Robert Wright: The evolution of compassion

Çeviri: Mustafa Yatağan Gözden geçirme: Ayşe Demirel

I'm going to talk about compassion and the golden rule

Merhamet ve karşılıklılık etiği (Altın Kural) hakkında

from a secular perspective and even from a kind of scientific perspective.

sekular ve hatta bilmsel bakış açısından konuşacağım.

I'm going to try to give you a little bit of a natural history

Merhamet ve karşılıklılık etiğinin

of compassion and the golden rule.

tarihçesi biraz anlatmaya çalışacağım

So, I'm going to be sometimes using kind of clinical language,

Bunu anlatırken bazen klinik dil kullanacağım

and so it's not going to sound as warm and fuzzy

ve bir kısmı sizin merhamet ile ilgili konuşmalarınıza

as your average compassion talk.

yabancı gelebilir.

I want to warn you about that.

Bu konuda sizi uyarmak isterim.

So, I do want to say, at the outset, that I think compassion's great.

Öncelikle sölemek isterim ki merhametin çok iyi bir şey.

The golden rule is great. I'm a big supporter of both.

Karşılıklılık etiği de çok iyi bir şey, ikisinin büyük destekcisiyim.

And I think it's great that

ve bence de dünya dinlerinin

the leaders of the religions of the world

ve bu dinlerin liderlerinin

are affirming compassion and the golden rule as fundamental principles

merhamet ve karşılıklılık etiğini inançlarının temel ilkeleri olarak

that are integral to their faiths.

benimsemelerini çok iyi buluyorum.

At the same time, I think religions don't deserve all the credit.

Ama aynı zamanda da dinlerin bu konuda bütün itibarı hakketmediğini düşünüyorum.

I think nature gave them a helping hand here.

Doğanın onlara burada yardım elini uzattığını düşünüyorum.

I'm going to argue tonight that compassion and the golden rule

Bu gece, merhamet ve karşılıklılık etiğini

are, in a certain sense, built into human nature.

insan doğasından kaynaklandığını göstermeye çalışacağım.

But I'm also going to argue

Ama merhamet ve karşılıklılık etiğinin

that once you understand the sense in which they are built into human nature,

insan doğasından kaynaklandığını anlayıp

you realize that just affirming compassion,

daha sonra bu ikisini olumlamak

and affirming the golden rule, is really not enough.

gerçekten yeterli değildir.

There's a lot of work to be done after that.

Bundan sonra yapılacak çok şey var.

OK so, a quick natural history, first of compassion.

Şimdi kısa bir tarihçe

In the beginning, there was compassion,

Başlangıçta merhamet vardı,

and I mean not just when human beings first showed up,

ve burda demek istediğim sadece insanoğlu ilk gözüktüğünde değil

but actually even before that.

aslında ondan önce de vardı.

I think it's probably the case that, in the human evolutionary lineage,

Muhtemelen, insan evrim sürecinde

even before there were homo sapiens,

hatta homo sapiens'lerin ortaya çıkmasından önce

feelings like compassion and love and sympathy

merhamet, sevgi ve sempati gibi duygular

had earned their way into the gene pool,

bir şekilde gen havuzuna aktarılıyordu,

and biologists have a pretty clear idea of how this first happened.

ve biyologların bunun ilk nasıl olduğu konusunda gayet net fikirleri var.

It happened through a principle known as kin selection.

Bu olay akraba seçilimi olarak bilinen bir prensibe göre gerçekleşiyor.

And the basic idea of kin selection is that,

Ve akraba seçilimini temel düşüncesi ise şu:

if an animal feels compassion for a close relative,

Eğer bir hayvan yakın akrabası için merhamet hissediyorsa,

and this compassion leads the animal to help the relative,

bu his hayvanın yakın akrabasına yardım etmesi ile sonuçlanır.

then, in the end, the compassion actually winds up helping the genes

ve sonunda, merhamet aslında genlere yardım ederek

underlying the compassion itself.

kendi temelini oluşturuyor.

So, from a biologist's point of view, compassion is actually

Bir biyologun bakış açısından, merhamet aslında

a gene's way of helping itself. OK.

genin kendine yardım etme yolu.

I warned you this was not going to be very warm and fuzzy.

Bunun size yakın gelmeyeceği konusunda sizi uyarmıştım.

I'll get there -- I hope to get a little fuzzier.

O noktaya geleceğim. Biraz belirsizleşecek.

This doesn't bother me so much,

Bana göre belirsiz değil, beni de rahatsız etmeyecek ki

that the underlying Darwinian rationale of compassion

merhametin Darwinci açıklamasının altında yatan neden

is kind of self-serving at the genetic level.

genler düzeyinde bir çeşit kendine yardım etme şekli.

Actually, I think the bad news about kin selection

Aslında, akraba seçilimi ile ilgili kötü haber

is just that it means that this kind of compassion

akraba seçilimi içindeki merhametin

is naturally deployed only within the family.

sadece aile içinde geçerli olması.

That's the bad news. The good news is compassion is natural.

Bu kötü haber. İyi haber ise merhamet doğal bir durum.

The bad news is that this kin selected compassion

Kötü haber akraba seçen merhamet anlayışı

is naturally confined to the family.

doğal olarak sadece aile içinde sınırlı.

Now, there's more good news that came along later in evolution,

Şimdi, evrim sonrasında gelen birçok iyi haber var,

a second kind of evolutionary logic.

evrimsel mantığın ikinci bir çeşidi.

Biologists call that "reciprocal altruism." OK.

Biyologlar buna karşılıklı altruizm diyorlar.

And there, the basic idea is that

Ve temel düşünce ise,

compassion leads you to do good things for people who then will return the favor.

merhamet sizi daha sonra size iyilikle dönecek insanlara, iyi şeyler yapmaya yönlendiriyor.

Again, I know this is not as inspiring a notion of compassion

Ve yine, geçmişte duyduğunuz gibi

as you may have heard in the past,

bu, ilham veren bir merhamet kavramı değil,

but from a biologist's point of view, this reciprocal altruism kind of compassion

ama bir biyologun bakış açısından, bu merhametin karşılıklı altruizm çeşidi

is ultimately self-serving too.

sonuç olarak yine kendi kendine yardım etmektir.

It's not that people think that, when they feel the compassion.

İnsanların merhameti hissederken düşündükleri şey bu değil.

It's not consciously self-serving, but to a biologist, that's the logic.

Bilinçli olarak bir kendi kendine yardım değil; ama bir biyologa göre, mantık budur.

And so, you wind up most easily extending compassion to friends and allies.

Ve merhameti en kolay şekilde dostlarımıza ve arkadaşlarımıza genişletebiliriz.

I'm sure a lot of you, if a close friend has something really terrible happen to them,

Eminim ki pek çoğunuz yakın bir arkadaşınızın başına kötü bir şey geldiğinde

you feel really bad.

siz kendinizi kötü hissedersiniz.

But if you read in the newspaper

Ama gazetede okuduğunuz

that something really horrible happened to somebody you've never heard of,

ve adını hiç duymadığınız birinin başına kötü bir şey geldiğinde

you can probably live with that.

bunun için aynı üzüntüyü duymazsınız.

That's just human nature.

Bu tamamıyla insan doğasıdır.

So, it's another good news/bad news story.

Sırada başka iyi ve kötü haberler.

It's good that compassion was extended beyond the family

Merhametin aile ötesine genişlemesi

by this kind of evolutionary logic.

bu tür bir evrimsel mantıkla açıkladığımızda olumludur.

The bad news is this doesn't bring us universal compassion by itself.

Kötü haber ise bizi evrensel merhametin açıklamasına getirmiyor.

So, there's still work to be done.

Hala yapılacak işler var.

Now, there's one other result of this dynamic called reciprocal altruism,

Karşılıklı altruizmin dinamiğinin bir diğer sonucu

which I think is kind of good news,

ki bence bu iyi bir haber

which is that the way that this is played out in the human species,

insan türünün oynadığı bu oyun

it has given people an intuitive appreciation of the golden rule.

insanların karşılıklılık etiğini sezgisel olarak kazanmasını sağlıyor.

I don't quite mean that the golden rule itself is written in our genes,

Karşılıklılık etiğinin genlerimizde yazılı olduğunu söylemiyorum,

but you can go to a hunter gatherer society

ama büyük dini geleneklerinden herhangi birine

that has had no exposure to any of the great religious traditions,

ve ahlak felsefesine maruz kalmayan

no exposure to ethical philosophy,

avcı toplayıcı topluluklara gidebilirsiniz,

and you'll find, if you spend time with these people,

ve eğer bu insanlarla vakit geçirirseniz bulacağınız şey

that, basically, they believe that one good turn deserves another,

temel olarak, bu topluluklar iyilik yapanın iyilik bulduğuna

and that bad deeds should be punished.

ve kötülük edenlerin cezalandırılması gerektiğine inanırlar.

And evolutionary psychologists think that these intuitions have a basis in the genes.

Ve evrimsel psikologlar bu sezgilerin genlere dayandığına düşünüyorlar.

So, they do understand that if you want to be treated well,

Böylece, bu insanlar eğer kendine iyi davranılmasını istiyorsan, diğer insanlara

you treat other people well.

iyi davranmanın gerektiğini anlıyorlar.

And it's good to treat other people well.

Ve diğer insanlara iyi davranmanın iyi bir şey olduğunu.

That's close to being a kind of built-in intuition.

Bu sezginin içinde oluşturulmasına yakın bir şey.

So, that's good news. Now, if you've been paying attention,

Bunlar iyi haberlerdi. Şimdi

you're probably anticipating that there's bad news here;

muhtemelen, kötü haberleri de bekliyorsunuz,

we still aren't to universal love,

şudur ki biz hala evrensel sevgiye doğru yönelmiyoruz.

and it's true because, although an appreciation of the golden rule is natural,

ve bu gerçek, çünkü karşılıklılık etiğinin öneminin doğal bir şey olmasına rağmen

it's also natural to carve out exceptions to the golden rule.

karşılıklılık etiğine aykırı durumların oluşmuş olması da doğal bir şey.

I mean, for example, none of us, probably, want to go to prison,

Yani, örneğin, hiçbirimiz muhtemelen hapise girmek istemez,

but we all think that there are some people who should go to prison. Right?

ama hepimiz düşünüyoruz ki bazı insanlar hapise girmeli. Değil mi?

So, we think we should treat them differently than we would want to be treated.

Böylece, kendimize davranıldığından daha farklı muhamele edilmesinin gerektiğini düşünüyoruz..

Now, we have a rationale for that.

Şimdi, bunun için bir gerekçemiz var.

We say they did these bad things that make it just that they should go to prison.

Bu insanların kötü şeyler yaptığı için hapse gitmeleri gerektiğini söylüyoruz.

None of us really extends the golden rule in truly diffuse and universal fashion.

Hiçbirimiz karşılıklılık etiğini evrensel biçimde düzenli dağıtarak gerçekten genişleterek kullanmıyor.

We have the capacity to carve out exceptions,

insanları özel kategorilere ayırarak, istisnalar oluşturma

put people in a special category.

kapasitesine sahibiz.

And the problem is that -- although in the case of sending people to prison,

Ve problem şudur ki, insanları hapse gönderme durumuna rağmen

you have this impartial judiciary

günlük yaşantımızda

determining who gets excluded from the golden rule --

kimin karşılıklılık etiğinden dışlanacağı

that in everyday life, the way we all make these decisions

kararını alırken

about who we're not going to extend the golden rule to,

daha sert ve hazır bir formul kulanıp belirleyerek

is we use a much rougher and readier formula.

onları tarafsız yargılama hakkına sahipsiniz,

Basically it's just like, if you're my enemy, if you're my rival --

ve esas olarak bu kurallar eğer benim düşmanımsan, rakibimsen

if you're not my friend, if you're not in my family --

arkadaşım değilsen, ailemde değilsen şeklinde gibidir.

I'm much less inclined to apply the golden rule to you.

Karşılıklılık etiğini uygulama konusunda sizi daha az yönlendirme eğilimindeyim.

We all do that,

Tüm dünya da görüyorsunuz

and you see it all over the world.

hepimiz bunu yapma eğilimindeyiz.

You see it in the Middle East:

Orta Doğuda bunu görebilirsiniz.

people who, from Gaza, are firing missiles at Israel.

Gazzeliler İsraile roket atıyorlar.

They wouldn't want to have missiles fired at them, but they say,

Kendileri de roket atmak istemezlerdi,

"Well, but the Israelis, or some of them have done things

"Ama Israilliler veya onların bazıları, onları bu

that put them in a special category."

kategorileri koycak şeyler yaptılar." diyor Gazzeliler.

The Israelis would not want to have an economic blockade imposed on them,

İsrailliler onların üzerine ekonomik abluka dayatmak istemezlerdi,

but they impose one on Gaza, and they say,

ama Gazzeye bunu uyguladılar ve dediler ki,

"Well, the Palestinians, or some of them, have brought this on themselves."

"Filistinliler veya onlardan birkaçı bunu kendilerine uygulamayı zorlattılar."

So, it's these exclusions to the golden rule that amount to a lot of the world's trouble.

Böylece, bu şekilde karşılıklılık etiğinin haricinde tutulanlar dünyada sorunları çoğuna neden oldu.

And it's natural to do that.

Ve bunu yapmak doğal bir şey.

So, the fact that the golden rule is in some sense built in to us

Gerçek şu ki bizim içimizdeki karşılıklılık etiği, tek başına,

is not, by itself, going to bring us universal love.

bize evrensel sevgiyi getiremeyecektir.

It's not going to save the world.

Dünyayı kurtaramayacaktır.

Now, there's one piece of good news I have that may save the world. Okay.

Şimdi, dünyayı kurtaracak iyi bi haber vereceğim.

Are you on the edges of your seats here?

Burda oturduğun koltukların uç kısımlarında mısınız?

Good, because before I tell you about that good news,

Bu iyi, çünkü iyi haberi anlatmadan önce,

I'm going to have to take a little excursion through some academic terrain.

akademik alanda sizi biraz gezintiye çıkarmak zorundayım.

So, I hope I've got your attention with this promise of good news

Umarım dünyayı kurtarabilecek bu iyi haber vaadiyle

that may save the world.

dikkatinizi çekebilmişimdir.

It's this non-zero-sumness stuff you just heard a little bit about.

Bu biraz hakkında duyduğunuz sıfır toplamsızlar hakkında.

It's just a quick introduction to game theory.

Oyun teorisine hızlı bir giriş

This won't hurt. Okay.

İncitmiyecek sizi.

It's about zero-sum and non-zero-sum games.

Sıfır toplamlı ve sıfır toplamsız oyunlar hakkında

If you ask what kind of a situation

İnsanlar arkadaş ve müttefiği olmayı olanak sağlayabilecek

is conducive to people becoming friends and allies,

bir durumun ne olabileceğini sorarsanız,

the technical answer is a non-zero-sum situation.

teknik cevap bir sıfırsız toplam durumudur.

And if you ask what kind of situation

Ve insanlara düşman olmalarına neden olabilecek

is conducive to people defining people as enemies,

bir durum nedir diye sorarsanız,

it's a zero-sum situation.

bu bir çeşit sıfır toplam durumudur.

So, what do those terms mean?

Peki, bu terimler neyi ifade etmektedirler.

Basically, a zero-sum game is the kind you're used to in sports,

Basitçe, sıfır toplam oyunu, spor karşılaşmalarında da kullanıldığı gibi

where there's a winner and a loser.

kazananın ve kaybedenin olduğu durumdur.

So, their fortunes add up to zero.

Böylece toplam sanşlarını, varlıklarının sıfırdır.

So, in tennis, every point is either good for you and bad for the other person,

Örneğin teniste, her puan sizin için iyi diğer taraflar için kötüdür

or good for them, bad for you.

veya diğerleri için iyi, sizin için kötüdür.

Either way, your fortunes add up to zero. That's a zero-sum game.

İki şekilde de, şanslarınızın toplamı sıfırdır. bu bir sıfır toplam oyunudur.

Now, if you're playing doubles,

Ve iki misli oynuyorsanız,

then the person on your side of the net

o zaman netin sizin tarafınızdaki kişisi

is in a non-zero-sum relationship with you,

sizinle sıfır toplamsız bir ilişkidedir,

because every point is either good for both of you -- positive, win-win --

çünkü her puan ikiniz içinde iyidir, Olumlu olarak, kazanç kazanç,

or bad for both of you, it's lose-lose.

ya da ikiniz içinde kötüdür ve kaybetme kaybetme durumudur.

That's a non-zero-sum game.

Bu bir sıfırsız toplam oyunu.

And in real life, there are lots of non-zero-sum games.

Ve gerçek hayatta, bir çok sıfırsız toplam oyunu vardır

In the realm of economics, say, if you buy something:

Örneğin ekonomi alanında, eğer bir şey alırsanız,

that means you'd rather have the merchandise than the money,

bunun anlamı parayı ticaret eşyasına çevirmiş olursunuz,

but the merchant would rather have the money than the merchandise.

ama tüccar da para kazanmış olur böylece.

You both feel you've won.

İkiniz de iyi hissedersiniz.

In a war, two allies are playing a non-zero-sum game.

Savaşta, iki müttefik de sıfırsız toplam oyunu oynar.

It's going to either be win-win or lose-lose for them.

Kazanç-kazanç veya kaybetme-kaybetme olcaktır ikisi içinde.

So, there are lots of non-zero-sum games in real life.

Böylece gerçek hayatta bi sürü sıfırsız toplam oyunları vardır.

And you could basically reformulate what I said earlier,

ve şimdi, önceden, merhametin ve karşılıklılık etiğinin mevzilendiği

about how compassion is deployed and the golden rule is deployed,

hakkında söylediğimi yeniden biçimlendirebilirsiniz,

by just saying, well, compassion most naturally flows along non-zero-sum channels

şöyle ki, insanların olanak dahilinde kendilerini arkadaş veya müttefikleriyle

where people perceive themselves as being in a potentially win-win situation

kazanç kazanç durumunda algıladıları merhamet, doğal olarak

with some of their friends or allies.

sıfırsız toplam kanallarıyla işliyor.

The deployment of the golden rule

Karşılıklılık etiğinin mevzilendirilmesi de,

most naturally happens along these non-zero-sum channels.

çoğunlukla doğal olarak bu sıfırsız toplam kanalarıyla işliyor.

So, kind of webs of non-zero-sumness

Böylece, sıfırsız toplam ağları

are where you would expect compassion and the golden rule

merhamet ve karşılıklılık etiğinin sihirini

to kind of work their magic.

umabileceğiniz durumlardır.

With zero-sum channels you would expect something else.

Sıfır toplam kanallarıyla başka bir şeyler umarsınız.

Okay. So, now you're ready for the good news that I said might save the world.

Şimdi , dünyayı kurtaracağını söylediğim haber için hazırsınız.

And now I can admit that it might not too,

Ve şimdi şunu kabul edebilirim ki, aynı zamanda öyle de olmayabilir,

now that I've held your attention for three minutes of technical stuff.

3 dakikalığına sizi teknik şeylerle dikkattinizi aldım.

But it may. And the good news is that history

Ama öyle olabilir. İyi haber şudur

has naturally expanded these webs of non-zero-sumness,

tarih, bu toplamsız sıfır ağlarını doğal olarak genişletti.

these webs that can be these channels for compassion.

Bu kanallar, merhabet için varolan kanallar olabilir.

You can go back all the way to the stone age:

Taş devrine geri dönebilirsiniz,

technological evolution -- roads, the wheel, writing,

değiştirilemez bir şekilde yapılmış olan

a lot of transportation and communication technologies --

teknolojik devrimden, yollar, tekerlelek, yazı

has just inexorably made it so that more people

ve bi sürü ulaşım ve iletişim teknolojisi sayesinde

can be in more non-zero-sum relationships

Kişiler, daha uzak ve büyük uzaklıklarla ve daha fazla kişiyle olan

with more and more people at greater and greater distances.

sıfırsız toplam ilişkiler içinde olmaya başladı.

That's the story of civilization.

Bu bir tür uygarlık hikayesi.

It's why social organization has grown from the hunter-gatherer village

Bu bir neden sosyal organizasyonların avcı toplayacı köylerden

to the ancient state, the empire, and now here we are in a globalized world.

ilkçağ devletlerine, imparatorluklara kadar oluştuğuna dair ve şimdi küreselleşmiş dünya içinde oldumuza dair.

And the story of globalization is largely a story of non-zero-sumness.

Ve küreselleşmenin hikayesi büyük çoğunlukla sıfırsız toplamlar hikayesidir.

You've probably heard the term "interdependence"

Muhtemelen modern dünyaya uygulanmış 'dayanışma'

applied to the modern world. Well, that's just another term for non-zero-sum.

terimini duymuşssunuzdur. Aslında, dayanışma sıfırsız toplamlar için başka bir terimdir.

If your fortunes are interdependent with somebody,

Eğer talihiniz şansınız başka biri ile karşılıklı bağlılık (dayanışma) içindeyse

then you live in a non-zero-sum relationship with them.

onlarla sıfırsız toplam ilişkisi içindesinizdir.

And you see this all the time in the modern world.

Bunlar her zaman modern dünyada gördüklerinizdir.

You saw it with the recent economic crash,

Bunu son ekonomideki de kötü şeyler

where bad things happen in the economy --

olduğunda görebilirdiniz.

bad for everybody, for much of the world.

herkes için dünyanın çoğu için kötüydü.

Good things happen, and it's good for much of the world.

Eğer dünyanın çoğu için iyi şeyler olursa, iyi şeyler olabilir

And, you know, I'm happy to say, I think there's really evidence

Ve , şunu söylediğim için mutluyum, bu sıfırsız toplamların

that this non-zero-sum kind of connection

bağlantıları, ahlaksal sahayı genişletebileceğine

can expand the moral compass.

dair destekleyici şeyler var.

I mean, if you look at the American attitudes

Yani, ikinci dünya savaşı sırasında

toward Japanese during World War II --

Amerikanların Japonlara karşı tavırlarına bakarsanız,

look at the depictions of Japanese

American medyasının

in the American media as just about subhuman,

insanlık düzeyinde olmayan Japon tasvirlemelerinde görebilirsiniz

and look at the fact that we dropped atomic bombs,

ve gerçeğe bakın ki fazla düşünmeden

really without giving it much of a thought --

bombaları da atan bizdik.

and you compare that to the attitude now,

Ve şimdi tavırları karşılaştırdığınızda

I think part of that is due to a kind of economic interdependence.

Bunun bir kısmının ekonomik dayanışmaya bağlı olduğunu düşünüyorum.

Any form of interdependence, or non-zero-sum relationship

Dayanışmanın sıfırsız toplam ilişkilerinin her türü,

forces you to acknowledge the humanity of people.

insanların insaniyetini onaylamaya zorluyor sizi.

So, I think that's good.

Bunun iyi bir şey olduğunu düşünüyorum.

And the world is full of non-zero-sum dynamics.

Ve dünya sıfırsız toplam dinamikleriyle dolu.

Environmental problems, in many ways, put us all in the same boat.

Çevresel sorunlar, pek çok zaman, bizi aynı botun içine koyuyor.

And there are non-zero-sum relationships that maybe people aren't aware of.

Ve insanların farkında olmadığı daha birçok sıfırsız toplam ilişkileri var.

For example, probably a lot of American Christians

Örneğin muhtemelen bir çok Amerikan Hristiyan

don't think of themselves as being in a non-zero-sum relationship

dünyadaki yarı yolda kendilerini müslümanlarla

with Muslims halfway around the world,

sıfırsız toplam ilişkisinde olmayı düşünemezler,

but they really are, because if these Muslims become happier and happier

ama gerçekte öyledirler çünkü eğer bu Müslümanlar dünyadaki kendi yerlerinde

with their place in the world and feel that they have a place in it,

çok mutlu olurlarsa ve orda yerleri olduğunu düşünürlerse,

that's good for Americans, because there will be fewer terrorists

Bu Amerikalılar için iyi bir şey olur çünkü daha az terörist

to threaten American security.

Amerika güvenliğini tehdit eder.

If they get less and less happy, that will be bad for Americans.

Eğer gittikçe mutsuz olurlarsa, bu Amerikanlar için kötü bir şey olucaktır.

So, there's plenty of non-zero-sumness.

Böylece bir sürü sıfırsız toplamlar var.

And so, the question is: If there's so much non-zero-sumness,

Ve mesele şudur ki: Bu kadar çok sıfırsız toplamlar olduğu halde

why has the world not yet been suffused in love, peace, and understanding?

neden dünya sevgi, barış ve anlayış ile kaplı değil.

The answer's complicated. It's the occasion for a whole other talk.

Bunun cevabı karışıktır. Başka bi konuşmanın konusu olabilir.

Certainly, a couple of things are that,

ama tabiki bi kaç şey vardır,

first of all, there are a lot of zero-sum situations in the world.

öncelikle, dünyada sıfır toplamlı bir çok durum vardır.

And also, sometimes people don't recognize

Ve bilirsiniz, bazen insanlar dünyadaki sıfırsız toplam

the non-zero-sum dynamics in the world.

dinamiklerini kabul etmezler.

In both of these areas,

Ve bence, bu iki alan içinde de

I think politicians can play a role.

Siyasetçiler bir rol oynayabilir.

This isn't only about religion.

Bu sadece dinle ilgili bir durum değil.

I think politicians can help foster non-zero-sum relationships,

Bence politikacılar sıfırsız toplam ilişkilerini teşvik edilmesine yardımcı olabilirler,

Economic engagement is generally better than blockades and so on,

bilirsiniz, ekonomik sözleşmeler, ablukalardan genellikle daha iyidir, vs.

in this regard.

Bence bu bakımdan

And politicians can be aware, and should be aware that,

ve dünyadaki insanlar politikacılara baktıklarında

when people around the world are looking at them,

aslında onların uluslarına baktıklarının

are looking at their nation

farkında olabilirler, olmalıdırlar da.

and picking up their cues

ve Amerika ya da başka bir ulus gibi

for whether they are in a zero-sum or a non-zero-sum relationship with a nation --

bir ulusla sıfır toplam veya sıfırsız toplam ilişkisi ile ilgili

like, say, America, or any other nation --

ipuçları toplayabilirler.

human psychology is such that they use cues like:

insan psikolojisi şu şekilde ipuçlarını kullanabilir:

Do we feel we're being respected?

Saygı duyulduğumuzu hissedebilir miyiz?

Because, you know, historically, if you're not being respected,

Çünkü, tarihte, saygı duyulmadıysan

you're probably not going to wind up in a non-zero-sum,

karşılıklı olarak kazançlı bulunduğun insanlarla

mutually profitable relationship with people.

muhtemelen sıfırsız toplam içinde olamayacaksındır.

So, we need to be aware of what kind of signals we're sending out.

Ne şekilde bir işaret gönderdiğimizin farkında olmalıyız.

And some of this, again, is in the realm of political work.

Ve tekrar, bunların bir kısmı, politik işler içindedir.

If there's one thing I can encourage everyone to do,

Eğer bunu yapmak için herkesi cesaretlendirebilecek tek bir şey varsa,

politicians, religious leaders, and us,

politikacıları, dini liderleri ve bizi,

it would be what I call "expanding the moral imagination" --

Ahlaksal hayal gücünü geliştirmek diye adlandırdığım şey olabilir.

that is to say, your ability to put yourself in the shoes

Başka bir deyişle, sizin çok farklı durumlarda, kendinizi

of people in very different circumstances.

başkalarının yerine koyma yeteneğiniz ile ilgilidir.

This is not the same as compassion,

Bu merhametle aynı şey değil fakat,

but it's conducive to compassion. It opens the channels for compassion.

merhamete yardımcı olan bir şey. Merhamet için gerekli kanalları açar.

And I'm afraid we have another good news/bad news story,

Ve korkarım ki, burada yine bir iyi haber kötü haber hikayesi durumundayız

which is that the moral imagination is part of human nature.

ahlaksal hayal gücü insan doğasının bir parçası olması ile ilgili.

That's good, but again we tend to deploy it selectively.

Bu iyi ama yine bunu seçerek konuşlandırma eğilimindeyizdir.

Once we define somebody as an enemy,

Bi kere birini düşman olarak tanımladığımızda

we have trouble putting ourselves in their shoes, just naturally.

doğal olarak kendimizi onların yerine koymakta zorluk çekeriz.

So, if you want to take a particularly hard case for an American:

Örneğin zor bir durumu ele almak isterseniz, bir Amerikan

somebody in Iran who is burning an American flag, and you see them on TV.

ve Amerikan bayrağı yakan bir iranlı için diyelim ve onları tv de gördünüz.

Well, the average American is going to resist

Ortalama bir Amerikan kendini onları yerine koyma

the moral exercise of putting themselves in that person's head

ahlaksal alıştırmasına karşı koyacaktır

and is going to resist the idea that they have much in common with that person.

ve onlarla birçok ortak yönü olduğu fikrine de karşı koyacaktır.

And if you tell them, "Well, they think America disrespects them

Ve eğer İranlılara anlatırsanız, İranlılar Amerikanın kendilerin saygısız olduğunu

and even wants to dominate them, and they hate America.

ve hatta onlara hakim olmak istediğini düşünücekler ve Amerikadan nefret ediceklerdir.

Has there ever been somebody who disrespected you so much

Size saygı göstermeyen birinden

that you kind of hated them briefly"?

nefret ettiğiniz oldu mu?

You know, they'll resist that comparison and that's natural, that's human.

Onlar bu karşılaştırmaya da dayanamayacaklar ve bu doğal insansı bir şey.

And, similarly, the person in Iran:

Ve aynı şekilde İrandaki bir insana karşı

when you try to humanize somebody in America who said that Islam is evil,

İslam kötüdür diyen Amerikadaki birini insanileştirmeye çalışırsanız

they'll have trouble with that.

sorun yaşayacaksınızdır.

So, it's a very difficult thing to get people to expand the moral imagination

Bu insanları ahlaksal hayal etmeleri artırmak için bir yerlere getirmek

to a place it doesn't naturally go.

zor bir şeydir, doğal olarak ilerlemez.

I think it's worth the trouble because,

Bence bu soruna değerdir, çünkü

again, it just helps us to understand.

tekrar, bu bizim anlamamıza yardımcı olur,

If you want to reduce the number of people who are burning flags,

eğer bayrakları yakan insan sayısını düşürmek istersek,

it helps to understand what makes them do it.

bu, onların neyi bunu yapmaya zorladığını anlamaya yardımcı olur.

And I think it's good moral exercise.

Ve bence bu ahlaksal egzersiz için iyi bir şeydir.

I would say here is where religious leaders come in,

Burada tekrar söylüyorum, din liderlerinin bu işin içinde bulunmasını,

because religious leaders are good at reframing issues for people,

çünkü dini liderler bu sorunları daha farklı bir şekilde anlatabilirler, biliyorsunuz.

at harnessing the emotional centers of the brain

beynin duygu merkezlerini kullanarak

to get people to alter their awareness and reframe the way they think.

insanlarını farkındalığını değiştirmek and düşündükleri şekilleri yeniden ifade etmek.

I mean, religious leaders are kind of in the inspiration business.

Yani dini liderler, esinlenme vazifesi içindeler.

It's their great calling right now,

Din adamlarının, Tüm dünyadaki insanları ahlaksal hayal güçlerini arttırması

to get people all around the world better at expanding their moral imaginations,

konusunda, onların aynı botun içinde olduğunu farklı şekillerde anlatıp,

appreciating that in so many ways they're in the same boat.

daha iyi bir yere getirmek için şu anda çağrı yapmaları çok mükemmel bir şey.

I would just sum up the way things look, at least from this secular perspective,

Merhametin ve karşılıklılık etiğinin bir şekilde insan doğası içinde kurulu olduğunun

as far as compassion and the golden rule go,

iyi bir haber olduğunu söyleyerek, merhametin

by saying that it's good news that compassion and the golden rule

ve karşılıklılık etiğinin olabildiğince gidebileceğini, en azında bir seküler bir

are in some sense built into human nature.

bakış açısından toparlamak istedim.

It's unfortunate that they tend to be selectively deployed.

Ne yazık ki, bir şekilde seçilerek yayılmış durumdalar.

And it's going to take real work to change that.

Ve bunu değiştirmek samimi işler gerektirecek.

But, nobody ever said that doing God's work was going to be easy. Thanks.

Ama hiç kimse Tanrının işini yapmanın kolay bir şey olacağanı söylemedi.

(Applause)

Teşekkürler. (Alkışlamalar)