những gì bạn sẽ cố gắng khám phá về họ,

and when people deliver and when they don't and why.

và khi nào thì họ nói, khi nào không và tại sao.

Now, I had two preconditions.

Nào, tôi có 2 tiền đề.

One was that they be American.

Một là họ là người Mỹ.

That's just because, in the nature of the National Portrait Gallery,

Là vì thực chất của Bảo Tàng Chân Dung Quốc Gia,

it's created to look at American lives.

được lập ra để xem xét những cuộc đời Mỹ.

That was easy, but then I made the decision,

Thế thì dễ rồi, nhưng sau đó tôi đã đưa ra quyết định,

maybe arbitrary,

có thể tùy ý,

that they needed to be people of a certain age,

rằng họ phải là những người trong độ tuổi nhất định,

which at that point, when I created this program,

và vì thế khi tôi làm chương trình này,

seemed really old.

họ toàn người cao tuổi hết rồi.

Sixties, seventies, eighties and nineties.

60,70,80, và 90.

For obvious reasons, it doesn't seem that old anymore to me.

Vì những lý do hiển nhiên, với tôi thế không phải là già.

And why did I do that?

Và tại sao tôi lại làm thế?

Well, for one thing, we're a youth-obsessed culture.

Vì 1 điều, chúng ta có nền văn hóa bị ám ảnh bởi tuổi thanh xuân.

And I thought really what we need is an elders program

Và tôi nghĩ chúng ta cần là 1 chương trình cho người già,

to just sit at the feet of amazing people and hear them talk.

để ngồi cạnh chân của những người kiệt xuất, và lắng nghe họ nói.

But the second part of it -- and the older I get,

Nhưng phần thứ 2 là, tôi càng già,

the more convinced I am that that's true.

tôi càng bị thuyết phục điều đó là đúng.

It's amazing what people will say when they know

Mọi người sẽ nói những điều rất đáng ngạc nhiên khi họ biết

how the story turned out.

câu chuyện hóa ra thế nào.

That's the one advantage that older people have.

Đó là 1 lợi thế mà người lớn tuổi hơn có.

Well, they have other, little bit of advantage,

Họ có chút lợi thế

but they also have some disadvantages,

nhưng đồng thời có 1 vài bất lợi,

but the one thing they or we have is that

nhưng 1 điều họ hay chúng ta có là

we've reached the point in life

chúng ta đạt đến một điểm trong cuộc sống

where we know how the story turned out.

chúng ta biết câu chuyện hóa ra thế nào.

So, we can then go back in our lives,

Nên, chúng ta có thể quay lại cuộc sống của chúng ta,

if we've got an interviewer who gets that,

nếu chúng ta có 1 người phỏng vấn hiểu được điều đó,

and begin to reflect on how we got there.

và bắt đầu phản ánh cách chúng ta hiểu.

All of those accidents that wound up

Tất cả các tai nạn gây thương tích

creating the life narrative that we inherited.

hình thành cách kể chuyện cuộc sống mà chúng ta thừa kế.

So, I thought okay, now,

Nên tôi nghĩ, được thôi, nào,

what is it going to take to make this work?

bây giờ cần gì để khiến nó có tác dụng?

There are many kinds of interviews. We know them.

Có nhiều loại phỏng vấn. Chúng ta biết chúng.

There are the journalist interviews,

Có kiểu phỏng vấn báo chí,

which are the interrogation that is expected.

dùng các câu hỏi có thể đoán trước được.

This is somewhat against resistance

Điều này nhằm chống lại sự kháng lại

and caginess on the part of the interviewee.

và thoái thác vốn là 1 phần của người được phỏng vấn.

Then there's the celebrity interview,

Tiếp đến là phỏng vấn người nổi tiếng,

where it's more important who's asking the question than who answers.

nhưng ai là người đặt câu hỏi thì còn quan trọng hơn ai sẽ trả lời.

That's Barbara Walters and others like that, and we like that.

Đó là Barbara Walters và những người khác giống thế và chúng ta thích vậy.

That's Frost-Nixon, where Frost seems to be as important

Đó là Frost-Nixon, Frost có vẻ quan trọng bằng

as Nixon in that process.

Nixon trong quá trình đó.

Fair enough.

Công bằng vừa đủ.

But I wanted interviews that were different.

Nhưng tôi muốn những cuộc phỏng vấn khác.

I wanted to be, as I later thought of it, empathic,

Khi nghĩ đến điều này, tôi muốn thấu cảm,

which is to say, to feel what they wanted to say

để cảm nhận được những gì họ muốn nói

and to be an agent of their self-revelation.

và là 1 yếu tố xúc tác để họ tự bộc bạch.

By the way, this was always done in public.

Điều này luôn được áp dụng công khai.

This was not an oral history program.

Đây không phải 1 chương trình lịch sử vấn đáp.

This was all about 300 people sitting at the feet of this individual,

Đây là 300 người ngồi dưới chân 1 cá nhân,

and having me be the brush in their self-portrait.

và nhờ tôi làm cây cọ trong bức chân dung tự họa của họ.

Now, it turns out that I was pretty good at that.

Hóa ra tôi khá giỏi về khoản đó.

I didn't know it coming into it.

Tôi còn không biết mình làm được thế

And the only reason I really know that

Và lý do duy nhất giúp tôi biết được là vì

is because of one interview I did with Senator William Fulbright,

1 cuộc phỏng vấn với Thượng nghị sĩ William Fullbright,

and that was six months after he'd had a stroke.

và đó là 6 tháng sau khi ông bị đột quỵ.

And he had never appeared in public since that point.

Và ông không xuất hiện trước công chúng từ khi đó.

This was not a devastating stroke,

Tuy không phải cơn đột quỵ chết người,

but it did affect his speaking and so forth.

nhưng nó ảnh hưởng tới khả năng nói của ông.

And I thought it was worth a chance,

Và tôi nghĩ đây là cơ hội đáng giá,

he thought it was worth a chance,

ông ấy nghĩ nó đáng 1 cơ hội,

and so we got up on the stage,

và thế là chúng tôi lên sân khấu,

and we had an hour conversation about his life,

và chúng tôi nói chuyện khoảng 1 tiếng về cuộc đời ông,

and after that a woman rushed up to me,

và sau đó 1 phụ nữ vội vã gọi tôi,

essentially did,

có vẻ quan trọng,

and she said, "Where did you train as a doctor?"

cô ấy nói," Anh học nghề bác sĩ ở đâu vậy?"

And I said, "I have no training as a doctor. I never claimed that."

Tôi nói là," Tôi không được đào tạo làm bác sĩ. Tôi chưa bao giờ nói thế cả."

And she said, "Well, something very weird was happening.

Và cô ấy nói," Có 1 điều rất kỳ lạ đang diễn ra.

When he started a sentence, particularly

Khi ông ấy bắt đầu 1 câu, cụ thể

in the early parts of the interview,

trong ở phần đầu của cuộc phỏng vấn,

and paused, you gave him the word,

và dừng lại, anh đã cho ông ấy từ,

the bridge to get to the end of the sentence,

1 cây cầu để đi tới phần kết thúc của câu,

and by the end of it,

và sau đó,

he was speaking complete sentences on his own."

ông ấy tự nói ra câu hoàn chỉnh."

I didn't know what was going on,

Tôi đã không biết điều đó,

but I was so part of the process of getting that out.

nhưng tôi đã là 1 phần trong quá trình để giúp ông ấy bộc bạch.

So I thought, okay, fine, I've got empathy,

Nên tôi nghĩ, ổn thôi, tôi có khả năng thấu hiểu

or empathy, at any rate,

ở mức độ nào đó,

is what's critical to this kind of interview.

điều rất quan trọng với loại phỏng vấn này.

But then I began to think of other things.

Nhưng sau đó tôi bắt đầu nghĩ đến những thứ khác.

Who makes a great interview in this context?

Ai làm được 1 cuộc phỏng vấn tuyệt vời trong hoàn cảnh này?

It had nothing to do with their intellect,

Nó không liên quan gì đến trí tuệ của họ,

the quality of their intellect.

khả năng tư duy.

Some of them were very brilliant,

Một số người trong đó rất thông minh,

some of them were,

1 số thì,

you know, ordinary people who would never claim to be intellectuals,

bạn biết đấy, những người bình thường không bao giờ tự xưng là người trí thức,

but it was never about that.

nhưng điều đó không bao giờ quan trọng.

It was about their energy.

Mà cái chính là năng lượng của họ.

It's energy that creates extraordinary interviews

Đó là năng lượng làm nên những cuộc phỏng vấn phi thường

and extraordinary lives.

và những cuộc đời phi thường.

I'm convinced of it.

Tôi hoàn toàn bị thuyết phục về điều đó.

And it had nothing to do with the energy of being young.

Và nó không có gì liên quan tới năng lượng của tuổi trẻ.

These were people through their 90s.

Đây là những người đã ngoài 90.

In fact, the first person I interviewed

Thực ra, người đầu tiên tôi phỏng vấn

was George Abbott, who was 97,

là George Abott, 97 tuổi,

and Abbott was filled with the life force --

và Abott tràn đầy sức mạnh cuộc sống --

I guess that's the way I think about it -- filled with it.

Tôi đoán đó là cách tôi nghĩ về nó -- tràn đầy.

And so he filled the room,

Và thế là anh ta làm tràn ngập,

and we had an extraordinary conversation.

và chúng tôi có 1 cuộc trò chuyện kỳ thú.

He was supposed to be the toughest interview that anybody would ever do

Tôi nghĩ đó sẽ là cuộc phỏng vấn căng thẳng nhất mà bất cứ ai từng thử

because he was famous for being silent,

vì ông ấy nổi tiếng là ít lời,

for never ever saying anything

vì không bao giờ nói cái gì cả

except maybe a word or two.

ngoại trừ 1 hay 2 từ.

And, in fact, he did wind up opening up --

Và, thực ra ông ấy sau đó đã mở lòng --

by the way, his energy is evidenced in other ways.

năng lượng của ông được thể hiện bằng những cách khác.

He subsequently got married again at 102,

Sau đó ông tái hôn khi 102 tuổi,

so he, you know, he had a lot of the life force in him.

cho nên trong ông tồn tại rất nhiều sức mạnh cuộc sống.

But after the interview, I got a call,

Nhưng sau buổi phỏng vấn, tôi nhận được 1 cuộc gọi,

very gruff voice, from a woman.

1 giọng nói rất cộc cằn, từ 1 người phụ nữ,

I didn't know who she was,

tôi không biết bà ấy là ai cả,

and she said, "Did you get George Abbott to talk?"

và bà ấy nói," Có phải anh đã làm George Abbott nói chuyện?"

And I said, "Yeah. Apparently I did."

Và tôi nói," Vâng, đúng rồi."

And she said, "I'm his old girlfriend, Maureen Stapleton,

Và bà ấy nói,"Tôi là bạn gái cũ của ông ấy, Maureen Stapleton,

and I could never do it."

và tôi chưa bao giờ làm được điều đó."

And then she made me go up with the tape of it

Sau đó bà ấy bắt tôi cho nghe lại băng

and prove that George Abbott actually could talk.

và chứng minh ông ấy thực sự có thể nói chuyện.

So, you know, you want energy,

Bạn biết là bạn muốn năng lượng,

you want the life force,

bạn muốn sức mạnh cuộc sống,

but you really want them also to think

nhưng bạn cũng rất muốn họ nghĩ

that they have a story worth sharing.

rằng họ có 1 câu chuyện đáng để chia sẻ.

The worst interviews that you can ever have

Cuộc phỏng vấn tồi tệ nhất mà tôi từng có

are with people who are modest.

là với những người khiêm tốn.

Never ever get up on a stage with somebody who's modest,

Đừng bao giờ lên sân khấu với ai đó khiêm tốn

because all of these people have been assembled

bởi vì tất cả những người này được lắp ráp

to listen to them, and they sit there and they say,

để lắng nghe họ, và họ ngồi đó và nói,

"Aw, shucks, it was an accident."

"Aw, thật ngại quá, đó chỉ là tình cờ thôi."

There's nothing that ever happens that justifies

Chẳng gì có thể bảo đảm

people taking good hours of the day to be with them.

mọi người lãng phí hàng tiếng đồng hồ với họ.

The worst interview I ever did: William L. Shirer.

Cuộc phỏng vấn chán nhất tôi từng làm: William L.Shirer.

The journalist who did "The Rise and Fall of the Third Reich."

Nhà báo viết bài " Thăng trầm của Đệ Tam Quốc xã."

This guy had met Hitler and Gandhi within six months,

Người đàn ông này đã gặp Hitler và Gandhi trong vòng 6 tháng,

and every time I'd ask him about it, he'd say, "Oh, I just happened to be there.

và cứ mỗi lần tôi hỏi ông ấy về chuyện đó, ông toàn nói," Oh, tôi chỉ tình cờ ở đó thôi.

Didn't matter." Whatever.

Không có gì cả." Cái gì cũng được.

Awful.

Bó tay.

I never would ever agree to interview a modest person.

Tôi không bao giờ đồng ý phỏng vấn 1 người khiêm tốn.

They have to think that they did something

Họ phải nghĩ là họ đã làm được việc gì đó

and that they want to share it with you.

và muốn chia sẻ với bạn.

But it comes down, in the end,

Nhưng rốt cuộc, cái khó là

to how do you get through all the barriers we have.

làm thế nào để bạn vượt qua các rào chắn chúng ta có.

All of us are public and private beings,

Tất cả chúng ta là sinh vật thích công khai hoặc thích riêng tư,

and if all you're going to get from the interviewee is their public self,

và nếu bạn có được thứ gì đó từ những người được phỏng vấn, thì đó là hình ảnh công khai của họ,

there's no point in it.

chẳng có ý nghĩa gì trong đó cả.

It's pre-programmed. It's infomercial,

Nó được lập trình trước. Đó là chương trình quảng cáo,

and we all have infomercials about our lives.

và tất cả chúng ta đều có chương trình quảng cáo về cuộc sống của chúng ta.

We know the great lines, we know the great moments,

Chúng ta biết những dòng tuyệt vời, những khoảng khắc tuyệt vời,

we know what we're not going to share,

chúng ta biết điều chúng ta sẽ không bao giờ chia sẻ,

and the point of this was not to embarrass anybody.

và điểm mấu chốt là không làm ai bối rối.

This wasn't -- and some of you will remember

Đây không phải là -- và một vài người trong các bạn sẽ nhớ

Mike Wallace's old interviews --

những cuộc phỏng vấn cũ của Mike Wallce --

tough, aggressive and so forth. They have their place.

khó khăn, đầy công kích. Chúng có vị trí của mình.

I was trying to get them to say what they probably wanted to say,

Tôi cố gắng khiến họ nói những điều họ có thể muốn nói,

to break out of their own cocoon of the public self,

thoát khỏi vỏ kén lánh đời,

and the more public they had been,

và họ càng có vẻ công khai,

the more entrenched that person, that outer person was.

thì người hướng ngoại đó càng cố thủ hơn ta tưởng.

And let me tell you at once the worse moment and the best moment

Và hãy để tôi nói cho các bạn biết ngay lập tức khoảng khác tồi tệ nhất và hay nhất

that happened in this interview series.

đã diễn ra trong chuỗi phỏng vấn này.

It all has to do with that shell that most of us have,

Nó phải bóc được lớp vỏ sò mà hầu hết chúng ta đều có,

and particularly certain people.

và cả những người nhất định.

There's an extraordinary woman named Clare Boothe Luce.

Có 1 người phụ nữ phi thường tên là Clare Boothe Luce,

It'll be your generational determinant

Nó sẽ được yếu tố quyết định thế hệ của bạn

as to whether her name means much to you.

liệu tên bà ấy có ý nghĩa gì nhiều với bạn không.

She did so much. She was a playwright.

Bà đã cống hiến rất nhiều. Bà là 1 nhà viết kịch.

She did an extraordinary play called "The Women."

Bà đã viết 1 vở kịch kiệt xuất có tên " Những người phụ nữ ấy."

She was a congresswoman

Bà là nghị sĩ

when there weren't very many congresswomen.

trong khi vào thời đó không có nhiều nữ nghị sĩ.

She was editor of Vanity Fair,

Bà là nhà biên tập tác phẩm Hội chợ Phù Hoa (Vanity Fair),

one of the great phenomenal women of her day.

và 1 trong những người phụ nữ hiện tượng thời bấy giờ.

And, incidentally, I call her

Và tình cờ, tôi gọi bà là

the Eleanor Roosevelt of the Right.

Eleanor Roosevelt của cánh hữu.

She was sort of adored on the Right

Bà được ngưỡng mộ ở cánh hữu

the way Eleanor Roosevelt was on the Left.

giống Eleanor Roosevelt được ngưỡng mộ ở cánh tả.

And, in fact, when we did the interview --

Và khi chúng tôi thực hiện cuộc phỏng vấn,

I did the living self-portrait with her --

Tôi đã cũng bà vẽ lên bức chân dung tự họa sống,

there were three former directors of the CIA

có 3 vị cựu giám đốc CIA

basically sitting at her feet,

đơn giản ngồi dưới chân bà,

just enjoying her presence.

chăm chú theo dõi cuộc nói chuyện.

And I thought, this is going to be a piece of cake,

Và tôi nghĩ, cuộc phỏng vấn này sẽ dễ dàng,

because I always have preliminary talks with these people

vì tôi luôn nói chuyện trước với những người này

for just maybe 10 or 15 minutes.

khoảng 10 đến 15 phút.

We never talk before that because if you talk before,

chúng tôi không bao giờ nói chuyện trước đó vì nếu làm thế,

you don't get it on the stage.

bạn sẽ không thành công trên sân khấu.

So she and I had a delightful conversation.

Thế là bà ấy và tôi đã có 1 cuộc trò chuyện thú vị.

We were on the stage and then --

Chúng tôi ở trên sân khấu và sau đó --

by the way, spectacular.

thật ngoạn mục.

It was all part of Clare Boothe Luce's look.

Hôm ấy trông Clare Boothe Luce rất đẹp.

She was in a great evening gown.

Bà mặc 1 chiếc váy dài dạ hội.

She was 80, almost that day of the interview,

Bà ấy đã 80 tuổi, vào hôm phỏng vấn,

and there she was and there I was,

và bà ta ở đây và tôi ở đây,

and I just proceeded into the questions.

tôi tiến hành đưa ra các câu hỏi.

And she stonewalled me. It was unbelievable.

Và bà ấy gây khó khăn cho tôi. Thật không tin nổi.

Anything that I would ask, she would turn around, dismiss,

Bất cứ tôi hỏi cái gì, bà đều quanh co và trả lời qua loa,

and I was basically up there -- any of you

và tôi thì vã mồ hôi trên sân khấu -- bất cứ ai

in the moderate-to-full entertainment world

trong thế giới giải trí

know what it is to die onstage.

đều biết chết đứng trên sân khấu là như thế nào.

And I was dying. She was absolutely not giving me a thing.

Và tôi sắp chết đến nơi. Bà ấy nhất định không hé mở điều gì.

And I began to wonder what was going on,

Và tôi bắt đầu tự hỏi chuyện quái quỷ gì đang diễn ra thế này,

and you think while you talk,

và bạn suy nghĩ trong khi nói chuyện,

and basically, I thought, I got it.

tôi đã nghĩ và tôi đã hiểu ra vấn đề.

When we were alone, I was her audience.

Khi chỉ có chúng tôi, tôi là khán giả của bà ấy.

Now I'm her competitor for the audience.

Bây giờ tôi là đối thủ của bà ấy, và phía dưới là khán giả,

That's the problem here, and she's fighting me for that,

Vấn đề là thế, bà ấy đang chiến đấu với tôi vì điều đó,

and so then I asked her a question --

thế là tôi hỏi bà 1 câu hỏi --

I didn't know how I was going to get out of it --

tôi không biết làm thế nào để thoát khỏi bế tắc đó--

I asked her a question about her days as a playwright,

tôi hỏi bà về quãng thời gian làm nhà viết kịch.

and again, characteristically,

và theo đúng tinh thần bà luôn giữ,

instead of saying, "Oh yes, I was a playwright, and this is what blah blah blah,"

thay vì nói," À vâng, tôi đã từng là nhà viết kịch, blah,blah, blah..."

she said, "Oh, playwright. Everybody knows I was a playwright.

thì bà nói," À, nhà viết kịch. Ai cũng biết tôi từng là nhà viết kịch.

Most people think that I was an actress. I was never an actress."

Hầu hết mọi người nghĩ tôi là diễn viên. Tôi chưa bao giờ làm diễn viên cả."

But I hadn't asked that, and then she went off on a tear,

Nhưng tôi không hỏi cái đó, sau đó bà lặng đi 1 lúc,

and she said, "Oh, well, there was that one time that I was an actress.

và nói tiếp," À, có 1 lần tôi từng làm diễn viên.

It was for a charity in Connecticut when I was a congresswoman,

Cho 1 quỹ từ thiện ở Connecticut khi còn làm nghị sĩ"

and I got up there," and she went on and on, "And then I got on the stage."

và bà ấy thao thao bất tuyệt," Và sau đó tôi lên sân khấu."

And then she turned to me and said,

Và bà quay sang tôi, nói,

"And you know what those young actors did?

" Và anh có biết những diễn viên nam trẻ đó đã làm gì không?

They upstaged me." And she said, "Do you know what that is?"

Họ diễn vượt xa tôi." Và bà nói ." Vậy anh có biết điều đó là gì không?"

Just withering in her contempt.

tôi thì đang chết dở dưới sự đắc thắng của bà ấy.

And I said, "I'm learning."

Và tôi trả lời, " Tôi đang học"

(Laughter)

(Tiếng cười)

And she looked at me, and it was like the successful arm-wrestle,

Và bà ấy nhìn tôi, như trong 1 cuộc vật tay thành công,

and then, after that, she delivered an extraordinary account

và sau đó, bà phát biểu về

of what her life really was like.

cuộc đời thực của bà ra sao.

I have to end that one. This is my tribute to Clare Boothe Luce.

Tôi phải kết thúc cuộc phỏng vấn đó ở đây. Nó bày tỏ sự trân trọng của tôi tới Clare Boothe Luce.

Again, a remarkable person.

1 lần nữa, 1 con người đáng nể.

I'm not politically attracted to her, but through her life force,

Về mặt chính trị bà không thu hút tôi lắm nhưng thông qua sức sống của bà,

I'm attracted to her.

tôi rất thích bà ấy.

And the way she died -- she had, toward the end, a brain tumor.

Và cái cách bà ra đi -- bà đang trong giai đoạn cuối của bệnh u não.

That's probably as terrible a way to die as you can imagine,

1 căn bệnh chết người khủng khiếp mà bạn có thể tưởng tượng,

and very few of us were invited to a dinner party.

rất ít trong số chúng tôi được mời tới buổi dạ tiêc.

And she was in horrible pain.

Bà đau đớn dữ dội.

We all knew that.

Chúng tôi đều biết.

She stayed in her room.

Bà ở trong phòng của mình.

Everybody came. The butler passed around canapes.

Mọi người đến dự. Người phục vụ chuyển món bánh khai vị.

The usual sort of thing.

Loại thông thường.

Then at a certain moment, the door opened

Sau đó, cánh cửa mở ra

and she walked out perfectly dressed, completely composed.

bà bước ra, ăn mặc rất lộng lẫy, cực kỳ chỉnh tề.

The public self, the beauty, the intellect,

Hình ảnh công chúng, sắc đẹp, trí tuệ,

and she walked around and talked to every person there

bà đi xung quanh trò chuyện với từng người ở đó

and then went back into the room and was never seen again.

sau đó trở lại phòng và không bao giờ quay lại nữa.

She wanted the control of her final moment, and she did it amazingly.

Bà muốn kiếm soát khoảng khắc cuối cùng của đời mình, và bà đã thành công.

Now, there are other ways that you get somebody to open up,

Nào, có những cách khác bạn có thể dùng để khiến ai đó mở lòng.

and this is just a brief reference.

Và đây chỉ là 1 gợi ý tham khảo ngắn gọn.

It wasn't this arm-wrestle,

Nó không phải cuộc vật tay này,

but it was a little surprising for the person involved.

nhưng nó là 1 điều bất ngờ nho nhỏ cho người liên quan.

I interviewed Steve Martin. It wasn't all that long ago.

Tôi phỏng vấn Steve Martin, cách đây không lâu lắm.

And we were sitting there,

Chúng tôi ngồi đó.

and almost toward the beginning of the interview,

chờ đợi bắt đầu cuộc phỏng vấn,

I turned to him and I said, "Steve," or "Mr. Martin,

Tôi quay sang ông ấy và nói. "Steve," hoặc " Ngài Martin,

it is said that all comedians have unhappy childhoods.

Mọi người hay nói tất cả các diễn viên hài đều có tuổi thơ không hạnh phúc.

Was yours unhappy?"

Ngài có thế không?"

And he looked at me, you know, as if to say,

Và ông ấy nhìn tôi như thể muốn nói,

"This is how you're going to start this thing, right off?"

'' Đây là cách anh bắt đầu phỏng vấn, vỗ thẳng mặt?"

And then he turned to me, not stupidly,

Và ông ấy phản pháo, không ngốc tí nào,

and he said, "What was your childhood like?"

và ông nói, " Vậy tuổi thơ của anh thế nào?"

And I said -- these are all arm wrestles, but they're affectionate --

Và tôi nói -- đấy là những cuộc vật tay, nhưng đầy sự quan tâm--

and I said, "My father was loving and supportive,

và tôi nói," Bố tôi là người cha luôn thương yêu và ủng hộ cái,

which is why I'm not funny."

điều đó lý giải tại sao tôi không vui tính."

(Laughter)

(Tiếng cười)

And he looked at me, and then we heard the big sad story.

Và ông nhìn tôi, sau đó chúng tôi được nghe 1 câu chuyện buồn.

His father was an SOB,

Bố của ông mắc chứng khó thở.

and, in fact, he was another comedian with an unhappy childhood,

Và ông là 1 diễn viên hài khác nữa có tuổi thơ bất hạnh,

but then we were off and running.

nhưng sau đó chúng tôi chuyển chủ đề và tiếp tục cuộc phỏng vấn.

So the question is:

Vậy câu hỏi là:

What is the key that's going to allow this to proceed?

Chìa khóa nào cho phép điều này diễn ra?

Now, these are arm wrestle questions,

Đó là những câu hỏi vật tay,

but I want to tell you about questions

nhưng tôi muốn nói với bạn về những câu hỏi

that are more related to empathy

liên quan nhiều hơn đến sự thấu hiểu

and that really, very often, are the questions

và hay gặp nhất là các câu hỏi

that people have been waiting their whole lives to be asked.

mọi người đợi cả đời để được hỏi.

And I'll just give you two examples of this because of the time constraints.

Và tôi sẽ chỉ đưa ra 2 ví dụ về điều này do thời gian có hạn.

One was an interview I did with one of the great American biographers.

Một là cuộc phỏng vấn với 1 trong những nhà viết tiểu sử kiệt xuất của Mỹ.

Again, some of you will know him, most of you won't, Dumas Malone.

Các bạn đa phần không biết ông, Dumas Malone.

He did a five-volume biography of Thomas Jefferson,

Ông viết 1 cuốn tiểu sử 5 chương về Thomas Jefferson,

spent virtually his whole life with Thomas Jefferson,

dành toàn bộ cuộc đời cho Thomas Jefferson,

and by the way, at one point I asked him,

và tôi hỏi ông,

"Would you like to have met him?"

" Ông có muốn gặp ông ấy không?"

And he said, "Well, of course,

Và ông ấy nói." Tất nhiên rồi,

but actually, I know him better than anyone who ever met him,

nhưng thực sự, tôi hiểu ông rõ hơn bất cứ ai từng gặp ông,

because I got to read all of his letters."

vì tôi đã đọc hết các bức thư của ông."

So, he was very satisfied with the kind of relationship they had over 50 years.

Ông rất hài lòng với mối quan hệ họ đã có suốt hơn 50 năm.

And I asked him one question.

Và tôi hỏi ông 1 câu hỏi.

I said, "Did Jefferson ever disappoint you?"

" Jefferson đã từng khiến ông thất vọng chưa?"

And here is this man who had given his whole life to uncovering Jefferson

Và đây, người đàn ông này đã từng dành cả cuộc đời khám phá Jefferson

and connecting with him,

và kết nối với ông ấy.

and he said, "Well ..." -- I'm going to do a bad southern accent.

Và ông nói," Uhm,..." -- Tôi sẽ nói giọng miền nam, hơi khó nghe.

Dumas Malone was from Mississippi originally.

Dumas Malone vốn sinh ra ở vùng Mississippi.

But he said, "Well," he said, "I'm afraid so."

Nhưng ông nói,"Uhm," ông nói,"Tôi e là như thế."

He said, "You know, I've read everything,

Ông nói" Tôi đã đọc mọi thứ,

and sometimes Mr. Jefferson would smooth the truth a bit."

và đôi khi ngài Mr. Jefferson đánh bóng sự thật 1 chút."

And he basically was saying that this was a man

Và một cách đơn giản ông nói đó là người đàn ông

who lied more than he wished he had,

mà nói dối nhiều hơn mong muốn ông ta có,

because he saw the letters.

vì ông nhìn thấy những bức thư.

He said, "But I understand that." He said, "I understand that."

Ông nói,"Nhưng tôi hiểu điều đó."

He said, "We southerners do like a smooth surface,

" Chúng tôi những người miền nam thích 1 bề mặt mượt mà,

so that there were times when he just didn't want the confrontation."

nên có những lần ông không muốn phải đối mặt."

And he said, "Now, John Adams was too honest."

Và ông nói," Bây giờ thì Jonh Adams đã quá thật thà."

And he started to talk about that, and later on he invited me to his house,

Và ông bắt đầu nói về chuyện đó, sau đó ông mời tôi đến nhà chơi,

and I met his wife who was from Massachusetts,

và tôi đã gặp vợ ông, người ở bang Massachusetts,

and he and she had exactly the relationship

và 2 vợ chồng có mối quan hệ giống hệt

of Thomas Jefferson and John Adams.

Thomas Jefferson và Jonh Adams.

She was the New Englander and abrasive,

Bà là người vùng New England, thô ráp,

and he was this courtly fellow.

và ông rất lịch thiệp.

But really the most important question I ever asked,

Nhưng câu hỏi quan trọng nhất tôi từng hỏi,

and most of the times when I talk about it,

và hầu như mỗi lần khi tôi nói về nó,

people kind of suck in their breath at my audacity, or cruelty,

mọi người như nín thở vì tôi dám cả gan, hoặc sự độc địa,

but I promise you it was the right question.

nhưng xin hứa với các bạn, đó là 1 câu hỏi đúng.

This was to Agnes de Mille.

Câu hỏi này dành cho Agnes de Mille.

Agnes de Mille is one of the great choreographers in our history.

Bà là 1 trong những nhà biên đạo múa xuất sắc trong lịch sử Mỹ.

She basically created the dances in "Oklahoma,"

Bà biên đạo các điệu múa trong vở " Oklahoma,"

transforming the American theater.

chuyển thể trong nhà hát Mỹ.

An amazing woman.

Một người phụ nữ đầy kinh ngạc.

At the time that I proposed to her that --

Khi tôi đề nghị bà rằng --

by the way, I would have proposed to her; she was extraordinary --

à, tôi lẽ ra sẽ đề nghị bà, bà ấy thật tài năng --

but proposed to her that she come on.

nhưng đề nghị bà đến phỏng vấn.

She said, "Come to my apartment."

Bà ấy nói," Hãy đến nhà tôi."

She lived in New York.

Bà ấy sống ở New York.

"Come to my apartment and we'll talk for those 15 minutes,

"Hãy đến nhà tôi và chúng ta sẽ nói chuyện trong 15 phút đó,

and then we'll decide whether we proceed."

và sau đó chúng tôi quyết định liệu có thực hiên."

And so I showed up in this dark, rambling New York apartment,

Và tôi đến nhà vào buổi tối, lang thang đến căn hộ ở New York,

and she called out to me, and she was in bed.

và bà ấy gọi tôi, bà đang ở trên giường.

I had known that she had had a stroke,

Tôi biết bà đã bị 1 trận đột quỵ

and that was some 10 years before.

trước đó khoảng 10 năm.

And so she spent almost all of her life in bed,

Nên bà phải dành hầu hết cuộc đời trên chiếc giường,

but -- I speak of the life force --

nhưng -- tôi muốn nói về sức sống --

her hair was askew.

mái tóc bà lệch sang 1 bên.

She wasn't about to make up for this occasion.

Bà không định trang điểm cho dịp này.

And she was sitting there surrounded by books,

Bà ngồi đó, xung quanh là sách,

and her most interesting possession she felt at that moment

và tài sản hay nhất mà bà cảm thấy khi đó

was her will, which she had by her side.

là di chúc của bà, luôn để bên mình,

She wasn't unhappy about this. She was resigned.

Không phải bà thấy bất hạnh về điều này. Bà được thừa hưởng.

She said, "I keep this will by my bed, memento mori,

Bà nói,"Tôi giữ bản di chúc này bên giường, memento mori,

and I change it all the time

và tôi thay đổi nó liên tục

just because I want to."

vì tôi muốn thế."

And she was loving the prospect of death as much as she had loved life.

Và bà ấy thích viễn cảnh của cái chết nhiều như bà yêu cuộc sống.

I thought, this is somebody I've got to get in this series.

Tôi nghĩ, đây là người tôi phải đưa vào series phỏng vấn này.

She agreed.

Bà ấy đồng ý.

She came on. Of course she was wheelchaired on.

Bà đến, tất nhiên bằng xe đẩy.

Half of her body was stricken, the other half not.

1 nửa có thể bà bị ảnh hưởng, nửa kia thì bình thường.

She was, of course, done up for the occasion,

Dĩ nhiên bà có trang điểm cho dịp này,

but this was a woman in great physical distress.

nhưng đây là 1 người phụ nữ bị bệnh năng.

And we had a conversation,

Và chúng tôi đã có 1 cuộc trò chuyện,

and then I asked her this unthinkable question.

sau đó tôi hỏi bà câu hỏi không tưởng tượng được này.

I said, "Was it a problem for you in your life that you were not beautiful?"

Tôi nói ," Có phải những trở ngại trong cuộc sống của bà là do bà không xinh đẹp không?"

And the audience just -- you know,

Và khán giả chỉ -- bạn biết đấy,

they're always on the side of the interviewee,

luôn về phe người trả lời phỏng vấn,

and they felt that this was a kind of assault,

và họ cảm thấy câu hỏi đó như 1 câu xúc phạm,

but this was the question she had

nhưng đây là câu hỏi

wanted somebody to ask her whole life.

bà đã muốn có ai đó hỏi trong suốt cuộc đời.

And she began to talk about her childhood, when she was beautiful,

Bà bắt đầu nói về tuổi thơ khi bà còn rất xinh xắn,

and she literally turned -- here she was, in this broken body --

và bà trở thành-- và bà, trong cơ thể yếu ớt này--

and she turned to the audience and

bà quay sang khán giả và

described herself as the fair demoiselle

miêu tả mình, 1 thiếu nữ xinh đẹp

with her red hair and her light steps and so forth,

với mái tóc hung đỏ, bước đi nhẹ nhàng...

and then she said, "And then puberty hit."

và nà nói," Và đến tuổi dậy thì."

And she began to talk about things that had happened

Và bà bắt đầu nói về những điều xảy ra

to her body and her face,

với cơ thể và khuôn mặt bà,

and how she could no longer count on her beauty,

và cô không còn có thể dựa vào sắc đẹp của mình ra sao,

and her family then treated her like the ugly sister of the beautiful one

và gia đình cô sau đó đã đối xử với cô như 1 người chị xấu xí so với cô em xinh đẹp

for whom all the ballet lessons were given.

được học tất cả các bài múa ba lê.

And she had to go along just to be with her sister for company,

Và cô phải chịu đựng tất cả để sống tốt với cô em gái,

and in that process, she made a number of decisions.

và trong giai đoạn đó, bà đã đưa ra nhiều quyết định.

First of all, was that dance, even though

Đầu tiên, là điệu múa đó, mặc dù

it hadn't been offered to her, was her life.

không dành cho bà, nhưng đó là cuộc sống của bà.

And secondly, she had better be,

Và thứ 2, bà nên là nhà biên đạo múa

although she did dance for a while, a choreographer

mặc dù bà đã múa được 1 thời gian

because then her looks didn't matter.

vì vẻ ngoài của bà không ảnh hưởng gì.

But she was thrilled to get that out as a real, real fact in her life.

Nhưng bà vẫn lo sợ tống khứ sự thật đó ra khỏi cuộc đời.

It was an amazing privilege to do this series.

Được thực hiện series này là 1 đặc ân thú vị.

There were other moments like that, very few moments of silence.

Có những giây phút khác như thế, những giây phút yên lặng hiến hoi.

The key point was empathy

Điểm mấu chốt là sự thấu hiểu

because everybody in their lives

vì bất cứ ai trong cuộc đời

is really waiting for people to ask them questions,

đều đợi ai đó hỏi họ những câu hỏi,

so that they can be truthful about who they are

để họ có thể đúng với chính mình

and how they became what they are,

làm thế nào mà họ trở thành họ bây giờ

and I commend that to you, even if you're not doing interviews.

và tôi gợi ý bạn điều đó, kể cả bạn không dự định thực hiện cuộc phỏng vấn nào.

Just be that way with your friends

Hãy như thế với bạn của mình

and particularly the older members of your family.

đặc biệt là với những người lớn tuổi trong gia đình bạn.

Thank you very much.

Xin cảm ơn.