Why curiosity is the key to science and medicine | Kevin B. Jones

71,292 views ・ 2017-01-11

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

00:00
Translator: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz
0
0
7000
Tłumaczenie: Bartosz Maryjka Korekta: Mateusz Radziwonowicz
00:12
Science.
1
12840
1200
Nauka.
00:14
The very word for many of you conjures unhappy memories of boredom
2
14760
3416
Słowo, które u wielu z was przywołuje nieprzyjemne wspomnienia
00:18
in high school biology or physics class.
3
18200
2896
z nudnych lekcji biologii i fizyki w szkole.
00:21
But let me assure that what you did there
4
21120
3096
Gwarantuję wam jednak, że wszystko, co robiliście na lekcjach,
00:24
had very little to do with science.
5
24240
2176
miało niewiele wspólnego z prawdziwą nauką.
00:26
That was really the "what" of science.
6
26440
2296
Rozmyślaliście głównie nad tym, czym jest nauka.
00:28
It was the history of what other people had discovered.
7
28760
2720
Zajmowaliście się historią czegoś, co zostało już odkryte.
00:32
What I'm most interested in as a scientist
8
32720
2336
Natomiast mnie, jako naukowca, interesuje najbardziej, jak naukę tworzyć.
00:35
is the "how" of science.
9
35080
2136
00:37
Because science is knowledge in process.
10
37240
3816
Ponieważ nauka ciągle się tworzy.
00:41
We make an observation, guess an explanation for that observation,
11
41080
3456
Tworzymy obserwacje, opracowujemy wyjaśnienia tych obserwacji
00:44
and then make a prediction that we can test
12
44560
2056
i wtedy tworzymy przewidywania, które badamy
00:46
with an experiment or other observation.
13
46640
1920
poprzez eksperymenty lub inne obserwacje.
00:49
A couple of examples.
14
49080
1336
Kilka przykładów.
00:50
First of all, people noticed that the Earth was below, the sky above,
15
50440
3576
Na początku ludzie dostrzegli, że Ziemia jest poniżej, niebo powyżej nas,
00:54
and both the Sun and the Moon seemed to go around them.
16
54040
3880
a zarówno Słońce i Księżyc wydawały się krążyć dookoła.
00:58
Their guessed explanation
17
58720
1536
Wymyślali wyjaśnienia, że Ziemia musi być centrum wszechświata.
01:00
was that the Earth must be the center of the universe.
18
60280
3080
01:04
The prediction: everything should circle around the Earth.
19
64240
3200
Przewidywania: wszystko powinno krążyć wokół Ziemi.
01:08
This was first really tested
20
68120
1656
Pierwszy prawdziwy test odbył się,
01:09
when Galileo got his hands on one of the first telescopes,
21
69800
2816
gdy Galileusz wziął w swoje ręce jeden z pierwszych teleskopów,
01:12
and as he gazed into the night sky,
22
72640
2376
i nocą, przyglądając się niebu,
01:15
what he found there was a planet, Jupiter,
23
75040
3696
odkrył planetę Jowisz,
01:18
with four moons circling around it.
24
78760
4000
która miała cztery księżyce krążące dookoła niej.
01:23
He then used those moons to follow the path of Jupiter
25
83760
4376
Potem wykorzystał te księżyce, by śledzić tor, którym podążał Jowisz,
01:28
and found that Jupiter also was not going around the Earth
26
88160
3736
i odkrył, że również Jowisz nie krążył dookoła Ziemi,
01:31
but around the Sun.
27
91920
1960
ale dookoła Słońca.
01:35
So the prediction test failed.
28
95160
2280
Więc wcześniejsze przewidywania były nieudane.
01:38
And this led to the discarding of the theory
29
98400
2096
Doprowadziło to do odrzucenia teorii, że Ziemia jest centrum wszechświata.
01:40
that the Earth was the center of the universe.
30
100520
2176
01:42
Another example: Sir Isaac Newton noticed that things fall to the Earth.
31
102720
4096
Kolejny przykład: Isaac Newton dostrzegł, że przedmioty spadają na Ziemię.
01:46
The guessed explanation was gravity,
32
106840
2920
Jako wyjaśnienie wymyślono grawitację,
01:50
the prediction that everything should fall to the Earth.
33
110520
3136
a przewidywania głosiły, że wszystko powinno spadać na Ziemię.
01:53
But of course, not everything does fall to the Earth.
34
113680
3560
Ale oczywiście, nie wszystko spada na Ziemię.
01:58
So did we discard gravity?
35
118200
1560
Czy jednak odrzucamy grawitację?
02:00
No. We revised the theory and said, gravity pulls things to the Earth
36
120920
4416
Nie. Ulepszyliśmy teorię, mówiąc: grawitacja przyciąga przedmioty do Ziemi,
02:05
unless there is an equal and opposite force in the other direction.
37
125360
4200
jeżeli nie oddziałuje na nie siła równa lub przeciwna płynąca z innego kierunku.
02:10
This led us to learn something new.
38
130160
2160
To doprowadziło nas do czegoś nowego.
02:12
We began to pay more attention to the bird and the bird's wings,
39
132920
3256
Zaczęliśmy przywiązywać większą uwagę do ptaków oraz ich skrzydeł,
02:16
and just think of all the discoveries
40
136200
2376
i wystarczy pomyśleć o wszystkich odkryciach,
02:18
that have flown from that line of thinking.
41
138600
2039
których dokonaliśmy w trakcie rozmyślania o nich.
02:21
So the test failures, the exceptions, the outliers
42
141639
5137
Wszystkie niepowodzenia, testy, przewidywania i inne nietypowe kwestie
02:26
teach us what we don't know and lead us to something new.
43
146800
4560
uczą nas tego, czego nie wiemy i doprowadzają do zupełnie nowych odkryć.
02:32
This is how science moves forward. This is how science learns.
44
152000
3200
W ten sposób nauka rozwija się i uczy.
02:35
Sometimes in the media, and even more rarely,
45
155840
2256
Czasami w mediach jakiś naukowiec mówi o rzeczach,
02:38
but sometimes even scientists will say
46
158120
2416
02:40
that something or other has been scientifically proven.
47
160560
2760
które zostały udowodnione naukowo.
02:43
But I hope that you understand that science never proves anything
48
163880
4576
Ale mam nadzieję, że rozumiecie, że nauka nigdy nie będzie w stanie
02:48
definitively forever.
49
168480
1880
udowodnić czegoś ostatecznie i definitywnie.
02:51
Hopefully science remains curious enough
50
171520
3816
Mam nadzieję, że nauka pozostaje wystarczająco ciekawa,
02:55
to look for
51
175360
1416
by poszukiwać,
02:56
and humble enough to recognize
52
176800
1976
i jest wystarczająco czuła,
02:58
when we have found
53
178800
1496
by rozpoznać, kiedy docieramy
03:00
the next outlier,
54
180320
1696
do następnej nietypowej kwestii,
03:02
the next exception,
55
182040
1496
do następnego wyjątku,
03:03
which, like Jupiter's moons,
56
183560
2296
który jak księżyce Jowisza,
03:05
teaches us what we don't actually know.
57
185880
2600
nauczy nas tego, czego jeszcze nie wiemy.
03:09
We're going to change gears here for a second.
58
189160
2536
Zmienimy na chwilę tryb.
03:11
The caduceus, or the symbol of medicine,
59
191720
1936
Kaduceusz, znany symbol medycyny,
03:13
means a lot of different things to different people,
60
193680
2456
ma wiele znaczeń wśród różnych ludzi,
ale większość publicznych dyskusji medycznych
03:16
but most of our public discourse on medicine
61
196160
2256
03:18
really turns it into an engineering problem.
62
198440
2776
faktycznie zmienia to w problem inżynieryjny.
03:21
We have the hallways of Congress,
63
201240
1736
W korytarzach Kongresu i salach konferencyjnych firm ubezpieczeniowych
03:23
and the boardrooms of insurance companies that try to figure out how to pay for it.
64
203000
4000
próbują wymyślić, jak za to płacić.
03:27
The ethicists and epidemiologists
65
207680
1616
Etycy i epidemiolodzy
03:29
try to figure out how best to distribute medicine,
66
209320
2696
próbują wymyślić, jak najlepiej rozprowadzać lekarstwa,
03:32
and the hospitals and physicians are absolutely obsessed
67
212040
2656
a szpitale i lekarze mają obsesję ze swoimi protokołami i listami kontrolnymi,
03:34
with their protocols and checklists,
68
214720
1936
03:36
trying to figure out how best to safely apply medicine.
69
216680
3536
próbując wymyślić, jak najbezpieczniej aplikować leki.
03:40
These are all good things.
70
220240
2120
To wszystko jest dobre.
03:42
However, they also all assume
71
222960
2736
Jednak to wszystko również przyjmuje,
03:45
at some level
72
225720
1976
w pewnym sensie,
03:47
that the textbook of medicine is closed.
73
227720
2520
że podręcznik medycyny jest już zamknięty.
03:51
We start to measure the quality of our health care
74
231160
2496
Zaczynamy mierzyć jakość naszej opieki zdrowotnej
03:53
by how quickly we can access it.
75
233680
2536
w kwestii szybkości dostępu do niej.
03:56
It doesn't surprise me that in this climate,
76
236240
2096
Nie dziwi mnie to w obecnych czasach.
03:58
many of our institutions for the provision of health care
77
238360
2816
Wiele instytucji świadczących opiekę zdrowotną
04:01
start to look a heck of a lot like Jiffy Lube.
78
241200
2496
zaczyna wyglądać jak serwisy samochodowe Jiffy Lube.
04:03
(Laughter)
79
243720
2576
(Śmiech)
04:06
The only problem is that when I graduated from medical school,
80
246320
3936
Problem w tym, że kończąc szkołę medyczną,
04:10
I didn't get one of those little doohickeys
81
250280
2056
nie dostałem żadnego z tych dziwnych przyrządów,
04:12
that your mechanic has to plug into your car
82
252360
2376
które mechanik podłącza do samochodu,
04:14
and find out exactly what's wrong with it,
83
254760
2376
by zobaczyć, gdzie leży problem,
04:17
because the textbook of medicine
84
257160
2096
ponieważ podręcznik medycyny
04:19
is not closed.
85
259280
1520
nie jest ostatecznie zamknięty.
04:21
Medicine is science.
86
261320
1840
Medycyna jest nauką.
04:23
Medicine is knowledge in process.
87
263560
2680
Wiedzą, która wciąż się tworzy.
04:27
We make an observation,
88
267280
1376
Prowadzimy obserwacje,
04:28
we guess an explanation of that observation,
89
268680
2135
opracowujemy ich wyjaśnienia
04:30
and then we make a prediction that we can test.
90
270839
2617
i wtedy tworzymy przewidywania, które badamy.
04:33
Now, the testing ground of most predictions in medicine
91
273480
3576
Większość przewidywań w medycynie
jest testowanych i badanych na podłożu populacji.
04:37
is populations.
92
277080
1536
04:38
And you may remember from those boring days in biology class
93
278640
3576
Może jeszcze pamiętacie z tych nudnych lekcji biologii w szkole,
04:42
that populations tend to distribute
94
282240
2176
że populacje mają tendencję do rozkładu wokół średniej,
04:44
around a mean
95
284440
1216
04:45
as a Gaussian or a normal curve.
96
285680
1856
jako rozkład normalny lub rozkład Gaussa.
04:47
Therefore, in medicine,
97
287560
1656
Dlatego w medycynie,
04:49
after we make a prediction from a guessed explanation,
98
289240
3216
gdy tworzymy przewidywania z wcześniej wymyślonych wyjaśnień,
04:52
we test it in a population.
99
292480
1880
później testujemy to na ludziach.
04:55
That means that what we know in medicine,
100
295320
2936
To znaczy, że wszystko co wiemy o medycynie,
04:58
our knowledge and our know-how,
101
298280
2256
nasza wiedza teoretyczna i praktyczna,
05:00
comes from populations
102
300560
2256
pochodzi od ludzi,
05:02
but extends only as far
103
302840
2776
jednak ciągnie się tylko do momentu,
05:05
as the next outlier,
104
305640
1736
gdy kolejne nietypowe kwestie,
05:07
the next exception,
105
307400
1216
kolejne wyjątki,
05:08
which, like Jupiter's moons,
106
308640
1736
które jak księżyce Jowisza,
05:10
will teach us what we don't actually know.
107
310400
2400
nauczą nas tego, czego jeszcze nie wiemy.
05:14
Now, I am a surgeon
108
314080
1336
Jestem chirurgiem,
05:15
who looks after patients with sarcoma.
109
315440
2416
zajmuję się ludźmi cierpiącymi na mięsaka.
05:17
Sarcoma is a very rare form of cancer.
110
317880
2200
To bardzo rzadki rodzaj raka.
05:20
It's the cancer of flesh and bones.
111
320720
2040
Nowotwór tkanek miękkich oraz kości.
05:23
And I would tell you that every one of my patients is an outlier,
112
323240
4336
Każdy z moich pacjentów jest nietypowym przypadkiem,
05:27
is an exception.
113
327600
1200
każdy jest wyjątkiem.
05:30
There is no surgery I have ever performed for a sarcoma patient
114
330000
3216
Nigdy nie przeprowadziłem operacji na pacjencie z mięsakiem
05:33
that has ever been guided by a randomized controlled clinical trial,
115
333240
4256
poddawanemu randomizowanym badaniom klinicznym,
05:37
what we consider the best kind of population-based evidence in medicine.
116
337520
3720
uważanym za najlepsze źródła danych medycznych bazujących na populacji.
05:42
People talk about thinking outside the box,
117
342400
2296
Ludzie mówią o nieszablonowym myśleniu,
05:44
but we don't even have a box in sarcoma.
118
344720
2736
ale nigdy nie mieliśmy żadnych szablonów w walce z mięsakiem.
05:47
What we do have as we take a bath in the uncertainty
119
347480
3336
Jedyne co mamy w tej kąpieli niepewności,
05:50
and unknowns and exceptions and outliers that surround us in sarcoma
120
350840
4136
niewiadomych, wyjątków i nietypowych kwestii otaczających nas w tej walce,
to łatwy dostęp do dwóch, moim zdaniem, najważniejszych wartości
05:55
is easy access to what I think are those two most important values
121
355000
4536
05:59
for any science:
122
359560
1536
dla każdej nauki.
06:01
humility and curiosity.
123
361120
2200
Pokory i ciekawości.
06:04
Because if I am humble and curious,
124
364000
2296
Dlatego, że jestem pokorny i ciekawski,
06:06
when a patient asks me a question,
125
366320
2296
gdy pacjent zadaje mi pytanie,
06:08
and I don't know the answer,
126
368640
1440
a ja nie znam odpowiedzi,
06:10
I'll ask a colleague
127
370920
1216
idę i pytam kolegów,
06:12
who may have a similar albeit distinct patient with sarcoma.
128
372160
3016
którzy mogą mieć styczność z podobnym przypadkiem.
06:15
We'll even establish international collaborations.
129
375200
2696
Czasami nawet nawiązujemy międzynarodową współpracę.
06:17
Those patients will start to talk to each other through chat rooms
130
377920
3136
Pacjenci zaczynają rozmawiać z innymi ludźmi na konferencjach
06:21
and support groups.
131
381080
1200
i w grupach wsparcia.
06:22
It's through this kind of humbly curious communication
132
382800
3576
Poprzez taką współpracę pełną pokory i ciekawości,
06:26
that we begin to try and learn new things.
133
386400
3560
zaczynamy próbować i uczymy się nowych rzeczy.
06:31
As an example, this is a patient of mine
134
391240
2056
Na przykład to jest mój pacjent,
06:33
who had a cancer near his knee.
135
393320
1680
który miał raka w okolicach kolana.
06:35
Because of humbly curious communication
136
395480
2376
Dzięki działaniom prowadzonym z pokorą i ciekawością
06:37
in international collaborations,
137
397880
2096
w czasie współpracy międzynarodowej,
zmieniliśmy pierwotne przeznaczenie kostki tak, by służyła jako kolano,
06:40
we have learned that we can repurpose the ankle to serve as the knee
138
400000
4536
06:44
when we have to remove the knee with the cancer.
139
404560
2256
gdy trzeba było usunąć kolano objęte nowotworem.
06:46
He can then wear a prosthetic and run and jump and play.
140
406840
2840
W konsekwencji pacjent może założyć protezę i biegać, skakać oraz grać.
06:50
This opportunity was available to him
141
410360
3016
Ta szansa była możliwa dla niego
06:53
because of international collaborations.
142
413400
2776
dzięki międzynarodowej współpracy.
06:56
It was desirable to him
143
416200
1696
Chciał tego,
06:57
because he had contacted other patients who had experienced it.
144
417920
2960
ponieważ miał kontakt z innymi pacjentami, którzy tego doświadczyli.
07:01
And so exceptions and outliers in medicine
145
421920
4056
A więc wyjątki i nietypowe kwestie w medycynie
uczą nas, czego jeszcze nie wiemy, jak i prowadzą do całkiem nowych rzeczy.
07:06
teach us what we don't know, but also lead us to new thinking.
146
426000
3960
07:11
Now, very importantly,
147
431080
1856
Teraz coś bardzo ważnego.
07:12
all the new thinking that outliers and exceptions lead us to in medicine
148
432960
3856
Wszystkie nietypowe sprawy prowadzą nas do nowego punktu.
07:16
does not only apply to the outliers and exceptions.
149
436840
3360
Nie jest to związane jedynie z medycyną.
07:20
It is not that we only learn from sarcoma patients
150
440920
3176
Nie jest to coś, co poznajemy jedynie
07:24
ways to manage sarcoma patients.
151
444120
1960
podczas doglądania pacjentów cierpiących na mięsaka.
07:26
Sometimes, the outliers
152
446920
2056
Czasami kwestie nietypowe
i wyjątki,
07:29
and the exceptions
153
449000
1696
07:30
teach us things that matter quite a lot to the general population.
154
450720
3240
uczą nas rzeczy bardzo ważnych dla całej ludzkości.
07:35
Like a tree standing outside a forest,
155
455360
1856
Jak drzewa stojące na skraju lasu,
07:37
the outliers and the exceptions draw our attention
156
457240
4016
kwestie nietypowe i wyjątki zwracają naszą uwagę
07:41
and lead us into a much greater sense of perhaps what a tree is.
157
461280
4336
i prowadzą nas do znacznie większego poczucia, czym jest drzewo.
07:45
We often talk about losing the forests for the trees,
158
465640
2496
Często skupiamy się na problemie dotyczącym całości,
nie dostrzegając jednostek,
07:48
but one also loses a tree
159
468160
1816
07:50
within a forest.
160
470000
1520
które ją tworzą.
Ale drzewa stojące samotnie
07:53
But the tree that stands out by itself
161
473000
1856
07:54
makes those relationships that define a tree,
162
474880
2896
tworzą relacje definiujące drzewo,
07:57
the relationships between trunk and roots and branches,
163
477800
3816
relacje pomiędzy pniem, korzeniami i gałęziami,
08:01
much more apparent.
164
481640
1240
w bardziej widoczny sposób.
08:03
Even if that tree is crooked
165
483360
1696
Nawet jeśli drzewo jest przekrzywione
08:05
or even if that tree has very unusual relationships
166
485080
2976
bądź tworzy bardzo niecodzienne relacje
08:08
between trunk and roots and branches,
167
488080
2296
pomiędzy pniem, korzeniami i gałęziami,
08:10
it nonetheless draws our attention
168
490400
2696
mimo wszystko przyciąga naszą uwagę
08:13
and allows us to make observations
169
493120
1896
i pozwala na tworzenie obserwacji,
08:15
that we can then test in the general population.
170
495040
2240
które będzie można testować na całej populacji.
08:18
I told you that sarcomas are rare.
171
498000
1976
Mówiłem wam, że mięsak występuje rzadko.
Stanowi około jednego procenta wszystkich nowotworów.
08:20
They make up about one percent of all cancers.
172
500000
2640
08:23
You also probably know that cancer is considered a genetic disease.
173
503280
3960
Wiecie również, że nowotwory są uznane za choroby genetyczne.
08:27
By genetic disease we mean that cancer is caused by oncogenes
174
507840
3336
Mówiąc choroby genetyczne, rozumiemy, że rak jest powodowany przez onkogeny
08:31
that are turned on in cancer
175
511200
1376
zmieniające się w nowotwór,
08:32
and tumor suppressor genes that are turned off to cause cancer.
176
512600
3040
i antyonkogeny, które przestają funkcjonować, powodując raka.
08:36
You might think that we learned about oncogenes
177
516160
2416
Możecie pomyśleć, że uczymy się o onkogenach
08:38
and tumor suppressor genes from common cancers
178
518600
2216
oraz antyonkogenach z najczęstszych nowotworów,
08:40
like breast cancer and prostate cancer
179
520840
1976
takich jak rak piersi, prostaty czy płuc,
08:42
and lung cancer,
180
522840
1496
08:44
but you'd be wrong.
181
524360
1199
lecz to błąd.
08:46
We learned about oncogenes and tumor suppressor genes
182
526000
2895
Dowiedzieliśmy się czegoś o onkogenach i antyonkogenach
08:48
for the first time
183
528919
1216
po raz pierwszy
08:50
in that itty-bitty little one percent of cancers called sarcoma.
184
530159
3441
z tego malutkiego procenta nowotworów nazywanego mięsakami.
08:54
In 1966, Peyton Rous got the Nobel Prize
185
534760
2576
W 1966 roku Peyton Rous dostał Nagrodę Nobla
08:57
for realizing that chickens
186
537360
2016
za odkrycie, że kurczaki
08:59
had a transmissible form of sarcoma.
187
539400
3120
są nosicielami zakaźnej postaci mięsaka.
09:03
Thirty years later, Harold Varmus and Mike Bishop discovered
188
543260
2836
Trzydzieści lat później Harold Varmus i Michael Bishop odkryli,
09:06
what that transmissible element was.
189
546120
2536
czym był ten zakaźny element.
09:08
It was a virus
190
548680
1576
To był wirus
09:10
carrying a gene,
191
550280
1416
przenoszący geny,
09:11
the src oncogene.
192
551720
1440
onkogeny SRC.
09:13
Now, I will not tell you that src is the most important oncogene.
193
553880
3656
Nie powiem wam, że SRC jest najważniejszym onkogenem,
09:17
I will not tell you
194
557560
1216
nie powiem wam,
09:18
that src is the most frequently turned on oncogene in all of cancer.
195
558800
3496
że SRC jest najczęściej uaktywniającym się onkogenem we wszystkich rodzajach raka.
09:22
But it was the first oncogene.
196
562320
2440
Ale to był pierwszy onkogen.
09:25
The exception, the outlier
197
565960
2336
Wyjątek, coś nietypowego,
09:28
drew our attention and led us to something
198
568320
2520
co zwróciło naszą uwagę i doprowadziło do czegoś,
09:31
that taught us very important things about the rest of biology.
199
571520
4040
co nauczyło nas bardzo ważnych rzeczy na na temat innych stron biologii.
09:36
Now, TP53 is the most important tumor suppressor gene.
200
576880
4096
Białko p53 jest najważniejszym antyonkogenem,
który przestaje funkcjonować
09:41
It is the most frequently turned off tumor suppressor gene
201
581000
2736
09:43
in almost every kind of cancer.
202
583760
1800
w prawie każdym rodzaju nowotworów.
09:46
But we didn't learn about it from common cancers.
203
586360
2296
Nie nauczyły nas tego najpopularniejsze nowotwory.
09:48
We learned about it when doctors Li and Fraumeni
204
588680
2416
Dowiedzieliśmy się tego, gdy doktorzy Li i Fraumeni,
09:51
were looking at families,
205
591120
1576
przyglądali się pewnym rodzinom
09:52
and they realized that these families
206
592720
2016
i zdali sobie sprawę, że u nich
09:54
had way too many sarcomas.
207
594760
2520
mięsak występuje zbyt często.
09:57
I told you that sarcoma is rare.
208
597920
1776
Jak mówiłem, mięsak jest bardzo rzadki.
09:59
Remember that a one in a million diagnosis,
209
599720
3176
Pamiętajcie, że jeśli diagnoza pojawiająca się raz na milion,
10:02
if it happens twice in one family,
210
602920
2136
zostanie postawiona dwa razy w jednej rodzinie,
10:05
is way too common in that family.
211
605080
2400
jest to zbyt częste.
10:08
The very fact that these are rare
212
608640
2696
Fakt, że występuje to rzadko,
10:11
draws our attention
213
611360
1440
zwrócił naszą uwagę
10:13
and leads us to new kinds of thinking.
214
613760
2240
i doprowadził nas do nowej drogi myślenia.
10:17
Now, many of you may say,
215
617480
1456
Wielu z was może stwierdzić,
10:18
and may rightly say,
216
618960
1536
stwierdzić poprawnie,
10:20
that yeah, Kevin, that's great,
217
620520
1896
że tak, Kevin, to świetnie,
10:22
but you're not talking about a bird's wing.
218
622440
2056
ale nie mówisz o ptasich skrzydłach.
10:24
You're not talking about moons floating around some planet Jupiter.
219
624520
3480
Nie mówisz o księżycach krążących dookoła Jowisza.
10:28
This is a person.
220
628520
1536
To jest człowiek.
Wszystkie nietypowe kwestie, wyjątki, mogą doprowadzić do postępów nauki,
10:30
This outlier, this exception, may lead to the advancement of science,
221
630080
3256
10:33
but this is a person.
222
633360
1200
ale to jest człowiek.
10:36
And all I can say
223
636280
1616
Mogę jedynie powiedzieć,
10:37
is that I know that all too well.
224
637920
2360
że wiem to aż za dobrze.
10:41
I have conversations with these patients with rare and deadly diseases.
225
641760
3400
Przeprowadzam rozmowy z pacjentami cierpiącymi na rzadkie i zabójcze choroby.
10:45
I write about these conversations.
226
645800
1936
Piszę o tych rozmowach.
10:47
These conversations are terribly fraught.
227
647760
2296
Są one niemożliwie przeładowane.
10:50
They're fraught with horrible phrases
228
650080
1816
Strasznymi zwrotami typu:
10:51
like "I have bad news" or "There's nothing more we can do."
229
651920
3240
"Mam złe wieści" albo: "Nic więcej nie możemy zrobić."
10:55
Sometimes these conversations turn on a single word:
230
655760
3200
Czasami te rozmowy nakręca jedno słowo.
10:59
"terminal."
231
659760
1200
"Nieuleczalny".
11:04
Silence can also be rather uncomfortable.
232
664920
2920
Cisza może być równie kłopotliwa.
11:09
Where the blanks are in medicine
233
669360
2576
Gdy w medycynie mamy puste pola,
11:11
can be just as important
234
671960
1856
to może być tak samo ważne,
11:13
as the words that we use in these conversations.
235
673840
2240
jak słowa, których używamy w tych rozmowach.
11:17
What are the unknowns?
236
677080
1536
Czym są niewiadome?
11:18
What are the experiments that are being done?
237
678640
2200
Czym są eksperymenty, które są przeprowadzane?
11:21
Do this little exercise with me.
238
681680
1696
Zróbcie ze mną łatwe ćwiczenie.
11:23
Up there on the screen, you see this phrase, "no where."
239
683400
3216
Na ekranie widzicie angielskie wyrażenie "no where" [nigdzie].
11:26
Notice where the blank is.
240
686640
1280
Zauważcie, gdzie jest wolne pole.
11:28
If we move that blank one space over
241
688680
3200
Jeśli przesuniemy wolne pole o jedno miejsce
11:32
"no where"
242
692640
1576
"no where" [nigdzie]
11:34
becomes "now here,"
243
694240
2696
staje się "now here" [teraz, tutaj].
11:36
the exact opposite meaning,
244
696960
1896
Przyjmuje zupełnie przeciwne znaczenie,
11:38
just by shifting the blank one space over.
245
698880
2200
wyłącznie dzięki przesunięciu pustego pola o jedno miejsce.
11:43
I'll never forget the night
246
703680
1576
Nigdy nie zapomnę nocy,
11:45
that I walked into one of my patients' rooms.
247
705280
2240
gdy wszedłem do pokoju jednego z moich pacjentów.
11:48
I had been operating long that day
248
708280
1656
W tym dniu miałem długą operację,
11:49
but I still wanted to come and see him.
249
709960
2016
ale wciąż chciałem iść i go zobaczyć.
Był to chłopiec, u którego zdiagnozowałem raka kości kilka dni wcześniej.
11:52
He was a boy I had diagnosed with a bone cancer a few days before.
250
712000
3200
11:55
He and his mother had been meeting with the chemotherapy doctors
251
715840
3056
Wcześniej on i jego mama mieli spotkanie z lekarzem od chemioterapii
11:58
earlier that day,
252
718920
1216
i został przyjęty do szpitala, by ją rozpocząć.
12:00
and he had been admitted to the hospital to begin chemotherapy.
253
720160
2976
12:03
It was almost midnight when I got to his room.
254
723160
2176
Dochodziła północ, gdy dotarłem do jego pokoju.
12:05
He was asleep, but I found his mother
255
725360
2176
Spał, ale znalazłem jego matkę,
12:07
reading by flashlight
256
727560
1576
która czytała coś obok jego łóżka przy świetle latarki.
12:09
next to his bed.
257
729160
1456
12:10
She came out in the hall to chat with me for a few minutes.
258
730640
2800
Wyszła na korytarz, by pomówić ze mną przez chwilę.
12:14
It turned out that what she had been reading
259
734280
2096
Okazało się, że to, co czytała,
było protokołem, który lekarz chemioterapii dał jej tego dnia.
12:16
was the protocol that the chemotherapy doctors
260
736400
2176
12:18
had given her that day.
261
738600
1240
12:20
She had memorized it.
262
740200
1240
Nauczyła się go na pamięć.
12:23
She said, "Dr. Jones, you told me
263
743200
3536
Powiedziała: "Doktorze Jones, mówił pan,
12:26
that we don't always win
264
746760
2176
że nie zawsze wygrywamy
12:28
with this type of cancer,
265
748960
1280
z tym rodzajem nowotworu,
12:31
but I've been studying this protocol, and I think I can do it.
266
751680
3480
ale przestudiowałam ten protokół i myślę, że mogę to zrobić.
12:35
I think I can comply with these very difficult treatments.
267
755960
3576
Myślę, że mogę przystosować się do tej trudnej kuracji.
12:39
I'm going to quit my job. I'm going to move in with my parents.
268
759560
2976
Porzucę pracę. Zamieszkam z rodzicami.
12:42
I'm going to keep my baby safe."
269
762560
1960
Sprawię, że moje dziecko będzie bezpieczne."
12:47
I didn't tell her.
270
767320
1200
Nic nie powiedziałem.
12:49
I didn't stop to correct her thinking.
271
769840
2920
Nie przerywałem, nie próbowałem wyprowadzić z błędu.
12:53
She was trusting in a protocol
272
773680
2256
Wierzyła w protokół,
12:55
that even if complied with,
273
775960
3216
który nawet będąc przestrzeganym,
12:59
wouldn't necessarily save her son.
274
779200
2400
nie doprowadziłby do uratowania jej syna.
13:03
I didn't tell her.
275
783960
1200
Nie powiedziałem jej.
13:06
I didn't fill in that blank.
276
786360
1400
Nie zapełniłem tego pustego pola.
13:09
But a year and a half later
277
789080
1976
Półtora roku później
13:11
her boy nonetheless died of his cancer.
278
791080
2720
jej syn mimo wszystko zmarł.
13:15
Should I have told her?
279
795400
1320
Czy powinienem był jej powiedzieć?
13:17
Now, many of you may say, "So what?
280
797360
2256
Teraz wielu z was może powiedzieć: "No i co?
13:19
I don't have sarcoma.
281
799640
1256
Nie mam mięsaka.
13:20
No one in my family has sarcoma.
282
800920
1896
Nikt w mojej rodzinie nie ma mięsaka.
13:22
And this is all fine and well,
283
802840
1456
Wszystko co mówisz jest ważne,
13:24
but it probably doesn't matter in my life."
284
804320
2696
ale prawdopodobnie nie ma znaczenia w moim życiu."
I prawdopodobnie macie rację.
13:27
And you're probably right.
285
807040
1256
13:28
Sarcoma may not matter a whole lot in your life.
286
808320
2680
Mięsak może nie mieć żadnego znaczenia w waszym życiu.
13:33
But where the blanks are in medicine
287
813040
2336
Ale ma dla was znaczenie tam,
13:35
does matter in your life.
288
815400
1320
gdzie są puste pola w medycynie.
13:38
I didn't tell you one dirty little secret.
289
818520
2296
Nie powiedziałem wam o jednym małym sekrecie.
13:40
I told you that in medicine, we test predictions in populations,
290
820840
4376
Powiedziałem wam, że testujemy nasze przewidywania na ludziach,
13:45
but I didn't tell you,
291
825240
1256
ale nie powiedziałem wam
13:46
and so often medicine never tells you
292
826520
2216
i zazwyczaj nie powie wam tego medycyna,
13:48
that every time an individual
293
828760
2856
że zawsze, gdy jakaś jednostka
13:51
encounters medicine,
294
831640
2096
napotyka lekarstwo,
13:53
even if that individual is firmly embedded in the general population,
295
833760
4040
nawet jeśli ta osoba jest mocno wkomponowana w ogólnej populacji,
13:59
neither the individual nor the physician knows
296
839360
2376
ani ta osoba, ani lekarz nie wiedzą,
14:01
where in that population the individual will land.
297
841760
2680
gdzie ostatecznie dana osoba osadzi się na tle populacji.
14:05
Therefore, every encounter with medicine
298
845040
2696
Dlatego każde spotkanie z medycyną
14:07
is an experiment.
299
847760
1440
jest eksperymentem.
14:09
You will be a subject
300
849920
2016
Będziesz przedmiotem
14:11
in an experiment.
301
851960
1680
eksperymentu.
14:14
And the outcome will be either a better or a worse result for you.
302
854560
4840
I wszystkie wyniki będą dla ciebie korzystne lub szkodliwe.
14:20
As long as medicine works well,
303
860320
2016
Tak długo jak lek działa poprawnie,
14:22
we're fine with fast service,
304
862360
3016
będąc pacjentem jesteśmy raczeni szybkimi odpowiedziami,
14:25
bravado, brimmingly confident conversations.
305
865400
3440
zuchwałymi, pełnymi pewności dyskusjami.
14:29
But when things don't work well,
306
869720
1656
Ale gdy sprawy się komplikują,
14:31
sometimes we want something different.
307
871400
1840
czasami chcemy czegoś innego.
14:34
A colleague of mine removed a tumor from a patient's limb.
308
874520
3280
Mój kolega usunął guz z kończyny pacjenta.
14:38
He was concerned about this tumor.
309
878920
1816
Był zmartwiony tym nowotworem.
14:40
In our physician conferences, he talked about his concern
310
880760
3016
Na naszej lekarskiej konferencji mówił o tym,
14:43
that this was a type of tumor
311
883800
1416
ponieważ był to rodzaj nowotworu,
14:45
that had a high risk for coming back in the same limb.
312
885240
2560
który niósł wysokie ryzyko nawrotu w tej samej kończynie.
14:48
But his conversations with the patient
313
888680
1976
Ale jego rozmowa z pacjentem
14:50
were exactly what a patient might want:
314
890680
2096
była dokładnie taka, jakiej pacjent może chcieć,
14:52
brimming with confidence.
315
892800
1256
przepełniona pewnością.
14:54
He said, "I got it all and you're good to go."
316
894080
3016
Powiedział: "Mam wszystko pod kontrolą, możesz wrócić do domu."
14:57
She and her husband were thrilled.
317
897120
1736
Ona i jej mąż byli zachwyceni.
14:58
They went out, celebrated, fancy dinner, opened a bottle of champagne.
318
898880
4080
Poszli świętować, zjedli dobry obiad, otworzyli butelkę szampana.
15:04
The only problem was a few weeks later,
319
904040
2296
Jednak kilka tygodni później pojawił się problem.
15:06
she started to notice another nodule in the same area.
320
906360
3096
Pacjentka zaczęła dostrzegać kolejne guzki w tej samej okolicy.
15:09
It turned out he hadn't gotten it all, and she wasn't good to go.
321
909480
4136
Okazało się, że nie miał wszystkiego pod kontrolą i nie powinna wracać do domu.
15:13
But what happened at this juncture absolutely fascinates me.
322
913640
2840
Ale to co zdarzyło się w w tym momencie absolutnie mnie zafascynowało.
15:17
My colleague came to me and said,
323
917200
1616
Kolega przyszedł do mnie i zapytał:
15:18
"Kevin, would you mind looking after this patient for me?"
324
918840
2720
"Kevin, czy mógłbyś zająć się tą pacjentką zamiast mnie?"
15:22
I said, "Why, you know the right thing to do as well as I do.
325
922240
3216
Zapytałem: "Dlaczego, wiesz jak to robić tak samo, jak ja.
15:25
You haven't done anything wrong."
326
925480
1616
Nie zrobiłeś nic złego."
15:27
He said, "Please, just look after this patient for me."
327
927120
4480
Powiedział: "Proszę, zrób to dla mnie i zajmij się nią."
15:33
He was embarrassed --
328
933200
1536
Był zakłopotany,
15:34
not by what he had done,
329
934760
1400
nie przez to co zrobił,
15:37
but by the conversation that he had had,
330
937154
1926
ale przez rozmowę, jaką przeprowadził z tą pacjentką,
15:39
by the overconfidence.
331
939760
1440
przez to, że był zbyt pewny siebie.
15:42
So I performed a much more invasive surgery
332
942600
2616
Wykonałem bardziej inwazyjny zabieg chirurgiczny,
15:45
and had a very different conversation with the patient afterwards.
333
945240
3136
a później przeprowadziłem z pacjentką zupełnie inną rozmowę.
Powiedziałem: "Najprawdopodobniej wszystko jest pod kontrolą
15:48
I said, "Most likely I've gotten it all
334
948400
2336
15:50
and you're most likely good to go,
335
950760
2416
i najprawdopodobniej możesz wrócić do domu,
15:53
but this is the experiment that we're doing.
336
953200
3160
ale to czego się podejmujemy jest eksperymentem.
15:57
This is what you're going to watch for.
337
957040
2016
Jest to coś, co musisz obserwować.
15:59
This is what I'm going to watch for.
338
959080
1896
Jest to coś, co ja będę kontrolował.
Będziemy współpracować, by dowiedzieć się, czy przeprowadzony zabieg poskutkuje
16:01
And we're going to work together to find out if this surgery will work
339
961000
3936
16:04
to get rid of your cancer."
340
964960
1320
pozbyciem się tego nowotworu.
16:06
I can guarantee you, she and her husband
341
966920
1936
Gwarantuję wam, że ona i jej mąż
16:08
did not crack another bottle of champagne after talking to me.
342
968880
2920
nie otworzyli kolejnej butelki szampana po rozmowie ze mną.
16:13
But she was now a scientist,
343
973600
2856
Ale od tego momentu ona była naukowcem,
16:16
not only a subject in her experiment.
344
976480
3360
nie tylko przedmiotem eksperymentu.
16:21
And so I encourage you
345
981960
1616
Więc zachęcam was
16:23
to seek humility and curiosity
346
983600
3456
byście żądali pokory i ciekawości
16:27
in your physicians.
347
987080
1200
u swoich lekarzy.
16:28
Almost 20 billion times each year,
348
988760
2976
Nawet dwadzieścia milionów razy każdego roku
16:31
a person walks into a doctor's office,
349
991760
3936
jakaś osoba wchodzi do gabinetu lekarskiego
16:35
and that person becomes a patient.
350
995720
2280
i staje się pacjentem.
16:39
You or someone you love will be that patient sometime very soon.
351
999320
3520
Ty lub ktoś kogo kochasz niedługo będzie jednym z tych pacjentów.
16:43
How will you talk to your doctors?
352
1003840
1640
Jak będziesz rozmawiać ze swoimi lekarzami?
16:46
What will you tell them?
353
1006640
1200
Co będziesz im mówić?
16:48
What will they tell you?
354
1008760
1520
Co oni będą mówić tobie?
16:52
They cannot tell you
355
1012600
2216
Nie mogą wam powiedzieć,
16:54
what they do not know,
356
1014840
1520
czego nie wiedzą,
16:57
but they can tell you when they don't know
357
1017560
3560
ale mogą wam powiedzieć, kiedy czegoś nie wiedzą,
17:02
if only you'll ask.
358
1022280
1360
jeśli tylko zapytacie.
17:04
So please, join the conversation.
359
1024160
2840
Więc proszę, dołączcie do rozmowy.
17:08
Thank you.
360
1028200
1216
Dziękuję.
17:09
(Applause)
361
1029440
2868
(Brawa)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7