You owe it to yourself to experience a total solar eclipse | David Baron

Çeviri: Ozge Demirci-Richardson Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Before I get to bulk of what I have to say,

Asıl bahsetmek istediğim şeye geçmeden önce,

I feel compelled just to mention a couple of things about myself.

hakkımda birkaç şey söyleme zorunluluğu hissediyorum.

I am not some mystical,

Ben, mistik veya

spiritual sort of person.

spiritüel biri değilim.

I'm a science writer.

Bilim yazarıyım.

I studied physics in college.

Üniversitede fizik okudum.

I used to be a science correspondent for NPR.

NPR'da bilim muhabiri olarak çalıştım.

OK, that said:

Tamam, şimdi:

in the course of working on a story for NPR,

NPR için bir hikaye üzerinde çalışırken,

I got some advice from an astronomer

bir gökbilimciden,

that challenged my outlook,

bakış açımı zorlayan ve açıkçası

and frankly, changed my life.

hayatımı değiştiren bir tavsiye aldım.

You see, the story was about an eclipse,

Hikaye, bir Güneş tutulması hakkındaydı,

a partial solar eclipse that was set to cross the country

Mayıs 1994'te ülke üzerinden geçecek

in May of 1994.

kısmi Güneş tutulması hakkında.

And the astronomer -- I interviewed him,

O gökbilimciyle röportaj yaptım ve

and he explained what was going to happen and how to view it,

ne olacağını, nasıl izlememiz gerektiğini açıkladı,

but he emphasized that, as interesting as a partial solar eclipse is,

ama, kısmi Güneş tutulması her ne kadar ilginç olsa da

a much rarer total solar eclipse is completely different.

daha nadir olan tam Güneş tutulmasının tamamen farklı olduğunu vurguladı.

In a total eclipse, for all of two or three minutes,

Tam Güneş tutulmasında, iki veya üç dakika boyunca,

the moon completely blocks the face of the sun,

Ay, Güneş'i tamamen kapatır,

creating what he described as the most awe-inspiring spectacle

tarif etmesine göre büyüleyici bir görüntü oluşturur

in all of nature.

tüm doğada.

And so the advice he gave me was this:

Ve bana verdiği tavsiye şuydu:

"Before you die," he said,

"Ölmeden önce," dedi,

"you owe it to yourself to experience a total solar eclipse."

"tam Güneş tutulması görmeyi kendine borçlusun."

Well honestly, I felt a little uncomfortable

Dürüst olmak gerekirse, pek tanımadığım birinden

hearing that from someone I didn't know very well;

bunu duymak beni biraz rahatsız etti;

it felt sort of intimate.

fazla samimi gibi geldi.

But it got my attention, and so I did some research.

Ama ilgimi de çekti ve böylece biraz araştırdım.

Now the thing about total eclipses is,

Şimdi, konu tam Güneş tutulmasına gelince,

if you wait for one to come to you,

eğer onun size gelmesini beklerseniz,

you're going to be waiting a long time.

uzun bir süre beklersiniz.

Any given point on earth experiences a total eclipse

Dünya'nın herhangi bir noktası, tam Güneş tutulmasını

about once every 400 years.

yaklaşık her 400 yılda bir yaşar.

But if you're willing to travel, you don't have to wait that long.

Ama seyahat etmeye istekliyseniz, o kadar uzun beklemek zorunda değilsiniz.

And so I learned that a few years later, in 1998,

Ve sonra öğrendim ki, birkaç yıl sonra, 1998'de,

a total eclipse was going to cross the Caribbean.

tam Güneş tutulması, Karayiplerden görülecekti.

Now, a total eclipse is visible only along a narrow path,

Tam Güneş tutulması yalnızca dar bir şerit boyunca görülebilir,

about a hundred miles wide,

yaklaşık 160 km genişliğinde,

and that's where the moon's shadow falls.

ve bu da Ay'ın gölgesinin düştüğü yerdir.

It's called the "path of totality."

Buna "tam tutulma şeridi" denir.

And in February 1998,

Ve Şubat 1998'de,

the path of totality was going to cross Aruba.

tam tutulma şeridi Aruba'dan geçecekti.

So I talked to my husband, and we thought: February? Aruba?

Kocamla konuştum ve düşündük, Şubat? Aruba?

Sounded like a good idea anyway.

Her türlü güzel bir fikir gibi geldi.

(Laughter)

(Kahkaha)

So we headed south,

Böylece güneye doğru yola çıktık,

to enjoy the sun and to see what would happen

Güneş'in tadını çıkartmak ve Güneş, kısa süreliğine

when the sun briefly went away.

ortadan kaybolunca ne olur görmek için.

Well, the day of the eclipse found us and many other people

Güneş tutulması bizi ve diğer birçok insanı

out behind the Hyatt Regency,

Hyatt Regency'nin arkasında,

on the beach,

sahilde,

waiting for the show to begin.

şovu beklerken buldu.

And we wore eclipse glasses with cardboard frames

Karton çerçeveli Güneş tutulması gözlüklerimizi taktik,

and really dark lenses that enabled us to look at the sun safely.

koyu lensleri sayesinde Güneş'e güvenli bir şekilde bakabildik.

A total eclipse begins as a partial eclipse,

Tam Güneş tutulması, kısmi tutulma olarak başlar,

as the moon very slowly makes its way in front of the sun.

Ay yavaşça Güneş'in önünde ilerler.

So first it looked the sun had a little notch in its edge,

Önce, Güneş'in kenarında tırtık varmış gibi göründü

and then that notch grew larger and larger,

ve ardından o tırtık daha da büyümeye başladı,

turning the sun into a crescent.

Güneş hilal şeklini alana kadar.

And it was all very interesting, but I wouldn't say it was spectacular.

Ve bütün bunlar inanılmaz ilginçti ama olağanüstüydü diyemem.

I mean, the day remained bright.

Yani, hava hala aydınlıktı.

If I hadn't known what was going on overhead,

Eğer gökyüzünde ne oluyor bilmeseydim,

I wouldn't have noticed anything unusual.

bir gariplik olduğunu fark etmezdim.

Well, about 10 minutes before the total solar eclipse was set to begin,

Tam Güneş tutulması başlamadan yaklaşık on dakika önce,

weird things started to happen.

garip şeyler olmaya başladı.

A cool wind kicked up.

Serin bir rüzgar çıktı.

Daylight looked odd, and shadows became very strange;

Gün ışığı tuhaflaştı ve gölgeler ilginç bir şekil aldı;

they looked bizarrely sharp,

ilginç bir şekilde keskin görünüyorlardı,

as if someone had turned up the contrast knob on the TV.

sanki birisi televizyonun kontrast ayarını yükseltmişti.

Then I looked offshore, and I noticed running lights on boats,

Sonra açıklara doğru baktım ve tekne ışıklarının yandığını fark ettim,

so clearly it was getting dark,

yani belli ki hava kararıyordu

although I hadn't realized it.

her ne kadar ben fark etmesem de.

Well soon, it was obvious it was getting dark.

Çok geçmeden, hava bariz kararmıştı.

It felt like my eyesight was failing.

Sanki görme duyum bozuluyordu.

And then all of a sudden,

Ve ardından, bir anda,

the lights went out.

ışık tamamen yok oldu.

Well, at that,

Bunun üzerine,

a cheer erupted from the beach,

sahilden bağrışmalar yükseldi,

and I took off my eclipse glasses,

gözlüğümü çıkardım,

because at this point during the total eclipse,

çünkü tam tulmanın bu aşamasında,

it was safe to look at the sun with the naked eye.

Güneş'e çıplak gözle bakmak güvenliydi.

And I glanced upward,

Yukarı doğru baktım ve

and I was just dumbstruck.

şaşkınlıktan dilim tutuldu.

Now, consider that, at this point, I was in my mid-30s.

Şimdi bir düşünün, o sıra 30'lu yaşlarımdayım.

I had lived on earth long enough to know what the sky looks like.

Dünya'da gökyüzü nasıl görünür bilecek kadar uzun yaşamışım.

I mean --

Yani --

(Laughter)

(Kahkaha)

I'd seen blue skies and grey skies

Mavi, gri gökyüzünü,

and starry skies and angry skies

yıldızlı, öfkeli gökyüzünü ve

and pink skies at sunrise.

gün doğumundaki pembe gökyüzünü görmüşüm.

But here was a sky I had never seen.

Ama bunu daha önce hiç görmemiştim.

First, there were the colors.

İlk önce, renkler çıktı.

Up above, it was a deep purple-grey,

Yukarda koyu mor-gri renkteydi,

like twilight.

alacakaranlık gibi.

But on the horizon it was orange,

Ama ufukta, turuncu renkteydi,

like sunset,

günbatımı gibi,

360 degrees.

360 derece.

And up above, in the twilight,

Ve alacakaranlıkta yukarda

bright stars and planets had come out.

yıldızlar ve gezegenler ortaya çıktı.

So there was Jupiter

Jüpiter,

and there was Mercury

Merkür ve

and there was Venus.

Venüs oradaydı.

They were all in a line.

Ve hepsi bir sıra halindeydi.

And there, along this line,

Ve orada, o sıra boyunca,

was this thing,

o şey,

this glorious, bewildering thing.

o ihtişamlı ve şaşırtıcı şey vardı.

It looked like a wreath woven from silvery thread,

Gümüşümsü iple işlenmiş bir çelenge benziyordu ve

and it just hung out there in space, shimmering.

orada boşlukta pırıldayarak asılı duruyordu.

That was the sun's outer atmosphere,

Güneş'in dış atmosferiydi,

the solar corona.

Güneş tacı.

And pictures just don't do it justice.

Ve hiçbir fotoğraf o görüntünün hakkını vermiyor.

It's not just a ring or halo around the sun;

Güneş'in etrafındaki, sadece bir halka veya ayla değil;

it's finely textured, like it's made out of strands of silk.

güzelce dokunmuş, sanki ipekten yapılmış gibiydi.

And although it looked nothing like our sun,

Ve her ne kadar bizim Güneş'imize benzemese de,

of course, I knew that's what it was.

tabii ki o olduğunu biliyordum.

So there was the sun, and there were the planets,

Güneş oradaydı, diğer gezegenler oradaydı ve

and I could see how the planets revolve around the sun.

gezegenlerin Güneş'in etrafında nasıl döndüğünü görebiliyordum.

It's like I had left our solar system

Sanki Güneş sistemimizden ayrılmış,

and was standing on some alien world,

yabancı bir dünyada durmuş,

looking back at creation.

olan bitene bakıyormuşum gibiydi.

And for the first time in my life,

Ve hayatımda ilk defa,

I just felt viscerally connected to the universe

duygusal olarak, evrene bağlı hissettim,

in all of its immensity.

tüm uçsuz bucaksızlına bağlı...

Time stopped,

Zaman durdu,

or it just kind of felt nonexistent,

ya da yokmuş gibiydi,

and what I beheld with my eyes --

gözlerimle gördüğüm şey --

I didn't just see it,

yalnızca görmüyordum,

it felt like a vision.

bir görüntüye bakıyordum sanki.

And I stood there in this nirvana

Ve orada nirvanaya ulaşmış duruyordum,

for all of 174 seconds -- less than three minutes --

174 saniye boyunca - 3 dakikadan kısa bir süre -

when all of a sudden, it was over.

ve birden bitiverdi.

The sun burst out,

Güneş ortaya çıktı,

the blue sky returned,

mavi gökyüzü geri döndü,

the stars and the planets and the corona were gone.

yıldızlar, gezegenler ve Güneş tacı ortadan kayboldu,

The world returned to normal.

Dünya normale döndü.

But I had changed.

Ama ben değişmiştim.

And that's how I became an umbraphile --

İşte böyle umbraphile (gölge sevici) oldum -

an eclipse chaser.

Güneş tutulması takipçisi.

(Laughter)

(Kahkaha)

So, this is how I spend my time and hard-earned money.

Zamanımı ve güçlükle kazandığım paramı böyle harcıyorum.

Every couple of years, I head off to wherever the moon's shadow will fall

Her iki yılda bir, Ay'ın gölgesi her nereye düşecekse,

to experience another couple minutes

başka bir birkaç dakikalık kozmik mutluluğu

of cosmic bliss,

yaşamak ve bu deneyimi

and to share the experience with others:

diğerleriyle paylaşmak için, oraya gidiyorum:

with friends in Australia,

Avustralya'dan arkadaşlarımla,

with an entire city in Germany.

Almanya'da bir şehrin tümüyle.

In 1999, in Munich, I joined hundreds of thousands

1999'da, Münih'te caddeleri ve terasları doldurmuş

who filled the streets and the rooftops and cheered in unison

yüzbinlerce insana katıldım, ve Güneş tacı ortaya çıktığında

as the solar corona emerged.

hep birlikte bağrıştık.

And over time, I've become something else:

Ve zamanla başka bir şey oldum:

an eclipse evangelist.

Güneş tutulması misyoneri.

I see it as my job

Yıllar önce aldığım o tavsiyeyi

to pay forward the advice that I received all those years ago.

başkalarına iletmeyi işim olarak görüyorum.

And so let me tell you:

Yani diyorum ki:

before you die,

Ölmeden önce,

you owe it to yourself to experience a total solar eclipse.

tam bir Güneş tutulmasını görmeyi, kendinize borçlusunuz.

It is the ultimate experience of awe.

Sizi dehşete düşürecek deneyimlerin son noktası.

Now, that word, "awesome," has grown so overused

"Dehşet bir şey!" aşırı kullanılmaktan

that it's lost its original meaning.

asıl anlamını kaybetmiş bir ifade.

True awe, a sense of wonder and insignificance

Gerçek dehşet, muazzam ve görkemli bir şey karşısındaki

in the face of something enormous and grand,

merak ve önemsizlik duygusu,

is rare in our lives.

çok nadir görülür hayatımızda.

But when you experience it, it's powerful.

Ama deneyimlediğinizde de, güçlüdür.

Awe dissolves the ego.

Dehşet, egoya son verir.

It makes us feel connected.

Birbirimize bağlı olduğumuzu hisettirir.

Indeed, it promotes empathy and generosity.

Nitekim, empati ve cömertliğe de teşvik eder.

Well, there is nothing truly more awesome than a total solar eclipse.

Yani, tam Güneş tutulmasından daha dehşet verici bir şey yok.

Unfortunately, few Americans have seen one,

Maalesef, az sayıda Amerikalı bunu görebildi,

because it's been 38 years

çünkü 38 yıl oldu

since one last touched the continental United States

ABD'nin küçük bir kısmında görüleli ve

and 99 years since one last crossed the breadth of the nation.

99 yıl önce de ülke boyunca görülebilmişti.

But that is about to change.

Ama bu değişmek üzere.

Over the next 35 years,

Gelecek 35 yıl içinde,

five total solar eclipses will visit the continental United States,

5 tam Güneş tutulması ABD'den görülebilecek,

and three of them will be especially grand.

ve bunlardan üçü özellikle muazzam olacak.

Six weeks from now, on August 21, 2017 --

Altı hafta sonra, 21 Ağustos 2017'de --

(Applause)

(Alkış)

the moon's shadow will race from Oregon to South Carolina.

Ay'ın gölgesi, Oregon'dan Güney Carolina'ya doğru ilerleyecek.

April 8, 2024, the moon's shadow heads north from Texas to Maine.

8 Nisan 2024'te, Ay'ın gölgesi Texas'tan kuzeye doğru Maine'e hareket edecek.

In 2045, on August 12,

12 Ağustos 2045'te,

the path cuts from California to Florida.

California'dan Florida'ya doğru olacak.

I say:

Diyorum ki;

What if we made these holidays?

Bu tarihleri tatil yapsak mesela?

What if we --

Farz edelim ki --

(Laughter)

(Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)

What if we all stood together,

Mesela, hepimiz,

as many people as possible,

mümkün olduğunca çok sayıda insan,

in the shadow of the moon?

Ay'ın gölgesinde duruyoruz?

Just maybe, this shared experience of awe would help heal our divisions,

Belki de paylaştığımız bu deneyim ayrışmalarımızı ortadan kaldırır,

get us to treat each other just a bit more humanely.

birbirimize daha insanca davranmamızı sağlar.

Now, admittedly, some folks consider my evangelizing a little out there;

İtiraf etmeliyim, bazıları benim misyonerliğimi biraz aşırı buluyor;

my obsession, eccentric.

saplantı, eksantrik.

I mean, why focus so much attention on something so brief?

Yani, çok kısa süren bir şeye bu kadar odaklanmak niye?

Why cross the globe -- or state lines, for that matter --

Dünya'nın öbür ucuna -- ya da bu durumda başka bir eyalete --

for something that lasts three minutes?

3 dakikadan az sürecek bir şey için gitmek niye?

As I said:

Dediğim gibi:

I am not a spiritual person.

Spiritüel biri değilim.

I don't believe in God.

Tanrıya inanmıyorum.

I wish I did.

Keşke inansam.

But when I think of my own mortality --

Ama kendi faniliğimi düşündüğümde --

and I do, a lot --

ki fazlaca düşünürüm --

when I think of everyone I have lost,

kaybettiğim herkesi düşündüğümde,

my mother in particular,

özellikle de annemi,

what soothes me

beni rahatlatan

is that moment of awe I had in Aruba.

Aruba'daki o dehşet verici an.

I picture myself on that beach,

Kendimi o sahilde resmediyorum,

looking at that sky,

gökyüzüne bakarken ve

and I remember how I felt.

nasıl hissettiğimi hatırlıyorum.

My existence may be temporary,

Benim varlığım geçici olabilir,

but that's OK because, my gosh,

ama bu sorun değil,

look at what I'm a part of.

parçası olduğum şu şeye bakın.

And so this is a lesson I've learned,

Bu öğrendiğim bir ders,

and it's one that applies to life in general:

ve hayatın genelinde geçerli olan bir ders:

duration of experience does not equal impact.

Bir deneyimin süresi onun etkisine eş değer değildir.

One weekend, one conversation -- hell, one glance --

Bir haftasonu, bir sohbet ya da yalnızca bir bakış,

can change everything.

her şeyi değiştirebilir.

Cherish those moments of deep connection with other people,

Diğer insanlarla, doğal yaşamla derin bağ kurduğunuz

with the natural world,

o anların değerini bilin ve

and make them a priority.

onları önceliğiniz haline getirin.

Yes, I chase eclipses.

Evet ben tutulmanın peşinden gidiyorum.

You might chase something else.

Sen başka bir şeyin peşinden gidebilirsin.

But it's not about the 174 seconds.

Ama konu 174 saniye değil.

It's about how they change

Konu, ondan sonra gelen yılları

the years that come after.

nasıl değiştirdiği.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)