Laurie Garrett: What can we learn from the 1918 flu?

Laurie Garrett: Bài học từ dịch cúm năm 1918

Translator: Hang Phan Reviewer: Anh Nguyễn

So the first question is, why do we need to

Câu hỏi đầu tiên là tại sao chúng ta

even worry about a pandemic threat?

cần phải bận tâm về hiểm họa đại dịch?

What is it that we're concerned about?

Chúng làm ta lo lắng về điều gì?

When I say "we," I'm at the Council on Foreign Relations.

Khi tôi nói "chúng ta," tôi đang ở trong Hội đồng quan hệ quốc tế,

We're concerned in the national security community,

Chúng ta quan tâm trong cộng đồng an ninh quốc gia,

and of course in the biology community and the public health community.

và tất nhiên cả trong cộng đồng sinh học và cộng đồng y tế công cộng

While globalization has increased travel,

Khi toàn cầu hóa làm gia tăng việc đi lại,

it's made it necessary that everybody be everywhere,

nó đã tạo ra sự tất yếu

all the time, all over the world.

là mọi người ở mọi nơi mọi lúc, trên khắp thế giới.

And that means that your microbial hitchhikers are moving with you.

Và điều đó có nghĩa là giống vi khuẩn ký sinh kia cũng đang theo bạn.

So a plague outbreak in Surat, India

Vì lẽ đó mà dịch hạch bùng phát ở Surat, Ấn Độ

becomes not an obscure event, but a globalized event --

trở thành không phải là một sự kiện tầm phào, mà là một sự kiện toàn cầu

a globalized concern that has changed the risk equation.

một mối lo toàn cầu đã làm thay đổi bài toán về hiểm họa.

Katrina showed us

Cơn bão Katrina cho thấy

that we cannot completely depend on government

chúng ta không thể phụ thuộc hoàn toàn vào chính phủ

to have readiness in hand, to be capable of handling things.

trong việc chủ động giải quyết tình huống.

Indeed, an outbreak would be multiple Katrinas at once.

Thực vậy, dịch bệnh bùng nổ tương đương với vài cơn bão Katrina diễn ra cùng một lúc.

Our big concern at the moment is a virus called H5N1 flu --

Mối quan ngại lớn của chúng ta ở thời điểm này là một loại virut có tên gọi cúm H5N1

some of you call it bird flu --

một số người trong chúng ta gọi nó là cúm gia cầm --

which first emerged in southern China, in the mid-1990s,

bùng nổ đầu tiên tại miền nam Trung Quốc, vào giữa những năm 1990,

but we didn't know about it until 1997.

nhưng chúng ta không hề biết về nó cho đến năm 1997.

At the end of last Christmas only 13 countries had seen H5N1.

Cuối giáng sinh năm ngoái, chỉ có 13 nước phát hiện virút H5N1.

But we're now up to 55 countries in the world,

Nhưng hiện giờ đã có tới 55 quốc gia trên thế giới

have had this virus emerge,

xuất hiện loại virút này

in either birds, or people or both.

ở gia cầm, người, hoặc cả hai.

In the bird outbreaks we now can see

Từ đợt bùng nổ dịch cúm gia cầm, chúng ta có thể thấy

that pretty much the whole world has seen this virus

loại virút này đã có mặt tại phần lớn các nước trên thế giới

except the Americas.

trừ Hoa Kỳ.

And I'll get into why we've so far been spared in a moment.

Và ngay đây thôi, tôi sẽ giải thích tại sao chúng ta đã tạm thời tránh được loại vi rút này

In domestic birds, especially chickens,

Ở các loài gia cầm, đặc biệt là gà,

it's 100 percent lethal.

đó là loại virút có thể gây chết 100%.

It's one of the most lethal things we've seen

một trong những thứ dễ gây chết nhất từng được biết đến

in circulation in the world

thứ đang luân chuyển trên toàn thế giới

in any recent centuries.

những thế kỷ gần đây.

And we've dealt with it by killing off lots and lots and lots of chickens,

Và chúng ta đã giải quyết vấn đề này bằng cách giết chết vô số gia cầm,

and unfortunately often not reimbursing the peasant farmers

và không may là chúng ta thường không đền bù cho các nông dân nghèo

with the result that there's cover-up.

thành ra đã có sự che đậy.

It's also carried on migration patterns

Loại virút này cũng được mang theo các mô hình di cư

of wild migratory aquatic birds.

của những loài thủy cầm di trú hoang dã

There has been this centralized event

Đã có một sự kiện lớn

in a place called Lake Chenghai, China.

diễn ra tại một nơi có tên là Hồ Chenghai ở Trung Quốc.

Two years ago the migrating birds

Hai năm trước, ở những loài chim di cư

had a multiple event

đã xảy ra một sự kiện phức tạp

where thousands died because of a mutation occurring

khi hàng ngàn con bị chết

in the virus,

vì đột biến của loài virút,

which made the species range broaden dramatically.

khiến cho phạm vi của các loại virút lan rộng ra nhanh chóng.

So that birds going to Siberia, to Europe, and to Africa

Vì thế mà những con chim bay đến Siberia, châu Âu và châu Phi

carried the virus, which had not previously been possible.

đem theo loài virút này điều mà trước đó vốn không thể xảy ra.

We're now seeing outbreaks in human populations --

Giờ đây, chúng ta đang chứng kiến dịch bệnh bùng phát ở loài người

so far, fortunately, small events,

may mắn là, cho đến nay vẫn chỉ là những sự kiện nhỏ,

tiny outbreaks, occasional clusters.

những đợt bùng phát nhỏ, không thường xuyên

The virus has mutated dramatically in the last two years

Loại virút này đã đột biến nhanh chóng trong vòng hai năm qua

to form two distinct families, if you will,

để tạo thành hai họ riêng biệt

of the H5N1 viral tree

của cái cây phả hệ virút H5N1

with branches in them,

với các nhánh

and with different attributes that are worrying.

và những đặc tính khác nhau đáng lo ngại.

So what's concerning us? Well, first of all,

Vậy điều khiến chúng ta lo ngại là gì? Trước tiên là, trong lịch sử,

at no time in history have we succeeded in making

chúng ta chưa bao giờ thành công trong việc chế tạo

in a timely fashion, a specific vaccine

một loại vắc-xin đặc trị kịp thời

for more than 260 million people.

cho hơn 260 triệu người.

It's not going to do us very much good in a global pandemic.

Điều này sẽ không có lợi cho việc đối phó với dịch bệnh toàn cầu.

You've heard about the vaccine we're stockpiling.

Quý vị đã nghe nói về loại vắc-xin mà chúng ta đang dự trữ.

But nobody believes it will actually be particularly effective

Nhưng không ai tin rằng nó sẽ thật sự hiệu nghiệm

if we have a real outbreak.

nếu dịch bệnh thật sự bùng nổ.

So one thought is:

Có một ý tưởng rằng:

after 9/11, when the airports closed,

sau thảm họa 9/11, khi các sân bay đóng cửa,

our flu season was delayed by two weeks.

thì mùa cúm đã bị trì hoãn hai tuần.

So the thought is, hey, maybe what we should do is just

Vì thế, có thể chúng ta nên ngay lập tức

immediately -- we hear there is H5N1 spreading from human to human,

chúng ta biết rằng virút H5N1 lây lan từ người sang người,

the virus has mutated to be a human-to-human transmitter --

loại virút này đã bị đột biến để truyền bệnh từ người sang người --

let's shut down the airports.

vậy thì hãy đóng cửa các sân bay.

However, huge supercomputer analyses,

Tuy nhiên, các phân tích từ siêu máy tính,

done of the likely effectiveness of this,

về tính hiệu quả của đề xuất này,

show that it won't buy us much time at all.

cho thấy nó sẽ không cho chúng ta thêm nhiều thời gian.

And of course it will be hugely disruptive in preparation plans.

Và tất nhiên nó sẽ gây ra vấn đề lớn trong kế hoạch chuẩn bị.

For example, all masks are made in China.

Ví dụ là tất cả các mặt nạ đều được sản xuất tại Trung Quốc.

How do you get them mobilized around the world

Làm sao chúng ta có thể gửi chúng đi khắp thế giới

if you've shut all the airports down?

nếu đóng cửa sân bay?

How do you get the vaccines moved around the world

Làm sao để huy động vắc-xin khắp thế giới và vận chuyển thuốc men,

and the drugs moved, and whatever may or not be available that would work.

và bất cứ phương tiện nào đem lại hiệu quả.

So it turns out that shutting down the airports is counterproductive.

Vì thế việc đóng cửa sân bay là phản tác dụng.

We're worried because this virus, unlike any other flu

Chúng ta quan ngại vì loại virut này, không như các loại virut cúm khác

we've ever studied, can be transmitted by eating raw meat

đã được nghiên cứu, thứ có thể lây lan do ăn thịt sống

of the infected animals.

của loài động vật bị nhiễm bệnh.

We've seen transmission to wild cats and domestic cats,

Chúng ta đã thấy chúng lây lan cho mèo hoang và mèo nhà

and now also domestic pet dogs.

và bây giờ là cả chó nhà nữa.

And in experimental feedings to rodents and ferrets,

Và trong thí nghiệm với loài gặm nhấm và chồn sương,

we found that the animals exhibit symptoms never seen with flu:

chúng tôi nhận thấy động vật có những biểu hiện với cúm chưa từng thấy trước đây

seizures, central nervous system disorders, partial paralysis.

co giật, rối lọa hệ thần kinh trung ương, liệt một phần.

This is not your normal garden-variety flu.

Đây không phải là loại cúm thông thường.

It mimics what we now understand

Nó phản ánh những hiểu biết của ta ngày nay

about reconstructing the 1918 flu virus,

về việc tái tạo virút cúm năm 1918,

the last great pandemic,

cơn đại dịch gần đây nhất,

in that it also jumped directly from birds to people.

loài virút này cũng truyền từ gia cầm sang người.

We had evolution over time,

Chúng ta đã có sự tiến hóa theo thời gian,

and this unbelievable mortality rate in human beings:

và tỷ lệ tử vong ở người thật đáng kinh ngạc:

55 percent of people who have become infected

55% số người bị nhiễm virút H5N1

with H5N1 have, in fact, succumbed.

trên thực thế, đều đầu hàng trước căn bệnh này.

And we don't have a huge number of people

Và không có nhiều người bị nhiễm bệnh

who got infected and never developed disease.

mà không phát bệnh..

In experimental feeding in monkeys

Trong khi thí nghiệm cho khỉ ăn

you can see that it actually downregulates

các bạn có thể thấy việc đó thực ra làm suy giảm

a specific immune system modulator.

một cơ chế nhất định điều biến hệ miễn dịch.

The result is that what kills you

Kết quả là nó giết chết bạn

is not the virus directly, but your own immune system overreacting, saying,

không phải trực tiếp là virút, mà là hệ miễn dịch phản ứng quá mức,

"Whatever this is so foreign I'm going berserk."

truyền đi thông điệp rằng "Cái thứ này lạ quá, tôi phát điên lên mất."

The result: most of the deaths

Kết quả là: phần lớn những trường hợp chết người

have been in people under 30 years of age,

là ở thanh niên dưới 30 tuổi,

robustly healthy young adults.

những thanh niên khỏe mạnh tràn đầy năng lượng.

We have seen human-to-human transmission

Chúng ta đã thấy sự truyền bệnh từ người sang người

in at least three clusters --

ở ít nhất ba tập hợp --

fortunately involving very intimate contact,

may mắn là nó liên quan đến sự tiếp xúc thân mật,

still not putting the world at large at any kind of risk.

và vẫn chưa đẩy thế giới vào bất cứ hiểm họa nào.

Alright, so I've got you nervous.

Được rồi, tôi đã khiến các bạn lo lắng.

Now you probably assume, well the governments are going to do something.

Lúc này chắc hẳn các bạn đang nghĩ: Hừm, chính phủ sẽ làm điều gì đó.

And we have spent a lot of money.

Và chúng ta đã tiêu tốn rất nhiều tiền.

Most of the spending in the Bush administration

Phần lớn chi tiêu dưới thời chính quyền Bush

has actually been more related to the anthrax results

thực ra lại có liên quan đến bệnh than

and bio-terrorism threat.

và hiểm họa khủng bố sinh học hơn.

But a lot of money has been thrown out at the local level and at the federal level

Nhưng chính quyền địa phương và liên bang cũng đã tiêu rất nhiều tiền

to look at infectious diseases.

để nghiên cứu các bệnh truyền nhiễm.

End result: only 15 states

Kết quả cuối cùng là: chỉ có 15 bang được chứng nhận

have been certified to be able to do mass distribution

là đã phân phát hàng loạt

of vaccine and drugs in a pandemic.

vắc-xin và thuốc men trong đại dịch.

Half the states would run out of hospital beds

Một nửa các ban đã chật kín giường bệnh

in the first week, maybe two weeks.

trong tuần đầu tiên, có lẽ trong vòng hai tuần.

And 40 states already have an acute nursing shortage.

Và 40 bang thiếu hụt y tá trầm trọng.

Add on pandemic threat, you're in big trouble.

Cộng thêm hiểm họa dịch bệnh thì các bạn đang gặp vấn đề lớn.

So what have people been doing with this money?

Vậy thì người ta đang làm gì với số tiền đó?

Exercises, drills, all over the world.

Các bài học, diễn tập diễn ra ở khắp nơi trên thế giới.

Let's pretend there's a pandemic.

Hãy giả định rằng đó là một đại dịch.

Let's everybody run around and play your role.

Hãy để mọi người đóng vai trò của mình.

Main result is that there is tremendous confusion.

Kết quả là sẽ có sự hỗn độn nghiêm trọng.

Most of these people don't actually know what their job will be.

Phần lớn mọi người sẽ không biết mình phải làm gì.

And the bottom line, major thing that has come through

Điều mấu chốt là, điều quan trọng được rút ra trong mỗi lần diễn tập:

in every single drill: nobody knows who's in charge.

không ai biết ai là người phụ trách.

Nobody knows the chain of command.

Không ai biết chuỗi kiểm soát.

If it were Los Angeles, is it the mayor, the governor,

Nếu dịch bệnh xảy ra ở Los Angeles thì ai trong số thị trưởng, thống đốc,

the President of the United States, the head of Homeland Security?

tổng thống Mỹ, người đứng đầu Cơ quan An ninh Quốc gia sẽ chỉ đạo?

In fact, the federal government says it's a guy called

Trên thực tế, chính quyền liên bang nói rằng đó là một người

the Principle Federal Officer,

là Nhân viên Liên Bang Chính (Principle Federal Officer)

who happens to be with TSA.

làm việc cho Cơ quan An ninh Vận tải Quốc gia.

The government says

Chính phủ nói rằng

the federal responsibility will basically be

nhiệm vụ liên bang về cơ bản là

about trying to keep the virus out, which we all know is impossible,

cách ly virut, điều mà chúng ta đều biết là bất khả thi,

and then to mitigate the impact

và rồi giảm thiểu tác hại của nó

primarily on our economy.

chủ yếu là đối với nền kinh tế.

The rest is up to your local community.

Công việc còn lại tùy thuộc vào cộng đồng địa phương.

Everything is about your town, where you live.

Mọi thứ tuỳ thuộc vào thị trấn của bạn, nơi bạn đang sinh sống.

Well how good a city council you have,

Hội đồng thành phố của bạn hoạt động hiệu quả như thế nào,

how good a mayor you have -- that's who's going to be in charge.

thị trưởng của bạn làm việc tốt như thế nào ai sẽ chịu trách nhiệm.

Most local facilities would all be competing

Phần lớn các cơ sở địa phương sẽ cạnh tranh nhau

to try and get their hands on their piece

để có phần trong kho dự trữ liên bang

of the federal stockpile of a drug called Tamiflu,

có được một loại thuốc có tên là Tamiflu

which may or may not be helpful -- I'll get into that --

thứ có thể không hiệu quả -- Tôi sẽ nói về vấn đề đó sau --

of available vaccines, and any other treatments,

trong số các vắc-xin có sẵn, và các hình thức điều trị khác,

and masks, and anything that's been stockpiled.

và mặt nạ, và tất cả những thứ đã được dự trữ.

And you'll have massive competition.

Và chúng ta sẽ có một cuộc cạnh tranh khốc liệt.

Now we did purchase a vaccine, you've probably all heard about it,

Giờ đây chúng ta đã mua vắc-xin, có lẽ các bạn đã nghe nói về nó,

made by Sanofi-Aventis.

vắc-xin do Sanofi-Aventis sản xuất.

Unfortunately it's made against the current form of H5N1.

Điều không may là nó được bào chế để chống lại thể hiện nay của H5N1.

We know the virus will mutate. It will be a different virus.

Chúng ta biết rằng loại virút này sẽ đột biến. Trở thành một loại virut khác.

The vaccine will probably be useless.

Có lẽ vắc-xin sẽ trở nên vô dụng.

So here's where the decisions come in.

Và đây là lúc để đưa ra quyết định.

You're the mayor of your local town.

Bạn là thị trưởng của một thị trấn.

Let's see, should we order that all pets be kept indoors?

Để xem nào, chúng ta có nên ra lệnh cho người dân giữ thú nuôi trong nhà?

Germany did that when H5N1 appeared in Germany last year,

Nước Đức đã làm điều đó khi H5N1 xuất hiện tại nước này vào năm ngoái,

in order to minimize the spread

nhằm giảm thiểu sự lây lan

between households by household cats, dogs and so on.

giữa các gia đình thông qua chó, mèo trong nhà v.v...

What do we do when we don't have any containment rooms

Chúng ta làm gì khi không có phòng cách ly

with reverse air that will allow the healthcare workers

có khí đảo chiều cho phép nhân viên y tế

to take care of patients?

chăm sóc người bệnh?

These are in Hong Kong; we have nothing like that here.

Có những phòng như thế tại Hồng Kông; chúng ta thì không có.

What about quarantine?

Vậy còn cách ly thì sao?

During the SARS epidemic in Beijing quarantine did seem to help.

Khi dịch bệnh SARS xảy ra ở Bắc Kinh thì biện pháp cách ly dường như có tác dụng.

We have no uniform policies

Chúng ta không có những chính sách đồng nhất

regarding quarantine across the United States.

về việc cách ly tại Mỹ.

And some states have differential policies, county by county.

Và một số bang có chính sách khác nhau, từ hạt này sang hạt khác.

But what about the no-brainer things? Should we close all the schools?

Thế còn chính sách không cần động não thì sao? Có nên đóng cửa tất cả các trường học ?

Well then what about all the workers? They won't go to work

Thế còn công nhân thì sao? Họ sẽ không đi làm

if their kids aren't in school.

nếu con cái của họ không đến trường.

Encouraging telecommuting? What works?

Khuyến khích làm việc từ xa được không? Liệu cái nào sẽ đem lại hiệu quả?

Well the British government did a model of telecommuting.

Chính phủ Anh đã thực hiện một mô hình làm việc từ xa.

Six weeks they had all people in the banking industry

Trong 6 tuần, tất cả mọi người trong ngành ngân hàng

pretend a pandemic was underway.

giả vờ như đang có dịch bệnh.

What they found was, the core functions --

Điều mà họ khám phá ra là các chức năng chính --

you know you still sort of had banks,

các bạn biết là chúng ta vẫn còn ngân hàng,

but you couldn't get people to put money in the ATM machines.

nhưng chúng ta không bắt người dân bỏ tiền vào trong máy ATM.

Nobody was processing the credit cards.

Không có ai xử lý thẻ tín dụng.

Your insurance payments didn't go through.

Việc trả tiền bảo hiểm của bạn không được thực hiện.

And basically the economy would be in a disaster state of affairs.

Và về cơ bản là cả nền kinh tế rơi vào thảm họa.

And that's just office workers, bankers.

Và đó mới chỉ là nhân viên văn phòng, nhân viên ngân hàng.

We don't know how important hand washing is for flu --

Chúng ta không biết tầm quan trọng của việc rửa tay trong việc phòng cúm --

shocking. One assumes it's a good idea to wash your hands a lot.

thật kinh ngạc. Có người cho rằng rửa tay thường xuyên là một ý hay.

But actually in scientific community there is great debate

Nhưng thực ra trong giới khoa học có một cuộc tranh luận lớn

about what percentage of flu transmission between people

về bao nhiêu phần trăm truyền nhiễm cúm giữa người với người

is from sneezing and coughing

là do hắt hơi và ho

and what percentage is on your hands.

và bao nhiêu phần trăm là từ tay.

The Institute of Medicine tried to look at the masking question.

Viện Y khoa đã tìm cách giải đáp bài toán mặt nạ.

Can we figure out a way, since we know we won't have enough masks

Liệu chúng ta có thể tìm ra cách, khi biết rằng sẽ không có đủ mặt nạ

because we don't make them in America anymore,

bởi chúng ta không còn sản xuất mặt nạ tại Mỹ nữa,

they're all made in China --

tất cả các mặt nạ đều được sản xuất tại Trung Quốc --

do we need N95? A state-of-the-art, top-of-the-line,

chúng ta có cần N95 không? Một loại mặt nạ tiên tiến, tối ưu nhất

must-be-fitted-to-your-face mask?

nhất định phải vừa vặn với khuôn mặt ?

Or can we get away with some different kinds of masks?

Hay chúng ta có thể dùng các loại mặt nạ khác thay thế?

In the SARS epidemic, we learned in Hong Kong

Trong đại dịch SARS, chúng ta học được rằng

that most of transmission was because

tại Hồng Kông, phần lớn các ca truyền nhiễm

people were removing their masks improperly.

là do con người cởi mặt nạ không đúng cách.

And their hand got contaminated with the outside of the mask,

Và tay họ tiếp xúc với phần bên ngoài của mặt nạ,

and then they rubbed their nose. Bingo! They got SARS.

và rồi đưa tay cọ lên mũi. Thế là họ dính SARS.

It wasn't flying microbes.

Đây không phải là loại vi khuẩn biết bay.

If you go online right now, you'll get so much phony-baloney information.

Nếu bây giờ lên mạng, bạn sẽ có vô vàn thông tin ngớ ngẩn.

You'll end up buying -- this is called an N95 mask. Ridiculous.

Rồi bạn sẽ mua - nó được gọi là mặt nạ N95. Thật vớ vẩn.

We don't actually have a standard

Chúng ta không thực sự

for what should be the protective gear for the first responders,

có một tiêu chuẩn về cơ cấu bảo vệ cho những nạn nhân đầu tiên,

the people who will actually be there on the front lines.

những người sẽ đứng đầu chiến tuyến.

And Tamiflu. You've probably heard of this drug,

Và Tamiflu. Các bạn có lẽ đã nghe đến loại thuốc này,

made by Hoffmann-La Roche, patented drug.

do Hoffmann-La Roche sản xuất, đã được cấp bằng sáng chế.

There is some indication

Có dấu hiệu cho thấy

that it may buy you some time in the midst of an outbreak.

loại thuốc này có thể kéo dài thời gian cho bạn khi dịch bệnh xảy ra .

Should you take Tamiflu for a long period of time,

Nếu bạn dùng Tamiflu trong một thời gian,

well, one of the side effects is suicidal ideations.

một trong những tác dụng phụ của nó là gây nên suy nghĩ muốn tự sát.

A public health survey analyzed the effect

Một khảo sát sức khỏe cộng đồng đã phân tích tác dụng

that large-scale Tamiflu use would have,

của việc dùng Tamiflu trên diện rộng,

actually shows it counteractive

và nó cho thấy sự phản tác dụng

to public health measures, making matters worse.

đối với các biện pháp sức khỏe cộng đồng và làm trầm trọng vấn đề.

And here is the other interesting thing:

Và đây là thông tin thú vị khác:

when a human being ingests Tamiflu, only 20 percent

khi một người uống Tamiflu, chỉ có 20% thuốc

is metabolized appropriately

là được chuyển hóa hợp lý

to be an active compound in the human being.

thành hợp chất hoạt động trong cơ thể họ.

The rest turns into a stable compound,

Phần còn lại trở thành hợp chất ổn định,

which survives filtration into the water systems,

sống sót qua các hệ lọc để đi vào các nguồn nước

thereby exposing the very aquatic birds that would carry flu

do đó, khi phơi nhiễm cùng với những loại gia cầm sống trong nước có virút cúm

and providing them a chance

điều này tạo cơ hội cho chúng

to breed resistant strains.

sinh sôi ra những loài kháng thuốc.

And we now have seen Tamiflu-resistant strains

Chúng ta đã thấy những loại kháng Tamiflu

in both Vietnam in person-to-person transmission,

xuất hiện ở Việt Nam và Ai Cập

and in Egypt in person-to-person transmission.

trong các ca truyền từ người sang người.

So I personally think that our life expectancy

Vì thế tôi cho rằng việc kéo dài cuộc sống

for Tamiflu as an effective drug

bằng cách sử dụng Tamiflu như thuốc đặc hiệu

is very limited -- very limited indeed.

là rất giới hạn - thực sự rất giới hạn .

Nevertheless most of the governments

Tuy vậy, phần lớn các chính phủ

have based their whole flu policies

đã xây dựng toàn bộ chính sách phòng cúm

on building stockpiles of Tamiflu.

dựa trên việc tích trữ Tamiflu.

Russia has actually stockpiled enough

Nga thực chất đã tích trữ đủ

for 95 percent of all Russians.

cho 95% dân số mình.

We've stockpiled enough for 30 percent.

Chúng ta đã tích trữ đủ cho 30% dân số.

When I say enough, that's two weeks worth.

Tôi nói đủ là đủ dùng cho hai tuần.

And then you're on your own because

Và sau đó bạn phải tự lo liệu

the pandemic is going to last for 18 to 24 months.

vì dịch bệnh sẽ kéo dài từ 18 đến 24 tháng.

Some of the poorer countries

Một số nước nghèo hơn

that have had the most experience with H5N1 have built up stockpiles;

có nhiều kinh nghiệm nhất trong việc đối phó H5N1 đã lập kho tích trữ;

they're already expired. They are already out of date.

thuốc đã quá hạn. Chúng không còn giá trị sử dụng nữa.

What do we know from 1918,

Chúng ta biết được gì từ năm 1918,

the last great pandemic?

với đại dịch xảy ra gần đây nhất?

The federal government abdicated most responsibility.

Chính quyền liên bang đã thoái thác phần lớn trách nhiệm.

And so we ended up with this wild patchwork of regulations

Và chúng ta bị bỏ lại với một mớ quy định lằng nhằng

all over America.

trên khắp nước Mỹ.

Every city, county, state did their own thing.

Mỗi thành phố, hạt, bang cứ mạnh ai nấy làm.

And the rules

có một sự khác biệt lớn

and the belief systems were wildly disparate.

giữa luật lệ và hệ thống niềm tin.

In some cases all schools, all churches,

Trong một số trường hợp, tất cả các trường học, nhà thờ

all public venues were closed.

và mọi cơ sở công cộng đều bị đóng cửa.

The pandemic circulated three times in 18 months

Dịch bệnh lan truyền ba lần trong vòng 18 tháng

in the absence of commercial air travel.

khi không có sự lưu thông thương mại hàng không .

The second wave was the mutated, super-killer wave.

Cơn dịch thứ hai là cơn dịch sát thủ đột biến.

And in the first wave we had enough healthcare workers.

Trong cơn dịch thứ nhất, chúng ta đã có đủ các nhân viên y tế.

But by the time the second wave hit

Nhưng trước khi cơn dịch thứ hai ập đến

it took such a toll among the healthcare workers

các nhân viên y tế đã chịu hậu quả nặng nề

that we lost most of our doctors and nurses that were on the front lines.

nên chúng ta đã mất đi phần lớn bác sỹ và y tá trên chiến tuyến.

Overall we lost 700,000 people.

Chúng ta đã mất tổng cộng 700.000 người.

The virus was 100 percent lethal to pregnant women

Loại virút này gây chết chóc 100% đối với phụ nữ mang thai

and we don't actually know why.

và chúng ta không thực sự biết được nguyên nhân.

Most of the death toll was 15 to 40 year-olds --

Phần lớn người chết trong độ tuổi từ 15 đến 40 --

robustly healthy young adults.

những người trẻ khỏe mạnh.

It was likened to the plague.

Điều này được so sánh với bệnh dịch.

We don't actually know how many people died.

Chúng ta không thực sự biết được bao nhiêu người đã chết.

The low-ball estimate is 35 million.

Con số ước tính thấp nhất là 35 triệu người.

This was based on European and North American data.

Con số này được dựa trên dữ liệu của châu Âu và Bắc Mỹ.

A new study by Chris Murray at Harvard

Một nghiên cứu mới đây của Chris Murray tại Harvard cho thấy

shows that if you look at the databases that were kept

nếu bạn nhìn vào cơ sở dữ liệu

by the Brits in India,

được người Anh lưu trữ tại Ấn Độ,

there was a 31-fold greater death rate among the Indians.

bạn sẽ thấy tỷ lệ tử vong của người Ấn Độ cao gấp 31 lần.

So there is a strong belief that in places of poverty

Vì thế mà có một niềm tin rằng tại những nơi nghèo khổ

the death toll was far higher.

thì tỷ lệ tử vong cao hơn rất nhiều.

And that a more likely toll

Và rằng sự mất mát còn lớn hơn thế

is somewhere in the neighborhood of 80 to 100 million people

đã diễn ra ở những vùng dân cư từ 80 đến 100 triệu người

before we had commercial air travel.

từ trước khi chúng ta có sự lưu thông bằng máy bay.

So are we ready?

Vậy liệu ta đã sẵn sàng?

As a nation, no we're not.

Với phương diện là một quốc gia, chúng ta chưa sẵn sàng.

And I think even those in the leadership

Và tôi cho rằng ngay cả những người lãnh đạo

would say that is the case,

cũng sẽ nói rằng

that we still have a long ways to go.

vẫn còn nhiều việc phải làm.

So what does that mean for you? Well the first thing is,

Vậy điều đó có nghĩa gì đối với bạn? Điều đầu tiên là

I wouldn't start building up personal stockpiles of anything --

tôi sẽ không bắt đầu dự trữ bất kể một kho hàng cá nhân nào

for yourself, your family, or your employees --

cho bản thân, gia đình, hay nhân viên của mình --

unless you've really done your homework.

trước khi làm xong công việc.

What mask works, what mask doesn't work.

Mặt nạ nào thì có hiệu quả, mặt nạ nào không.

How many masks do you need?

Cần bao nhiêu cái?

The Institute of Medicine study felt that

Nghiên cứu của Viện Y khoa cho rằng

you could not recycle masks.

bạn không thể tái chế mặt nạ.

Well if you think it's going to last 18 months,

Nếu bạn nghĩ rằng một chiếc mặt nạ có thể sử dụng trong 18 tháng

are you going to buy 18 months worth of masks

liệu bạn có định mua mặt nạ đủ dùng cho 18 tháng

for every single person in your family?

cho từng thành viên trong gia đình?

We don't know -- again with Tamiflu,

Chúng ta không biết - quay lại trường hợp của Tamiflu,

the number one side effect of Tamiflu is

tác dụng phụ số 1 của Tamiflu là

flu-like symptoms.

các triệu chứng giống như cúm.

So then how can you tell

Vậy thì làm sao bạn có thể biết

who in your family has the flu

ai trong gia đình mình bị cúm

if everybody is taking Tamiflu?

nếu tất cả đều tiêm Tamiflu?

If you expand that out to think of a whole community,

Nếu suy rộng ra cho cả cộng đồng,

or all your employees in your company,

hay tất cả nhân viên trong công ty,

you begin to realize how limited

bạn bắt đầu nhận ra

the Tamiflu option might be.

hạn chế của Tamiflu.

Everybody has come up to me and said,

Mọi người đều tìm đến tôi và nói rằng,

well I'll stockpile water or, I'll stockpile food, or what have you.

tôi sẽ tích trữ nước, tôi sẽ tích trữ lương thực, hoặc bất cứ thứ gì ta có.

But really? Do you really have a place

Nhưng bạn có thực sự có đủ chỗ

to stockpile 18 months worth of food? Twenty-four months worth of food?

để dự trữ lương thực đủ dùng cho 18 tháng? 24 tháng?

Do you want to view the pandemic threat

Bạn có muốn coi hiểm họa dịch bệnh

the way back in the 1950s

như những năm 1950

people viewed the civil defense issue,

khi mọi người nhìn nhận vấn đề dân quân tự vệ,

and build your own little bomb shelter for pandemic flu?

và tự xây cho mình một căn hầm tránh bom để tránh khỏi dịch cúm?

I don't think that's rational.

Tôi không cho rằng điều đó là hợp lý.

I think it's about having to be prepared

Tôi cho rằng chúng ta cần sẵn sàng ứng phó

as communities, not as individuals --

với tư cách cộng đồng, chứ không phải những cá nhân --

being prepared as nation,

sẵn sàng với tư cách của một quốc gia

being prepared as state, being prepared as town.

sẵn sàng với tư cách của một đất nước, sẵn sàng với tư cách một thị trấn.

And right now most of the preparedness

Và ngay lúc này đây, sự sẵnsàng đó

is deeply flawed.

phần nhiều có lỗ hổng.

And I hope I've convinced you of that,

Và tôi hi vọng mình đã thuyết phục được các bạn,

which means that the real job is go out and

rằng việc thực sự cần làm là đi ra ngoài

say to your local leaders,

nói với các nhà lãnh đạo địa phương,

and your national leaders,

và với các nhà lãnh đạo quốc gia,

"Why haven't you solved these problems?

rằng "Tại sao các ngài vẫn chưa giải quyết được vấn đề?"

Why are you still thinking that

Tại sao các ngài vẫn cho rằng

the lessons of Katrina do not apply to flu?"

bài học của Katrina không đủ áp dụng cho dịch cúm?"

And put the pressure where the pressure needs to be put.

Và gây sức ép khi cần.

But I guess the other thing to add is,

Nhưng tôi thấy cũng cần phải nói thêm rằng,

if you do have employees, and you do have a company,

nếu bạn không có nhân viên, và bạn không có công ty nào

I think you have certain responsibilities

thì tôi nghĩ bạn vẫn cần có những trách nhiệm nhất định

to demonstrate that you are thinking ahead for them,

cho thấy rằng bạn đang suy nghĩ trước vì họ,

and you are trying to plan.

và bạn đang có kế hoạch.

At a minimum the British banking plan showed that

Chí ít thì một kế hoạch ngân hàng tại Anh cho thấy rằng

telecommuting can be helpful.

làm việc tại nhà có thể đem lại hiệu quả.

It probably does reduce exposure

Nó có thể giúp giảm phơi nhiễm

because people are not coming into the office and coughing on each other,

bởi vì mọi người không đến văn phòng và ho vào nhau,

or touching common objects

hoặc cùng chạm vào đồ vật

and sharing things via their hands.

và lây lan các thứ qua tay.

But can you sustain your company that way?

Nhưng liệu bạn có thể duy trì công ty mình theo cách đó?

Well if you have a dot-com, maybe you can.

Nếu bạn có một công ty công nghệ thì bạn có thể duy trì được.

Otherwise you're in trouble.

Bằng không thì bạn sẽ gặp khó khăn.

Happy to take your questions.

Giờ thì tôi vui lòng trả lời các câu hỏi của các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Audience member: What factors determine the duration of a pandemic?

Khán giả: Các yếu tố nào quyết định thời gian kéo dài của một dịch bệnh?

Laurie Garret: What factors determine the duration of a pandemic, we don't really know.

Laurie Garret: Chúng ta thực sự không biết những yếu tố nào quyết định điều đó.

I could give you a bunch of flip, this, that, and the other.

Tôi có thể đưa ra cho bạn hàng loạt lý do này nọ.

But I would say that honestly we don't know.

Nhưng tôi phải nói rằng thật sự chúng tôi không biết.

Clearly the bottom line is

Rõ ràng vấn đề mấu chốt ở đây là

the virus eventually attenuates,

loài virút này cuối cùng sẽ yếu đi,

and ceases to be a lethal virus to humanity,

và không còn là virut chết người nữa,

and finds other hosts.

và đi tìm vật chủ khác.

But we don't really know how and why that happens.

Nhưng chúng ta thực sự không biết làm thế nào và tại sao điều đó xảy ra.

It's a very complicated ecology.

Đó là một sinh thái học rất phức tạp.

Audience member: What kind of triggers are you looking for?

Khán giả: Anh đang dự tính những cơ chế như thế nào?

You know way more than any of us.

Anh biết nhiều hơn bất cứ ai trong chúng tôi.

To say ahh, if this happens then we are going to have a pandemic?

Ahh, nếu điều đó xảy ra thì chúng ta sẽ có một dịch bệnh chứ?

LG: The moment that you see any evidence

LG: Thời điểm mà bạn nhìn thấy bất cứ bằng chứng nào

of serious human-to-human to transmission.

của việc truyền nhiễm nghiêm trọng từ người sang người.

Not just intimately between family members

Không chỉ là sự gần gũi giữa các thành viên trong gia đình

who took care of an ailing sister or brother,

khi chăm sóc một người chị hoặc người anh bị ốm,

but a community infected --

mà là cả một cộng đồng bị nhiễm virút --

spread within a school,

lây lan trong trường học

spread within a dormitory, something of that nature.

lây lan trong ký tức xá và những nơi tương tự.

Then I think that there is universal agreement

Lúc đó, tôi cho rằng sẽ có một sự thống nhất

now, at WHO all the way down:

tại WHO, từ trên xuống dưới:

Send out the alert.

Phát cảnh báo.

Audience member: Some research has indicated that statins can be helpful.

Khán giả: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng statin có thể đem lại hiệu quả.

Can you talk about that?

Anh có thể nói rõ về điều đó không?

LG: Yeah. There is some evidence that taking Lipitor

LG: Vâng. Có một số bằng chứng cho thấy việc sử dụng Lipitor

and other common statins for cholesterol control

và các loại statin thông dụng khác dùng để kiểm soát chloresterol

may decrease your vulnerability

có thể làm giảm khả năng

to influenza.

bị nhiễm cúm của bạn.

But we do not completely understand why.

Nhưng chúng tôi không hoàn toàn hiểu tại sao.

The mechanism isn't clear.

Cơ chế đó không rõ ràng.

And I don't know that there is any way

Và tôi không biết điều gì

responsibly for someone to start

đã khiến một số người bắt đầu

medicating their children

cho con cái họ uống thuốc

with their personal supply of Lipitor or something of that nature.

từ kho dự trữ Lipitor cá nhân hoặc các loại thuốc tương tự.

We have absolutely no idea what that would do.

Chúng tôi hoàn toàn không biết điều đó sẽ gây tác dụng như thế nào.

You might be causing some very dangerous outcomes

Bạn có thể gây ra những tác dụng rất nguy hiểm

in your children, doing such a thing.

cho các con mình khi làm điều đó.

Audience member: How far along are we in being able to determine

Khán giả: Chúng ta mất bao lâu để xác định

whether someone is actually carrying, whether somebody has this

liệu một người có thực sự mang virút

before the symptoms are full-blown?

trước khi các triệu chứng trở nên rõ ràng?

LG: Right. So I have for a long time said

LG: Phải rồi. Một thời gian dài, tôi đã nói rằng

that what we really needed was a rapid diagnostic.

điều chúng ta thực sự cần là một sự chẩn đoán nhanh chóng.

And our Centers for Disease Control

Và Trung tâm Kiểm soát Bệnh

has labeled a test they developed

đã gọi một thử nghiệm mà họ đang phát triển

a rapid diagnostic.

là chẩn đoán nhanh.

It takes 24 hours in a very highly developed laboratory,

Thử nghiệm này chỉ cần 24 giờ trong một phòng thí nghiệm rất hiện đại,

in highly skilled hands.

nhờ những bàn tay rất lành nghề.

I'm thinking dipstick.

Tôi đang nghĩ đến cái que thử.

You could do it to your own kid. It changes color.

Bạn có thể thực hiện chẩn đoán với con bạn. Chiếc que sẽ chuyển màu.

It tells you if you have H5N1.

Nó cho bạn biết liệu bạn có nhiễm H5N1 hay không.

In terms of where we are in science

Về mặt tiến bộ trong khoa học

with DNA identification capacities and so on,

với khả năng xác định DNA và vân vân,

it's not that far off.

thì chúng ta cách đó cũng không còn xa đâu.

But we're not there. And there hasn't been the kind of investment to get us there.

Nhưng chúng ta vẫn chưa đủ tầm. Và không có khoản đầu tư nào cho phép điều đó.

Audience member: In the 1918 flu I understand that

Khán giả: Trong dịch cúm năm 1918, theo như tôi hiểu thì

they theorized that there was some attenuation

người ta đã đưa ra giả thuyết rằng virút đã phần nào yếu đi

of the virus when it made the leap into humans.

khi nó chuyển sang người.

Is that likely, do you think, here?

Theo anh thì điều đó có thể xảy ra trong trong vụ này hay không?

I mean 100 percent death rate

Tôi muốn nói rằng tỷ lệ 100% tử vong

is pretty severe.

thì quá kinh khủng.

LG: Um yeah. So we don't actually know

LG: Vâng. Chúng ta không thực sự biết được

what the lethality was

tỷ lệ tử vong

of the 1918 strain to wild birds

do loại virút năm 1918 gây ra đối với gia cầm hoang dã

before it jumped from birds to humans.

trước khi nó chuyển từ gia cầm sang người.

It's curious that there is no evidence

Có một điều gây tò mò là không có bằng chứng nào

of mass die-offs of chickens

về việc chết hàng loạt ở gà

or household birds across America

hoặc các loại gia cầm khắp nước Mỹ

before the human pandemic happened.

trước khi dịch bệnh ở người xảy ra.

That may be because those events

Nguyên nhân có thể là vì những sự kiện đó

were occurring on the other side of the world

đã xảy ra ở phía bên kia thế giới

where nobody was paying attention.

khi không có ai chú ý.

But the virus clearly

Nhưng loại virút đó

went through one round around the world

rõ ràng đã đi một vòng quanh thế giới

in a mild enough form

ở thể ôn hòa vừa đủ

that the British army in World War I

để quân đội Anh tại Chiến tranh Thế giới Thứ hai

actually certified that it was not a threat

xác nhận rằng nó không phải là mối họa

and would not affect the outcome of the war.

và sẽ không ảnh hưởng đến cục diện chiến tranh.

And after circulating around the world

Và sau khi đi vòng quanh thế giới

came back in a form that was tremendously lethal.

trở lại ở trạng thái nguy hiểm chết người.

What percentage of infected people were killed by it?

Bao nhiêu phần trăm người đã bị loại virút đó giết chết?

Again we don't really know for sure.

Một lần nữa, chúng ta không biết chắc về điều đó.

It's clear that if you were malnourished to begin with,

Rõ ràng là nếu ban đầu, bạn đã suy dinh dưỡng

you had a weakened immune system,

thì hệ miễn dịch của bạn sẽ bị suy yếu,

you lived in poverty in India or Africa,

bạn sống trong nghèo khổ ở Ấn Độ hoặc châu Phi,

your likelihood of dying was far greater.

thì tỷ lệ tử vong của bạn sẽ cao hơn rất nhiều.

But we don't really know.

Nhưng chúng ta không thực sự biết được.

Audience member: One of the things I've heard is that

Khán giả: Tôi đã nghe được một điều rằng

the real death cause when you get a flu is the associated pneumonia,

nguyên nhân thực sự gây chết khi ta bị cúm là bệnh viêm phổi đi kèm,

and that a pneumonia vaccine

và rằng một loại vắc-xin viêm phổi

may offer you 50 percent better chance of survival.

có thể cho ta thêm 50% cơ hội sống sót.

LG: For a long time, researchers in emerging diseases

LG: Trong một thời gian dài, các nhà nghiên cứu các bệnh đang bùng phát

were kind of dismissive of the pandemic flu threat

đã phần nào phủ nhận hiểm họa của dịch cúm

on the grounds that

với lý do rằng

back in 1918 they didn't have antibiotics.

năm 1918, người ta không có thuốc kháng sinh.

And that most people who die of regular flu --

Và rằng phần lớn những người chết là vì bệnh cúm thông thường --

which in regular flu years

trong những năm có dịch cúm thông thường

is about 360,000 people worldwide,

là khoảng 360,000 người toàn thế giới,

most of them senior citizens --

phần lớn là những người cao tuổi --

and they die not of the flu but because the flu gives an assault to their immune system.

và họ chết không phải vì cúm mà là vì bệnh cúm đã tàn phá hệ miễn dịch của họ.

And along comes pneumococcus

Và rồi xuất hiện khuẩn cầu phổi

or another bacteria, streptococcus

hoặc một loài vì khuẩn khác có tên là streptococcus

and boom, they get a bacterial pneumonia.

và rồi chúng ta có bệnh viêm khổi do virút gây ra.

But it turns out that in 1918 that was not the case at all.

Nhưng rồi người ta phát hiện ra rằng sự thực tại năm 1918 không phải như vậy.

And so far in the H5N1 cases in people,

Và cho đến bây giờ, trong các trường hợp H5N1 ở người,

similarly bacterial infection

việc nhiễm các loại virút tương tự

has not been an issue at all.

không phải là vấn đề.

It's this absolutely phenomenal disruption of the immune system

Chính sự tàn phá phi thường đối với hệ miễn dịch

that is the key to why people die of this virus.

là nguyên nhân chính khiến con người chết vì loại virút này.

And I would just add

Và tôi chỉ muốn nói thêm rằng

we saw the same thing with SARS.

chúng ta đã thấy điều tương tự đối với SARS.

So what's going on here is your body says,

Vì vậy, điều đang diễn ra là cơ thể bạn nói rằng

your immune system sends out all its sentinels and says,

hệ miễn dịch của bạn gửi đi những lính canh và nói rằng,

"I don't know what the heck this is.

"Tôi không biết đây là cái gì.

We've never seen anything even remotely like this before."

Chúng tôi chưa từng thấy cái gì giống như thế".

It won't do any good to bring in the sharpshooters

Việc cử đến những tay thiện xạ sẽ không đem lại hiệu quả gì

because those antibodies aren't here.

do không có các kháng thể ở đây.

And it won't do any good to bring in the tanks and the artillery

Và việc cử xe tăng và pháo binh đến cũng không đem lại hiệu quả gì

because those T-cells don't recognize it either.

vì các tế bào T cũng không nhận diện được virut.

So we're going to have to go all-out thermonuclear response,

Và chúng ta sẽ đi đến phản ứng nhiệt hạch

stimulate the total cytokine cascade.

mô phỏng toàn bộ quá trình phân bào.

The whole immune system swarms into the lungs.

Toàn bộ hệ miễn dịch tràn vào phổi.

And yes they die, drowning in their own fluids, of pneumonia.

Và thế là người ta chết, chết trong dịch của chính mình, chết vì viêm phổi.

But it's not bacterial pneumonia.

Nhưng đó không phải là bệnh viêm phổi do virut gây ra.

And it's not a pneumonia that would respond to a vaccine.

Và đó không phải loại viêm phổi sẽ phản ứng với vắc-xin.

And I think my time is up. I thank you all for your attention.

Và tôi cho là thời gian dành cho tôi đã hết. Xin cảm ơn sự quan tâm của tất cả các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)