Why do we blame individuals for economic crises? | Liene Ozolina

Çeviri: Sara Ozturk Gözden geçirme: Ufuk Elif Rodoplu

It was a cold, sunny March day.

Soğuk, güneşli bir Mart günüydü.

I was walking along the street in Riga.

Riga'da cadde boyunca yürüyordum.

I remember the winter was slowly coming to an end.

Kış mevsiminin yavaş yavaş bittiğini hatırlıyorum.

There was still some snow around here and there,

Hâlâ etrafta biraz kar vardı

but the pavement was already clear and dry.

ama kaldırım temiz ve kuruydu.

If you've lived in Riga,

Eğer Riga'da yaşadıysanız

you will know that feeling of relief that the first signs of spring bring,

baharın getirdiği ilk işaretlerin verdiği rahatlık hissini bilirsiniz

and you no longer have to trudge through that slushy mix

ve o, vıcık vıcık kar ve çamur karışımından

of snow and mud on the streets.

güçlükle yürümek zorunda değilsinizdir.

So there I am, enjoying my stroll,

Orada gezintimin tadını çıkarırken

as I suddenly notice a stencil on the pavement in front of me,

aniden önümdeki kaldırıma basılmış,

a graffiti:

koyu gri tuğlaların üstüne yazılmış

white letters painted on these dark grey bricks.

beyaz harflerden oluşan bir duvar yazısı fark ettim.

It says,

"Sorumluluğunuz nerede?" diyordu.

"Where is your responsibility?"

The question stopped me in my tracks.

Bu soru beni olduğum yerde durdurdu.

As I'm standing there considering its meaning,

Orada durup anlamını düşünürken

I notice I'm standing outside the Riga Municipality Social Welfare Department.

Riga Belediyesi Sosyal Yardım Bakanlığı'nın önünde durduğumu fark ettim.

So it appears that the author of this graffiti, whoever it is,

Demek ki bu duvar yazısının sahibi her kimse,

is asking this question to people coming to apply for social assistance.

bu soruyu sosyal yardıma başvurmaya gelen insanlara soruyordu.

That winter,

O kış,

I had been doing research on the aftermath of the financial crisis in Latvia.

Letonya'daki finansal krizin sonuçları hakkında araştırma yapıyordum.

When the Global Financial Crisis erupted in 2008, Latvia got hit hard

Küresel Mali Kriz 2008 yılında patlak verdiğinde

as a small, open economy.

Letonya'nın küçük ve açık ekonomisi çok zarar gördü.

To balance the books,

Bilanço defterlerini dengelemek için

the Latvian government chose a strategy of internal devaluation.

Letonya hükûmeti, bir iç devalüasyon stratejisi edindi.

Now, in essence, that meant drastically reducing public budget spending,

Esasında bu, sert bir biçimde kamu bütçesinin harcamalarını azaltmak demekti.

so, slashing public sector workers' wages,

Yani kamu çalışanlarının maaşlarını kesmek,

shrinking civil service,

sivil kamu hizmetlerini azaltmak,

cutting unemployment benefits and other social assistance,

işssizlik parasını ve diğer sosyal yardımları kesmek

raising taxes.

ve vergileri arttırmak demekti.

My mother had been working as a history teacher her whole life.

Annem, hayatı boyunca bir tarih öğretmeni olarak çalışmıştı.

The austerity for her meant seeing her salary cut by 30 percent

Tasarruf etmek, onun için aniden maaşının %30'unun

all of a sudden.

kesilmesini görmek demekti.

And there were many in a situation like hers or worse.

Annemin bulunduğu ya da daha kötü durumda olan birçok insan vardı.

The costs of the crisis were put on the shoulders of ordinary Latvians.

Bu krizin bedeli, sıradan Letonyalıların omuzlarına bindirilmişti.

As a result of the crisis and the austerity,

Krizin ve tasarruf etmenin sonucunda

the Latvian economy shrank by 25 percent in a two-year period.

Letonya ekonomisi iki yıllık bir dönemde %25 küçüldü.

Only Greece suffered an economic contraction

Sadece Yunanistan, karşılaştırılabilir bir ölçekte

of a comparable scale.

ekonomik daralmadan muzdarip olmuştu.

Yet, while Greeks were out in the streets for months

Ama Yunanlar, Atina'da sürekli ve sıklıkla şiddetli

staging continuous, often violent protests in Athens,

prostestolar yaparak aylarca sokaktaydılar.

all was quiet in Riga.

Riga'daki herkes ise sessizdi.

Prominent economists were fighting in the columns of "The New York Times"

Önde gelen ekonomistler "The New York Times" gazetesinin köşe yazılarında

about this curious extreme Latvian experiment

tasarruf etme rejiminin bu ilginç ve aşırı

of this austerity regime,

Letonyalı tecrübesi hakkında kavga ediyorlardı

and they were watching on in disbelief

ve Letonyalı toplumun buna

how the Latvian society was putting up with it.

nasıl katlandığına inanamayarak olanı izliyorlardı.

I was studying in London at the time,

O zamanlar Londra'da okuyordum

and I remember the Occupy movement there

ve oradaki işgal hareketini,

and how it was spreading from city to city,

şehirden şehire nasıl yayıldığını hatırlıyorum.

from Madrid to New York to London,

Madrid'den New York'a oradan Londra'ya.

the 99 percent against the one percent.

%99'a karşı %1.

You know the story.

Hikâyeyi biliyorsunuz.

Yet when I arrived in Riga,

Ama Riga'ya vardığımda

there were no echoes of the Occupy here.

işgalin yankıları yoktu.

Latvians were just putting up with it.

Letonyalılar sadece buna katlanıyorlardı.

They "swallowed the toad," as the local saying goes.

Yerel bir tabirle, istemeden yapılması gerekeni yapıyorlardı.

For my doctoral research,

Doktora araştırmam için

I wanted to study how the state-citizen relationship was changing in Latvia

Sovyet öncesi dönemde devlet-vatandaş ilişkisinin Letonya'da nasıl değiştiği

in the post-Soviet era,

üzerine çalışmak istedim.

and I had chosen the unemployment office

Araştırma yeri olarak da

as my research site.

işsizlik ofisini seçtim.

And as I arrived there in that autumn of 2011,

2011'in sonbaharında oraya gittiğimde

I realized, "I am actually witnessing firsthand

"Aslında krizlerin etkilerinin nasıl vuku bulduğuna

how the effects of crises are playing out,

ve krizden en kötü şekilde etkilenen, işlerini kaybeden insanların

and how those worst affected by it, people who have lost their jobs,

nasıl tepki verdiğine ilk elden şahit oluyorum." dedim.

are reacting to it."

So I started interviewing people I met at the unemployment office.

İşsizlik ofisinde tanıştığım insanlarla röportaj yapmaya başladım.

They were all registered as job seekers and hoping for some help from the state.

Hepsi iş arayan olarak kayıt olmuşlardı ve devletten biraz yardım bekliyorlardı.

Yet, as I was soon discovering, this help was of a particular kind.

Ama çok geçmeden bu yardımın belirli bir türde olduğunu keşfediyordum.

There was some cash benefit,

Biraz nakit para yardımı vardı

but mostly state assistance came in the form of various social programs,

ama çoğunlukla devlet yardımı çeşitli sosyal programlar biçiminde oluyordu

and one of the biggest of these programs was called

ve bu programların en büyüğü

"Competitiveness-Raising Activities."

"Rekabeti Arttıran Aktiviteler" olarak adlandırılıyordu.

It was, in essence, a series of seminars

Esasında işsizlerin katılmaya teşvik edildiği

that all of the unemployed were encouraged to attend.

bir dizi seminerden oluşan bir programdı.

So I started attending these seminars with them.

Ben de onlarla bu seminerlere katılmaya başladım

And a number of paradoxes struck me.

ve birkaç paradoks dikkatimi çekti.

So, imagine:

Hayal edin:

the crisis is still ongoing,

Kriz hâlâ sürüyor,

the Latvian economy is contracting,

Letonya'nın ekonomisi daralıyor,

hardly anyone is hiring,

neredeyse kimseyi işe almıyorlar

and there we are,

ve biz orada

in this small, brightly lit classroom,

küçük, iyi aydınlatılmış o sınıfta

a group of 15 people,

15 kişilik bir grup olarak, iş piyasasında

working on lists of our personal strengths and weaknesses, our inner demons,

başarılı olmamızı engellediği söylenen kişisel güçlü yanlarımızın,

that we are told are preventing us from being more successful

zayıflıklarımızın ve içimizdeki uğursuzlukların olduğu listeler

in the labor market.

üzerinde çalışıyoruz.

As the largest local bank is being bailed out

En büyük yerel banka kurtarılırken

and the costs of this bailout are shifted onto the shoulders of the population,

ve bu kurtarmanın bedeli nüfusun omuzlarına yüklenirken

we are sitting in a circle and learning how to breathe deeply

bir daire içinde oturuyor ve stresli hissettiğimizde

when feeling stressed.

derin bir nefes almayı öğreniyoruz.

(Breathes deeply)

(Derin bir nefes alır)

As home mortgages are being foreclosed

İpotekli evlere el konulurken

and thousands of people are emigrating,

ve binlerce insan göç ederken

we are told to dream big and to follow our dreams.

bize büyük hayaller kurmamız ve hayallerimizi takip etmemiz söylendi.

As a sociologist,

Bir sosyolog olarak

I know that social policies are an important form of communication

sosyal politikaların devlet ve vatandaş arasındaki iletişimin

between the state and the citizen.

önemli bir biçimi olduğunu biliyorum.

The message of this program was,

Bu programda verilen mesaj,

to put it in the words of one of the trainers,

eğitimcilerden birinin sözlerini dile getirmek gerekirse,

"Just do it."

She was, of course, citing Nike.

"Sadece yap."

Tabii ki de Nike'dan alıntı yapıyordu.

So symbolically, the state was sending a message to people out of work

Devlet sembolik olarak işsiz insanlara bir mesaj gönderiyordu;

that you need to be more active, you need to work harder,

daha aktif olmalısınız, daha çok çalışmalısınız,

you need to work on yourself, you need to overcome your inner demons,

kendinizi geliştirmelisiniz, içinizdeki uğursuzlukları yenmelisiniz,

you need to be more confident --

kendinize daha fazla güvenmelisiniz.

that somehow, being out of work was their own personal failure.

Sanki işsiz olmak onların kişisel başarısızlıklarıymış gibi.

The suffering of the crisis

Krizin ızdırapları,

was treated as this individual experience of stress

derin ve düşünceli nefes almakla

to be managed in one's own body

birisinin vücudunda üstesinden gelinen

through deep and mindful breathing.

bireysel bir stres tecrübesi olarak muamele gördü.

These types of social programs that emphasize individual responsibility

Bireylerin sorumluluğuna vurgu yapan bu tarz programlar

have become increasingly common across the world.

gitgide dünya genelinde yaygınlaştı.

They are part of the rise of what sociologist Loïc Wacquant calls

Sosyolog Loic Wacquant'ın "Neoliberal İnsan Başlı At Devleti"

the "neoliberal Centaur state."

olarak adlandırdığı bir yükselişin parçasılar.

Now, the centaur, as you might recall,

Sizin de anımsayacağınız üzere insan başlı at,

is this mythical creature in ancient Greek culture,

Antik Yunan kültüründeki mitolojik bir yaratık.

half human, half beast.

Yarı insan yarı canavar.

It has this upper part of a human and the lower part of a horse.

Üst bedeni bir insan bedeniyken alt bedeni bir atın gövdesinden oluşuyor.

So the Centaur state is a state

İnsan Başlı At Devleti,

that turns its human face to those at the top of the social ladder

alt tabakadakiler hor görülüp kaçışırken

while those at the bottom are being trampled over,

insan yüzünü üst tabakaya dönen

stampeded.

bir devlet demek.

So top income earners and large businesses

Yani zirvedeki yüksek gelirliler ve büyük işletmeler

can enjoy tax cuts and other supportive policies,

vergi indirimi ve diğer destekleyici politikalardan yararlanırken

while the unemployed, the poor

işsizlerden ve yoksullardan

are made to prove themselves worthy for the state's help,

devletin yardımı için değerli olduklarını kanıtlamaları,

are morally disciplined,

ahlaki anlamda disiplinli olmaları isteniyor,

are stigmatized as irresponsible or passive or lazy

sorumsuz, pasif ya da tembel olarak damgalanıyor

or often criminalized.

ya da sıklıkla suçlu muamelesi görüyorlar.

In Latvia, we've had such a Centaur state model

Letonya'da 90'lardan beri kesin olarak

firmly in place since the '90s.

mevcut olan bir İnsan Başlı At devletimiz var.

Take, for example, the flat income tax that we had in place up until this year

Örneğin, bu yıla kadar yürürlükte olan sabit gelir vergisini düşünelim.

that has been benefiting the highest earners,

Bu vergi, en çok kazanan insanların yararınayken

while one quarter of the population keeps living in poverty.

nüfusun dörtte biri yoksulluk içinde yaşamaya devam ediyor.

And the crisis and the austerity has made these kinds of social inequalities worse.

Kriz ve tasarruf etme bu tarz sosyal eşitsizlikleri daha da kötü hâle getirdi.

So while the capital of the banks and the wealthy has been protected,

Bankaların başkenti ve varlıklı insanlar korunurken

those who lost the most

en çok kaybeden insanlara

were taught lessons in individual responsibility.

bireysel sorumlulukla ilgili dersler öğretiliyordu.

Now, as I was talking to people who I met at these seminars,

O seminerlerde tanıştığım insanlarla konuşurken

I was expecting them to be angry.

sinirli olmalarını bekliyordum.

I was expecting them

Bireysel sorumlulukla ilgili

to be resisting these lessons in individual responsibility.

olan bu derslere karşı çıkmalarını bekliyordum.

After all, the crisis was not their fault, yet they were bearing the brunt of it.

Ne de olsa kriz onların suçu değildi yine de yüküne katlanıyorlardı.

But as people were sharing their stories with me,

Ama insanlar benimle hikâyelerini paylaştıkça

I was struck again and again

sorumluluk fikrinin gücü

by the power of the idea of responsibility.

tekrar tekrar dikkatimi çekti.

One of the people I met was Žanete.

Tanıştığım insanlardan bir tanesi Žanete'ydi.

She had been working for 23 years

23 yıl çalışmıştı,

teaching sewing and other crafts at the vocational school in Riga.

Riga'daki meslek okulunda dikiş ve diğer el işlerini öğretmişti.

And now the crisis hits,

Şimdi ise kriz ortaya çıktı

and the school is closed as part of the austerity measures.

ve okul, tasarruf etme tedbiri olarak kapatıldı.

The educational system restructuring was part of a way of saving public money.

Eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması kamu parasını korumanın bir yoluydu.

And 10,000 teachers across the country lose their jobs,

Ülke genelinde 10.000 öğretmen işini kaybetti

and Žanete is one of them.

ve Žanete de onlardan biri.

And I know from what she's been telling me

İşini kaybetmenin onu çaresiz bir duruma

that losing her job has put her in a desperate situation;

soktuğunu bana anlattıklarından biliyorum.

she's divorced, she has two teenage children that she's the sole provider for.

Boşanmış ve ihtiyaçlarını karşılaması gereken 2 genç çocuğu var.

And yet, as we are talking,

Yine de konuşurken

she says to me that the crisis is really an opportunity.

krizin gerçekten bir fırsat olduğunu söyledi.

She says, "I turn 50 this year.

"Bu sene 50 yaşına giriyorum,

I guess life has really given me this chance to look around, to stop,

sanırım hayat bana bu şansı etrafıma bakmam ve durmam için verdi.

because all these years I've been working nonstop,

Çünkü bunca yıl aralıksız çalıştım,

had no time to pause.

durmak için zamanım yoktu.

And now I have stopped,

Şimdi durdum

and I've been given an opportunity to look at everything and to decide

ve her şeye bakmam,

what it is that I want

neyi isteyip neyi istemediğime

and what it is that I don't want.

karar vermem için bir fırsat verildi.

All this time, sewing, sewing, some kind of exhaustion."

Bunca zaman dikiş dikmek bir tür yorgunluktu." dedi.

So Žanete is made redundant after 23 years.

Žanete 23 yıl sonra işten çıkarıldı.

But she's not thinking about protesting.

Ama protesto etmeyi düşünmüyor.

She's not talking about the 99 percent against the one percent.

%99'a karşı %1 hakkında konuşmuyor.

She is analyzing herself.

Kendini inceliyor

And she was thinking pragmatically of starting a small business

ve pragmatik olarak yatak odasının dışında

out of her bedroom

turistlere satmak için

making these little souvenir dolls to sell to tourists.

küçük hediyelik bebekler yaparak küçük bir işletme kurmayı düşünüyordu.

I also met Aivars at the unemployment office.

İşsizlik ofisinde Aivars'la da tanıştım.

Aivars was in his late 40s,

Aivars 40'lı yaşlarının sonlarındaydı,

he had lost a job at the government agency overseeing road construction.

devlet kurumundaki yol inşaatını yönettiği işini kaybetmişti.

To one of our meetings, Aivars brings a book he's been reading.

Aivars, toplantılarımızın birine okumakta olduğu bir kitap getirdi.

It's called "Vaccination against Stress, or Psycho-energetic Aikido."

Kitabın adı "Strese Karşı Aşılama ya da Psiko-Enerjik Aikido."

Now, some of you might know that aikido is a form of martial art,

Aikido'nun bir çeşit dövüş sanatını olduğunu bilirsiniz.

so, psycho-energetic aikido.

Yani psiko-enerjik aikido.

And Aivars tells me that after several months

Aivars, işten uzaktayken birkaç aylık

of reading and thinking and reflecting while being out of work,

okumadan, düşünmeden ve yansımadan sonra

he has understood that his current difficulties are really his own doing.

mevcut olan zorluklarının gerçekten kendi işi olduğunu anladığını söyledi.

He says to me,

"Bunu kendim yarattım.

"I created it myself.

Benim için iyi olmayan

I was in a psychological state that was not good for me.

psikolojik bir durumdaydım.

If a person is afraid to lose their money, to lose their job,

Eğer bir insan parasını, işini kaybetmekten korkuyorsa

they start getting more stressed, more unsettled, more fearful.

daha çok stresli, istikarsız ve korkak olmaya başlıyor.

That's what they get."

Karşılaştıkları sonuç da bu." dedi.

As I ask him to explain,

Dediklerini açıklamasını istediğimde

he compares his thoughts poetically to wild horses running in all directions,

düşüncelerini şairane bir şekilde her yöne koşturan vahşi atlarla kıyasladı

and he says, "You need to be a shepherd of your thoughts.

ve "Düşüncelerinin çobanı olmalısın,

To get things in order in the material world,

maddi dünyada bir şeyleri düzene koymak için

you need to be a shepherd of your thoughts,

düşüncelerinin çobanı olmalısın,

because it's through your thoughts that everything else gets orderly."

çünkü her şey senin düşüncelerinle düzene girer."

"Lately," he says, "I have clearly understood

"Son zamanlarda açıkça anladım ki

that the world around me, what happens to me,

etrafımdaki dünya, bana ne olduğu

people that enter in my life ... it all depends directly on myself."

ve hayatıma giren insanlar doğrudan bana bağlı." dedi.

So as Latvia is going through this extreme economic experiment,

Yani Letonya bu aşırı ekonomik tecrübeyi yaşarken

Aivars says it's his way of thinking that has to change.

Aivars, kendi düşünce tarzının değişmesi gerektiğini söyledi.

He's blaming himself for what he's going through at the moment.

Şu anda başına gelen şeyler için kendisini suçluyor.

So taking responsibility is, of course, a good thing, right?

Sorumluluk almak tabii ki iyi bir şey, değil mi?

It is especially meaningful

Özellikle Sovyet öncesi toplumda,

and morally charged in a post-Soviet society,

devlete güvenmenin Sovyet geçmişinin

where reliance on the state is seen as this unfortunate heritage

talihsiz bir mirası olarak görüldüğü zamanda

of the Soviet past.

anlamlı ve ahlaki bir şekilde sorumlu olmak iyi bir şey.

But when I listen to Žanete and Aivars and to others,

Ama Žanete, Aivars ve diğerlerini dinlediğimde

I also thought how cruel this question is --

bu sorunun ne kadar acımasız, ne kadar cezalandırıcı

"Where is your responsibility?" --

olduğunu düşündüm:

how punishing.

"Sorumluluğunuz nerede?"

Because, it was working as a way of blaming and pacifying people

Çünkü krizden en kötü şekilde etkilenen insanları

who were hit worst by the crisis.

suçlama ve yatıştırma yöntemi olarak çalışıyordu.

So while Greeks were out in the streets, Latvians swallowed the toad,

Yani Yunanlar sokaklara dökülmüşken Letonyalılar yapılması gerekeni yaptılar

and many tens of thousands emigrated,

ve başka bir sorumluluk alma yöntemi olarak

which is another way of taking responsibility.

on binlercesi göç etti.

So the language, the language of individual responsibility,

Bireysel sorumluluğun dili,

has become a form of collective denial.

toplu bir inkâr biçimine dönüştü.

As long as we have social policies that treat unemployment

İşsizlere bireysel başarısızlık olarak muamele eden

as individual failure

sosyal politikalarımız oldukça

but we don't have enough funding for programs that give people real skills

ama insanların yeteneğini geliştiren ya da iş yerleri yaratan

or create workplaces,

programlar için yeterince kaynağımız olmadıkça

we are blind of the policymakers' responsibility.

politika üreticilerinin sorumluluğunu göremeyeceğiz.

As long as we stigmatize the poor as somehow passive or lazy

Her nedense yoksulları pasif ya da tembel olarak damgaladıkça

but don't give people real means to get out of poverty

ama insanlara yoksulluktan çıkmaları için göç dışında

other than emigrating,

gerçek bir çare vermedikçe

we are in denial of the true causes of poverty.

yoksulluğun gerçek sebeplerini inkâr edeceğiz.

And in the meantime,

Bu süre içinde

we all suffer,

hepimiz muzdarip oluyoruz,

because social scientists have shown with detailed statistical data

çünkü sosyal bilimciler detaylı istatiksel veriyle

that there are more people with both mental and physical health problems

ekonomik eşitsizliği yüksek olan toplumlarda daha çok insanın

in societies with higher levels of economic inequality.

hem akli hem de fiziki sağlık sorunları olduğunu gösterdi.

So social inequality is apparently bad for not only those with least resources

Yani açıkça sosyal eşitsizlik sadece en az kaynaklara sahip olanlar için değil,

but for all of us,

hepimiz için kötü bir şey,

because living in a society with high inequality

çünkü eşitsizliğin fazla olduğu bir toplumda yaşamak

means living in a society with low social trust and high anxiety.

düşük sosyal güvenin ve yüksek endişenin olduğu bir toplumda yaşamak demek.

So there we are.

İşte buradayız,

We're all reading self-help books,

hepimiz kişisel gelişim kitapları okuyoruz,

we try to hack our habits,

alışkanlıklarımızı bırakmaya çalışıyoruz,

we try to rewire our brains,

beynimizi yeniden yapılandırmaya çalışıyoruz,

we meditate.

meditasyon yapıyoruz.

And it helps, of course, in a way.

Tabii ki bir şekilde bunlar yardımcı oluyor.

Self-help books help us feel more upbeat.

Kişisel gelişim kitapları daha neşeli hissetmemize yardım ediyor,

Meditation can help us feel more connected to others spiritually.

meditasyon diğerlerine ruhsal olarak daha bağlı olduğumuzu hissettiriyor.

What I think we need

Bence ihtiyacımız olan şey

is as much awareness of what connects us to one another socially,

bizi sosyal olarak diğerine bağlayan şey hakkında daha farkında olmamız,

because social inequality hurts us all.

çünkü sosyal eşitsizlik hepimize zarar veriyor.

So we need more compassionate social policies

Yani daha az ahlaki dersi

that are aimed less at moral education

ve daha çok sosyal adaleti ve eşitliği

and more at promotion of social justice and equality.

hedefleyen daha merhametli sosyal politikalara ihtiyacımız var.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)