3 ways to uproot a culture of corruption | Wanjira Mathai

Çeviri: Helin Erden Gözden geçirme: Gözde Zülal Solak

Have you ever been robbed?

Hiç soyuldunuz mu?

Or had something you value forcibly taken from you

Peki hiç isteğiniz dışında değer verdiğiniz bir şey

against your will?

sizden zorla alındı mı?

It's violating.

Bu ihlaldir.

Feelings of fury, of assault

Kızgınlık, saldırı

and of helplessness.

ve çaresizlik hisleri.

That's what corruption feels like.

Yozlaşmanın hissettirdiği şey budur.

Corruption is theft.

Yozlaşma hırsızlıktır.

It is corrosive,

Yozlaşma yıpratıcıdır,

it is criminal,

yozlaşma suçtur,

it is toxic

yozlaşma zehirlidir

and it is predatory.

ve yırtıcıdır.

Now, I'm from Kenya,

Ben Kenya'dan geliyorum

and in Kenya, corruption takes different forms.

ve Kenya'da yozlaşma farklı biçimler alıyor.

I want to share the story of Karura Forest with you.

Sizinle bir Karura Ormanı hikayesi paylaşmak istiyorum.

This is my hometown of Nairobi.

Burası memleketim, Nairobi.

I love Nairobi. It's beautiful.

Nairobi'yi seviyorum. Güzel bir yer.

But it is a city of paradoxes.

Fakat bir çelişkiler şehri.

It is at once beautiful

Hem güzel bir şehir

and challenging.

hem de meydan okuyan bir şehir.

But at the heart of this beautiful city

Fakat bu güzel şehrin ortasında

that I call home

benim evim dediğim

is Karura Forest,

Karura Ormanı var,

an oasis of green, expansive beauty that would be the envy of any city anywhere.

herhangi bir şehri imrendirebilecek engin güzellikler ve yeşillerin vahası.

We almost lost Karura Forest to corruption.

Karura ormanını neredeyse yozlaşma yüzünden kaybediyorduk.

Word has reached my mother, Wangari Maathai,

Annem Wangari Maathai'nin duyduğuna göre,

that Karura Forest is under attack.

Karura ormanı saldırı altında.

There was a construction site coming up right in the middle of the forest.

Ormanın tam ortasına yapılacak bir inşaat alanı vardı.

Government officials had stolen the forest.

Devlet görevlileri ormanı çaldı.

They had divided, sold and gifted hundreds of parcels of Karura

Karura'nın yüzlerce parselini arkadaşlarına ve dostlarına

to their friends and cronies.

bölüştürdü, sattı ve hediye ettiler.

Now in 1977,

1977 yılında annem

my mother founded the Green Belt Movement

Kenya'nın her yerine ağaçlar dikmek,

to plant trees across Kenya,

yeşil alanları yenilemek

restore green spaces

ve Karura ormanı gibi yeşil alanları korumak için

and protect green spaces, much like Karura Forest.

Yeşil Kuşak Hareketini kurdu.

She got together her friends and allies,

Arkadaşlarını ve dostlarını bir araya getirdi

and together, they created what became

ve beraber, dünyanın en başarılı

one of the most successful tree-planting campaigns in the world.

ağaç dikme kampanyalarından birini yarattılar.

It was therefore no surprise

Dolayısıyla, Karura'nın saldırı altında olduğunu öğrendiğinde

that when word got to her that Karura was under attack,

derhal harekete geçmeleri

they immediately sprang into action.

şaşırtıcı değildi.

They battled police and hired goons

Bu ormandaki hırsızlığı durdurmak için

to stop the theft of this forest.

polisle ve kiralık katillerle savaştılar.

But fortunately, there was an uprising of support

Fakat ne yazık ki, yozlaşma ve açgözlülüğe hayır demeye gelen

from the clergy, politicians, students and the general public,

rahipler, politikacılar, öğrenciler ve halkın desteği

all of whom came out to say no to corruption and greed.

gittikçe yükseliyordu.

And pretty soon, that support was too strong and intense

Kısa süre sonra bu destek yetkililerin bastıramayacağı kadar

for the authorities to subdue.

güçlü ve yoğun bir hal aldı.

And Karura Forest was saved.

Karura ormanı kurtarıldı.

In the 2000s, I joined my mother in the Green Belt Movement

2000'lerde annemin Yeşil Kuşak Hareketi'ne katıldım

and witnessed the growth of the movement's advocacy activities,

ve hareketin savunma aktivitelerinin büyümesine,

its expansion beyond Kenya

Kenya'nın ötesine yayılmasına

and an extremely important growing consensus

ve 2004'te aldığı Nobel Barış Ödülü etrafında gelişen

around the 2004 Nobel Peace Prize that she received --

son derece önemli bir fikir birliğine tanık oldum --

that the environment, democracy and peace were inextricably linked.

çevre, demokrasi ve barış ayrılmaz biçimde birbirine bağlıydı.

I also learned that what my mother had faced that many years ago

Annemin Karura Ormanı'nı korumaya çalışırken

trying to protect Karura Forest

yıllar önce yüzleştiği şeyin

was not an isolated incident.

münferit bir olay olmadığını da öğrendim.

The corruption and greed that manifested itself then

O gün kendini gösteren yozlaşma ve açgözlülük

is alive and well today,

bugün de sağ ve sağlıklı,

from greedy politicians and public servants

devlet hazinesini yağmalamaya istekli,

willing to loot public coffers

hırslı politikacı ve devlet memurları yüzünden,

at their expense.

hem de halk pahasına.

Corruption is everywhere.

Yozlaşma her yerde.

Now, corruption is devastating to any economy, democracy

Şimdi, yozlaşma yıkıcıdır; her ekonomi, demokrasi

and the environment.

ve çevre için.

It robs citizens of vital social services

Vatandaşları hayati sosyal hizmetlere ulaşmaktan alıkoyar,

and renders human life worthless.

ve insan hayatını değersiz kılar.

When young men are willing

Genç adamlar düşük bir miktar para karşılığında

to join gangs

çetelere katılıp

and brutalize their communities

topluluklarını vahşileştirmeyi

for a small fee,

göze alıyorsa,

and women are raped on the way to work,

kadınlar işe giderken tecavüze uğruyorsa

and, when they report this,

ve bunu şikayet ettiklerinde

the perpetrators bribe their way out of jail,

saldırganlar rüşvetle hapisten çıkıyorsa

and when young girls have to sell their bodies

ve genç kızlar hijyenik ped alabilmek için

to buy sanitary towels,

vücutlarını satmak zorundaysa

you know the society is broken.

toplumun yıkıldığını anlıyorsunuz.

In recent years, Kenya has been ranked

Son yıllarda Kenya

amongst the top 10 most corrupt countries in the world.

dünyanın en yozlaşmış 10 ülkesinden biri seçildi.

Even more frustrating for me is that Kenya loses

Benim için daha da üzücü olan, Kenya'nın her yıl

a third of her national budget to corruption each year.

milli bütçesinin üçte birini yozlaşma yüzünden yitirmesi.

That is six billion dollars.

Bu altı milyar dolar demek.

It is totally unacceptable.

Bu kesinlikle kabul edilemez.

In a country where anti-corruption efforts have been frustrated and ignored

Yozlaşma karşıtı çabaların engellendiği, önemsenmediği

veya müdahaleye uğradığı bir ülkede,

and interfered with,

we absolutely need new strategies for dealing with this vice.

bu kötülükle baş etmek için yeni stratejilere ihtiyaç var.

We cannot complain forever.

Sonsuza kadar şikayet edemeyiz.

We either decide that we're going to live with it

Ya bununla yaşamayı öğreniriz

ya da bunu değiştiririz.

or we are going to change it.

There's some good news.

İşte iyi bir haber:

Human beings are not born corrupt.

İnsanlar yozlaşmış doğmaz.

Bir noktada, bu davranışlar toplu gelişim yerine

At some point, these behaviors are fostered by a culture

bireysel kazancı savunan kültür tarafından beslenir.

that promotes individual gain over collective progress.

Bu yüzden, eğer yozlaşmanın kökünü kazıyacaksak

So if we're going to uproot corruption,

we have got to start before it ever takes root.

daha köklenmeden işe başlamalıyız.

We have got to intervene early.

Erken müdahale etmemiz gerekiyor.

I don't know about your country,

Sizin ülkenizi bilmem

but where I come from,

ama benim geldiğim ülkede,

youth will lead us into the future.

bizi geleceğe gençlik taşıyacak.

In Kenya today, 80 percent of the population is under the age of 35.

Bugün Kenya'da, nüfusun %80'i 35 yaşın altında.

But by their own admission, they have conflicting values.

Ama kendilerinin de kabul ettiği üzere, çatışan değerlere sahipler.

Fifty-eight percent of young people in Kenya recently told us

Kenya'daki gençlerin %58'i bize

they will do anything to make money.

para kazanmak uğruna her şeyi yapabileceklerini söyledi.

An additional 45 percent said

Bunların %45'i de yozlaşmanın

corruption is a legitimate tool for doing business.

iş meselelerinde kullanılmasının meşru bir yol olduğunu söyledi.

Seventy-three percent

%73'ü kendi inançlarını savunmaya

said they would not be willing to stand up for what they believe in

istekli olmadıklarını söyledi,

for fear of retribution.

cezalandırılma korkusu yüzünden.

What I learned from my mother

Birkaç yıl önce

a few years ago

annemden öğrendiğim şey,

was this concept of "the power of one" --

"birin gücü" fikriydi --

that each of us can be potent agents of change

her birimiz değişimin güçlü temsilcileri olabiliriz

and that together, we are a force,

ve birlikteyken bir kuvvetiz,

that if we put our hands together, we can change the situation

eğer el ele verirsek, koşulları değiştirebiliriz

and no problem is too big.

ve hiçbir sorun çok büyük değildir.

My mother understood this so profoundly

Annem bunu o kadar derinden anlamıştı ki,

that it was at the center of her work.

tüm yaptıklarının merkezinde bu vardı.

Shifting cultures takes patience, persistence and commitment,

Kültürü değiştirmek sabır, istikrar ve taahhüt ister

and it is extremely slow and deep work.

ve çok yavaş ve derin bir iştir.

But if we are going to shift a culture, we have got to get that work started.

Ama eğer kültürümüzü değiştireceksek buna şimdi başlamak zorundayız.

And in the time since her passing, we have established a foundation in her name

Vefatından sonra, onun adına bir vakıf kurduk,

to do exactly that

tam da bunu yapmak üzere;

but to work with young people and children

gençler ve çocuklarla çalışmak,

to begin to build character and personal leadership,

karakter ve kişisel liderlik inşa etmeye başlamak,

to inspire purpose and integrity.

maksat ve dürüstlük aşılamak için.

But fighting corruption is not as easy as saying corruption is bad.

Ancak yozlaşmayla savaşmak, yozlaşma kötüdür demek kadar kolay değil.

Now, here are three strategies that we are employing

Şu an yürüttüğümüz ve her okul topluluğunda benzerinin

that we believe can be replicated in any school community.

yapılabileceğine inandığımız üç stratejiye gelelim:

First, we must understand the why:

Önce, nedenini anlamalıyız:

Why does corruption happen in the first place?

Yozlaşma, ilk başta neden ortaya çıkıyor?

Do we call it for what it is -- theft --

Ondan gerçek adıyla mı bahsediyoruz -- hırsızlık --

or do we gloss over it with other words?

yoksa başka kelimelerle örtbas mı ediyoruz?

When young children are able to model what it looks and feels like

Küçük çocuklar yozlaşmayla savaşmanın neye benzediğini

to deal with corruption,

ve nasıl hissettirdiğini modellemeye başlayabilirse,

they are likely, when faced with a dilemma in their future,

gelecekte bir ikilemde kaldıklarında, onlara öğretilen şekilde

davranma olasılıkları yüksek olacaktır.

to model what they've been taught.

Second, we need to teach character explicitly.

İkincisi, karakteri açık bir şekilde öğretmeliyiz.

Now, this may seem obvious,

Bu bariz bir şey gibi gelebilir

but a child who exhibits a growth mindset

ama gelişme zihniyeti ve otokontrol becerisi

and a sense of self-control

sergileyen bir çocuk,

is self-confident.

özgüven sahibidir.

And a self-confident child is likely to stand up for what they believe.

Özgüven sahibi bir çocuk inandığı şey için mücadele edecektir.

Üçüncüsü, çocuklarımızda erkenden kişisel liderlik inşa etmeliyiz.

Third, we need to build personal leadership in our children early

to give them an opportunity to know what it looks like

Böylece onlara, yozlaşmayı gördüklerinde bunun ayırdına varmanın

to call corruption out when they see it,

ne olduğunu bilme fırsatı vermiş oluruz.

Kendilerine ihtiyaç duyulduğunda

what it feels like to stand up and be counted when they're needed

ayağa kalkıp fikirlerini söylemenin ne hissettirdiğini öğrenirler.

and, for me, to make the more and most important connection

Bence en önemlisi, şu bağlantıyı kurabilmeleridir;

between human suffering on one hand

bir tarafta insanların acı çekişi,

and corruption, greed and selfishness on the other.

diğer tarafta yozlaşma, hırs ve bencillik.

We have got to believe in our capacity

Görmek istediğimiz geleceği yaratmak için

to bring about the future we want to see,

kendi yeterliliğimize inanmalıyız,

each of us in our small way.

her birimiz, kendi küçük katkımızla.

Young people must believe

Gençler, yeni bir gerçekliğin

that a new reality is possible.

mümkün olduğuna inanmalılar.

Corruption, climate change,

Yozlaşma, iklim değişimi,

ecosystem collapse, biodiversity loss --

ekolojik çöküş, biyoçeşitlilik kaybı --

all these issues need leadership.

tüm bu sorunlar liderlik gerektirir.

And in the words of Baba Dioum of Senegal,

Senegalli Baba Dioum'un söylediği gibi,

"In the final analysis,

"Son analizde,

we will conserve

yalnızca sevdiğimiz şeyleri koruyacağız,

only what we love,

we will love

yalnızca anladığımız şeyleri seveceğiz,

only what we understand

and we will understand

ve yalnızca bize öğretileni anlayacağız."

only what we are taught."

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)