How online marketplaces can help local economies, not hurt them | Amane Dannouni

Translator: Ivana Korom Reviewer: Krystian Aparta

Çeviri: Burakhan Uçar Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

In February 2013, my wife and I moved to Singapore.

Şubat 2013'te eşimle birlikte Singapur'a taşındık.

Exactly at the same time,

Tamda o dönemde,

Uber has announced it started operations in the country.

Uber faaliyete başladığını anons etmişti.

Now, my wife and I agree on a lot of things,

Eşimle birlikte genelde çoğu konuda anlaşırız.

but using Uber was definitely not one of them.

Fakat Uber kullanmak kesinlikle onlardan biri değildi.

While I was excited about the technology

Ben, teknoloji konusunda heyecanlı olmama rağmen

and how maybe we don't need to own cars anymore,

ve nasıl araba sahibi olma yükünden kurtulabiliriz diye düşünürken

she felt that every Uber car is here to steal jobs from taxi drivers.

eşim, Uber araçlarının taksicileri işlerinden ettiğini düşünüyordu.

And Sarah was not the only one.

Böyle düşünen yalnızca eşim Sarah değildi.

As the Ubers, Airbnbs and Amazons of the world --

Uberler, Airbnbler ve Amazonlar --

what we call "online marketplaces" --

online market platformu dediğimiz şeyler --

as they started expanding their presence,

sektörlerini büyüttükçe

düşük maaş, işsizlik ve vergi kaçakçılığı gibi

we have heard, all of us, countless policymakers

ortaya çıkan yeni risklerle başa çıkabilme konusunda

worried about how to deal with these new risks

birçok politikacının endişeleri olduğunu hepimiz duymuşuzdur.

of job destruction, lower wages and tax leakage.

We've also heard company leaders

Şirket yöneticilerinin de küresel platformdaki ortaya çıkan devasa rekabetin

worried about aggressive competition from global platforms

onların yerli sektörlerine zarar verdiğinden dolayı

eating up their local businesses.

şikayet ettiğini de duymuşuzdur.

And on the rational level, of course I understand.

Mantık çerçevesinde, buna saygı duyuyorum tabii ki.

After all, this is basic supply and demand economics.

Sonuçta bu bir arz ve talep ekonomisi.

If, in any market, you dramatically increase supply,

Eğer siz herhangi bir markette arzın artmasını sağlarsanız

you should expect prices, profitability and growth to go down

piyasadaki diğer mevcut kuruluşlar için

for existing players.

fiyatın, kârın ve büyümenin azalmasını beklersiniz.

But in my personal experience,

Fakat tecrübelerime göre,

I've also seen the other side of the story.

bu hikayenin bir de diğer tarafı var.

Where online marketplaces,

Endoneazya'daki Gojek veya Afrika'daki Jumia gibi

like Gojek in Indonesia or Jumia in Africa,

online market platformlarının

have helped their business ecosystems and the communities around them.

çevrelerindeki iş ekosistemine ve toplumlara yardım ettiğini de gördüm.

The positive side I have seen

Bu olumlu tarafı,

demonstrated itself in a woman, a taxi driver in Egypt,

Mısır'da taksi şoförlüğü yapan bir kadında gördüm.

that now had the opportunity to work

O kadının artık taksicilikte yaşadığı

without the harassment she faced in the taxi business.

sıkıntılarla karşılaşmadan çalışma fırsatı var.

It demonstrated itself through a village in Kenya

Ayrıca Kenya'daki bir köyde gördüm.

that got an economic boost,

O köy de şimdi yakınında bulunan

because the nearby beautiful but completely unknown lake

ve uzun zamandır fark edilmeyen doğa harikası bir gölün

is now becoming a national ecotourism spot.

ulusal turizm noktası haline gelmesi sayesinde ekonomik olarak gelişiyor.

Online marketplaces will continue to grow.

Online market platformları büyümeye devam edecek.

And they will transform the way we shop,

Alışveriş yapma şeklimizi, seyehat etme şeklimizi

the way we travel

ve hatta iletişim kurma şeklimizi değiştirecekler.

and the way we transact with each other.

So we really need to understand

Bu nedenle, doğru olanının,

where is the truth between those two stories.

hikayenin hangi tarafında olduğunu iyi anlamalıyız.

Should we expect more of the bright side

İyi açıdan mı bakmalıyız?

or more of the dark and worrying side?

Yoksa endişe verici olan diğer açıdan mı?

And is there a way to get the first without getting the second?

Ya da ikinci kısma hiç bakmadan sadece ilk kısma bakmanın bir yolu var mı?

I believe there is.

Bence var.

As a strategy consultant, I study businesses for a living.

Strateji danışmanı olarak, işletmelerle ilgilenmek benim işim.

And as a mathematician at heart,

Aslında bir matematikçi olarak

I couldn't live with something and its opposite being equally true.

iki şeyi birbirine tam olarak eşitlemeden duramam.

So, I went back to fundamentals, and I asked the question:

Pekâlâ, asıl soruyu soruyorum o zaman:

What do online marketplaces really do?

Online market platformları tam olarak ne işe yarıyor?

What do they do?

Ne yapıyorlar?

Well, at their core,

İşin özünde, aslında çok basit bir şey yapıyorlar.

they're doing something very simple.

They match sellers and buyers.

Alıcıyı ve satıcıyı birleştiriyorlar.

That's it.

Hepsi bu.

For drivers and passengers,

Yolcu ve şoförü birleştirmek için kullanılan Uber,

you get Uber, Grab in Southeast Asia

Güneydoğu Asya'daki Grab veya Çin'deki DiDi gibi.

or DiDi in China.

For matching merchants and consumers,

Üretici ve tüketiciyi buluşturmak için;

you get Amazon, Alibaba or Jumia in Africa.

Amazon, Alibaba veya Afrika'daki Jumia'nın kullanılması gibi.

And for housing, you get Airbnb;

Kalacak yer ayarlamak için Airbnb

for fundraising, you get Kickstarter --

ya da bağış toplamak için Kickstarter kullanılması gibi.

the list goes on.

What all these examples have in common

Bu örneklerin hepsindeki ortak nokta ise alıcı ve satıcıyı gerçek dünyadan alıp

is that they transition this basic functionality

of matching sellers and buyers

dijital dünyada buluşturma işlevini yerine getirmesi.

from the physical world to the digital world.

And by doing so,

Böyle yaparak,

they can find better matches,

daha iyi alıcı-satıcı eşleşmesi, daha hızlı işlem sağlamakla beraber

do it faster

and ultimately, unlock more value for everyone.

son olarak herkesin işine yaramış oluyor.

In fact, online marketplaces' core benefit

Aslına bakacak olursak, online market platformlarının temel yararı

is that they get us more from the same amount of effort.

aynı işi yaparak daha fazla kazanmamızı sağlamak.

For example,

Örneğin,

if you're a taxi driver in San Francisco

eğer San Francisco'da bir taksi şoförüyseniz

and you decide to work 10 hours per day,

ve günde 10 saat çalışmaya karar vermişseniz,

then you're actually having a paying passenger in your car

10 saatin 4'ünde aracınızda size para kazandıracak

for four hours out of the 10.

bir müşteri bulunacak demektir.

If you take the same car and put it on a platform like Uber,

Eğer aynı aracı alıp Uber gibi bir platforma koyarsanız

you can have paying passengers

bu sefer 5,5 saat boyunca para kazanmış olacaksınız.

for an additional one and a half hours.

This is the same car becoming 40 percent more productive.

Araç aynı fakat yüzde 40 daha fazla kazanç sağlıyor.

And the same has been proven true for other online marketplaces.

Aynı kazancın diğer platformlar için de sağlandığı kanıtlanmış durumda.

By design, they create more value for the economy.

Tasarım gereği, ekonomiye daha fazla kazandırıyorlar.

Now, we need to figure out who gets this additional value.

Şimdi, bu ek kazancın nereye gittiğini bulmamız gerekiyor.

You can give it to the drivers --

Şoförlere verebilirsiniz.

more passengers, more income.

Daha fazla müşteri daha fazla gelir demek.

You can give it to consumers, if you reduce prices.

Fiyatları düşürerek müşteriye verebilirsiniz.

Or you can decide that the platform gets to keep all of it.

Ya da bütün gelirin platformda kalmasını isteyebilirsiniz.

What usually happens is that all three of them

Genel olaraksa gelir, bu üçü arasında bölünüyor.

would somehow split it.

But what about the rest of us?

Peki ya geri kalanımız?

We can also be impacted

Bizler de bu işin hiçbir tarafında olmasak bile bu durumdan etkilenebiliriz.

without being on either sides of this business.

If my neighbor decides to rent his apartment on Airbnb,

Eğer benim komşum, dairesini Airbnb'ye kiraya verirse

and we have more people coming in and out of the building,

daha fazla insan binaya girip çıkacak, normalden daha fazla gürültü olacak.

more noise than usual,

then I'm getting an unpleasant side effect of this productivity magic.

Bu durumda ben "verimlilik büyüsünden" olumsuz etkilenmiş olacağım.

This is what economists would call a "negative externality."

Bu duruma ekonomistler "olumsuz dışsallık" diyor.

The negative externality of Uber cars becoming more productive

Mesela, Uber araçların daha verimli olmasının olumsuz dışsallığı

is taxi drivers seeing the value of their licenses drop

New York'taki taksi şoförlerinin lisansının yüzde 30'a kadar düşmesi.

by as much as 30 percent in New York, for example.

This is the dark side.

İşin kötü yanı bu.

And this is what sparks street demonstrations

Bu durum gösterilere, hatta bazen şiddete neden oluyor.

and sometimes, sometimes, even violence.

I profoundly believe this is avoidable.

Bunun önlenebileceğine gerçekten inanıyorum.

And it became clearer to me

Daha net bir şekilde anladım ki

the more I have spent time in emerging markets.

gelişmekte olan bu "marketlerde" daha fazla zaman geçiriyorum.

In fact, during my time in Singapore,

Doğrusu Singapur'dayken,

I spent half of any given week traveling in the region,

bana verilen süre boyunca neredeyse haftanın her gününü

between Malaysia, Thailand, Indonesia,

Malezya, Tayland ve Endonezya arasında gezerek geçirdim.

and I became a user --

O zamanlar pek bilinmeyen online market platformlarının

actually, more of a fan --

of online marketplaces that were not that well-known back then.

bir kullanıcısı hatta daha çok hayranı oldum.

But some of them made interesting strategic trade-offs

Ancak bazıları, yan etkilerini yani dışsallıklarını oldukça azaltan

that dramatically reduced their side effects,

ilginç alışveriş stratejileri geliştirmişler.

their externalities.

Take Gojek, for example.

Gojek'i örnek gösterecek olursak,

They're basically Uber for motor bikes.

temel olarak Uber'in motor versiyonu.

They are one of the most liked online marketplaces in Indonesia,

Endonezya'daki en çok sevilen online market platformlarından biri.

and this has a lot to do with the role they chose to play.

Bu durum onları kullanma şekliye fazlasıyla alakalı.

Instead of picking a fight

Diğer ulaşım seçenekleriyle rekabet içine sokmaktansa

with every other transportation option out there,

they choose to gradually integrate them within their own platform,

onlar hepsini kendi platformlarında toplamaya karar vermişler.

so that without leaving the Gojek app,

Gojek uygulamasını kaldırmaktansa ulaşım tablosuna bakıp

you can check the public transportation schedule

uzun mesafe için otobüsü tercih edebilirsiniz

and choose to take a bus for a long distance.

Then, maybe, a motorbike or a traditional taxi

veya bir motorsiklet.

Ya da aynı uygulama üzerinden

that you can order and pay for from within the same app.

parasını ödeyerek bir taksi çağırabilirsiniz.

If you look at Gojek today,

Bugün Gojek'e bakarsanız,

nine out of 10 previous motor taxi drivers

10 taksi şoföründen 9'u platforma katıldıktan sonra

believe their quality of life has improved after joining the platform.

hayat standartlarının yükseldiğini söylediğini görürsünüz.

And nine out of 10 consumers --

10 yolcudan 9'u,

nine out of 10 --

10'da 9 diyorum,

believe that Gojek has a positive impact on society in general.

Gojek'in toplum üzerinde olumlu bir etkisi olduğuna inanıyor.

Now, this level of trust is what allowed Gojek to grow

Ona duyulan bu güven sayesinde,

into what is today a super online marketplace for everything

Gojek bugün, yiyecekten bakkala hatta masajdan çamaşıra kadar

from food to grocery

içinde her şeyin bulunduğu online market platformlarının arasına katıldı.

even massages and laundry pickups.

It all came from a deliberate trade-off

Bütün bunlar, günün sonunda daha kârsız olacak olan

to be an orchestrator of a bigger ecosystem

ve tek bir kazanandan oluşan bir sistem kurmak yerine

where others also have their role to play,

instead of a single winner, a hero,

içinde herkesin rol aldığı bir sistem kurarak gerçekleştirildi.

that takes for himself what would, at the end, be a smaller pie.

Another interesting example is Jumia.

Diğer bir örnek ise Jumia.

Jumia is the equivalent of Amazon in Africa.

Jumia Amazon'un Afrika versiyonu.

But they don't generate the same level of fear

Fakat toplumdaki küçük işletmeler için aynı korkuyu oluşturmuyor.

in the small-business community.

And one of the reasons for that

Bunun sebeplerinden biri ise

is because they have decided to actively invest

onlar Afrika'daki girişimcileri dijital çağ seviyesine yükseltmek için

in African entrepreneurs,

yatırım yapmaya karar vermişler.

to grow them into the digital age.

Now keep in mind,

Unutmamak lazım ki

Jumia is operating in countries with some of the lowest digital literacy

Jumia dünyadaki dijital okuryazarlığı en düşük

ve dijital bağlantısı en az olan ülkelerde hizmet veriyor.

and digital connectivity scores in the world.

Now they could have dealt with that

Onlar bu durumla yenilikler yapmak için

the usual way, through lobbying for reforms --

geleneksel yolları kullanarak başa çıkabilirledi.

and they probably do that --

Bunu muhtemelen de yapıyorlar.

but they have also built Jumia University,

Fakat aynı zamanda Jumia Üniversitesini

an e-learning platform

ve temel iş ve dijital becerileri kazanmak isteyen satıcıların gelebildiği

where merchants can come and learn basic digital and business skills.

E-Öğrenme platformu kurdular.

We have studied online marketplaces in Africa last year.

Geçen sene Afrika'da online market platformuyla ilgili çalışma yaptık.

And during that study, we have met one of Jumia's merchants.

Bu çalışma süresinde Jumia'daki satıcılardan biriyle tanıştık.

His name is Jomo.

Adı Jomo.

He was fired from his job in 2014,

2014 yılında işinden atıldı

and at that time, he decided he wanted to become his own boss.

ve o da o dönemde kendi patronu olmaya karar verdi.

He wanted to be independent.

Bağımsız olmak istedi.

He also wanted to never be fired again.

Tabii ki bir daha işten atılmamak istedi.

So at that time,

O zamanlarda,

Jomo had no clue what a business is.

Jomo'nun işletme ile ilgili en ufak bir fikri bile yoktu.

So he needed to go through a series of trainings

Bu nedenle onun da ürün satmak, fiyat biçmek ve online reklamla ilgili

to learn how to select products, how to price them

ciddi bir eğitim almaya ihtiyacı vardı.

and how to promote them online.

Today, Jomo has a 10-employee online business.

Bugün Jomo'nun 10 kişiden oluşan online bir işletmesi var.

And as of a few months ago,

Bundan birkaç ay önce

he just opened his very first brick-and-mortar shop

Nairobi banliyölerinde bir tuğla ve harç dükkanı açtı.

in the suburbs of Nairobi.

Now, through its university,

Şimdi ünversitesi sayesinde

Jumia has the potential of helping a huge number of Jomos.

Jomia'nın onlarca Jomo'ya yardım etme potansiyeli var.

And we have estimated that together with other online marketplaces

Tahminlerimize göre, kıtadaki diğer market platformları birlikte çalışırsa

on the continent,

they can generate three million additional jobs by 2025.

2025 yılına kadar ek olarak üç milyon tane meslek oluşturabilirler.

And they would do that either directly,

Bunu ya doğrudan yapabilirler

or through their impact on the wider community.

ya da daha geniş kitleye etki ederek yapabilirler.

And sometimes,

Bazen,

taking that wider impact into consideration

geniş çaplı etkiyi hesaba katmak ya da göz ardı etmek

or forgetting about it

bir platform kurabilir ya da yok edebilir.

can make or break a platform.

To illustrate that, let's go back to Singapore.

Buna örnek göstermek için haydi Singapur'a geri dönelim.

So, when we decided with my wife to leave the country last year,

Geçen yıl eşimle taşınmaya karar verdiğimiz zaman,

Uber decided to do the same.

Uber'de aynısını yapmaya karar verdi.

At the same time,

Aynı zamanda

again, we started to see that pattern,

yine aynı şeyi görmeye başlamıştık.

but maybe it's a coincidence.

Ama belki de bir tesadüftür.

In reality, Uber lost the ride-hailing battle

Yani aslında, Uber Malezya'da ortaya çıkan Grab adlı uygulamaya

to a Malaysian-born start-up called Grab.

paylaşımlı yolculuk yarışını kaybetti.

Now, interestingly,

İlginç bir şekilde,

my wife didn't have the same level of concerns with Grab,

eşim Grab konusunda o kadar endişeli değildi.

because when Grab started, it had a different name.

Çünkü Grab ilk çıktığında MyTeksi adıyla çıkmıştı.

It was called MyTeksi,

and as the name suggests, it started as a platform for taxis.

İsminden de anlaşılabileceği üzere

ilk olarak taksiler için bir platform olarak çıkmıştı.

So when Grab started expanding the driver pool beyond taxis,

Grab'in sürücü havuzu taksinin ötesine geçtiğinde

it was seen as gradual and reasonable.

kademeli gelişen ve mantıklı bir şey olarak görülmeye başlandı.

They were also very careful while doing so.

Bunu yaparken aynı zamanda oldukça dikkat ediyorlardı.

They thought of what kind of social safety net

Bütün sürücülere ne tür bir sosyal güvenlik ağı

they should bring to all drivers.

getirmeleri gerektiğini düşünüyorlardı.

So they put in place special insurance packages

Bu nedenle, özel sigorta paketleri

and even financial education programs.

hatta finansal eğitim programları koydular.

Now, compare that with what happened in London,

Şimdi bunları birde Londra, New York ve Paris'te yaşananlarla karşılaştıralım.

in New York, in Paris,

where taxi drivers didn't feel that the platforms understood

Oradaki taksi şoförleri platformun onların

they had to pay 200,000 euros for their license --

200.000 euro ödemek zorunda olmalarını umursadığını düşünmüyorlardı.

and mostly in loans.

Bu paranın çoğu kredi olarak ödeniyordu.

When you don't take that kind of social environmental information

Eğer bu tarz bir sosyal durumu göz ardı ederseniz

into account,

you get strong reactions.

aşırı tepki alırsınız.

I'm not trying to argue that the trade-offs

Grab, Jumia veya Gojek platformlarının risk taşımadığını iddia etmiyorum.

by either Grab or Jumia or Gojek are risk-free.

Did they slow down growth at some point, temporarily?

Bazı noktalarda büyümeleri geçici olarak yavaşladı mı?

Maybe.

Belki.

Fakat onlara bugün baktığımızda

But look at them today.

Gojek is worth 10 billion dollars.

Gojek 10 milyon dolar değerinde.

Jumia is one of only three unicorns in the whole of Africa.

Jumia Afrika'daki değeri 1 milyar doları aşkın olan üç şirketten biri.

And Grab, well, they pushed out Uber

Grab ise Uber'i tamamıyla Güneydoğu Asya'nın dışına attı.

out of the whole region of Southeast Asia.

And I also think these trade-offs have nothing specific to emerging markets.

Bence bu platformların var olanlardan farklı özel bir şeyi yok.

Amazon or Uber or others can learn from them

Amazon, Uber veya diğerleri onlardan öğrenerek

and adapt them to their own realities.

kendi dünyalarına uyarlanabilirler.

In the long run,

Uzun vadede, bu oyunun tek kazananı olmak zorunda değil.

this doesn't need to be a zero-sum game.

In the long run --

Yani eninde sonunda --

and this is maybe the Asian side of me speaking --

bir Asyalı olarak söylüyorum --

it pays to be patient.

sabreden muradına erer.

It pays to reconsider your goal and your priorities

Hedeflerinizi ve önceliklerinizi daha büyük bir denklem içerisinde

in the light of a much bigger equation

tekrar gözden geçirmek karşılığını bulacaktır.

that includes you and your users, of course,

Bu denklem; sizi, ve tabii ki sizin kullanıcılarınızın yanı sıra

but also it includes regulators,

denetleyip düzenleyenleri, politikacıları ve toplulukları kapsıyor.

policymakers, your communities.

And I would argue, above all,

Bunların hepsinden önce,

it includes the very businesses you are meant to disrupt.

sizin yok edeceğiniz işletmeleri kapsıyor.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)