3 ways to uproot a culture of corruption | Wanjira Mathai

Reviewer: Nguyen Tran Nhat Minh

Các bạn đã bao giờ bị trộm?

Hay bị lấy mất những thứ quý giá,

trái với ý của mình?

Have you ever been robbed?

Đó là sự vi phạm.

Or had something you value forcibly taken from you

Cảm giác giận dữ, công kích

và vô vọng.

against your will?

It's violating.

Đó chính là tham những

Feelings of fury, of assault

Tham nhũng là trộm cướp.

and of helplessness.

Là biến chất,

That's what corruption feels like.

Là tội phạm,

Là thuốc độc

Corruption is theft.

và cướp bóc.

It is corrosive,

Tôi tới từ Kenya,

it is criminal,

it is toxic

ở đó tham những xảy ra ở những hình thức khác nhau.

and it is predatory.

Tôi muốn chia câu chuyện về Rừng Karura.

Now, I'm from Kenya,

and in Kenya, corruption takes different forms.

Đây là quê nhà tôi, Nairobi.

Tôi yêu nó, Thật đẹp!

I want to share the story of Karura Forest with you.

Nhưng đó là thành phố của những trái ngang.

This is my hometown of Nairobi.

Nó đã từng rất đẹp

I love Nairobi. It's beautiful.

và đầy quến rũ.

But it is a city of paradoxes.

Nhưng ngay tại trung tâm của thành phố xinh đẹp

It is at once beautiful

mà tôi gọi là nhà

and challenging.

rừng Karura,

But at the heart of this beautiful city

một ốc đảo xanh, vẻ đẹp tới nỗi trở thành sự ghen tỵ của bất cứ nơi nào.

that I call home

is Karura Forest,

Tham nhũng gần như đã cướp mất rừng Karura Forest

an oasis of green, expansive beauty that would be the envy of any city anywhere.

Những tiếng kêu đã thấu tới mẹ tôi, Wangari Maathai,

We almost lost Karura Forest to corruption.

rằng khu rừng đang bị tàn phá.

Có một công trường xây dựng đang diễn ra ngay giữa cánh đồng.

Word has reached my mother, Wangari Maathai,

that Karura Forest is under attack.

Chính phủ đã đánh cắp cánh rừng.

There was a construction site coming up right in the middle of the forest.

Họ đã phân lô, bán và tặng hàng trăm mảnh rừng

Government officials had stolen the forest.

cho bạn bè và người thân.

They had divided, sold and gifted hundreds of parcels of Karura

Vào năm 1977,

mẹ tôi thành lập phong trào Vành đai xanh

nhằm trồng cây khắp Kenya,

to their friends and cronies.

Now in 1977,

phục hồi

và bảo vệ không gian xanh, như rừng Karura Forest.

my mother founded the Green Belt Movement

to plant trees across Kenya,

Bà đã cùng với bạn bè và thân hữu,

restore green spaces

họ đã tạo ra một trong những

and protect green spaces, much like Karura Forest.

chiến dịch trồng cây thành công nhất trên thế giới.

She got together her friends and allies,

Chẳng có gì ngạc nhiên

and together, they created what became

khi bà nghe biết rừng Karura đang bị đe dọa,

one of the most successful tree-planting campaigns in the world.

Họ ngay lập tức hành động.

It was therefore no surprise

Đấu tranh với cảnh sát và thuê những tay du đãng

that when word got to her that Karura was under attack,

để bảo vệ khu rừng khỏi những tên trộm.

they immediately sprang into action.

May mắn thay, họ có được sự ủng hộ từ các giáo sĩ,

They battled police and hired goons

chính trị gia, sinh viên và công chúng,

to stop the theft of this forest.

But fortunately, there was an uprising of support

tất cả cùng xuống đường nói không với tham nhũng và hối lộ.

from the clergy, politicians, students and the general public,

Rất nhanh chóng, sự ủng hộ quá mạnh mẽ và dữ dội

all of whom came out to say no to corruption and greed.

đã khuất phục được chính quyền.

And pretty soon, that support was too strong and intense

Và rừng Karura đã được cứu.`

những năm 2000, tôi đã tham gia cùng mẹ trong phòng trào Vành đai xanh

for the authorities to subdue.

và chứng kiến sự lớn mạnh và các hoạt động vận động cho phong trào,

And Karura Forest was saved.

In the 2000s, I joined my mother in the Green Belt Movement

mở rộng khắp Kenya

và một điều rất quan trọng sự đồng thuân tăng lên

and witnessed the growth of the movement's advocacy activities,

xoay quanh việc bà nhận được giải Nobel hòa bình--

its expansion beyond Kenya

and an extremely important growing consensus

rằng môi sinh, dân chủ và hòa bình gắn bó chặt chẽ với nhau.

around the 2004 Nobel Peace Prize that she received --

Tôi cũng học được những gì mẹ đối mặt nhiều năm về trước

that the environment, democracy and peace were inextricably linked.

khi cố gắng bảo vệ rừng Karura

không phải là một biến cố đơn lẻ.

I also learned that what my mother had faced that many years ago

Tham nhũng và hối lội tự nó lộ ra

trying to protect Karura Forest

và vẫn sống tốt tới hôm nay,

was not an isolated incident.

từ những chính trị gia tham lam và những nhân viên công vụ

The corruption and greed that manifested itself then

sẵn sàng gian lận

is alive and well today,

ngân sách.

from greedy politicians and public servants

Tham nhũng có mặt khắp nơi.

willing to loot public coffers

Và giờ nó đang hủy diệt bất cứ nền kinh tế dân chủ

at their expense.

và môi trường nào.

Corruption is everywhere.

Lấy đi những dịch vụ công quan trọng

Now, corruption is devastating to any economy, democracy

làm cho cuộc sống trở nên mất giá trị.

and the environment.

It robs citizens of vital social services

Khi người trẻ sẵn sàng

gia nhập vào các băng đảng

and renders human life worthless.

tàn nhẫn với cộng đồng của mình

When young men are willing

vì vài đồng xu,

phụ nữ bị hãm hiếp trên đường đi làm,

to join gangs

khi họ trình báo sự việc,

and brutalize their communities

thủ phạm hối lộ để được ra khỏi tù,

for a small fee,

and women are raped on the way to work,

một cô gái trẻ phải bán mình

and, when they report this,

để mua một chiếc khăn tắm,

the perpetrators bribe their way out of jail,

các bạn biết rằng xã hội đó đã sụp đổ.

and when young girls have to sell their bodies

Vài năm gần đây, Kenya được xếp

to buy sanitary towels,

vào tốp 10 nước tham nhũng nhiều nhất trên thế giới.

you know the society is broken.

In recent years, Kenya has been ranked

thất vọng hơn với tôi đó là Kenya đã mất

amongst the top 10 most corrupt countries in the world.

một phần ba ngân sách vào tay những kẻ tham nhũng mỗi năm.

6 tỉ đô cho tham nhũng

Even more frustrating for me is that Kenya loses

a third of her national budget to corruption each year.

là không thể chấp nhận được.

Một đất nước mà các nỗ lực chống tham nhũng đã bị lờ đi và làm cho nản chí

That is six billion dollars.

It is totally unacceptable.

và bị can thiệp vào,

chúng ta cần những chiến dịch mới để đối phó với tệ nạn này.

In a country where anti-corruption efforts have been frustrated and ignored

Chúng ta không thể than vãn mãi.

and interfered with,

Chúng ta hoặc thỏa hiệp với nó

we absolutely need new strategies for dealing with this vice.

hay sẽ phải thay đổi nó.

Có vài tin tốt đó là

We cannot complain forever.

We either decide that we're going to live with it

Con người sinh ra không phải để tham nhũng

or we are going to change it.

Vài ý kiến cho rằng những hành vi này được nuôi dưỡng bởi

There's some good news.

Human beings are not born corrupt.

văn hóa, khuyến khích đặt lợi ích cá nhân trên lợi ích cộng đồng.

At some point, these behaviors are fostered by a culture

Vì thế chúng ta sẽ nhổ tận gốc tham nhũng,

sẽ không cho nó phát triển

that promotes individual gain over collective progress.

So if we're going to uproot corruption,

Chúng ta phải can thiệp sớm hơn.

we have got to start before it ever takes root.

Tôi không biết đất nước các bạn,

thế nào nhưng tại đất nước tôi,

We have got to intervene early.

tuổi trẻ sẽ dẫn chúng ta tới tương lai.

Kenya ngày nay, 80 phần trăm dân số dưới độ tuổi 35.

I don't know about your country,

but where I come from,

youth will lead us into the future.

Nhưng bằng sự thừa nhận của chính họ, họ có những giá trị đối lập.

In Kenya today, 80 percent of the population is under the age of 35.

58% người trẻ ở Kenya nói rằng

họ sẵn sàng kiếm tiền bằng bất cứ thứ gì.

But by their own admission, they have conflicting values.

Fifty-eight percent of young people in Kenya recently told us

Thêm 45% khác cho biết

they will do anything to make money.

tham nhũng là công cụ hợp pháp để kiếm tiền.

An additional 45 percent said

73% nói rằng

corruption is a legitimate tool for doing business.

họ không sẵn sàng đấu tranh cho niềm tin

vì sợ bị trả thù.

Seventy-three percent

said they would not be willing to stand up for what they believe in

Những gì tôi học được từ mẹ tôi

vài năm trước

for fear of retribution.

là khái niệm " sức mạnh của cá nhân"

What I learned from my mother

rằng mỗi người chúng ta có thể là nhân tố vững chắc của sự thay đổi

a few years ago

và cùng nhau, chúng ta tạo nên sức mạnh,

was this concept of "the power of one" --

that each of us can be potent agents of change

và rằng nếu chúng ta chung tay, chúng ta có thể thay đổi hiện trạng

and that together, we are a force,

và chẳng có vấn đề nào là quá lớn.

that if we put our hands together, we can change the situation

Mẹ tôi hiểu điều này rất sâu sắc

và đó là trọng tâm của những việc bà làm.

and no problem is too big.

Thay đổi văn hóa cần sự kiên nhẫn, kiên trì và chấp nhận,

My mother understood this so profoundly

và nó cũng là công việc cực kỳ tốn nhiều thời gian và triệt để.

that it was at the center of her work.

Shifting cultures takes patience, persistence and commitment,

Nhưng nếu chúng ta muốn thay đổi một nền văn hóa, chúng ta phải bắt đầu ngay.

and it is extremely slow and deep work.

Từ lúc mẹ tôi qua đời, chúng tôi đã thành lập một tổ chức mang tên bà

But if we are going to shift a culture, we have got to get that work started.

để làm những gì bà đã nói

nhưng để làm việc với người trẻ,

And in the time since her passing, we have established a foundation in her name

và xây xựng phong cách lãnh đạo mang tính cá nhân và đầy nghị lực,

to do exactly that

nhằm thúc đẩy văn hóa sống có mục đích và nhân phẩm.

but to work with young people and children

Nhưng chiến đấu với tham nhũng nói thì dễ hơn làm.

to begin to build character and personal leadership,

to inspire purpose and integrity.

Có ba chiến lược mà chúng tôi đang sử dụng

But fighting corruption is not as easy as saying corruption is bad.

mà tin rằng chúng tôi có thể nhân rộng trong bất cứ cộng đồng nào.

Now, here are three strategies that we are employing

Thứ nhất, chúng ta phải hiểu rõ nguyên nhân:

that we believe can be replicated in any school community.

Tại sao tham nhũng lại xảy ra trước tiên

First, we must understand the why:

Liệu chúng ta xác định đúng bản chất của nó là trộm cắp

hay che đậy bản chất nó bằng những từ khác?

Why does corruption happen in the first place?

Do we call it for what it is -- theft --

Khi người trẻ có khả năng bắt chước những gì chúng trông thấy và cảm nhận

or do we gloss over it with other words?

để đối phó với tham nhũng,

When young children are able to model what it looks and feels like

khi đối mặt với tình huống khó xử trong tương lai, dường như

chúng sẽ bắt chước những gì đã được dạy.

to deal with corruption,

they are likely, when faced with a dilemma in their future,

Thứ hai, chúng ta cần dạy dỗ chúng tính cách một cách rõ ràng.

to model what they've been taught.

Đây dường như là điều hiển nhiên,

Second, we need to teach character explicitly.

nhưng một đứa trẻ thể hiện một tư duy trưởng thành

và ý thức tự chủ

Now, this may seem obvious,

là một đứa trẻ tự tin.

but a child who exhibits a growth mindset

Và một đứa trẻ đầy lòng tự tin sẽ sẵn sàng lên tiếng cho những gì chúng tin tưởng.

and a sense of self-control

is self-confident.

And a self-confident child is likely to stand up for what they believe.

Thứ ba, chúng ta cần xây dựng cho con em khả năng lãnh đạo mang tính cá nhân

Third, we need to build personal leadership in our children early

sớm hơn nhằm tạo cho chúng cơ hội nhận biết

để lên tiếng khi chúng nhìn thấy tham nhũng,

to give them an opportunity to know what it looks like

và những cảm nhận để lên tiếng và được để ý khi chúng cần,

to call corruption out when they see it,

và với tôi, tạo cầu nối quan trọng

what it feels like to stand up and be counted when they're needed

giữa một bên là những sự tham nhũng, thối nát, và ích kỷ,

và một bên là những người phải chịu đựng hậu quả của nó.

and, for me, to make the more and most important connection

between human suffering on one hand

Chúng ta phải tin vào khả năng của mình

and corruption, greed and selfishness on the other.

để xây dựng một tương lai mà chúng ta muốn

mỗi người bằng những việc làm nhỏ.

We have got to believe in our capacity

to bring about the future we want to see,

Những người trẻ phải tin tưởng rằng

một thực tế mới là hoàn toàn có thể.

each of us in our small way.

Tham nhũng, biến đổi khí hậu,

Young people must believe

hệ sinh thái sụp đổ, đa dạng sinh học biến mất

that a new reality is possible.

tất cả những vấn đề đó cần khả năng lãnh đạo.

Corruption, climate change,

ecosystem collapse, biodiversity loss --

Và theo lời của Baba Dioum, Senegal,

all these issues need leadership.

"Cuối cùng,

chúng ta sẽ chỉ giữ lại

And in the words of Baba Dioum of Senegal,

những gì chúng ta yêu quý

"In the final analysis,

chúng ta sẽ yêu

những gì chúng ta hiểu

we will conserve

only what we love,

và sẽ hiểu

những gì chúng ta được dạy"

we will love

only what we understand

Cảm ơn.

(Vỗ tay)

and we will understand

only what we are taught."

Thank you.

(Applause)