How Vaccines Are Developed – and Why They’re Safe | Body Stuff with Dr. Jen Gunter | TED

For people who want to have a baby,

Çeviri: Burak Yildiz Gözden geçirme: İlker ÖZBAŞ

Bebek sahibi olmak isteyen insanlar üzerinde

false messages about fertility can be especially powerful.

doğurganlıkla ilgili yanlış mesajlar bilhassa kuvvetli olabilir.

So I want to say upfront

Bu yüzden COVID-19 aşısının

that the COVID-19 vaccine is safe for fertility.

doğurganlık için güvenli olduğunu peşinen söylemek istiyorum.

[Body Stuff with Dr. Jen Gunter]

[Dr. Jen Gunter ile Body Stuff]

The data on this is clear.

Bu konudaki veriler bariz.

COVID-19 vaccination saves lives for everyone,

COVID-19 aşısı herkesin hayatını kurtarır,

especially pregnant people and their babies.

bilhassa da hamile olan insanları ve bebekleri.

But the fog of the pandemic has made it extra challenging

Ama pandemideki belirsizlik, COVID-19 aşısını çevreleyen

to dispel the misinformation surrounding the COVID-19 vaccine.

yanlış bilgileri ortadan kaldırmayı daha da zorlaştırdı.

So I want to address some of these worries

Bu nedenle, bir aşının ilk etapta nasıl aşı haline

by talking about how a vaccine becomes a vaccine in the first place.

geldiğinden bahsederek bu endişelerin bazılarına değinmek istiyorum.

To show that each step of creating the vaccine

Aşının üretilmesindeki her bir adımı göstermek

is closely evaluated for safety.

güvenlik açısından yakından değerlendirilir.

One of the early stages of vaccine development

Aşı geliştirmenin ilk aşamalarından biri keşif

involves exploratory research.

araştırmalarını içerir. COVID-19′a neden olan koronavirüs

In the case of the coronavirus that causes COVID-19,

researchers already had years of knowledge and insight to work from.

söz konusu olduğunda, araştırmacılar zaten

yılların bilgi birikimine ve içgörüsüne sahipti.

Scientists already knew a lot about other coronaviruses.

Bilim insanları diğer koronavirüsler hakkında zaten çok şey biliyorlardı.

And because of knowledge sharing,

Bilgi paylaşımı sayesinde

they were able to simply download the virus’s genetic code off a website.

virüsün genetik kodunu bir web sitesinden indirebildiler.

They were also able to take advantage

Ayrıca mRNA aşı teknolojisinde kaydedilen

of the advances made in mRNA vaccine technology,

ilerlemelerden de yararlanabildiler,

which you might have heard about.

ki bunu duymuş olabilirsiniz.

While mRNA vaccines are new to the public,

mRNA aşıları halk için yeni olsa da,

researchers have been studying and working with them for decades.

araştırmacılar onlarca yıldır bu aşılar üzerinde çalışıyor,

I want to underscore this point.

ki bunun altını çizmek istiyorum.

One worry about the vaccine is that it felt rushed.

Aşıyla ilgili endişelerden biri de aceleye getirilmiş olması.

But while the COVID-19 vaccine was developed rapidly,

Ancak COVID-19 aşısı hızla geliştirilmiş olsa da,

its creation was based on decades of research.

oluşturulması onlarca yıllık araştırmalara dayanıyordu.

Once the exploratory stage is finished,

Keşif aşaması tamamlandıktan sonra

researchers move on to the preclinical stage,

araştırmacılar, testlerin petri kaplarında

where testing is done in petri dishes or on animals.

ya da hayvanlar üzerinde yapıldığı klinik öncesi aşamaya geçerler.

The goal of preclinical tests is to see if the vaccine truly works

Klinik öncesi testlerin amacı, aşının patojen üzerinde gerçekten

on the pathogen --

işe yarayıp yaramadığını görmek --

in this case, the virus that causes COVID-19 --

bu durumda COVID-19′a neden olan virüs --

and also to test the safety of a vaccine.

ve ayrıca bir aşının güvenliğini test etmek.

This is where researchers perform toxicity testing,

Araştırmacılar burada, güvenli olduğundan emin olmak için

using a dosage far greater than what they might use in humans

insanlarda kullanabileceklerinden çok daha yüksek bir dozaj kullanarak

to make sure it's safe.

toksisite testi yaparlar.

By testing on animals,

Hayvanlar üzerinde test yaparak,

they're able to see if vaccines have any impact on functions

aşıların üreme sistemi gibi işlevler üzerinde herhangi bir etkisi

like the reproductive system.

olup olmadığını görebilirler.

You might be surprised to learn that the chemical signaling

Bir sıçan rahminde meydana gelen kimyasal sinyalizasyonun

that happens in a rat uterus

insan rahminde olanlara

is very similar to what happens in a human uterus.

çok benzediğini öğrenmek sizi şaşırtabilir.

Here's what's important.

Önemli olan şu.

Researchers don’t move on from the preclinical testing phase

Araştırmacılar, aşının kimseye zarar vermeyeceğini kanıtlayana kadar

until they prove that the vaccine is unlikely to harm anyone.

klinik öncesi test aşamasına geçmezler.

This is a rigorous process that goes through FDA approval.

Bu, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi onayından geçen titiz bir süreç.

Once the FDA approves,

Amerika Gıda ve İlaç Dairesi onayladıktan sonra,

the next step is the clinical development

bir sonraki adım klinik geliştirme

or clinical trials, testing in humans, which is a three-phase process.

ya da klinik deneyler, insanlarda test etme, üç aşamalı bir süreç.

Phase one starts with a small group of people,

Birinci aşama, genellikle 100′den az sağlıklı yetişkinden

usually less than 100 very healthy adults.

oluşan küçük bir grup insanla başlar.

By phase three,

Üçüncü aşamaya gelindiğinde,

researchers are working with thousands or even tens of thousands of people.

araştırmacılar binlerce hatta on binlerce insanla çalışmakta.

Because of the urgency of COVID-19,

COVID-19′un aciliyeti nedeniyle,

researchers save time by overlapping these phases,

araştırmacılar bu aşamaları üst üste bindirerek ve her aşamadan elde edilen

using early data from each phase to design for the next.

erken verileri bir sonrakini tasarlamak için kullanarak zaman kazanıyor.

In other words, no steps were skipped.

Başka bir deyişle, hiçbir adım atlanmadı.

Now, it's true that clinical trials for the COVID-19 vaccines

Şimdi, COVID-19 aşıları için yapılan klinik deneylerin hamile insanları

didn't include pregnant people, and that's not unusual.

içermediği doğru ve bu alışılmadık bir durum değil.

Pregnant people are currently part of a protected class

Hamile insanlar şu anda yeni aşıların ya da yeni ilaçların test

that typically aren't included in testing new vaccines or new drugs.

edilmesine genellikle dahil edilmeyen korumalı bir sınıfın parçası.

I completely understand the worries around this,

Bu konudaki endişeleri tamamen anlıyorum, ancak hayvanlarda test

but remember, testing in animals is a proven way to ensure vaccine safety.

yapmanın aşı güvenliğini sağlamanın kanıtlanmış bir yolu olduğunu unutmayın.

The preclinical data for the COVID-19 mRNA vaccine

COVID-19 mRNA aşısının klinik öncesi verileri,

showed no impact on fertility in animals

hayvanlarda doğurganlık üzerinde, araştırmacıların insanlarda

that would lead researchers to suspect there would be issues with humans.

sorun olabileceğinden şüphelenmelerine yol açacak bir etki göstermedi.

Even after the vaccine has been approved by the FDA

Aşı Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi tarafından onaylandıktan

and made available to the public, there's still work to be done.

ve halka şu bulduktan sonra bile yapılması gereken işler vardır.

These are called phase four trials,

Araştırmacıların ile düzenleme kurumların,

where researchers and regulatory agencies

halkın aşıya uzun vadede nasıl tepki verdiğini

track how the public responds to the vaccine long-term.

takip ettiği bu çalışmalara dördüncü aşama denemeleri denir.

Monitoring side effects,

Yan etkilerin gözlemlenmesi,

collecting and analyzing data from a much wider population.

çok daha geniş bir nüfustan veri toplanması ve analiz edilmesi.

And now we have even more data to reassure us about fertility.

Artık doğurganlık konusunda bizi rahatlatacak daha fazla veriye sahibiz.

After the COVID-19 vaccine was rolled out,

COVID-19 aşısı piyasaya sürüldükten sonra,

there were reports online of people experiencing irregular periods

internette düzensiz adet dönemleri yaşayan ya da adet döngülerinde

or changes in their menstrual cycle.

değişiklikler olan kişilerle ilgili raporlar vardı.

This, understandably, made people nervous about a potential effect on fertility

Bu, açıkça doğurganlık üzerinde potansiyel bir etki ya da aşının

or an unknown effect of the vaccine.

bilinmeyen bir etkisi konusunda endişelendirdi.

We didn't have any data

Elimizde düzensiz

about irregular menstrual cycles from clinical trials to point to,

adet döngülerine ilişkin klinik çalışmalardan elde edilmiş herhangi

and that is problematic.

bir veri yoktu ve bu sorunlu bir durumdu.

But given the rush to get the data,

Ancak verileri elde etmek için acele edildiği düşünüldüğünde,

it would have been hard to collect

toplanması zor olurdu,

because people would have had to track cycles before the vaccine.

çünkü insanların aşıdan önceki döngülerini takip etmeleri gerekirdi.

Differences people notice in their menstrual cycles are valid,

İnsanların adet döngülerinde fark ettikleri farklılıklar geçerli

and it's scary and uncertain to notice a change in our bodies.

ve vücudumuzda bir değişiklik fark etmek korkutucu ve belirsiz.

And because the endometrium,

Çünkü adet döneminde dökülen

the lining of the uterus that sheds during a period,

rahmin iç tabakası olan endometrium, bağışıklık

is part of our immune system,

sistemimizin bir parçası.

it is theoretically possible a vaccine could have a temporary effect

Bir aşının bazı kişilerde lenf düğümlerinde geçici şişmeye

in the same way a vaccine causes temporary swelling in the lymph nodes

ya da geçici ateşe neden olması gibi, bir aşının da geçici bir etkiye

for some people

sahip olması

or a temporary fever.

teorik olarak mümkün.

Researchers responded to the concerns raised online

Araştırmacılar internette dile getirilen

and looked into data from almost 4,000 people

endişelere yanıt vererek, bir uygulama kullanarak adet döngülerini

who tracked their cycles using an app

takip eden yaklaşık 4.000 kişinin verilerini

and compared data from the vaccinated group

inceledi ve aşı olan grupla aşı olmayanların

to those who didn't get vaccinated.

verilerini karşılaştırdı.

On average,

Ortalama olarak,

the menstrual cycles of people who were vaccinated

aşı olan kişilerin adet döngülerinin uzunluğu

varied in length by less than one day,

bir günden daha az farklılık göstermiş olup

which is interesting but not medically significant

ki bu durum ilginç olmakla birlikte, normal adet döngüleri

since normal menstrual cycles vary by up to seven days each cycle.

her döngüde yedi güne kadar değiştiği için tıbbi açıdan önemli değil.

The only group that was more likely to show a meaningful difference

Adet döngüsü uzunluklarında anlamlı bir farklılık gösterme olasılığı

in their menstrual cycle length

daha yüksek olan tek grup,

were those who received two doses of the vaccine in one cycle.

bir döngüde iki doz aşı alanlar olmuştur.

Even then, what they observed was temporary.

O zaman bile, gözlemledikleri şey geçiciydi.

Their cycles went back to normal within three cycles.

Döngüleri üç döngü içinde normale döndü.

And we've continued to gather data.

Veri toplamaya devam ettik.

We now see the importance of vaccination for those who are pregnant

COVID-19 ile hamilelikte ölüm riski yüzde 1,6 olduğundan dolayı

as the risk of mortality in pregnancy with COVID-19 is 1.6 percent.

artık hamile olanlar için aşılamanın önemini görüyoruz.

That's 22 times higher than the risk of mortality in pregnancy

Bu, COVID-19 olmayanların hamilelikte ölüm riskinden

for those without COVID.

22 kat daha yüksek.

And unvaccinated mothers

Aşılanmamış anneler

and pregnant people who do get COVID-19

ve COVID-19′a yakalanan hamile kişilerin

have a much higher chance of being admitted to the intensive care unit.

yoğun bakım ünitesine kabul edilme şansı çok daha yüksek.

We also now have data showing

Ayrıca, hamilelik sırasında aşılanan

that infants from people vaccinated during pregnancy

kişilerin bebeklerinin, onları COVID-19′dan korumaya yardımcı olacak

do have antibodies to help protect them from COVID-19.

antikorlara sahip olduğunu gösteren verilerimiz mevcut.

If your goal is a healthy pregnancy,

Amacınız sağlıklı bir hamilelikse,

one of the best ways to achieve that is by getting vaccinated.

bunu başarmanın en iyi yollarından biri aşı olmak.

And we can have confidence

COVID-19 aşılarının

that the COVID-19 vaccines have been rigorously tested

özenle test edildiğinden

and are being closely followed.

ve yakından takip edildiğinden emin olabiliriz.