3 creative ways to fix fashion's waste problem | Amit Kalra

Çeviri: Isilsu Tenthof van Noorden Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

A few years ago, I found myself

Birkaç yıl önce,

looking for the most cost-effective way to be stylish.

kendimi şık olmak için en ekonomik yolu ararken buldum.

So naturally, I wound up at my local thrift store,

Dolayısıyla, civardaki ikinci el giyim dükkanına gittim;

a wonderland of other people's trash

başkalarının döküntüleriyken

that was ripe to be plucked to become my treasure.

benim hazinem olacak giysilerin harikalar diyarına.

Now, I wasn't just looking for your average

Aradığım sadece

off-the-secondhand-rack vintage T-shirt to wear.

tipik bir ikinci el tişört değildi.

For me, real style lives at the intersection of design

Bence gerçek tarz tasarım ve özgünlüğün

and individuality.

kesişiminde yer alır.

So to make sure that I was getting the most out of the things I was finding,

Bulduğum şeyleri en iyi şekilde değerlendirmek için

I bought a sewing machine

bir dikiş makinesi aldım.

so I could tailor the 90's-style garments that I was finding,

Böylece bulduğum 90'ların modası giysileri

to fit a more contemporary aesthetic.

daha modern bir zevke uyarlayabilecektim.

I've been tailoring and making my own clothes from scratch ever since,

O zamandan beri kendi giysilerimi sıfırdan kendim yapıyorum,

so everything in my closet is uniquely my own.

yani dolabımdaki her şey yegâne olarak benim.

But as I was sorting through the endless racks of clothes at these thrift stores,

İkinci el dükkânlarında bitmek bilmeyen kıyafetler arasında aranırken

I started to ask myself,

aklıma bir soru takıldı,

what happens to all the clothes that I don't buy?

almadığım diğer kıyafetlere ne oluyordu?

The stuff that isn't really cool or trendy

Çok havalı veya tarz olmayan

but kind of just sits there and rots away at these secondhand stores.

ve ikinci el dükkânlarında çürümeye bırakılmış eşyalara.

I work in the fashion industry on the wholesale side,

Moda endüstrisinin toptan satış kısmında çalışıyorum

and I started to see some of the products that we sell

ve sattığımız bazı ürünlerin

end up on the racks of these thrift stores.

bu ikinci el dükkânlarına düştüğünü gördüm.

So the question started to work its way into my work life, as well.

Dolayısıyla aklımdaki bu soru çalışma hayatıma da yansıdı.

I did some research

Biraz araştırma yaptım

and I pretty quickly found a very scary supply chain

ve beni oldukça can sıkıcı bir gerçeklikle yüzleştiren

that led me to some pretty troubling realities.

korkunç bir tedarik zinciriyle karşılaştım.

It turned out that the clothes I was sorting though

Meğer ikinci el dükkânlarında

at these thrift stores

ayıkladığım kıyafetler

represented only a small fraction of the total amount of garments

her yıl elden çıkardıklarımızın sadece küçük bir kısmını

that we dispose of each year.

oluşturuyormuş.

In the US, only 15 percent of the total textile and garment waste

Amerika'da her yıl meydana gelen toplam tekstil ve giyim atıklarının

that's generated each year

sadece %15'i

ends up being donated or recycled in some way,

bağışlanıyor veya geri dönüşümü sağlanıyor,

which means that the other 85 percent of textile and garment waste

atıkların geri kalan %85'i ise

end up in landfills every year.

kendini çöp sahasında buluyor.

Now, I want to put this into perspective,

Bunu perspektif içine almak istiyorum,

because I don't quite think

çünkü %85'in

that the 85 percent does the problem justice.

problemi yeterince yansıttığını düşünmüyorum.

This means that almost 13 million tons of clothing and textile waste

Sadece Amerika'da yaklaşık 13 milyon ton giyim ve tekstil atığı

end up in landfills every year in just the United States alone.

her yıl çöp sahasını boyluyor.

This averages out to be roughly 200 T-shirts per person

Bu da kişi başı ortalama 200 tişörtün

ending up in the garbage.

kendini çöpte bulması demek.

In Canada, we throw away enough clothing

Kanada'da, Toronto'daki 60.000 kişilik

to fill the largest stadium in my home town of Toronto,

en büyük stadyumu stadyumun 3 katı büyüklüğündeki

one that seats 60,000 people,

bir kıyafet yığınıyla

with a mountain of clothes three times the size of that stadium.

dolduracak kadar kıyafet atıyoruz.

Now, even with this,

Buna rağmen Kanadalıların

I still think that Canadians are the more polite North Americans,

hâlâ daha kibar Kuzey Amerikalılar olduklarını düşünüyorum,

so don't hold it against us.

bunu aleyhimize kullanmayın!

(Laughter)

(Gülüşmeler)

What was even more surprising was seeing that the fashion industry

Daha şaşırdığım şey ise moda endüstrisinin petrol ve gazın ardından

is the second-largest polluter in the world

dünyadaki ikinci en büyük çevre kirleticisi

behind the oil and gas industry.

olduğunu görmekti.

This is an important comparison to make.

Bu önemli bir karşılaştırma.

I don't want to defend the oil and gas industry

Petrol ve gaz endüstrisini savunma amacım yok

but I'd be lying if I said I was surprised to hear they were the number one polluter.

ama bu endüstrinin birinci sırada yer almasına şaşırdığımı söyleyemem.

I just assumed, fairly or not, that that's an industry

Bu endüstrinin statükocu yaklaşımdan

that doesn't really mind sticking to the status quo.

rahatsız olmadığını düşündüm.

One where the technology doesn't really change

Bu endüstri, teknolojinin değişmediği

and the focus is more so on driving profitability

ve odağının sürdürülebilir bir gelecek pahasına

at the expense of a sustainable future.

rant sağlamak olduğu bir endüstri.

But I was really surprised to see that the fashion industry was number two.

Ama moda endüstrisini ikinci sırada görünce gerçekten şaşırdım.

Because maintaining that status quo

Çünkü statükoyu korumak

is the opposite of what the fashion industry stands for.

moda endüstrisinin temsil ettiği şeyin tam tersi.

The unfortunate reality is,

Acı gerçek şu ki

not only do we waste a lot of the things we do consume,

sadece tükettiğimiz şeylerin çoğunu boşa harcamıyoruz

but we also use a lot to produce the clothes that we buy each year.

her yıl aldığımız kıyafetleri üretmek için de çok şey tüketiyoruz.

On average, a household's purchase of clothing per year

Bir ailenin her yıl aldığı kıyafetlerin üretimi için

requires 1,000 bathtubs of water to produce.

ortalama 1000 küvetlik su gerekiyor.

A thousand bathtubs of water per household, per year.

Bir aile için yılda 1000 küvetlik su.

That's a lot of water.

Bu çok fazla su demek.

It seems that the industry that always has been

Öyle görünüyor ki, tasarımda başı çeken

and probably always will be on the forefront of design,

ve muhtemelen hep en önde olacak bu endüstri

creates products that are designed to be comfortable, designed to be trendy

rahat, modaya uygun ve anlamlı olması için

and designed to be expressive

tasarlanan ürünler üretirken

but aren't really designed to be sustainable

sürdürülebilir veya geri dönüştürülebilir

or recyclable for that matter.

ürünler üretmiyor.

But I think that can change.

Bence bu değişebilir.

I think the fashion industry's aptitude for change

Moda endüstrisinin değişime olan meyilinin,

is the exact thing that should make it

sürdürülebilir iş modellerinde

patient zero for sustainable business practices.

onu öncü kılacağını düşünüyorum.

And I think to get started, all we have to do

Öncelikle yapmamız gereken şey

is start to design clothes to be recyclable at the end of their life.

kıyafetleri geri dönüşebilir olarak tasarlamak.

Now, designing recyclable clothing

Geri dönüşebilir kıyafet tasarlamak

is definitely something to leave to the professionals.

kesinlikle işin uzmanlarına bırakılmalı.

But as a 24-year-old thrift store aficionado

Fakat 24 yaşında dikiş makineli

armed with a sewing machine,

bir ikinci el tutkunu olarak

if I were to very humbly posit one perspective,

fikrimi belirtmem gerekirse

it would be to approach clothing design kind of like building with Lego.

kıyafet tasarımına olan yaklaşım Lego yapımı gibi olmalı.

When we put together a brick of Lego,

Lego parçalarını birleştirdiğimizde

it's very strong but very easily manipulated.

oldukça sağlam ama değiştirilebilir olur.

It's modular in its nature.

Tabiatı gereği modülerdir.

Clothing design as it stands today is very rarely modular.

Bugünkü hâliyle kıyafet tasarımı ise nadiren modülerdir.

Take this motorcycle jacket as an example.

Bu motosiklet ceketi örneğin.

It's a pretty standard jacket with its buttons, zippers and trim.

Süs, düğme ve fermuarlarıyla oldukça tipik bir ceket.

But in order for us to efficiently recycle a jacket like this,

Bu ceketi verimli bir şekilde dönüştürebilmek için

we need to be able to easily remove these items

bu parçaları kolayca çıkarıp

and quickly get down to just the fabric.

hızlıca kumaşına ulaşmamız gerekir.

Once we have just the fabric,

Kumaşa ulaştığımızda

we're able to break it down by shredding it

onu parçalayarak

and getting back to thread level,

iplik hâline getirebilir

make new thread that then gets made into new fabric

ondan yeni bir iplik, kumaş ve en sonunda

and ultimately new clothing,

bir kıyafet üretebiliriz;

whether it be a new jacket or new T-shirts, for example.

bu yeni bir ceket veya T-shirt olabilir.

But the complexity lies with all of these extra items,

Buradaki zorluk bu ilave parçalardan kaynaklanıyor:

the buttons, the zippers and the trim.

düğme, fermuar ve süslerden.

Because in reality, these items are actually quite difficult to remove.

Gerçek hayatta bu parçaların çıkarılması oldukça zor.

So in many cases it requires more time or more money

Bu ceketi parçalara ayırmak çoğu zaman

to disassemble a jacket like this.

daha çok para ve zaman gerektiriyor.

In some cases, it's just more cost-effective to throw it away

Bazen bunu dönüştürmek yerine elden çıkarmak

rather than recycle it.

daha ekonomik oluyor.

But I think this can change if we design clothes in a modular way

Fakat bu kıyafetleri eskidiğinde kolayca sökülmesi için

to be easily disassembled at the end of their lives.

daha modüler olarak tasarlarsak bu durum değişebilir.

We could redesign this jacket to have a hidden wireframe,

Bu ceketi balık kılçığını andıran ve tüm önemli parçaları

kind of like the skeleton of a fish, that holds all important items together.

bir arada tutan bir yapıda tekrar tasarlayabiliriz.

This invisible fish-bone structure can have all of these extra items,

Bu görünmez balık kılçığına tüm bu ilave parçaları

the zippers and the buttons and the trim,

- fermuar, düğme ve süsleri -

sewn into it and then attached to the fabric.

dikebilir ve bunu kumaşa bitiştirebiliriz.

So at the end of the jacket's life,

Böylece ceket eskidiğinde

all you have to do is remove its fish bone

tek yapmamız gereken kılçığı kaldırmak,

and the fabric comes with it

böylelikle kumaşa

a lot quicker and a lot easier than before.

çok daha hızlı ve kolayca ulaşabiliriz.

Now, recycling clothing is definitely one piece of the puzzle.

Kıyafetleri dönüştürmek bu yapbozun sadece bir parçası.

But if we want to take

Eğer moda endüstrisinin

fixing the environmental impact that the fashion industry has

çevreye olan etkisini daha ciddi olarak ele almak

more seriously,

istiyorsak,

then we need to take this to the next step and start to design clothes

bir sonraki adıma geçip kıyafetleri eskidiklerinde

to also be compostable at the end of their lives.

toprağa karışabilir olarak tasarlamamız lazım.

For most of the types of clothes we have in our closet

Dolabımızdaki pek çok kıyafetin

the average lifespan is about three years.

ortalama ömrü 3 yıl.

Now, I'm sure there's many of us that have gems in our drawers

Eminim çoğunuzun çekmecesinde

that are much older than that, which is great.

daha eski ve kıymetli kıyafetleri vardır.

Because being able to extend the life of a garment by even only nine months

Bu güzel bir şey çünkü bir kıyafetin ömrünü 9 ay bile uzatmak

reduces the waste and water impact that that garment has

onun atık ve suya olan etkisini yüzde 20'den 30'a kadar

by 20 to 30 percent.

azaltıyor.

But fashion is fashion.

Yine de moda modadır.

Which means that styles are always going to change

Trend her zaman değişecek

and you're probably going to be wearing something different than you were today

ve ne kadar çevre dostu olursanız olun büyük ihtimalle

eight seasons from now,

sekiz sezon sonra

no matter how environmentally friendly you want to be.

bugünkünden farklı bir şey giyeceksiniz.

But lucky for us, there are some items that never go out of style.

Neyse ki, bazı parçaların modası hiçbir zaman geçmiyor.

I'm talking about your basics -- your socks, underwear, even your pajamas.

Temel şeylerden bahsediyorum -- çorap, iç çamaşırı hatta pijamalarınızdan.

We're all guilty of wearing these items right down to the bone,

Bunları her zaman en sonuna kadar giyiyor

and in many cases throwing them in the garbage

ve çoğu zaman çöpe atıyoruz

because it's really difficult

çünkü ikinci el dükkânına

to donate your old ratty socks that have holes in them

delinmiş eski çoraplarımızı bağışlamak

to your local thrift store.

oldukça zor.

But what if we were able to compost these items

Peki ya bunları çöpe atmak yerine

rather than throw them in the trash bin?

toprağa karıştırabilseydik?

The environmental savings could be huge,

Büyük çevresel kazanımlar elde ederdik,

and all we would have to do is start to shift more of our resources

tek yapmamız gereken kıyafet üretimindeki kaynaklarımızı

to start to produce more of these items using more natural fibers,

yüzde 100 koton gibi daha doğal ipliklerle

like 100 percent organic cotton.

değiştirmek olurdu.

Now, recycling and composting are two critical priorities.

Dönüşüm ve toprağa karışım iki önemli önceliğimiz.

But one other thing that we have to rethink

Yeniden düşünmemiz gereken bir başka şey ise

is the way that we dye our clothes.

kıyafetlerin boyanma şekli.

Currently, 10 to 20 percent of the harsh chemical dye that we use

Kullanılan ağır kimyasal boyaların yüzde 10 ila 20'si

end up in water bodies that neighbor production hubs in developing nations.

gelişmekte olan ülkelerin üretim merkezi yakınlarındaki su kütlelerine karışıyor.

The tricky thing is that these harsh chemicals

İşin alengirli kısmı ise bu kimyasalların

are really effective at keeping a garment a specific color

bir kıyafetin rengini uzun zaman koruyabilmesinde

for a long period of time.

oldukça işe yarıyor olması.

It's these harsh chemicals that keep that bright red dress

O kıpkırmızı elbiseyi uzun yıllar kıpkırmızı tutan

bright red for so many years.

bu ağır kimyasallar.

But what if we were able to use something different?

Peki ya farklı bir şey kullanabilseydik?

What if we were able to use something

Ya hepimizin mutfağında olan bir şeyi

that we all have in our kitchen cabinets at home

giysilerimizi boyamak için

to dye our clothes?

kullanabilseydik?

What if we were able to use spices and herbs to dye our clothes?

Ya baharat ve bitkileri boya amaçlı kullanabilseydik?

There's countless food options that would allow for us to stain material,

Kumaşları renklendirmek için sınırsız yiyecek seçeneği var

but these stains change color over time.

ama bunlar zamanla renk değiştiriyor.

This would be pretty different than the clothes that were dyed harshly

Bu, alıştığımız ağır kimyasallarla boyanan kıyafetlerden

with chemicals that we're used to.

çok daha farklı olurdu.

But dyeing clothes naturally this way would allow for us

Ama kıyafetleri doğal bir biçimde renklendirmek

to make sure they're more unique and environmentally friendlier.

giysilerin daha eşsiz ve çevre dostu olmasını sağlardı.

Let's think about it.

Bir düşünsenize,

Fashion today is all about individuality.

bugün moda tamamen bireysellikten ibaret.

It's about managing your own personal appearance

Görünüşünüzü, eşsiz ve şık olacak şekilde

to be just unique enough to be cool.

çekip çevirmekle ilgili.

These days, everybody has the ability to showcase their brand

Bu günlerde herkes kendi tarzı ve markasını

their personal style,

sosyal medya aracılığıyla

across the world, through social media.

bütün dünyaya sergileyebiliyor.

The pocket-sized billboards

Instagram'da göz attığımız

that we flick through on our Instagram feeds

bu küçük reklam panoları

are chock-full of models and taste-makers

benliklerini

that are showcasing their individuality

kendi küçük markalarıyla sergileyen

through their personal microbrands.

model ve moda öncüleriyle dolu.

But what could be more personalized, more unique,

Başka ne, zamanla renk değiştiren

than clothes that change color over time?

giysilerden daha özgün ve kişisel olabilir?

Clothes that with each wash and with each wear

Her giyim ve yıkamadan sonra

become more and more one of a kind.

daha eşsiz olan giysiler.

People have been buying and wearing ripped jeans for years.

İnsanlar yıllardır yırtık kot alıp giyiyor.

So this would just be another example of clothes that exist in our wardrobe

Bunlar da yırtık kot gibi dolabımızda bizimle birlikte değişen

that evolve with us over our lives.

kıyafetlerimizden olabilir.

This shirt, for example, is one that,

Örneğin annem ve mutfağının eskittiği

much to the dismay of my mother and the state of her kitchen,

bu gömleği

I dyed at home, using turmeric, before coming here today.

buraya gelmeden önce evde zerdeçalla boyadım.

This shirt is something

Bu gömlek

that none of my friends are going to have on their Instagram feed.

hiçbir arkadaşımın Instagram akışında bulamayacağı bir parça.

So it's unique,

Eşsiz

but more importantly, it's naturally dyed.

daha önemlisi doğal bir şekilde boyandı.

Now, I'm not suggesting

Önerim

that everybody dye their clothes in their kitchen sink at home.

herkesin kıyafetini mutfak lavabosunda boyaması değil.

But if we were able to apply this

Eğer bunu veya benzeri bir yöntemi

or a similar process on a commercial scale,

ticari boyutta uygulayabilirsek

then our need to rely on these harsh chemical dyes for our clothes

kıyafetlerimizi boyayan ağır kimyasallara olan bağımlılığımız

could be easily reduced.

kolayca azaltılabilir.

The 2.4-trillion-dollar fashion industry is fiercely competitive.

2.4 trilyon dolarlık moda endüstrisi oldukça rekabetçi.

So the business that can provide a product at scale

Eğer bir firma, müşterilerine

while also promising its customers

ürettiği ürünün

that each and every garment will become more unique over time

zamanla daha eşsiz olacağı sözünü veriyorsa

will have a serious competitive advantage.

rekabette önemli bir üstünlük elde eder.

Brands have been playing with customization for years.

Markalar yıllardır kişiselleştirme üzerine çalışıyor.

The rise of e-commerce services,

Artan e-ticaret hizmetleri

like Indochino, a bespoke suiting platform,

- ısmarlama takım elbise platformu Indochino

and Tinker Tailor, a bespoke dress-making platform,

ve ısmarlama elbise platformu Tinker Tailor gibi -

have made customization possible from your couch.

oturduğunuz yerden kişiselleştirmeyi mümkün kıldı.

Nike and Adidas have been mastering their online shoe customization platforms

Nike ve Adidas online ayakkabı kişiselleştirme platformlarını

for years.

yıllardır geliştiriyorlar.

Providing individuality at scale

Kişiselleştirmeyi mümkün kılmak

is a challenge that most consumer-facing businesses encounter.

tüketiciyle muhatap olan firmaların karşılaştığı bir zorluk.

So being able to tackle this

Bununla başa çıkarken

while also providing an environmentally friendly product

aynı zamanda çevre dostu bir ürün sunmak

could lead to a pretty seismic industry shift.

endüstride büyük bir değişikliğe neden olabilir.

And at that point,

Bu noktada

it's not just about doing what's best for our environment

sadece çevre için en iyi olanı değil

but also what's best for the bottom line.

bilanço için de en iyi olanı yapıyorlar.

There's no fix-all, and there's no one-step solution.

Burada tek adımlık kapsamlı bir çözüm yok.

But we can get started

İlk adımda kıyafetleri

by designing clothes with their death in mind.

eskiyeceğini akılda bulundurarak tasarlayabiliriz.

The fashion industry is the perfect industry

Moda endüstrisi, bize muhtaç olduğumuz

to experiment with and embrace change

sürdürülebilir geleceği sunacak değişimi

that can one day get us to the sustainable future

denemek ve benimsemek için

we so desperately need.

harika bir endüstri.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)