Why glass towers are bad for city life -- and what we need instead | Justin Davidson

Translator: Lam Nguyen Reviewer: Phu M. Dinh

Imagine that when you walked in here this evening,

Hãy tưởng tượng bạn tới đây vào buổi tối,

you discovered that everybody in the room looked almost exactly the same:

bạn phát hiện ra tất cả mọi người ở đây đều trông giống hệt nhau:

ageless, raceless,

không biết tuổi, không biết chủng tộc,

generically good-looking.

trông ưa nhìn giống nhau.

That person sitting right next to you

Người ngồi ngay bên cạnh bạn

might have the most idiosyncratic inner life,

có thể có nội tâm cực kỳ có khí chất,

but you don't have a clue

nhưng bạn không hề nhận ra

because we're all wearing the same blank expression all the time.

bởi vì chúng ta lúc nào cũng mang vẻ mặt vô cảm như nhau.

That is the kind of creepy transformation that is taking over cities,

Đó chính là sự chuyển biến đáng sợ đang diễn ra ở các thành phố,

only it applies to buildings, not people.

diễn ra ở các toà nhà, không phải dân cư.

Cities are full of roughness and shadow,

Các toà nhà trong đô thị được xây theo những phong cách khác nhau,

texture and color.

muôn màu muôn vẻ.

You can still find architectural surfaces of great individuality and character

Bạn có thể nhìn ra sự khác biệt trong thiết kế và chất liệu

in apartment buildings in Riga

của các căn hộ ở Riga

and Yemen,

và Yemen,

social housing in Vienna,

các khu nhà ở xã hội ở Vienna,

Hopi villages in Arizona,

các ngôi nhà của người Hopi ở Arizona,

brownstones in New York,

các toà nhà bằng đá nâu ở New York,

wooden houses in San Francisco.

các ngôi nhà gỗ ở San Francisco.

These aren't palaces or cathedrals.

Chúng chẳng phải cung điện hay nhà thờ.

These are just ordinary residences

Đó chỉ là nhà ở thông thường

expressing the ordinary splendor of cities.

mang dáng dấp hào nhoáng thường thấy ở thành phố.

And the reason they're like that is that the need for shelter

Lý do chúng có vẻ ngoài như vậy bởi lẽ nhu cầu chỗ ở

is so bound up with the human desire for beauty.

không thể tách rời nhu cầu thẩm mỹ của con người.

Their rough surfaces give us a touchable city.

Những bề mặt tường gồ ghề làm các đô thị có sức sống.

Right? Streets that you can read

Bạn cảm nhận điều đó trên phố

by running your fingers over brick and stone.

bằng cách lướt ngón tay mình trên mặt tường đá.

But that's getting harder to do,

Nhưng điều đó đang khó dần,

because cities are becoming smooth.

bởi các đô thị hiện nay đã "phẳng" hơn nhiều.

New downtowns sprout towers

Các toà tháp trung tâm thành phố

that are almost always made of concrete and steel

hầu như được làm từ bê tông cốt thép

and covered in glass.

và được phủ kính bên ngoài.

You can look at skylines all over the world --

Bạn hãy để ý các toà nhà chọc trời trên khắp thế giới --

Houston,

Houston,

Guangzhou,

Quảng Châu,

Frankfurt --

Frankfurt,

and you see the same army of high-gloss robots

bạn chỉ thấy những toà nhà đơn điệu bóng loáng cạnh nhau

marching over the horizon.

cao vút đến tận chân trời.

Now, just think of everything we lose

Hãy nghĩ về những điều ta sẽ mất

when architects stop using the full range of available materials.

khi các kiến trúc sư không biết tận dụng các loại vật liệu khác khi xây dựng.

When we reject granite and limestone and sandstone

Khi ta không dùng đá granite, đá vôi, đá cát,

and wood and copper and terra-cotta and brick

gỗ, đồng, đá nung,

and wattle and plaster,

cọc gỗ, thạch cao,

we simplify architecture

ta đã đơn giản hoá kiến trúc

and we impoverish cities.

và làm các đô thị trở nên đơn điệu,

It's as if you reduced all of the world's cuisines

Điều đó không khác gì việc ta tối giản toàn bộ ẩm thực loài người

down to airline food.

xuống còn đồ ăn phục vụ trên máy bay.

(Laughter)

(Cười)

Chicken or pasta?

Thịt gà và mì pasta?

But worse still,

Nhưng điều tệ hơn,

assemblies of glass towers like this one in Moscow

tập hợp nhiều toà nhà bọc kính, ví dụ như bức hình này ở Moscow

suggest a disdain for the civic and communal aspects of urban living.

thể hiện sự xuống cấp chất lượng sống đô thị về mọi mặt.

Right? Buildings like these are intended to enrich their owners and tenants,

Đúng không? Chỉ những người sở hữu và người thuê nhà được lợi,

but not necessarily the lives of the rest of us,

nhưng chúng chẳng có lợi ích gì với hầu hết chúng ta --

those of us who navigate the spaces between the buildings.

những người phải đi lại bên dưới những toà nhà này.

And we expect to do so for free.

Chúng ta muốn làm việc đó miễn phí.

Shiny towers are an invasive species

Những toà nhà bóng bẩy này như một kẻ xâm lăng,

and they are choking our cities and killing off public space.

chúng đang bóp ngạt thành phố của ta và cướp đi không gian chung.

We tend to think of a facade as being like makeup,

Ta thường nghĩ mặt tiền giống như lớp trang điểm,

a decorative layer applied at the end to a building that's effectively complete.

một sự làm đẹp giúp hoàn thiện nhan sắc toà nhà đó.

But just because a facade is superficial

Sự trang trí đó diễn ra bên ngoài

doesn't mean it's not also deep.

không có nghĩa nó không ảnh hưởng tới bên trong.

Let me give you an example

Tôi sẽ đưa dẫn chứng

of how a city's surfaces affect the way we live in it.

về cách mà vẻ ngoài của đô thị ảnh hưởng đến cuộc sống trong đó.

When I visited Salamanca in Spain,

Khi tôi tới Tây Ban Nha và đến thành phố Salamanca,

I gravitated to the Plaza Mayor

tôi thăm quảng trường Plaza Mayor

at all hours of the day.

suốt cả ngày.

Early in the morning, sunlight rakes the facades,

Lúc bình minh, ánh nắng chiếu sáng vào mặt tiền các toà nhà,

sharpening shadows,

ta thấy rõ bóng của chúng,

and at night, lamplight segments the buildings

đêm đến, ánh đèn điện đã chia các toà nhà

into hundreds of distinct areas,

thành hàng trăm khu vực riêng biệt,

balconies and windows and arcades,

ban công, cửa sổ, hành lang,

each one a separate pocket of visual activity.

mỗi nơi mang một vẻ riêng biệt.

That detail and depth, that glamour

Sự cầu kỳ và hấp dẫn đó

gives the plaza a theatrical quality.

đem lại vẻ ngoài hào nhoáng cho cả quảng trường.

It becomes a stage where the generations can meet.

Đó trở thành nơi gặp gỡ của nhiều thế hệ.

You have teenagers sprawling on the pavers,

Bạn bắt gặp các thiếu niên ngồi nghỉ trên vỉa hè,

seniors monopolizing the benches,

các cụ già tán gẫu ở các băng ghế,

and real life starts to look like an opera set.

và bạn cảm thấy cuộc sống tươi đẹp như một vở opera.

The curtain goes up on Salamanca.

Điều này đang diễn ra ở Salamanca.

So just because I'm talking about the exteriors of buildings,

Nếu chỉ vì tôi đang bàn về ngoại thất của những toà nhà,

not form, not function, not structure,

không bàn về hình dáng, chức năng, thiết kế,

even so those surfaces give texture to our lives,

thậm chí như vậy, vẻ ngoài này cũng ảnh hưởng đến cuộc sống của ta,

because buildings create the spaces around them,

bởi lẽ những toà nhà này tạo nên khung cảnh xung quanh chúng,

and those spaces can draw people in

và không gian này có thể thu hút người ta tới,

or push them away.

hoặc khiến họ tránh xa.

And the difference often has to do with the quality of those exteriors.

Sự khác biệt đó thường nằm ở chất lượng bên ngoài đó.

So one contemporary equivalent of the Plaza Mayor in Salamanca

Một sự so sánh tương đương với Plaza Mayor ở Salamanca

is the Place de la Défense in Paris,

là Place de la Défense ở Paris,

a windswept, glass-walled open space

một không gian lộng gió với các toà nhà bọc kính,

that office workers hurry through

nơi mà nhân viên thường phải đi qua

on the way from the metro to their cubicles

trên đường từ tàu điện ngầm tới nơi làm của họ,

but otherwise spend as little time in as possible.

họ cần đi nhanh nhất có thể.

In the early 1980s, the architect Philip Johnson

Vào những năm 1980, kiến trúc sư Philip Johnson

tried to recreate a gracious European plaza in Pittsburgh.

đã cố gắng tái tạo nên một quảng trường tráng lệ như thế ở Pittburgh.

This is PPG Place,

Đây là quảng trường PPG Place,

a half acre of open space encircled by commercial buildings

một không gian rộng nửa hec-ta bị bao quanh bởi các toà nhà thương mại,

made of mirrored glass.

được bao phủ bởi kính.

And he ornamented those buildings with metal trim and bays

Ông đã trang trí những toà nhà này bằng kim loại

and Gothic turrets

và làm mái nhọn kiểu Gothic,

which really pop on the skyline.

chúng rất nổi bật khi nhìn từ trên cao.

But at ground level,

Nhưng dưới mặt đất,

the plaza feels like a black glass cage.

quảng trường đó giống một cái lồng bằng kính.

I mean, sure, in summertime

Tất nhiên, vào mùa hè,

kids are running back and forth through the fountain

bọn trẻ thường chơi đùa quanh đài phun nước,

and there's ice-skating in the winter,

và có chỗ trượt băng vào mùa đông,

but it lacks the informality of a leisurely hangout.

nhưng nơi đó thiếu đi sự thoải mái khi vui chơi.

It's just not the sort of place you really want to just hang out and chat.

Đó không phải là nơi bạn thực sự muốn tới khi muốn thư giãn và tán gẫu.

Public spaces thrive or fail for many different reasons.

Những không gian công cộng như vậy thành công hoặc thất bại bởi nhiều lý do.

Architecture is only one,

Kiến trúc chỉ là một phần,

but it's an important one.

nhưng đó là phần quan trọng.

Some recent plazas

Vài quảng trường

like Federation Square in Melbourne

chẳng hạn Federation Square tại Melbourne

or Superkilen in Copenhagen

hay Superkilen tại Copenhagen,

succeed because they combine old and new,

chúng đều thành công bởi sự phối hợp giữa sự cổ kính và hiện đại,

rough and smooth,

sự gồ ghề và bằng phẳng,

neutral and bright colors,

các tông màu trung tính và sáng,

and because they don't rely excessively on glass.

và bởi vì chúng ít dùng kính trong việc xây dựng.

Now, I'm not against glass.

Tôi không phản đối việc dùng kính.

It's an ancient and versatile material.

Đó là loại vật liệu truyền thống và rất linh hoạt,

It's easy to manufacture and transport

dễ sản xuất và vận chuyển,

and install and replace

dễ lắp đặt và thay thế,

and clean.

và dễ vệ sinh.

It comes in everything from enormous, ultraclear sheets

Chúng có thể là những tấm kính lớn và rất trong suốt,

to translucent bricks.

hoặc những tấm kính mờ.

New coatings make it change mood

Lớp phủ vật liệu mới giúp chúng tự đổi màu

in the shifting light.

khi ánh sáng thay đổi.

In expensive cities like New York, it has the magical power

Ở các thành phố lớn như New York, chúng có một sức mạnh đầy ma thuật

of being able to multiply real estate values by allowing views,

bởi khả năng thổi giá bất động sản lên rất cao tại các khu có tầm nhìn đẹp,

which is really the only commodity that developers have to offer

đó là yếu tố duy nhất cho phép người ta chào bán

to justify those surreal prices.

với một mức giá kỳ lạ như vậy.

In the middle of the 19th century,

Vào giữa thế kỷ 19,

with the construction of the Crystal Palace in London,

việc xây dựng Cung điện Thuỷ tinh ở London

glass leapt to the top of the list of quintessentially modern substances.

đã biến kính trở thành loại vật liệu ưu việt nhất trong xây dựng.

By the mid-20th century,

Đến giữa thế kỷ 20,

it had come to dominate the downtowns of some American cities,

chúng đã chiếm lĩnh các toà nhà tại trung tâm vài thành phố ở Mỹ,

largely through some really spectacular office buildings

hầu hết ở những văn phòng có tầm nhìn đẹp,

like Lever House in midtown Manhattan, designed by Skidmore, Owings and Merrill.

ví dụ Lever House ở trung tâm Manhattan, thiết kế bởi Skidmore, Owings và Merrill.

Eventually, the technology advanced to the point

Cuối cùng, công nghệ đã phát triển đến giai đoạn

where architects could design structures so transparent

khi kiến trúc sư thiết kế được các công trình cực kỳ trong suốt,

they practically disappear.

nhìn như chúng biến mất.

And along the way,

Sau này,

glass became the default material of the high-rise city,

kính trở thành loại vật liệu cơ bản trong xây dựng các đô thị trung tâm,

and there's a very powerful reason for that.

và ta có lý do mạnh mẽ cho điều đó.

Because as the world's populations converge on cities,

Lý do đó là, khi sự đô thị hoá được đẩy mạnh,

the least fortunate pack into jerry-built shantytowns.

những người kém may mắn nhất sẽ phải sống ở các khu ổ chuột.

But hundreds of millions of people need apartments and places to work

Nhưng hàng trăm triệu người khác cần nơi ở và nơi làm việc

in ever-larger buildings,

trong các toà nhà lớn,

so it makes economic sense to put up towers

vậy nên sẽ tiết kiệm hơn nhiều khi xây các cao ốc

and wrap them in cheap and practical curtain walls.

và bao bọc chúng bởi một lớp tường bên ngoài.

But glass has a limited ability

Nhưng vật liệu này có một hạn chế

to be expressive.

để được nhân rộng.

This is a section of wall framing a plaza

Đây là tường của một quảng trường

in the pre-Hispanic city of Mitla, in southern Mexico.

của thành phố cổ đại Mitla nằm ở phía nam Mexico,

Those 2,000-year-old carvings

Các bản khắc 2000 năm tuổi này

make it clear that this was a place of high ritual significance.

thể hiện rằng đây là một địa điểm tôn giáo rất quan trọng.

Today we look at those and we can see a historical and textural continuity

Ngày nay, ta nghiên cứu chúng và thấy được sự tương quan về lịch sử và chất liệu

between those carvings, the mountains all around

giữa các hoạ tiết chạm khắc này và những ngọn núi xung quanh,

and that church which is built on top of the ruins

và một nhà thờ trên đống phế tích đó

using stone plundered from the site.

đã được xây dựng bằng đá lấy được trong vùng.

In nearby Oaxaca, even ordinary plaster buildings

Ở khu vực Oaxaca, thậm chí các căn nhà trát vữa thông thường

become canvasses for bright colors, political murals

cũng được chăm chút bởi tông màu sáng, tranh tường về chính trị,

and sophisticated graphic arts.

và các bức vẽ rất tỉ mỉ.

It's an intricate, communicative language

Đó là thứ ngôn ngữ phức tạp và tinh tế,

that an epidemic of glass would simply wipe out.

nhưng kính xây dựng đã đưa chúng vào dĩ vãng.

The good news is that architects and developers

Tin tốt lành là các kiến trúc sư và nhà sản xuất

have begun to rediscover the joys of texture

đã có xu hướng quay lại dùng các vật liệu truyền thống

without backing away from modernity.

mà không làm mất đi vẻ hiện đại của nó.

Some find innovative uses for old materials like brick

Một số đã tìm ra hướng sử dụng mới cho những vật liệu truyền thống như gạch

and terra-cotta.

và gốm.

Others invent new products like the molded panels that Snøhetta used

Một số khác đã làm ra sản phẩm mới, như loại vật liệu tổng hợp Snøhetta dùng

to give the San Francisco Museum of Modern Art

để giúp Bảo tàng Nghệ thuật hiện đại San Francisco

that crinkly, sculptural quality.

sở hữu vẻ ngoài độc đáo như vậy.

The architect Stefano Boeri even created living facades.

Kiến trúc sư Stefano Boeri thậm chí đã dùng cây cối để trang trí mặt tiền.

This is his Vertical Forest, a pair of apartment towers in Milan,

Đây là Bosco Verticale, khu căn hộ cao tầng nằm ở Milan,

whose most visible feature is greenery.

nơi sở hữu cảnh quan xanh độc đáo.

And Boeri is designing a version of this for Nanjing in China.

Boeri cũng đang thiết kế một toà nhà tương tự ở Nam Kinh, Trung Quốc.

And imagine if green facades were as ubiquitous as glass ones

Hãy hình dung, nếu cách thiết kế này được phổ biến như việc dùng kính,

how much cleaner the air in Chinese cities would become.

thì môi trường ở Trung Quốc sẽ trong lành hơn thế nào.

But the truth is that these are mostly one-offs,

Nhưng sự thực là đây chỉ là những dự án đơn lẻ,

boutique projects,

mang tính tượng trưng,

not easily reproduced at a global scale.

không dễ để nhân rộng trên phạm vi toàn cầu.

And that is the point.

Đó là vấn đề chính.

When you use materials that have a local significance,

Khi bạn dùng loại vật liệu tạo sự khác biệt trên quy mô nhỏ,

you prevent cities from all looking the same.

bạn đã phá vỡ sự đơn điệu của các đô thị.

Copper has a long history in New York --

Đồng được ứng dụng rộng rãi trong xây dựng ở New York --

the Statue of Liberty,

Tượng Nữ thần Tự do,

the crown of the Woolworth Building --

chóp của toà nhà Woolworth --

but it fell out of fashion for a long time

nhưng xu hướng đó đã trở nên lỗi thời trong thời gian dài,

until SHoP Architects used it to cover the American Copper Building,

đến khi công ty SHoP Architects dùng đồng để bao bên ngoài American Copper Building,

a pair of twisting towers on the East River.

đó là hai toà tháp cong gần bờ sông East River.

It's not even finished

Họ vẫn đang thi công,

and you can see the way sunset lights up that metallic facade,

và bạn có thể thấy nắng hoàng hôn đang chiếu vào lớp kim loại đó,

which will weather to green as it ages.

chúng dần dần sẽ ngả màu xanh.

Buildings can be like people.

Các toà nhà cũng giống con người.

Their faces broadcast their experience.

Khuôn mặt của họ ánh lên sự từng trải.

And that's an important point,

Đó là điều rất quan trọng,

because when glass ages,

bởi khi lớp kính đã cũ,

you just replace it,

bạn chỉ cần thay thế nó,

and the building looks pretty much the same way it did before

và toà nhà đó trông chẳng khác gì trước,

cho đến khi chúng bị phá bỏ.

until eventually it's demolished.

Almost all other materials have the ability

Nhưng hầu hết các vật liệu khác,

chúng có thể mang trên mình nét cổ kính và trầm mặc của quá khứ

to absorb infusions of history and memory,

and project it into the present.

và thể hiện điều đó ở hiện tại.

The firm Ennead

Công ty Ennead

clad the Utah Natural History Museum in Salt Lake City in copper and zinc,

làm cho Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Utah ở Salt Lake một chiếc áo bằng đồng, kẽm

ores that have been mined in the area for 150 years

và các loại quặng đã được khai thác trên 150 năm ở khu vực này,

and that also camouflage the building against the ochre hills

điều đó giúp bảo vệ bảo tàng khỏi ảnh hưởng từ các khu đồi đá đỏ;

so that you have a natural history museum

như vậy, một bảo tàng lịch sử thiên nhiên

that reflects the region's natural history.

đã phản ánh đúng lịch sử thiên nhiên của khu vực.

And when the Chinese Pritzker Prize winner Wang Shu

Khi Vương Thụ, người Trung Quốc, đã thắng giải Pritzker

was building a history museum in Ningbo,

nhờ thiết kế Bảo tàng Lịch sử Ninh Ba,

he didn't just create a wrapper for the past,

ông không chỉ thiết kế một bảo tàng để gìn giữ quá khứ,

he built memory right into the walls

ông đã ghi dấu ấn của quá khứ trên các bức tường

by using brick and stones and shingles

bằng cách sử dụng các tấm ván và đá

salvaged from villages that had been demolished.

thu được từ những ngôi làng hoang phế gần đó.

Now, architects can use glass

Ngày nay, kiến trúc có thể dùng kính

in equally lyrical and inventive ways.

theo những phương pháp có sẵn hoặc hoàn toàn mới.

Here in New York, two buildings,

Tại New York, có hai toà nhà,

one by Jean Nouvel and this one by Frank Gehry

một toà thiết kế bởi Jean Nouvel, toà kia bởi Frank Gehry

face off across West 19th Street,

đối mặt nhau ở phía đông phố số 19,

and the play of reflections that they toss back and forth

họ đã khéo léo sắp xếp kính để ánh sáng phản chiếu qua lại

is like a symphony in light.

như thể một bản giao hưởng ánh sáng.

But when a city defaults to glass

Nhưng khi kính chiếm lĩnh các đô thị

as it grows,

trong quá trình phát triển,

it becomes a hall of mirrors,

chúng chẳng khác gì những tấm gương khổng lồ,

disquieting and cold.

khó chịu và lạnh lẽo.

After all, cities are places of concentrated variety

Không thể phủ nhận rằng các đô thị là một tập hợp đa dạng,

where the world's cultures and languages and lifestyles

nơi các nền văn hoá, ngôn ngữ và lối sống khác nhau

come together and mingle.

tập trung và hoà quyện.

So rather than encase all that variety

Vậy nên thay vì nhốt những bản sắc riêng đó

and diversity in buildings of crushing sameness,

vào những toà cao ốc trông chẳng khác gì nhau,

we should have an architecture that honors the full range of the urban experience.

ta cần biết cách thiết kế để tôn vinh sự đa dạng văn hoá trong các thành phố.

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)