What really motivates people to be honest in business | Alexander Wagner

Çeviri: Selda Yener

How many companies have you interacted with today?

Bugün kaç şirketle iletişim kurdunuz?

Well, you got up in the morning,

Sabah kalktınız,

took a shower,

duş aldınız,

washed your hair,

saçınızı yıkadınız,

used a hair dryer,

saçınızı kuruttunuz,

ate breakfast --

kahvaltı yaptınız,

ate cereals, fruit, yogurt, whatever --

gevrek, meyve, yoğurt vs. yediniz,

had coffee --

kahve içtiniz,

tea.

çay.

You took public transport to come here,

Buraya gelmek için toplu taşımaya bindiniz

or maybe used your private car.

ya da özel arabanızla geldiniz.

You interacted with the company that you work for or that you own.

Çalıştığınız ya da sahibi olduğunuz şirketle etkileşim içindeydiniz.

You interacted with your clients,

Müşterilerinizle etkileşim içindeydiniz,

your customers,

iş çevrenizle

and so on and so forth.

vesaire.

I'm pretty sure there are at least seven companies

Bugün en az yedi şirketle

you've interacted with today.

iletişim kurduğunuzdan eminim.

Let me tell you a stunning statistic.

Size şaşırtıcı bir istatistik vereyim.

One out of seven large, public corporations

Her yıl yedi büyük kamu kurumundan biri

commit fraud every year.

yolsuzluk yapıyor.

This is a US academic study that looks at US companies --

ABD'li şirketleri inceleyen, ABD'de yapılan bir akademik çalışma bu.

I have no reason to believe that it's different in Europe.

Avrupa'da farklı olduğuna inanasım gelmiyor.

This is a study that looks at both detected and undetected fraud

Bu çalışma istatistiksel yöntemler kullanarak tespit edilmiş ve edilmemiş

using statistical methods.

yolsuzlukları inceliyor.

This is not petty fraud.

Bunlar küçük çaplı yolsuzluklar değil.

These frauds cost the shareholders of these companies,

Bu yolsuzluklar bu şirketlerin sahiplerine

and therefore society,

ve dolayısıyla topluma

on the order of 380 billion dollars per year.

yıllık yaklaşık 380 milyar dolara mal oluyor.

We can all think of some examples, right?

Hepimizin aklına bazı örnekler geliyor değil mi?

The car industry's secrets aren't quite so secret anymore.

Otomobil sanayiinin sırları artık o kadar da gizli değil.

Fraud has become a feature,

Finansal hizmetler endüstrisinde

not a bug,

yolsuzluk bir kusur değil

of the financial services industry.

özellik olmuş.

That's not me who's claiming that,

Bunu ben iddia etmiyorum,

that's the president of the American Finance Association

bunu başkanlık makamında dile getiren

who stated that in his presidential address.

AFA Başkanı.

That's a huge problem if you think about, especially,

Olağanüstü bir sorun bu. Özellikle de

an economy like Switzerland,

İsviçre ekonomisi gibi

which relies so much on the trust put into its financial industry.

finans endüstrisine yatırım yapılan tröste dayalı bir ekonomi açısından.

On the other hand,

Öte yandan

there are six out of seven companies who actually remain honest

yolsuzluğa bulaşmanın tüm çekiciliğine rağmen

despite all temptations to start engaging in fraud.

yedi şirketten altısı dürüst kalabilmiş.

There are whistle-blowers like Michael Woodford,

Olympus'ı deşifre eden

who blew the whistle on Olympus.

Michael Woodford gibi itirafçılar var.

These whistle-blowers risk their careers,

Bu itirafçılar kendi kariyerlerini,

their friendships,

dostluklarını

to bring out the truth about their companies.

şirketleri ile ilgili gerçekleri ortaya çıkarmak için riske atıyor.

There are journalists like Anna Politkovskaya

Anna Plitkovskaya gibi insan hakları ihlallerini

who risk even their lives to report human rights violations.

haber yapmak için yaşamını tehlikeye atanlar bile var.

She got killed --

Öldürüldü,

every year,

her yıl

around 100 journalists get killed

yaklaşık 100 gazeteci

because of their conviction to bring out the truth.

gerçeği ortaya çıkarmaya olan inancı yüzünden öldürülüyor.

So in my talk today,

Bugünkü konuşmamda

I want to share with you some insights I've obtained and learned

bu araştırmayı yürütürken son on yıl içinde

in the last 10 years of conducting research in this.

edindiğim ve öğrendiğim bazı bilgileri paylaşmak istiyorum.

I'm a researcher, a scientist working with economists,

Ben ekonomistler,

financial economists,

ekonomistler,

ethicists, neuroscientists,

ahlakbilimciler, sinirbilimciler,

lawyers and others

avukatlar ve diğerleriyle çalışan bir araştırmacıyım,

trying to understand what makes humans tick,

insanları motive eden şeyin ne olduğunu

and how can we address this issue of fraud in corporations

ve kurumlardaki bu yolsuzluk konusunu nasıl ele alabileceğimizi

and therefore contribute to the improvement of the world.

ve dünyanın ilerlemesine nasıl katkıda bulunacağımızı anlamaya çalışıyorum.

I want to start by sharing with you two very distinct visions

Sizinle insanların davranış şekliyle ilgili

of how people behave.

iki ayrı görüş paylaşmak istiyorum.

First, meet Adam Smith,

İlk olarak, Adam Smith'i tanıyalım,

founding father of modern economics.

modern ekonominin kurucusudur.

His basic idea was that if everybody behaves in their own self-interests,

Temel fikri şu; herkes kendi çıkarına yönelik davranışta bulunursa

that's good for everybody in the end.

sonuçta bu herkes için iyi olacaktır.

Self-interest isn't a narrowly defined concept

Kişisel çıkar anlık faydalanma gibi dar bir konsepti

just for your immediate utility.

tanımlamıyor.

It has a long-run implication.

Uzun vadeli etkileri var.

Let's think about that.

Şimdi bunu düşenelim.

Think about this dog here.

Şu köpeği düşünün.

That might be us.

Bize de olabilirdi bu.

There's this temptation --

Cezbedicilik var burada.

I apologize to all vegetarians, but --

Tüm vejetaryenlerden de özür dilerim ama

(Laughter)

Dogs do like the bratwurst.

(Gülüşmeler)

Köpekler domuz sucuğunu hayli sever.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Now, the straight-up, self-interested move here

Şimdi, hakikaten burada kişisel çıkarlı hareket

is to go for that.

onu elde etmektir.

So my friend Adam here might jump up,

Arkadaşım Adam zıplayabilir,

get the sausage and thereby ruin all this beautiful tableware.

sosisi alır ve tüm bu güzel tabak çanağı kırabilir.

But that's not what Adam Smith meant.

Ama Adam Smith'in kastettiği bu değil.

He didn't mean disregard all consequences --

Aksine, tüm sonuçları görmezden gelmeyi

to the contrary.

kastetmiyor.

He would have thought,

Olumsuz sonuçların olabileceğini

well, there may be negative consequences,

düşünmüş olmalı,

for example,

örneğin

the owner might be angry with the dog

sahibinin köpeğe kızma ihtimali var

and the dog, anticipating that, might not behave in this way.

ve köpek de bunu sezerek bu davranışta bulunmayabilir.

That might be us,

Biz de yaptıklarımızın

weighing the benefits and costs of our actions.

fayda ve maliyetini tartabiliriz.

How does that play out?

Peki nasıl olur?

Well, many of you, I'm sure,

Eminim bir çoğunuzun

have in your companies,

işyerlerinde,

especially if it's a large company,

özellikle de büyük bir şirketse

a code of conduct.

iş ahlakı vardır.

And then if you behave according to that code of conduct,

Dolayısıyla bu kurallara göre davranırsanız

that improves your chances of getting a bonus payment.

ikramiye alma şansınız artar.

And on the other hand, if you disregard it,

Diğer yandan bunu görmezden gelirseniz

then there are higher chances of not getting your bonus

o zaman ikramiye alma ihtimali düşer,

or its being diminished.

ya da kesinti yapılır.

In other words,

Diğer bir deyişle,

this is a very economic motivation

bu yöntem insanların daha dürüst

of trying to get people to be more honest,

davranmasını sağlayan çok ekonomik bir motivasyondur

or more aligned with the corporation's principles.

ya da kurumun ilkelerine uygundur.

Similarly, reputation is a very powerful economic force, right?

İtibar da tıpkı bunun gibi çok kuvvetli ekonomik güçtür değil mi?

We try to build a reputation,

İtibar kazanmaya çalışırız,

maybe for being honest,

dürüst olmak işe yarayabilir,

because then people trust us more in the future.

çünkü o zaman insanlar bize daha çok güvenecektir.

Right?

Öyle değil mi?

Adam Smith talked about the baker

Adam Smith'in bahsettiği fırıncı,

who's not producing good bread out of his benevolence

ekmek tüketenlere olan yardımseverliğinden değil

for those people who consume the bread,

ileride daha çok ekmek satmak için

but because he wants to sell more future bread.

ekmek üretir.

In my research, we find, for example,

Araştırmalarımda, mesela

at the University of Zurich,

Zürih Üniversitesi'nde,

that Swiss banks who get caught up in media,

medyaya yer alan İsviçre bankalarının

and in the context, for example,

vergi kaçakçılığı veya

of tax evasion, of tax fraud,

vergi yolsuzluğu gibi konularda

have bad media coverage.

kötü bir yeri olduğunu saptadık.

They lose net new money in the future

Para kaybedecekler,

and therefore make lower profits.

dolayısıyla daha az kâr edecekler.

That's a very powerful reputational force.

Bu itibar açısından çok önemli bir güç.

Benefits and costs.

Fayda ve maliyetler.

Here's another viewpoint of the world.

Şimdi başka bir bakış açısını ele alalım.

Meet Immanuel Kant,

Immanuel Kant'ı tanıyalım.

18th-century German philosopher superstar.

18. yy meşhur Alman filozofu.

He developed this notion

Kant, sonuçlardan bağımsız olarak

that independent of the consequences,

bazı davranışlarımızın tümüyle doğru

some actions are just right

bazılarının da tamamen yanlış olduğu

and some are just wrong.

düşüncesini geliştirmiştir.

It's just wrong to lie, for example.

Mesela yalan söylemek tamamen yanlıştır.

So, meet my friend Immanuel here.

Şimdi burada arkadaşıma Imanuel'i uygulayalım.

He knows that the sausage is very tasty,

Sosisin lezzetli olduğunu biliyor

but he's going to turn away because he's a good dog.

ama geri dönecek çünkü o iyi bir köpek.

He knows it's wrong to jump up

Üstüne atlamanın ve tüm bu güzel tabak çanağı

and risk ruining all this beautiful tableware.

riske atmanın yanlış olduğunu biliyor.

If you believe that people are motivated like that,

İnsanların da böyle motive olduğunu sanıyorsanız

then all the stuff about incentives,

o zaman tüm teşvikler,

all the stuff about code of conduct and bonus systems and so on,

tüm iş ahlakı ve ikramiye sistemi ve benzeri şeylerin

doesn't make a whole lot of sense.

hiçbiri bir anlam ifade etmez.

People are motivated by different values perhaps.

Belki de insanları farklı değerler motive ediyordur.

So, what are people actually motivated by?

O halde insanları asıl motive eden ne?

These two gentlemen here have perfect hairdos,

Bu iki beyefendinin saç şekilleri mükemmel

but they give us very different views of the world.

ama bize çok farklı dünya görüşleri veriyorlar.

What do we do with this?

Buradan ne çıkarabiliriz?

Well, I'm an economist

Ben bir ekonomistim,

and we conduct so-called experiments to address this issue.

ayrıca bu konuya gönderme yapan deneyler yürütüyoruz.

We strip away facts which are confusing in reality.

Gerçek hayatta kafa karıştıran gerçekleri ortaya çıkarıyoruz.

Reality is so rich, there is so much going on,

Gerçek hayat çok geniş, devam eden birçok şey var,

it's almost impossible to know what drives people's behavior really.

insan davranışlarını motive eden şeyi bilmek neredeyse imkansız.

So let's do a little experiment together.

Şimdi hep birlikte küçük bir deney yapalım.

Imagine the following situation.

Şu durumu hayal edin:

You're in a room alone,

Bir odada yalnızsınız,

not like here.

böyle bir oda değil.

There's a five-franc coin like the one I'm holding up right now

Şu an elimde tuttuğum gibi önünüzde duran

in front of you.

beş franklık madeni para var.

Here are your instructions:

Şunları yapacaksınız:

toss the coin four times,

Dört kez yazı tura atın,

and then on a computer terminal in front of you,

sonra önünüzde duran bilgisayar uçbirimine

enter the number of times tails came up.

kaç kez yazı geldiğini girin.

This is the situation.

Durum bu.

Here's the rub.

Soru geliyor:

For every time that you announce that you had a tails throw,

Her yazı attığınızı bildirdiğinizde

you get paid five francs.

beş frank kazanıyorsunuz.

So if you say I had two tails throws,

Yani iki kez yazı geldi derseniz

you get paid 10 francs.

10 frank kazanırsınız.

If you say you had zero, you get paid zero francs.

Hiç gelmedi derseniz sıfır frank kazanırsınız.

If you say, "I had four tails throws,"

"Dört kez yazı geldi" derseniz

then you get paid 20 francs.

20 frank alacaksınız.

It's anonymous,

Gizli bir şey bu,

nobody's watching what you're doing,

kimse ne yaptığınızı izlemiyor

and you get paid that money anonymously.

ve para da gizli olarak ödeniyor.

I've got two questions for you.

Size iki sorum var:

(Laughter)

(Kahkahalar)

You know what's coming now, right?

Ne olduğunu anladınız değil mi?

First, how would you behave in that situation?

Birincisi, böyle bir durumda nasıl davranırdınız?

The second, look to your left and look to your right --

İkincisi, solunuza ve sağınıza bakın

(Laughter)

(Kahkahalar)

and think about how the person sitting next to you

ve yanınızda oturan kişinin böyle bir durumda

might behave in that situation.

nasıl davranmış olabileceğini düşünün.

We did this experiment for real.

Biz bu deneyi gerçekten yaptık.

We did it at the Manifesta art exhibition

Geçtiğimiz günlerde Zürih'de yapılan

that took place here in Zurich recently,

Manifesta sanat sergisinde yaptık bunu,

not with students in the lab at the university

üniversitede laboratuvarda öğrencilerle beraber değil

but with the real population,

gerçek bir grupla yaptık,

like you guys.

tıpkı sizler gibi.

First, a quick reminder of stats.

Önce biraz istatistikleri hatırlayalım.

If I throw the coin four times and it's a fair coin,

Dört kez yazı tura atsam ve bunu açıkça yapsam

then the probability that it comes up four times tails

dört kez yazı çıkma ihtimali

is 6.25 percent.

yüzde 6.25'tir.

And I hope you can intuitively see

Ayrıca, umarım sezgisel olarak

that the probability that all four of them are tails is much lower

hepsinin dört kez yazı gelme ihtimalinin iki kez yazı gelme ihtimalinden

than if two of them are tails, right?

daha düşük olduğunu anlayabilirsiniz.

Here are the specific numbers.

Kesin rakamları görüyorsunuz.

Here's what happened.

Ne olmuş bakalım.

People did this experiment for real.

İnsanlar bu deneyi gerçekten yaptı.

Around 30 to 35 percent of people said,

Yüzde 30-35 gibi bir kısmı

"Well, I had four tails throws."

"Bana dört kez yazı geldi." dedi.

That's extremely unlikely.

Bu son derece olasılık dışı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But the really amazing thing here,

Ama burada asıl şaşırtıcı olan

perhaps to an economist,

belki bir ekonomiste göre,

is there are around 65 percent of people who did not say I had four tails throws,

insanların yüzde 65'inin dördü de yazı geldi dememesidir,

even though in that situation,

kimsenin sizi izlemediği

nobody's watching you,

böyle bir durumda bile,

the only consequence that's in place

hem de daha az söylemektense

is you get more money if you say four than less.

dört deseniz daha fazla para kazanacakken.

You leave 20 francs on the table by announcing zero.

Sıfır diyerek 20 frankı masada bırkıyorsunuz.

I don't know whether the other people all were honest

Diğer insanların tümü dürüst mü davrandı bilmiyorum

or whether they also said a little bit higher or lower than what they did

veya yaptıklarından biraz fazla ya da az mı söylediler bilmiyorum

because it's anonymous.

çünkü gizliydi.

We only observed the distribution.

Biz sadece dağılımı inceledik.

But what I can tell you -- and here's another coin toss.

Ama şunu söyleyebilirim, başka bir yazı tura geliyor.

There you go, it's tails.

İşte atıyorum, yazı çıktı.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Don't check, OK?

Kontrol yok, anlaştık mı?

(Laughter)

(Kahkahalar)

What I can tell you

Size söyleyebileceğim şu ki

is that not everybody behaved like Adam Smith would have predicted.

herkes Adam Smith'in öngördüğü gibi davranmadı.

So what does that leave us with?

Peki bu bize ne öğretiyor?

Well, it seems people are motivated by certain intrinsic values

Yani, insanları bazı içsel değerler motive ediyor

and in our research, we look at this.

ve araştırmamızda bunu inceledik.

We look at the idea that people have so-called protected values.

İnsanların korunan değerleri olduğu görüşünü ele aldık.

A protected value isn't just any value.

Korunan değer sıradan bir değer değildir.

A protected value is a value where you're willing to pay a price

Korunan değer, bu değeri korumak için bedel ödemeye

to uphold that value.

istekli olduğunuz şeydir.

You're willing to pay a price to withstand the temptation to give in.

Cazibeye rağmen pes etmemek için bedel ödemeye razısınızdır.

And the consequence is you feel better

Bunun sonucunda, değerlerinizle uyuşan bir şekilde

if you earn money in a way that's consistent with your values.

para kazanırsanız daha iyi hissedersiniz.

Let me show you this again in the metaphor of our beloved dog here.

Bunu tekrar sevgili köpeğimizle olan metaforda göstereyim.

If we succeed in getting the sausage without violating our values,

Değerlerimizi çiğnemeden sosisi almayı başarırsak

then the sausage tastes better.

sosis daha lezzetli gelir.

That's what our research shows.

Araştırmamızın gösterdiği şey böyle.

If, on the other hand,

Diğer yandan,

we do so --

şöyle oluyor:

if we get the sausage

Sosisi alırsak

and in doing so we actually violate values,

ve bunu yaparken değerlerimizi çiğnersek

we value the sausage less.

sosise daha az değer vermiş oluyoruz.

Quantitatively, that's quite powerful.

Nicelik bakımından bu oldukça yüksek.

We can measure these protected values,

Bu korunan değerleri ölçebiliriz,

for example,

mesela

by a survey measure.

bir araştırma ölçütüyle.

Simple, nine-item survey that's quite predictive in these experiments.

Çok basit, bu tür deneylerde oldukça öngörücü dokuz maddelik anket.

If you think about the average of the population

Katılanların ortalamasını düşünürseniz

and then there's a distribution around it --

bu civarlarda bir dağılım olur,

people are different, we all are different.

insanlar farklıdır, hepimiz farklıyız.

People who have a set of protected values

Bir dizi korunan değerleri olan insanlar,

that's one standard deviation above the average,

-bu ortalamanın üzerinde bir standart sapma-

they discount money they receive by lying by about 25 percent.

aldıkları parayı yalan söyleyerek yaklaşık %25 eksiltiyorlar.

That means a dollar received when lying

Yani yalan söyleyerek aldıkları bir dolar,

is worth to them only 75 cents

dürüst davranmaları için herhangi bir

without any incentives you put in place for them to behave honestly.

teşvik devreye sokmadığınız takdirde onlar için sadece 75 sent değerindedir.

It's their intrinsic motivation.

Onların içsel motivasyonu bu.

By the way, I'm not a moral authority.

Bu arada ben de ahlaki otorite değilim.

I'm not saying I have all these beautiful values, right?

Tüm bu güzel değerleri ben taşıyorum demiyorum yani.

But I'm interested in how people behave

Fakat insanların davranışlarıyla

and how we can leverage that richness in human nature

ve insan doğasındaki bu zenginlikleri kurumlarımızın işleyişini

to actually improve the workings of our organizations.

gerçekten artırmak için nasıl yükseltebileceğimizle ilgileniyorum.

So there are two very, very different visions here.

İşte burada çok çok farklı iki görüş var.

On the one hand,

Bir yandan

you can appeal to benefits and costs

fayda ve maliyet size cazip gelebilir

and try to get people to behave according to them.

ve buna göre hareket edenleri işe alabilirsiniz.

On the other hand,

Diğer yandan,

you can select people who have the values

kendi değerleri ve

and the desirable characteristics, of course --

arzu ettiğiniz özellikleri olan, tabii ki

competencies that go in line with your organization.

kurumunuzla uygun düşen yetenekleri olan insanları seçebilirsiniz.

I do not yet know where these protected values really come from.

Bu korunan değerler gerçekten nereden geliyor bilemiyorum.

Is it nurture or is it nature?

Yetişme şekli midir, fıtrat mı?

What I can tell you

Sizlere bu dağılımın

is that the distribution looks pretty similar for men and women.

kadın ve erkeklerde oldukça benzediğini söyleyebilirim.

It looks pretty similar for those who had studied economics

Ekonomi okuyanlar veya psikoloji okuyanlarda

or those who had studied psychology.

çok benziyor.

It looks even pretty similar around different age categories

Hatta yetişkinlerde farklı yaş grupları arasında

among adults.

çok benziyor.

But I don't know yet how this develops over a lifetime.

Fakat yaşam boyu bu nasıl gelişiyor henüz bilmiyorum.

That will be the subject of future research.

Gelecek araştırma konum bu olacak.

The idea I want to leave you with

Sizi teşviklere başvurmada

is it's all right to appeal to incentives.

bir sorun olmadığı fikriyle bırakmak istiyorum.

I'm an economist;

Ben bir ekonomistim,

I certainly believe in the fact that incentives work.

teşviklerin işe yaradığına kesinlikle inanıyorum.

But do think about selecting the right people

Fakat insanları işe alıp sonra teşvikleri devreye sokmaktan ziyade

rather than having people and then putting incentives in place.

doğru insanı seçme konusunda iyi düşünün.

Selecting the right people with the right values

Dürüst değerlere sahip doğru insanları seçmek

may go a long way to saving a lot of trouble

kurumlarınızda birçok problemden kurtulmak

and a lot of money

ve para kazanmak açısından

in your organizations.

destekleyici olabilir.

In other words,

Diğer bir deyişle,

it will pay off to put people first.

"insana" öncelik tanımak buna değecektir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)