The world doesn't need more nuclear weapons | Erika Gregory

Translator: Joseph Geni Reviewer: Camille Martínez

Çeviri: EDA KADAYIFÇIOĞLU Gözden geçirme: Ramazan Şen

Let me ask you all a question.

Müsaadenizle sizlere bir soru soracağım.

How much weapons-grade nuclear material do you think it would take

San Francisco gibi bir şehri yok etmek için

ne kadarlık nükleer malzemeye gerek var?

to level a city the size of San Francisco?

How many of you think it would be an amount

Kaçınız bu miktarın

about the size of this suitcase?

bir valiz kadar olduğunu düşünüyor?

OK. And how about this minibus?

Peki bu minibüs kadar olduğunu düşünen?

All right.

Peki.

Well actually, under the right circumstances,

Aslında normal şartlar altında,

an amount of highly enriched uranium about the size of your morning latte

sabah içtiğiniz latte kadar zenginleştirilmiş yüksek uranyum miktarı

would be enough to kill 100,000 people

100.000 kişiyi anında öldürmek için

instantly.

yeterlidir.

Hundreds of thousands of others would become horribly ill,

Yüz binlerce insan ağır hastalanır,

and parts of the city would be uninhabitable for years,

şehrin bazı kısımlarında yıllarca,

if not for decades.

belki onlarca yıl yaşanamaz.

But you can forget that nuclear latte,

Nükleer latteyi unutabilirsiniz,

because today's nuclear weapons are hundreds of times more powerful

çünkü bugünkü nükleer silahlar

Hiroşima'ya ve Nagazaki'ye atılanlardan daha da etkili.

even than those we dropped on Hiroshima and Nagasaki.

And even a limited nuclear war involving, say, tens of nuclear weapons,

Onlarca nükleer silahın kullanıldığı bir nükleer savaş

could lead to the end of all life on the planet.

gezegendeki tüm hayatı bitirebilir.

So it's really important that you know

Şu anda

15.000'den daha fazla nükleer silahın dokuz ülkenin

that right now we have over 15,000 nuclear weapons

elinde olduğunu bilmeniz çok önemli.

in the hands of nine nations.

And if you live in a city or near a military facility,

Şehirde ya da askeri bölge yakınında yaşıyorsanız,

one is likely pointed right at you.

bu silahlardan birisi size doğrultulmuştur.

In fact, if you live in any of the rural areas

Herhangi bir kırsal bölgede yaşıyorsanız,

where nuclear weapons are stored globally,

nükleer silahlar bu bölgelerde depolanmıştır ve

one is likely pointed at you.

birisi size doğrultulmuştur.

About 1,800 of these weapons are on high alert,

Bu silahlardan 1800'ü yüksek alarmdadır.

which means they can be launched within 15 minutes

Bunun anlamı, 15 dakika içinde

başkanlık emriyle devreye sokulabilecek olmalarıdır.

of a presidential command.

So I know this is a bummer of an issue,

Bunun rahatsız edici bir konu olduğunu biliyorum

and maybe you have that -- what was it? -- psychic fatigue

belki de biraz önce dinlediğimiz şeylerden ötürü

that we heard about a little bit earlier.

ruhsal bir yorgunluk hissediyorsunuz.

So I'm going to switch gears for just a second,

Bu yüzden biraz konuyu değiştireceğim

ve adı Jasmine olan

and I'm going to talk about my imaginary friend,

who I like to think of as Jasmine,

hayali arkadaşımdan

just for a moment.

biraz bahsedeceğim.

Jasmine, at the age of 25,

Jasmine 25 yaşında.

is part of a generation that is more politically and socially engaged

Politik ve sosyal olarak

son 50 yılda gördüğümüz en aktif nesilden biri.

than anything we've seen in 50 years.

O ve arkadaşları kendilerini

She and her friends think of themselves

as change agents and leaders and activists.

değişim ajanı, lider ve eylemci olarak görüyor.

I think of them as Generation Possible.

Bana göre ise onlar Neslin Kurtarıcıları.

They regularly protest about the issues they care about,

İlgilendikleri konuları düzenli olarak protesto ediyorlar ama

but nuclear weapons are not one of them, which makes sense,

nükleer silahlar bunlardan biri değil.

Bu anlaşılabilir, çünkü Jasmine 1991 yılında Soğuk Savaş'ın sonunda doğdu.

because Jasmine was born in 1991, at the end of the Cold War.

Nükleer silahlardan bahsedildiğini çok fazla duymadı.

So she didn't grow up hearing a lot about nuclear weapons.

She never had to duck and cover under her desk at school.

Okulda nükleer saldırı tatbikatı yapmadı.

For Jasmine, a fallout shelter is an app in the Android store.

Jasmine için sığınak, Android'deki bir uygulama ismi.

Nükleer silahlar, oyunları kazanmaya yarayan şeyler.

Nuclear weapons help win games.

And that is really a shame,

Bu gerçekten çok utanç verici,

because right now, we need Generation Possible

çünkü şimdi, nükleer silahlarla ilgili

to help us make some really important decisions about nuclear weapons.

önemli kararlar vermek için Neslin Kurtarıcıları'na ihtiyacımız var.

For instance, will we further reduce our nuclear arsenals globally,

Örneğin, küresel olarak nükleer silah depolarımızı azaltacak mıyız,

yoksa milyarlarca

or will we spend billions,

maybe a trillion dollars,

belki de trilyonlarca doları

to modernize them so they last throughout the 21st century,

21. yüzyılda silahları modernize etmek için mi harcayacağız?

so that by the time Jasmine is my age, she's talking to her children

Jasmine benim yaşıma geldiğinde

çocuklarına belki torunlarına

and maybe even her grandchildren

about the threat of nuclear holocaust?

nükleer soykırım tehlikesinden bahsedecek.

Siber saldırıları dikkate alıyorsanız,

And if you're paying any attention at all to cyberthreats,

Stuxnet virüsü hakkında bilginiz ya da

or, for instance, if you've read about the Stuxnet virus

e-posta veya Yahoo hesabınız varsa ya da

or, for God's sake, if you've ever had an email account or a Yahoo account

or a phone hacked,

telefonunuz heklendiyse

you can imagine the whole new world of hurt that could be triggered

siber saldırıların olduğu bir dönemde, modernizasyonun

tüm dünyaya zarar verebileceğini düşünebilirsiniz.

by modernization in a period of cyberwarfare.

Now, if you're paying attention to the money,

Parayı dikkate alıyorsanız,

a trillion dollars could go a long way

bir trilyon dolar, insanların beslenmesi

to feeding and educating and employing people,

eğitimi ve istihdamı için olumlu sonuçlar doğurabilir.

Bu da her şeyden önce nükleer savaş riskini azaltabilir.

all of which could reduce the threat of nuclear war to begin with.

So --

Yani --

(Applause)

(Alkışlar)

This is really crucial right now,

Şu anda bu, çok önemli bir mesele,

because nuclear weapons -- they're vulnerable.

çünkü nükleer silahlar tehlikede.

We have solid evidence

Teröristlerin

that terrorists are trying to get ahold of them.

onları ele geçirmek istediğine dair somut delillerimiz var.

Just this last spring,

Geçen bahar,

when four retirees and two taxi drivers were arrested

dört emekli ve iki taksi şoförü

in the Republic of Georgia

Gürcistan'da

for trying to sell nuclear materials for 200 million dollars,

200 milyon dolara nükleer madde satmaya çalıştıklarından dolayı tutuklandı.

they demonstrated that the black market for this stuff is alive and well.

Bu bize karaborsanın iyi durumda olduğunu gösterdi.

Bu gerçekten çok önemli,

And it's really important,

because there have been dozens of accidents

çünkü nükleer silahlarla ilgili

onlarca kaza meydana geldi

involving nuclear weapons,

and I bet most of us have never heard anything about them.

ve eminim ki birçoğumuz bunların hiçbirini duymadı.

Just here in the United States,

Sadece burada ABD'de,

Carolinalar'a iki kere nükleer silah bıraktık.

we've dropped nuclear weapons on the Carolinas twice.

In one case, one of the bombs,

İlkinde bombalardan biri

which fell out of an Air Force plane,

Hava Kuvvetleri uçağından bırakıldı,

didn't detonate

patlamadı,

because the nuclear core was stored somewhere else on the plane.

çünkü nükleer çekirdek uçağın bir başka bölmesinde saklanıyordu.

İkincisinde, silah yere düştüğünde faaliyete geçmedi,

In another case, the weapon did arm when it hit the ground,

çünkü patlamayı engelleyecek sigortalardan beşi çalışmadı.

and five of the switches designed to keep it from detonating failed.

Luckily, the sixth one didn't.

Şans eseri, altıncısı çalıştı.

But if that's not enough to get your attention,

Bunlar dikkatinizi çekmek için yeterli değilse,

there was the 1995 Black Brant incident.

1995 Black Brant olayı var.

That's when Russian radar technicians saw

Rus radar teknisyenleri

what they thought was a US nuclear missile

ABD nükleer roketi olduğunu düşündükleri cismin,

streaking towards Russian airspace.

Rusya hava sahasına doğru geldiğini gördüler.

Daha sonra bu cismin, kuzeyden gelen ışıkları inceleyen

It later turned out to be a Norwegian rocket

collecting data about the northern lights.

bir Norveç roketi olduğu ortaya çıktı.

But at that time,

Ama o esnada,

Russian President Boris Yeltsin came within five minutes

Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, beş dakika içinde

of launching a full-scale retaliatory nuclear attack

ABD'ye karşı tam ölçekli misilleme niteliğinde bir nükleer saldırı

against the United States.

emri verdi.

So, most of the world's nuclear nations

Bu yüzden, dünyanın nükleer sahibi uluslarının çoğu,

have committed to getting rid of these weapons of mass destruction.

kitleleri yok eden bu silahları ortadan kaldırmayı ahdettiler.

But consider this:

Ancak şunu da bilin:

the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons,

190 imzayla tarihteki en büyük ölçüde kabul edilen

which is the most widely adopted arms control treaty in history

silah kontrol anlaşması olan

with 190 signatories,

Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması

sets no specific date by which the world's nuclear-armed nations

dünyanın nükleer silahlı uluslarının bu silahlarından kurtulacağı

will get rid of their nuclear weapons.

kesin bir tarihi içermiyor.

Now, when John F. Kennedy sent a man to the moon

John F. Kennedy aya bir adam gönderip

and decided to bring him back, or decided to do both those things,

onu geri getirmeye ya da her ikisini de yapmaya karar verdiğinde

he didn't say, "Hey, whenever you guys get to it."

"Ne zaman isterseniz o zaman işe koyulun." demedi.

He gave us a deadline.

Bize bir süre verdi.

He gave us a challenge

Bize verdiği görev

that would have been incredible just a few years earlier.

birkaç yıl öncesine kadar inanılmaz bir görevdi.

Bu zor görevle,

And with that challenge,

he inspired scientists and marketers,

bilim adamları, pazarlamacılar,

astronauts and schoolteachers.

astronotlar ve okul öğretmenlerinin ilham kaynağı oldu.

Bize bir vizyon verdi.

He gave us a vision.

But along with that vision,

Fakat bu vizyonla birlikte,

he also tried to give us -- and most people don't know this, either --

- çoğu insan bunu bilmiyor-

he tried to give us a partner

en sert Soğuk Savaş rakibimiz olan

in the form of our fiercest Cold War rival, the Soviet Union.

Sovyetler Birliği ile anlaşma yapmaya çalıştı.

Because part of Kennedy's vision for the Apollo program

Apollo programı için Kennedy'nin vizyonunun bir kısmı

Sovyetlerle bir rekabet içinde değil, bir işbirliği içindeydi.

was that it be a cooperation, not a competition, with the Soviets.

And apparently, Nikita Khrushchev, the Soviet Premier, agreed.

Sovyet Başbakanı Nikita Kruşçev de işbirliğinden yanaydı.

Ancak bu işbirliği gerçekleşmeden önce

But before that cooperation could be realized,

Kennedy was assassinated,

Kennedy suikaste kurban gitti ve

vizyonun bir kısmı ertelendi.

and that part of the vision was deferred.

But the promise of joint innovation between these two nuclear superpowers

Bu iki nükleer güç arasında ortaklık sözü

wasn't totally extinguished.

tamamen sonlanmamıştı.

Because in 1991, which is the year that Jasmine was born

Jasmine'in doğduğu ve Sovyetler Birliği'nin dağıldığı yıl olan

and the Soviet Union fell,

1991'de,

these two nations engaged in a project

bu iki ülke kelimenin tam anlamıyla

that genuinely does seem incredible today

bugün imkânsız gibi görünen bir projeyle

uğraştığı için

in the truest sense of that word,

which is that the US sent cash to the Russians when they needed it most,

ABD, nükleer materyalleri güvence altına almak ve

to secure loose nuclear materials

işsiz nükleer bilim adamlarını çalıştırmak için

and to employ out-of-work nuclear scientists.

en çok ihtiyaçları olduğu zaman Ruslara nakit para yolladı.

They worked alongside American scientists to convert weapons-grade uranium

Amerikalı bilim adamlarının yanında, silah kalitesinde uranyumu,

nükleer enerji yerine kullanılabilen yakıt türlerine dönüştürmeye çalıştılar.

into the type of fuel that can be used for nuclear power instead.

They called it, "Megatons to Megawatts."

Bunu "Megaton'dan Megavat'a" diye adlandırdılar.

So the result is that for over 20 years,

Sonuç olarak, 20 yılı aşkın bir süredir,

our two nations had a program

iki ülke de, Amerika'da

that meant that one in 10 lightbulbs in the United States

10 ampülden birinin eski Rus savaş başlıkları tarafından

yakılarak çalıştırıldığı bir programa sahipti.

was essentially fueled by former Russian warheads.

So, together these two nations did something truly audacious.

Bu iki ulus gerçekten harika işler başardı.

But the good news is, the global community has the chance

Ancak iyi haber şu ki, küresel toplum hâlâ

to do something just as audacious today.

harika işler yapmak için bir fırsata sahip.

To get rid of nuclear weapons

Bazı uzmanlar, nükleer silahlardan kurtulmanın ve

and to end the supply of the materials required to produce them,

onların üretimi için gereken malzemelerin tedariğini sonlandırmanın

30 yıl sürebileceğini söylüyor.

some experts tell me would take 30 years.

It would take a renaissance of sorts,

Bunun için nükleer silah üreten Manhattan Projesi ve

the kinds of innovation that, for better or worse,

Megaton'tan Megavat'a geçişi destekleyen türden

bir rönesans, daha iyi ya da daha kötü olan

underpinned both the Manhattan Project, which gave rise to nuclear weapons,

bir yenilik gerekiyordu.

and the Megatons to Megawatts program.

Bunun için ise tasarım kısıtlamaları gerekiyordu.

It would take design constraints.

These are fundamental to creativity,

Şu gibi şeyler yaratıcılık için mühimdir:

things like a platform for international collaboration;

Uluslararası işbirliği için bir platform;

a date certain, which is a forcing mechanism;

zorlayıcı olması için kesin bir tarih

and a positive vision that inspires action.

ve eyleme ilham veren olumlu bir vizyon.

It would take us to 2045.

Bu bizi 2045'e götürecekti.

Now, 2045 happens to be the 100th anniversary

2045 yılı New Mexico çölünde

of the birth of nuclear weapons in the New Mexico desert.

nükleer silahların doğuşunun 100. yıl dönümü olacaktır.

But it's also an important date for another reason.

Bu tarih başka bir nedenle de önemlidir.

It's predicted to be the advent of the singularity,

Yapay zekâ ve insan zekâsı arasındaki çizginin net olmadığı,

programlama ve insan zihninin

a new moment in human development,

where the lines between artificial intelligence and human intelligence blur,

neredeyse ayırt edilemez hâlde ve ileri teknolojilerin

21. yüzyılın en büyük sorunlarını çözmemize yardımcı olduğu:

where computing and consciousness become almost indistinguishable

and advanced technologies help us solve the 21st century's greatest problems:

Açlık, enerji, yoksulluk ve bolluk dönemi başlatarak

hunger, energy, poverty,

insan gelişiminde yeni bir döngü olan

tekilliklerin ortaya çıkması bekleniyor.

ushering in an era of abundance.

And we all get to go to space

Hepimiz çok gezegenli bir tür

on our way to becoming a multi-planetary species.

olma yolunda uzaya gidiyoruz.

Bu görüşe gerçekten inanan insanların ilk şöyle söyleyeceklerdir:

Now, the people who really believe this vision are the first to say

they don't yet know precisely how we're going to get there.

Oraya nasıl gideceklerini tam olarak bilmiyorlar.

But the values behind their vision

Ancak vizyonlarının ardındaki değerler ve

and the willingness to ask "How might we?"

"Nasıl yapabiliriz?" sorusunu sorma isteği

have inspired a generation of innovators.

yenilikçi bir nesile ilham kaynağı olmuştur.

They're working backward from the outcomes they want,

İşbirlikçi tasarımın yaratıcı problem çözme tekniklerini kullanarak,

using the creative problem-solving methods of collaborative design.

istedikleri sonuçları elde etmek için planlı çalışıyorlar.

They're busting through obstacles.

Engelleri delip geçiyorlar.

They're redefining what we all consider possible.

Mümkün olacağını düşündüğümüz şeyleri yeniden tanımlıyorlar.

But here's the thing:

Ama işin aslı:

that vision of abundance isn't compatible

Bu verimlilik vizyonu

"karşılıklı garantili yok etme" diye adlandırılan

with a world that still relies on a 20th-century nuclear doctrine

20. yüzyılın nükleer doktrinine dayanan bir dünya ile uyumlu değil.

called "mutually assured destruction."

It has to be about building the foundations for the 22nd century.

Mesele 22. yüzyılın temellerini oluşturmak olmalı.

It has to be about strategies for mutually assured prosperity

Karşılıklı garantili refah için stratejiler veya en azından

or, at the very least, mutually assured survival.

karşılıklı garantili hayatta kalma olmalıdır.

Her gün, nükleer tehditler alanında

Now, every day, I get to meet people who are real pioneers

in the field of nuclear threats.

gerçek öncülerle tanışıyorum.

As you can see, many of them are young women,

Gördüğünüz gibi, bunların çoğu genç bayanlar

and they're doing fiercely interesting stuff,

ve Mareena Robinson Snowden gibi

like Mareena Robinson Snowden here, who is developing new ways,

uluslararası silahsızlanma gibi kritik bir sorunun

üstesinden gelmemize yardımcı olacak,

better ways, to detect nuclear warheads,

nükleer savaş başlıklarının tespiti için yeni ve daha iyi yollar geliştirmek gibi

which will help us overcome a critical hurdle

to international disarmament.

çok enteresan şeyler yapıyorlar.

Or Melissa Hanham, who is using satellite imaging

Veya Melissa Hanham gibi, uzaktaki nükleer sitelerin çevresinde

to make sense of what's going on around far-flung nuclear sites.

neler olduğunu anlamak için uydu görüntülerini kullanıyor.

Or we have Beatrice Fihn in Europe,

Ya da Avrupa'da, uluslararası mahkemelerde

nükleer silahları yasadışı yapma mücadelesi veren

who has been campaigning to make nuclear weapons illegal

in international courts of law,

ve geçen hafta BM'de büyük bir zafer kazanan

and just won a big victory at the UN last week.

Beatrice Fihn'e sahibiz.

(Alkışlar)

(Applause)

And yet,

Yine de,

and yet,

yine de,

with all of our talk in this culture about moon shots,

aya yolculuk kültürü hakkındaki o kadar konuşmamıza rağmen

too few members of Generation Possible and those of us who mentor them

Nesil Kurtarıcıları'nın çok az sayıda üyesi ve onlara rehberlik edenler

are taking on nuclear weapons.

nükleer silahlara karşı duruyorlar.

It's as if there's a taboo.

Sanki bir tabu var gibi.

But I remember something Kennedy said that has really stuck with me,

Kennedy'nin aklıma kazınmış bir sözünü hatırlıyorum

and that is something to the effect

ve bu sözü, biz insanların

that humans can be as big as the solutions

yarattığımız tüm sorunların çözümü kadar

to all the problems we've created.

büyük olabileceği hususunda.

No problem of human destiny, he said,

İnsanoğlunun hiçbir problemi, dedi,

is beyond human beings.

kendisinden daha büyük değildir.

I believe that.

Buna inanıyorum.

And I bet a lot of you here believe that, too.

Birçoğunuzun da buna inandığına eminim.

And I know Generation Possible believes it.

Neslin Kurtarıcıları'nın da buna inandığını biliyorum.

So it's time to commit to a date.

Bu yüzden bir tarih verme zamanı geldi.

Let's end the nuclear weapons chapter

Nükleer silah bölümünü,

on the 100th anniversary of its inception.

kuruluşunun 100. yıldönümünde sonlandıralım.

Sonuçta, 2045'e kadar milyarlarca insanı

After all, by 2045, we will have held billions of people hostage

to the threat of nuclear annihilation.

nükleer imha tehditi için rehin almış olacağız.

Elbette, bunun için 100 yıl yeterli olacaktır.

Surely, 100 years will have been enough.

Surely, a century of economic development

Elbette, bir asırlık ekonomik kalkınma

and the development of military strategy

ve askeri stratejinin gelişimi

will have given us better ways to manage global conflict.

bize küresel çatışmayı yönetmenin daha iyi yollarını verecektir.

Surely, if ever there was a global moon shot worth supporting,

Elbette, desteklenmeye değecek bir küresel ay çekimi olsaydı,

this is it.

bu, o olurdu.

Now, in the face of real threats --

Şimdi, gerçek tehditler karşısında --

for instance, North Korea's recent nuclear weapons tests,

Örneğin, Kuzey Kore'nin yaptırımları hiçe sayarak geçenlerde gerçekleştirdiği

which fly in the face of sanctions --

nükleer silah denemeleri --

reasonable people disagree

Makul insanlar

saldırıları caydırma amacıyla

about whether we should maintain some number of nuclear weapons

elimizde belli sayıda silah bulundurulması gerektiğine katılmıyor.

to deter aggression.

But the question is: What's the magic number?

Soru şu: Sihirli numara kaç?

Is it a thousand?

Bin mi?

Yüz mü? On mu?

Is it a hundred? Ten?

Ve sonra şunu sormak zorundayız:

And then we have to ask:

Who should be responsible for them?

Bundan kim sorumlu olmalı?

Şu var ki, bunlardan 15 bin tanesine sahip olmanın, Jasmine'in nesline

I think we can agree, however,

that having 15,000 of them represents a greater global threat

bir umuttan çok büyük bir tehdit olduğunu konusunda

to Jasmine's generation than a promise.

herkes hemfikirdir.

So it's time we make a promise

Bu nedenle, nükleer silahların

of a world in which we've broken the stranglehold

hayal gücümüzle olan boğuşmalarını kırdığımız

bir dünya sözü vermenin zamanı geldi;

that nuclear weapons have on our imaginations;

in which we invest in the creative solutions

umutsuzca istediğimiz geleceğin gerisinde çalışarak

that come from working backward from the future we desperately want,

yaratıcı çözümlere yatırım yaptığımız bir dünya,

geçmişin tüm zihinsel modellerini

rather than plodding forward from a present

that brings all of the mental models and biases of the past with it.

ve önyargılarını getiren günümüzden ağır aksak ilerlediğimiz bir dünya değil.

It's time we pledge our resources as leaders across the spectrum

Kaynaklarımızı, bu eski sorunu yeni yollarla araştırmak,

to work on this old problem in new ways,

"Nasıl yapabiliriz?" diye sormak için

lider olarak göstermenin tam zamanı.

to ask, "How might we?"

Nükleer silah ötesi bir dünyada

How might we make good on a promise

of greater security for Jasmine's generation

Jasmine'in nesili için nasıl daha iyi bir güvenlik

in a world beyond nuclear weapons?

vaadinde bulunabiliriz?

Bize katılacağınızı umuyorum.

I truly hope you will join us.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Teşekkür ederim.

Thank you.

(Applause)

(Alkışlar)