Why art thrives at Burning Man | Nora Atkinson

Çeviri: berat güven Gözden geçirme: Eren Gokce

It's like a dream.

Hayal gibi bir şey.

Imagine, in the empty desert,

Düşünün, bomboş bir çölde

you come upon a huge wheel ringed in skeletons,

içinde çepeçevre iskeletler olan dev bir çembere rastlıyorsunuz

and someone invites you to come pull a series of heavy ropes at its base,

ve birisi, sizi onun dibindeki ağır halatları çekmeye davet ediyor

so you walk to one side, where a team is waiting,

ve bir tarafta bekleyen takıma katılıp

and you all throw your backs into it,

başlıyorsunuz dönüp bütün gücünüzle

and you pull in turn,

sırayla çekmeye

ve sonunda çember kükreyip canlanıyor,

and eventually, the wheel roars to life,

lights begin to flicker, and the audience cheers,

ışıklar parıldamaya ve izleyiciler coşkuyla bağırmaya başlıyor

and you've just activated Peter Hudson's "Charon,"

ve böylece dünyanın en büyük zoetroplarından biri olan

one of the world's largest zoetropes.

Peter Hudson'ın "Charon"unu harekete geçirmiş oluyorsunuz.

This is the farthest thing from marketable art.

Ticari sanata fena aykırı bir şey bu.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It's huge, it's dangerous,

Çok büyük, tehlikeli bir şey,

it takes a dozen people to run, and it doesn't go with the sofa.

çalıştırmak için bir düzine insan gerekiyor ve salonda şık durmaz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It's beautifully crafted and completely useless,

Çok güzel yapılmış, kesinlikle işe yaramaz

and it's wonderful.

ve muhteşem bir şey.

You're unlikely to see works like "Charon" in the art-world headlines.

Sanat dünyası haberlerinde "Charon" gibi eserleri görmeniz pek olası değil.

These days, the buying and selling of artwork

Bu günlerde, sanat eseri alıp satma işleri

often gets more attention than the works themselves.

eserin kendisinden fazla ilgi çekiyor.

In the last year, a Jean-Michel Basquiat sold for 110 million dollars,

Geçen yıl, bir Jean-Michel Basquiat eseri 110 milyon dolara satıldı

the highest price ever achieved for the work of an American artist,

ve bu bir Amerikalı sanatçı eserinin ulaştığı en yüksek fiyat oldu

and a painting by Leonardo da Vinci sold for 450 million,

ve Leonardo da Vinci'nin 450 milyona satılan bir tablosu

setting a new auction record.

yeni müzayede rekorunu kırdı.

Still, these are big, important artists,

Tamam bunlar büyük, önemli sanatçılar

but still, when you look at these works and you look at the headlines,

ama yine de bu eserlere ve atılan başlıklara baktığınızda,

you have to ask yourself,

sormadan yapamıyorsunuz

"Do I care about these because they move me,

"Bu eserleri beni etkiledikleri için mi,

or do I care about them because they're expensive

yoksa pahalı oldukları için mi önemsiyorum?

and I think they're supposed to?"

-bence olmaları da gerekir."

In our contemporary world, it can be hard to separate those two things.

Çağdaş dünyada bu ikisini birbirinden ayırmak zor.

But what if we tried?

Peki ama denesek nasıl olur?

What if we redefined art's value --

Sanatın değerini, fiyat etiketine bakmadan

not by its price tag,

yeniden belirlesek nasıl olur?

but by the emotional connection it creates between the artist and the audience,

Eserin değerini, sanatçı ve izleyici arasında oluşturduğu duygusal bağ ile

or the benefits it gives our society,

veya topluma sağladığı yararla

or the fulfillment it gives the artists themselves?

ya da sanatçıya verdiği tatmin duygusuyla ölçsek?

This is Nevada's Black Rock Desert,

Burası, Nevada Black Rock (Siyah Kaya) Çölü,

about as far as you can get from the galleries of New York

New York, Londra ve Hong Kong'daki sanat galerilerine olabilecek

and London and Hong Kong.

en uzak yerlerden biri.

And here, for just about 30 years, at Burning Man,

Ve burada, "Burning Man"(Yanan Adam)de, yaklaşık 30 yıldır şekillenen hareket

a movement has been forming that does exactly that.

tam olarak bunu yapıyor.

Since its early anarchist years, Burning Man has grown up.

Başlangıçtaki anarşist yıllardan bu yana "Burning Man" olgunlaştı.

Today, it's more of an experiment in collective dreaming.

Bugün daha çok, bir kolektif hayalin deneyi.

It's a year-round community, and every August, for a single week,

Bu, yıl boyu devam eden bir topluluk ve her Ağustos'ta bir haftalığına,

70,000 people power down their technology and pilgrimage out into the desert

70 bin kişi teknoloji güç düğmelerini kapatıp gündelik hayatın sınırları dışına,

to build an anti-consumerist society

tüketimcilik karşıtı bir topluluk oluşturmak için

outside the bounds of their everyday lives.

çöle kutsal bir yolculuğa çıkıyor.

The conditions are brutal.

Koşullar çok çetin.

Strangers will hug you,

Seni yabancılar kucaklıyor

and every year, you will swear it was better the last,

ve her yıl, bu son diye yemin ediyorsun

but it's still ridiculous and freeing and alive,

ama hâlâ saçma sapan ve özgürleştirici ve canlı

and the art is one thing that thrives here.

ve orada yükselen bir şey, sanat.

So this is me on the desert playa last year

Bu benim, geçtiğimiz yıl,

with my brother, obviously hard at work.

kardeşimle birlikteyim, belli ki çok çalışmışız.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I'd been studying the art of Burning Man for several years,

Smithsonian Renwick Galerisi'nde küratörlüğünü yaptığım bir sergi için

for an exhibition I curated at the Smithsonian's Renwick Gallery,

birkaç yıl "Burning Man" sanatı üzerine çalıştım

and what fascinates me the most isn't the quality of the work here,

ve orada beni büyüleyen şey eserlerin kalitesi değil,

which is actually rather high,

kalite oldukça yüksek,

it's why people come out here into the desert again and again

ama gittikçe dijitalleşen çağımızda neden insanlar buraya, bu çöle

to get their hands dirty and make in our increasingly digital age.

tekrar tekrar geliyor ve ellerini kirletiyorlar?

Because it seems like this gets to something that's essentially human.

Çünkü galiba bu insanın özünde olan bir şeye sesleniyor.

Really, the entire encampment of Burning Man

Gerçekten de Burning Man kamp alanının tamamı

could be thought of as one giant interactive art installation

oradaki herkesin katılımıyla yönlenen

dev bir etkileşimli sanat enstalasyonu olarak düşünülebilir.

driven by the participation of everyone in it.

One thing that sets this work aside from the commercial art world

Bu eseri, ticari sanat dünyasından farklı kılan şey

is that anyone who makes work can show it.

eser üretebilen herkesin onu gösterebilmesi.

These days, around 300 art installations and countless artistic gestures

Bu günlerde, araziye yaklaşık 300 sanat enstalasyonu

go to the playa.

ve sayısız sanatsal hareket geliyor

None of them are sold there.

ve orada hiçbiri satılmıyor.

At the end of the week, if the works aren't burned,

Eğer hafta bittiğinde eser yakılmamışsa

artists have to cart them back out and store them.

sanatçı onu geri götürmek ve saklamak durumunda.

It's a tremendous labor of love.

Bu çok büyük bir sevgi işi.

Though there is certainly a Burning Man aesthetic,

Öncülüğünü Kate Raudenbush ve Michael Christian gibi

pioneered by artists like Kate Raudenbush and Michael Christian,

sanatçıların yaptığı bir Burning Man estetiği kesinlikle olsa da

much of the distinctive character of the work here

oradaki eserlerin farklı karakteri çoğunlukla

comes from the desert itself.

çölün kendisinden geliyor.

For a work to succeed,

Bir eserin başarıya ulaşması için

it has to be portable enough to make the journey,

bu yolculuğa uygun ve taşınabilir olması,

rugged enough to withstand the wind and weather and participants,

rüzgâra, havaya ve katılımcılara dayanacak kadar sağlam olması

stimulating in daylight and darkness,

hem gündüz, hem karanlıkta ilham vermesi

and engaging without interpretation.

ve yorum istemeden ilgi uyandırması şart.

Encounters with monumental and intimate works here feel surreal.

Buradaki anıtsal ve içten eserleri görmek gerçeküstü bir duygu.

Scale has a tendency to fool the eyes.

Ölçek gözü yanıltabilir.

What looked enormous in an artist's studio could get lost on the playa,

Sanatçının stüdyosunda çok büyük görünen bir şey o düzlükte kaybolabiliyor

but there are virtually no spatial limits,

ama gerçekten bir boyut sınırlaması yok

so artists can dream as big as they can build.

ve bu nedenle sanatçı yapabileceği kadar büyüğünü hayal edebilir.

Some pieces bowl you over by their grace

Bazı parçalar sizi zerafetiyle hayran bırakıyor

and others by the sheer audacity it took to bring them here.

ve bazıları da oraya getirilmedeki yürekliliği ile.

Burning Man's irreverent humor comes out in pieces

Burning Man'in saygısız mizah anlayışı, Rebekah Waites'in

like Rebekah Waites' "Church Trap,"

"Kilise Tuzağı" gibi eserlerde zirveye çıkıyor,

a tiny country chapel set precariously on a wooden beam, like a mousetrap,

küçük bir köy şapeli ahşap bir kirişin üzerinde fare tuzağı gibi sallanıyor

that lured participants in to find religion --

ve din arayan katılımcıları içine çekiyor-

it was built and burned in 2013 ...

2013'de yapıldı ve yakıldı...

while other works, like Christopher Schardt's "Firmament,"

bu arada diğer eserler, örneğin Christopher Schardt'ın "Gök Kubbesi"

aim for the sublime.

yüce olmayı hedefliyor.

Here, under a canopy of dancing lights set to classical music,

Orada klasik müziğe ayarlı dans eden ışıklardan oluşan bir çatı altında,

participants could escape the thumping rave beats

katılımcılar bütün etrafı saran çıldırmış ritimden

and chaos all around.

ve kaostan kaçabiliyor.

At night, the city swarms with mutant vehicles,

Geceleri şehir mutant araçlarla kaynıyor,

the only cars allowed to roam the playa.

arazide sadece bu araçlara izin veriliyor.

And if necessity is the mother of invention,

Eğer bütün icatların anası ihtiyaçsa,

here, absurdity is its father.

burada absürtlük de babası.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

They zigzag from artwork to artwork

Bir eserden diğerine ışık ve ses çıkararak

like some bizarre, random public transportation system,

ve zigzag yaparak gezinen, tuhaf, gelişigüzel bir

pulsing with light and sound.

toplu taşıma sistemi gibiler.

When artists stop worrying about critics and collectors

Sanatçılar, sanat çevreleri ve koleksiyoncuları boş verdiğinde

and start making work for themselves,

ve kendileri için sanat yapmaya başladığında

these are the kinds of marvelous toys they create.

bu tür muhteşem oyuncaklar yaratıyor.

And what's amazing is that, by and large, when people first come to Burning Man,

Ve burada hayret uyandıran bir şey de insanlar Burning Man'e ilk geldiğinde,

they don't know how to make this stuff.

genelde bu şeylerin nasıl yapılacağını bilmiyor.

It's the active collaborative maker community there

Bunu mümkün kılan oradaki aktif işbirliği içindeki topluluk.

that makes this possible.

Collectives like Five Ton Crane come together to share skills

Beceriler paylaşılarak Beş Tonluk Vinç gibi kolektif eserler

and take on complex projects a single artist would never even attempt,

ve bir sanatçının tek başına asla kalkışamayacağı karmaşık projeler yapılır,

from a Gothic rocket ship that appears ready to take off at any moment

her an kalkışa hazır görünen Gotik roket gemi

to a fairytale home inside a giant boot

ve dev bir çizmenin içindeki

rafları sanatçı yapımı kitaplarla dolu, fırındaki karatavuk turtası

complete with shelves full of artist-made books,

a blackbird pie in the oven

ve tırmanılabilir fasulye bitkisi ile

and a climbable beanstalk.

tam bir peri masalı olan ev gibi.

Skilled or unskilled, all are welcome.

Becerisi olan veya olmayan herkese yer var.

In fact, part of the charm and the innovation of the work here

Aslında sihirin bir kısmı ve buradaki eserlerdeki yenilik şu;

is that so many makers aren't artists at all,

çoğu kişi sanatçı filan değil,

but scientists or engineers

ya bilim insanı, ya mühendis,

or welders or garbage collectors,

kaynakçı veya çöp toplayıcı

and their works cross disciplinary boundaries,

ve onların çalışmaları meslekler arası sınırları aşıyor,

from a grove of origami mushrooms

bir yurttan (göçer çadırından) esinlenerek tasarlanmış

that developed out of the design for a yurt

bir origami mantar koruluğundan

to a tree that responds to the voices and biorhythms

yapraklarına yerleştirilen 175.000 led lambasıyla

of all those around it

etrafındaki seslere ve biyoritme tepki veren

through 175,000 LEDs embedded in its leaves.

bir ağaca kadar.

In museums, a typical visitor spends less than 30 seconds with a work of art,

Müzeye giden tipik bir ziyaretçi bir sanat eserine 30 saniye ayırır

ve çoğu zaman onları bir etiketten diğerine gezinirken görürüm,

and I often watch people wander from label to label,

searching for information,

bilgi edinmek isterler,

as though the entire story of a work of art

sanki bir sanat eserinin bütün öyküsü

could be contained in that one 80-word text.

o 80 kelimelik metne sığabilirmiş gibi.

But in the desert, there are no gatekeepers

Ama çölde görevliler yok,

and no placards explaining the art, just natural curiosity.

eseri anlatan levhalar yok, sadece doğal merak var.

You see a work on the horizon, and you ride towards it.

Ufukta bir eser görüyorsun ve oraya doğru gidiyorsun.

When you arrive, you walk all around it,

Oraya ulaştığında, eserin etrafında dolaşıyorsun,

you touch it, you test it.

ona dokunuyor, test ediyorsun.

Is it sturdy enough to climb on? Will I be impaled by it?

"Acaba tırmansam sağlam mıdır? Kazığa geçmeyelim sonra?"

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Art becomes a place for extended interaction,

Sanat, geniş çaplı bir etkileşim zemini hâline geliyor

and although the display might be short-lived,

ve sergi kısa ömürlü olsa bile

the experience stays with you.

deneyim sizinle kalıyor.

Nowhere is that truer at Burning Man than at the Temple.

Bunun en açık örneği Burning Man'deki Tapınak.

In 2000, David Best and Jack Haye built the first Temple,

İlk Tapınak 2000 yılında, David Best ve Jack Haye tarafından yapıldı

and after a member of their team was killed tragically in an accident

ve etkinlikten hemen önce, takım üyelerinden biri

shortly before the event,

trajik bir kazayla ölünce

the building became a makeshift memorial.

yapı kendiliğinden bir anıta dönüştü.

By itself, it's a magnificent piece of architecture,

Kendisi muhteşem bir mimari eser

but the structure is only a shell until it disappears

ama kalın bir mesaj örtüsü altında yok olana kadar

under a thick blanket of messages.

bir kabuk oluyor sadece.

"I miss you."

"Seni özledim."

"Please forgive me."

"Lütfen beni affet."

"Even a broken crayon still colors."

"Kırık kalemler de çiçek çizer."

Intimate testaments to the most universal of human experiences,

Evrensel insani yaşanmışlıkların en içten ifadeleri,

the experience of loss.

gidenlerin yankıları.

The collective emotion in this place is overpowering and indescribable,

Etkinlikteki son gecede, ateşe verilmeden önceki

before it's set afire on the last night of the event.

kolektif duygu çok kuvvetli ve tarif edilemez.

Every year, something compels people from all different walks of life,

Bu işte hiç para olmadığı hâlde her yıl, hayatın çeşitli katmanlarından,

from all over the world,

dünyanın her yerinden,

to go out into the desert and make art

insanları bu çöle gelmeye

when there is no money in it.

ve sanat yapmaya zorlayan bir şey var.

The work's not always refined,

Eserler her zaman rafine değil,

it's not always viable,

hepsi kalıcı değil,

it's not even always good,

hatta iyi bile değil

but it's authentic and optimistic in a way we rarely see anywhere else.

ama başka yerde pek göremediğimiz bir biçimde sahici ve iyimserler.

In these cynical times,

Böyle çıkarcı bir çağda

it's comforting to know that we're still capable of great feats of imagination,

hâlâ büyük bir hayal gücü marifeti ortaya koyabildiğimizi

and that when we search for connection,

ve bir bağ arayıp bir araya geldiğimizde

we come together and build cathedrals in the dust.

tozun toprağın içinde mabetler inşa edebildiğimizi görmek teselli veriyor.

Forget the price tags.

Fiyat etiketlerini boş ver.

Forget the big names.

Büyük isimleri boş ver.

What is art for in our contemporary world if not this?

Çağdaş dünyada sanatın varlık nedeni eğer bu değilse, o zaman ne?

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)