Steven Levitt on child carseats

Tłumaczenie: Anna Biernacka-Wierzbicka Korekta: Rysia Wand

Once upon a time, there was a dread disease that afflicted children.

Była sobie raz straszna choroba atakująca dzieci.

And in fact, among all the diseases that existed in this land,

Ze wszystkich chorób dziecięcych w tym kraju

it was the worst. It killed the most children.

zabijała najwięcej dzieci.

And along came a brilliant inventor, a scientist,

Pojawił się genialny naukowiec

who came up with a partial cure for that disease.

który wynalazł metodę częściowego leczenia.

And it wasn't perfect. Many children still died,

Niestety, wiele dzieci nadal umierało,

but it was certainly better than what they had before.

ale sytuacja wyraźnie się polepszyła.

And one of the good things about this cure was that it was free,

Lek szczęśliwie nic nie kosztował

virtually free, and was very easy to use.

i bardzo prosty w użyciu.

But the worst thing about it was that you couldn't use it

Niestety nie było można

on the youngest children, on infants, and on one-year-olds.

stosować go u niemowląt i rocznych dzieci.

And so, as a consequence, a few years later,

Dlatego też kilka lat później

another scientist -- perhaps maybe this scientist

inny naukowiec,

not quite as brilliant as the one who had preceded him,

może nie tak genialny jak poprzedni,

but building on the invention of the first one --

stworzył nowy lek

came up with a second cure.

w oparciu o istniejące lekarstwo.

And the beauty of the second cure for this disease

Nowy lek można było podawać

was that it could be used on infants and one-year-olds.

niemowlętom i rocznym dzieciom.

And the problem with this cure was it was very expensive,

Niestety był on nie tylko drogi,

and it was very complicated to use.

ale też trudny w użyciu.

And although parents tried as hard as they could to use it properly,

Choć rodzice próbowali używać go właściwie,

almost all of them ended up using it wrong in the end.

większości z nich się to nie udawało.

But what they did, of course, since it was so complicated and expensive,

Ponieważ lek był drogi i trudny w użyciu

they only used it on the zero-year-olds and the one-year-olds.

stosowali go tylko u niemowląt i rocznych dzieci.

And they kept on using the existing cure that they had

W przypadku dwulatków i starszych dzieci

on the two-year-olds and up.

korzystali z pierwszego lekarstwa.

And this went on for quite some time. People were happy.

Dosyć długo ludzie byli zadowoleni z dwóch leków.

They had their two cures. Until a particular mother,

Pewnego razu

whose child had just turned two, died of this disease.

zmarło dwuletnie dziecko.

And she thought to herself, "My child just turned two,

Jego matka zastanawiała się:

and until the child turned two, I had always used

zanim dziecko skończyło dwa lata

this complicated, expensive cure, you know, this treatment.

zawsze stosowałam skomplikowany i droższy lek.

And then the child turned two, and I started using

Dopiero po drugich urodzinach

the cheap and easy treatment, and I wonder" --

zmieniłam go na lek tani i łatwy w użyciu".

and she wondered, like all parents who lose children wonder --

Jak każdy rodzic, który stracił dziecko

"if there isn't something that I could have done,

zastanawiała się, czy mogła zapobiec tragedii,

like keep on using that complicated, expensive cure."

np. nadal stosować drogi i skomplikowany lek.

And she told all the other people, and she said,

Podzieliła się tą myślą z innymi.

"How could it possibly be that something

"W jaki sposób coś taniego i prostego

that's cheap and simple works as well as something

może być tak samo skuteczne

that's complicated and expensive?"

jak coś drogiego i skomplikowanego?".

And the people thought, "You know, you're right.

Ludzie przyznali jej rację

It probably is the wrong thing to do to switch

i uznali, że popełniają błąd

and use the cheap and simple solution."

przerzucając się na prostsze i tańsze rozwiązanie.

And the government, they heard her story and the other people,

O tej historii usłyszał rząd

and they said, "Yeah, you're right, we should make a law.

i postanowił wprowadzić nowe prawo

We should outlaw this cheap and simple treatment

zakazujące rodzicom

and not let anybody use this on their children."

korzystania z taniego i prostego leku.

And the people were happy. They were satisfied.

Ludzie byli zadowoleni z decyzji rządu.

For many years this went along, and everything was fine.

Przez kilka następnych lat wszystko było w porządku.

But then along came a lowly economist, who had children himself,

Wtedy zjawił się ekonomista z własnymi dziećmi,

and he used the expensive and complicated treatment.

który stosował drogi i skomplikowany lek.

But he knew about the cheap and simple one.

Wiedział też o prostszym i tańszym.

And he thought about it, and the expensive one

Przemyślał sprawę i doszedł do wniosku,

didn't seem that great to him. So he thought,

że drogi i skomplikowany lek nie jest za dobry.

"I don't know anything about science, but I do know something about data,

"Nie znam się na nauce, ale znam się na danych.

so maybe I should go and look at the data

Może jeśli je przeanalizuję,

and see whether this expensive and complicated treatment

uda mi się stwierdzić, czy drogi i skomplikowany lek

actually works any better than the cheap and simple one."

jest naprawdę lepszy od prostszego i tańszego".

And lo and behold, when he went through the data,

Po przeanalizowaniu danych okazało się,

he found that it didn't look like the expensive, complicated

że drogi i skomplikowany lek

solution was any better than the cheap one,

nie był wcale lepszy od taniego i prostego,

at least for the children who were two and older --

przynajmniej dla dwulatków i starszych dzieci.

the cheap one still didn't work on the kids who were younger.

Tańszy i prostszy lek nie działał tylko u młodszych.

And so, he went forth to the people and he said,

Ekonomista postanowił poinformować ludzi

"I've made this wonderful finding:

o swoim odkryciu:

it looks as if we could just use the cheap and simple solution,

"Wystarczy stosować tanią i prostą metodę.

and by doing so we could save ourselves 300 million dollars a year,

Zaoszczędzimy 300 mln dolarów rocznie

and we could spend that on our children in other ways."

które mogą pokryć inne wydatki na dzieci".

And the parents were very unhappy, and they said,

Rodzicom nie spodobała się myśl, że tani i prosty lek

"This is a terrible thing, because how can the cheap and easy thing

mógłby być lepszy od drogiego i skomplikowanego.

be as good as the hard thing?" And the government was very upset.

Rząd również się zdenerwował.

And in particular, the people who made this expensive solution

Najbardziej zdenerwowali się producenci drogiego leku,

were very upset because they thought,

bo jak mogli konkurować

"How can we hope to compete with something that's essentially free?

z darmowym lekiem?

We would lose all of our market."

Bali się, że stracą wszystkich klientów.

And people were very angry, and they called him horrible names.

Zdenerwowani ludzie atakowali ekonomistę.

And he decided that maybe he should leave the country

Ten zdecydował się wyjechać z kraju na kilka dni,

for a few days, and seek out some more intelligent,

by poszukać inteligentniejszych i otwartych ludzi

open-minded people in a place called Oxford,

w mieście zwanym Oxfordem

and come and try and tell the story at that place.

i opowiedzieć im tę historię.

And so, anyway, here I am. It's not a fairy tale.

Oto jestem, a ta historia nie jest bajką.

It's a true story about the United States today,

To opowieść o współczesnym USA,

and the disease I'm referring to is actually

a choroba, o której mówię

motor vehicle accidents for children.

to wypadki samochodowe z udziałem dzieci.

And the free cure is adult seatbelts, and the expensive cure --

Darmowym lekiem są pasy bezpieczeństwa dla dorosłych.

the 300-million-dollar-a-year cure -- is child car seats.

Lekiem za 300 mln dolarów rocznie są samochodowe foteliki dla dzieci.

And what I'd like to talk to you about today

Chciałbym przedstawić dowody

is some of the evidence why I believe this to be true:

potwierdzające moją opinię,

that for children two years old and up,

że w przypadku dwulatków i starszych dzieci

there really is no real benefit -- proven benefit -- of car seats,

foteliki nie dają wymiernych korzyści,

in spite of the incredible energy

wbrew niewiarogodnym wysiłkom

that has been devoted toward expanding the laws

poświęconym rozszerzaniu prawa

and making it socially unacceptable

i nastawiających opinię publiczną

to put your children into seatbelts. And then talk about why --

przeciwko zapinania dzieci pasami.

what is it that makes that true?

Omówię dowody na to twierdzenie.

And then, finally talk a little bit about a third way,

Omówię też trzeci sposób, czyli technologię,

about another technology, which is probably better than anything we have,

która prawdopodobnie jest najlepsza ze wszystkiego.

but which -- there hasn't been any enthusiasm for adoption

Ludzie nie podchodzą do niej z entuzjazmem,

precisely because people are so enamored

ponieważ są zachwyceni obecnym rozwiązaniem,

with the current car seat solution. OK.

czyli korzystaniem z fotelików samochodowych.

So, many times when you try to do research on data,

Analiza danych często pozwala na odkrycie

it records complicated stories -- it's hard to find in the data.

złożonych historii.

It doesn't turn out to be the case when you look at seatbelts versus car seats.

Nie jest tak w przypadku "pasy kontra foteliki".

So the United States keeps a data set

Od 1975 roku w USA gromadzi się dane

of every fatal accident that's happened since 1975.

nt. każdego śmiertelnego wypadku samochodowego.

So in every car crash in which at least one person dies,

Posiadamy informacje dotyczące każdego wypadku,

they have information on all of the people.

w którym zginęła przynajmniej jedna osoba.

So if you look at that data -- it's right up on the National Highway

Wystarczy wejść na stronę NHTSA,

Transportation Safety Administration's website --

na której dostępne są te dane.

you can just look at the raw data,

Okazuje się, że nie ma wystarczających argumentów

and begin to get a sense of the limited amount of evidence

przemawiających za przewagą fotelików

that's in favor of car seats for children aged two and up.

dla dwulatków i starszych dzieci.

So, here is the data. Here I have, among two- to six-year-olds --

Oto dane dotyczące dzieci od 2 do 6 lat.

anyone above six, basically no one uses car seats,

Powyżej 6 lat właściwie nikt nie używa fotelików.

so you can't compare -- 29.3 percent of the children who are unrestrained

Z dzieci, które nie zapięte pasami

in a crash in which at least one person dies, themselves die.

brały udział w wypadku - 29,3% zginęło.

If you put a child in a car seat, 18.2 percent of the children die.

W fotelikach zginęło 18,2%.

If they're wearing a lap-and-shoulder belt, in this raw data,

Przy trzy-punktowych pasach

19.4 percent die. And interestingly, wearing a lap-only seatbelt,

zginęło 19,4% dzieci. Co ciekawe, 2-punktowe pasy

16.7 percent die. And actually, the theory tells you

widzimy tylko w 16,7% wypadków śmiertelnych.

that the lap-only seatbelt's got to be worse

choć według teorii 2-punktowe pasy

than the lap-and-shoulder belt. And that just reminds you

są gorsze niż 3-punktowe.

that when you deal with raw data, there are hundreds

Analiza nieprzetworzonych danych

of confounding variables that may be getting in the way.

daje setki problematycznych zmiennych.

So what we do in the study is -- and this is just presenting

W naszym badaniu przedstawiamy te same dane

the same information, but turned into a figure to make it easier.

w formie graficznej, dla ułatwienia.

So the yellow bar represents car seats,

Żółty słupek to foteliki samochodowe,

the orange bar lap-and-shoulder, and the red bar lap-only seatbelts.

pomarańczowy: pasy 3-punktowe, czerwony: 2-punktowe.

And this is all relative to unrestrained --

Wszystkie opcje są względne do braku pasów,

the bigger the bar, the better. Okay.

Im wyższa kolumna, tym lepiej.

So, this is the data I just showed, OK?

Tak właśnie wyglądają dane.

So the highest bar is what you're striving to beat.

Najwyższa kolumna to nasz cel.

So you can control for the basic things, like how hard the crash was,

Jesteśmy w stanie kontrolować siłę uderzenia,

what seat the child was sitting in, etc., the age of the child.

miejsce w którym siedzi dziecko, jego wiek itp.

And that's that middle set of bars.

To właśnie środkowy zestaw kolumn.

And so, you can see that the lap-only seatbelts

Pasy 2-punktowe

start to look worse once you do that.

zaczynają wyglądać gorzej.

And then finally, the last set of bars,

Ostatni zestaw kolumn

which are really controlling for everything

przedstawia wszystkie możliwe czynniki,

you could possibly imagine about the crash,

które mogą mieć wpływ na wypadek:

50, 75, 100 different characteristics of the crash.

50, 75, 100 różnych czynników.

And what you find is that the car seats and the lap-and-shoulder belts,

Otóż w przypadku fotelików i pasów 3-punktowych

when it comes to saving lives, fatalities look exactly identical.

liczba ofiar śmiertelnych jest identyczna.

And the standard error bands are relatively small around these estimates as well.

Standardowe odchylenia są niewielkie.

And it's not just overall. It's very robust

To nie są szacunkowe dane. To wyraźny trend

to anything you want to look at.

w porównaniu z innymi ocenami.

One thing that's interesting: if you look at frontal-impact crashes --

Co ciekawe, foteliki spisują się nieco lepiej

when the car crashes, the front hits into something --

w przypadku zderzeń czołowych.

indeed, what you see is that the car seats look a little bit better.

w przypadku zderzeń czołowych.

And I think this isn't just chance.

Według mnie nie jest to przypadek.

In order to have the car seat approved,

Aby fotelik został dopuszczony do użytku,

you need to pass certain federal standards,

musi spełniać pewne standardy.

all of which involve slamming your car into a direct frontal crash.

Jeden z nich dotyczy zderzenia czołowego.

But when you look at other types of crashes, like rear-impact crashes,

W innych rodzajach zderzeń, np. od tyłu,

indeed, the car seats don't perform as well.

foteliki nie wypadają już dobrze.

And I think that's because they've been optimized to pass,

Sądzę, że producenci skupiają się na zdaniu testu,

as we always expect people to do,

jak można się spodziewać po ludziach.

to optimize relative to bright-line rules

Optymalizują jednoznacznie sformułowane reguły

about how affected the car will be.

określające siły działające na samochód.

And the other thing you might argue is,

Można też powiedzieć:

"Well, car seats have got a lot better over time.

"Foteliki samochodowe są coraz lepsze

And so if we look at recent crashes --

Ponieważ dane obejmują niemal 30 lat

the whole data set is almost 30 years' worth of data --

nie widać ich w niedawnych wypadkach.

you won't see it in the recent crashes. The new car seats are far, far better."

Nowe foteliki wypadają dużo lepiej".

But indeed, in recent crashes the lap-and-shoulder seatbelts,

Najświeższe dane pokazują,

actually, are doing even better than the car seats.

że pasy 3-punktowe są jeszcze lepsze od fotelików.

They say, "Well, that's impossible, that can't be."

Producenci powiedzą, że to niemożliwe.

And the line of argument, if you ask parents, is,

Idąc tą linią rozumowania, rodzice stwierdzają:

"But car seats are so expensive and complicated,

"Foteliki są drogie, skomplikowane

and they have this big tangle of latches,

i mają tyle zatrzasków.

how could they possibly not work better than seatbelts

Muszą być lepsze niż pasy,

because they are so expensive and complicated?"

bo są drogie i skomplikowane".

It's kind of an interesting logic,

To ciekawa logika.

I think, that people use. And the other logic, they say,

Drugi rodzaj logiki podsuwa:

"Well, the government wouldn't have told us [to] use them

"Rząd nie kazałby nam używać fotelików,

if they weren't much better."

gdyby nie były o niebo lepsze od pasów".

But what's interesting is the government telling us to use them

Jednak decyzje rządu

is not actually based on very much.

nie są zbyt uzasadnione.

It really is based on some impassioned pleas of parents

Opierają się na błaganiach rodziców

whose children died after they turned two,

którzy stracili ponad-dwuletnie dzieci.

which has led to the passage of all these laws -- not very much on data.

Na błaganiach, nie na danych.

So you can only get so far, I think, in telling your story

Opierając się na tych danych

by using these abstract statistics.

liczbowych nie możemy posunąć się dalej.

And so I had some friends over to dinner, and I was asking --

Zaprosiłem kiedyś przyjaciół na grilla

we had a cookout -- I was asking them what advice they might have for me

i poprosiłem o pomoc w udowodnieniu mojej tezy.

about proving my point. They said, "Why don't you run some crash tests?"

Powiedzieli, żebym przeprowadził testy zderzeniowe.

And I said, "That's a great idea."

Pomysł ten bardzo mi się spodobał.

So we actually tried to commission some crash tests.

Próbowałem zlecić wykonanie testów

And it turns out that as we called around to the independent

i okazało się, że żadna z niezależnych organizacji

crash test companies around the country,

przeprowadzających tego typu testy w USA

none of them wanted to do our crash test

nie chciała go dla nas przeprowadzić.

because they said, some explicitly, some not so explicitly,

Niektórzy wprost, niektórzy pokrętnie powiedzieli,

"All of our business comes from car seat manufacturers.

że zarabiają na producentach fotelików

We can't risk alienating them by testing seatbelts relative to car seats."

Nie mogą ich zrazić porównując pasy z fotelikami.

Now, eventually, one did. Under the conditions of anonymity,

W końcu jedna z firm zgodziła się

they said they would be happy to do this test for us --

przeprowadzić ten test anonimowo

so anonymity, and 1,500 dollars per seat that we crashed.

za opłatą 1500 dolarów za zniszczony fotelik.

And so, we went to Buffalo, New York,

Pojechaliśmy do Buffalo w stanie Nowy York.

and here is the precursor to it.

Tak wygląda prototyp naszego testu.

These are the crash test dummies,

Oto manekiny czekające na swoją kolej.

waiting for their chance to take the center stage.

Oto manekiny czekające na swoją kolej.

And then, here's how the crash test works.

A w taki sposób przeprowadza się test.

Here, they don't actually crash the entire car, you know --

Nie wykorzystuje się w nim całego samochodu.

it's not worth ruining a whole car to do it.

To nieopłacalne.

So they just have these bench seats,

Manekiny przypina się pasami do foteli,

and they strap the car seat and the seatbelt onto it.

które z kolei są przypięte do całej konstrukcji.

So I just wanted you to look at this.

Rzućcie okiem, żeby zrozumieć,

And I think this gives you a good idea of why parents think

dlaczego rodzice uważają foteliki za wspaniałe.

car seats are so great. Look at the kid in the car seat.

Popatrzcie na dziecko w foteliku samochodowym.

Does he not look content, ready to go,

Wygląda na zadowolone, gotowe i bezpieczne.

like he could survive anything? And then, if you look at the kid in back,

A co powiecie o dziecku siedzącym z tyłu?

it looks like he's already choking before the crash even happens.

Wygląda jakby miało się udusić jeszcze przed wypadkiem.

It's hard to believe, when you look at this, that

Trudno uwierzyć, że dziecko siedzące z tyłu

that kid in back is going to do very well when you get in a crash.

ma takie same szanse na przeżycie wypadku.

So this is going to be a crash

W tym teście 'samochód'

where they're going to slam this thing forward into a wall

uderzy w czołowo w ścianę

at 30 miles an hour, and see what happens. OK?

z prędkością 48 km/h.

So, let me show you what happens.

Zobaczmy, co się stanie.

These are three-year-old dummies, by the way.

To manekiny trzylatków.

So here -- this is the car seat. Now watch two things:

Skupcie się na foteliku.

watch how the head goes forward,

Zauważcie, jak głowa pochyla się i uderza w kolana.

and basically hits the knees -- and this is in the car seat --

Cały czas mówimy o foteliku.

and watch how the car seat flies around, in the rebound, up in the air.

Przy odbiciu od ściany, fotelik wylatuje w powietrze.

The car seat's moving all over the place.

Obija się po całym samochodzie.

Bear in mind there are two things about this.

Miejmy na uwadze dwie rzeczy.

This is a car seat that was installed by someone

Fotelik zainstalowała osoba z doświadczeniem,

who has installed 1,000 car seats, who knew exactly how to do it.

która dobrze wie jak to zrobić.

And also it turned out these bench seats

Siedzenia zajmujące całą szerokość samochodu

are the very best way to install car seats.

to najlepsze miejsce do zamontowania fotelika,

Having a flat back makes it much easier to install them.

bo płaskie oparcia ułatwiają montaż.

And so this is a test that's very much rigged in favor of the car seat,

Czyli test mocno faworyzuje foteliki.

OK? So, that kid in this crash fared very well.

W wypadku tego rodzaju, dziecko ma się dobrze.

The federal standards are

Zgodnie z federalnymi standardami

that you have to score below a 1,000

fotelik musi zdobyć mniej niż 1000 punktów

to be an approved car seat on this crash,

aby został dopuszczony do użycia w teście.

in some metric of units which are not important.

Jednostki pomiaru nie są tu istotne.

And this crash would have been about a 450.

Tutaj wynik wynosił 450 punktów.

So this car seat was actually an above-average car seat

Ten fotelik jest lepszy, niż przeciętna

from Consumer Reports, and did quite well.

według Raportu Konsumenta.

So the next one. Now, this is the kid, same crash,

Teraz ten sam manekin, takie samo uderzenie,

who is in the seatbelt. He hardly moves at all, actually,

tyle że w pasach. W zasadzie wcale się nie porusza

relative to the other child. The funny thing is,

w porównaniu z pierwszym dzieckiem.

the cam work is terrible because they've only set it up

Obraz z kamery jest okropny,

to do the car seats, and so, they actually don't even have a way

bo jest ustawiona na filmowanie fotelików

to move the camera so you can see the kid that's on the rebound.

i nie da się skierować na dziecko w trakcie kolizji.

Anyway, it turns out that those two crashes, that actually

Okazało się, że w obydwu wypadkach

the three-year-old did slightly worse. So, he gets about a 500

trzylatkowi powiodło się gorzej; Dostał 500 punktów

out of -- you know, on this range -- relative to a 400 and something.

w stosunku do poprzednich 400 punktów.

But still, if you just took that data from that crash

Gdybyśmy pokazali te dane komuś z rządu

to the federal government, and said, "I have invented a new car seat.

i powiedzieli, że skonstruowaliśmy nowy fotelik

I would like you to approve it for selling,"

i chcemy, żeby został dopuszczony do sprzedaży,

then they would say, "This is a fantastic new car seat, it works great.

odparłby: "To świetny fotelik. Działa bez zarzutu.

It only got a 500, it could have gotten as high up as a 1,000."

Dostał tylko 500 punktów a mógł dostać aż 1000".

And this seatbelt would have passed with flying colors

Pas bezpieczeństwa, użyty zamiast fotelika,

into being approved as a car seat.

zdałby ten egzamin celująco.

So, in some sense, what this is suggesting

W pewnym sensie sugeruje to,

is that it's not just that people are setting up their car seats wrong,

że to nie rodzice narażają dzieci na szwank

which is putting children at risk. It's just that, fundamentally,

przez niewłaściwy montaż fotelików. Chodzi o to,

the car seats aren't doing much.

że foteliki nie na wiele się przydają.

So here's the crash. So these are timed at the same time,

Oto nasze wypadki. Oglądając oba filmy jednocześnie widać,

so you can see that it takes much longer with the car seat --

że gdy samochód odbija się od ściany

at rebound, it takes a lot longer --

w przypadku fotelika wszystko trwa dłużej.

but there's just a lot less movement for child who's in the seatbelt.

Dziecko w pasach przemieszcza się o wiele mniej.

So, I'll show you the six-year-old crashes as well.

Rzućmy okiem na wypadki z manekinem sześciolatka.

The six-year-old is in a car seat, and it turns out

Wygląda to okropnie, ale o to chodzi.

that looks terrible, but that's great. That's like a 400, OK?

Określiłbym to na jakieś 400 punktów.

So that kid would do fine in the crash.

Dzieciak nie odniósłby większych obrażeń.

Nothing about that would have been problematic to the child at all.

Raczej nic by mu się nie stało.

And then here's the six-year-old in the seatbelt,

Oto sześciolatek w pasach.

and in fact, they get exactly within, you know,

praktycznie z tym samym wynikiem.

within one or two points of the same. So really, for the six-year-old,

W przypadku sześciolatków

the car seat did absolutely nothing whatsoever.

fotelik samochodowy niczego nie wnosi.

That's some more evidence, so in some sense --

Mogę to udowodnić.

I was criticized by a scientist, who said, "You could never publish

Pewien naukowiec skrytykował mnie, że badania

a study with an n of 4," meaning those four crashes.

nie można opierać na czterech przypadkach.

So I wrote him back and I said, "What about an n of 45,004?"

Zapytałem: a czy wystarczy 45,004 przypadki?

Because I had the other 45,000 other real-world crashes.

Bo mam dane z 45 tys. prawdziwych wypadków.

And I just think that it's interesting that the idea

Interesujące, że pomysł wykorzystania

of using real-world crashes, which is very much something

danych o prawdziwych wypadkach,

that economists think would be the right thing to do,

czyli coś, co ekonomiści uznaliby za słuszne,

is something that scientists don't actually, usually think --

nie podoba się naukowcom,

they would rather use a laboratory,

którzy wolą przeprowadzić badania w laboratorium

a very imperfect science of looking at the dummies,

wierząc, że obserwowanie manekinów

than actually 30 years of data of what we've seen

jest lepszym źródłem informacji, niż 30 lat danych

with children and with car seats.

o wypadkach dzieci przewożonych w fotelikach.

And so I think the answer to this puzzle

Sądzę, że wyjaśnieniem zagadki

is that there's a much better solution out there,

jest dużo prostsze rozwiązanie,

that's gotten nobody excited because everyone

które nikogo nie podnieca,

is so delighted with the way car seats are presumably working.

bo wszyscy zachwycają się fotelikami.

And if you think from a design perspective,

Jeśli spojrzymy na to z perspektywy projektanta,

about going back to square one, and say,

startującego od zera:

"I just want to protect kids in the back seat."

"Chcę chronić dziecko na tylnym siedzeniu",

I don't there's anyone in this room who'd say,

to chyba nikt na sali nie stwierdziłby,

"Well, the right way to start would be,

że najpierw trzeba zrobić

let's make a great seat belt for adults.

świetny pas bezpieczeństwa dla dorosłych,

And then, let's make this really big contraption

a potem dodać takie duże urządzenie,

that you have to rig up to it in this daisy chain."

które trzeba tam podpiąć.

I mean, why not start -- who's sitting in the back seat anyway except for kids?

Kto prócz dzieci siedzi z tyłu?

But essentially, do something like this,

Ja mam inny pomysł.

which I don't know exactly how much it would cost to do,

Nie wiem ile by to kosztowało,

but there's no reason I could see

ale nie wydaje mi się, by wypadło drożej

why this should be much more expensive than a regular car seat.

od fotelika samochodowego.

It's just actually -- you see, this is folding up -- it's behind the seat.

Jest to coś w rodzaju zakładki umieszczonej w oparciu.

You've got a regular seat for adults, and then you fold it down,

Mamy zwykłe siedzenie, ale po opuszczeniu zakładki

and the kid sits on top, and it's integrated.

można przewozić na nim dziecko.

It seems to me that this can't be a very expensive solution,

Moje rozwiązanie nie tylko nie jest drogie,

and it's got to work better than what we already have.

ale też sprawdzi się lepiej niż obecne.

So the question is, is there any hope for adoption of something like this,

Czy jest szansa na wykorzystanie tego rozwiązania,

which would presumably save a lot of lives?

które przypuszczalnie może życie wielu osobom?

And I think the answer, perhaps, lies in a story.

Myślę, że odpowiedź znajduje się w pewnej historii.

The answer both to why has a car seat been so successful,

Odpowiedź na pytanie o sukces fotelików

and why this may someday be adopted or not,

oraz o to, czy moje rozwiązanie wejdzie w życie,

lies in a story that my dad told me, relating to when he was a doctor

znajduje w opowieści mojego ojca.

in the U.S. Air Force in England. And this is a long time ago:

Był lekarzem sił powietrznych USA, stacjonujących w Anglii.

you were allowed to do things then you can't do today.

Wtedy wolno było robić rzeczy, które dziś są zabronione.

So, my father would have patients come in

Czasem przychodzili do ojca pacjenci,

who he thought were not really sick.

którzy, jego zdaniem, wcale nie byli chorzy.

And he had a big jar full of placebo pills that he would give them,

Miał dla nich wielki słój z tabletkami placebo.

and he'd say, "Come back in a week, if you still feel lousy."

Dawał tabletkę i kazał przyjść za tydzień w razie potrzeby.

OK, and most of them would not come back,

Większość z nich nie wracała.

but some of them would come back.

ale kilku wróciło.

And when they came back, he, still convinced they were not sick,

Jeśli ojciec nadal nie wierzył w ich dolegliwość,

had another jar of pills. In this jar were huge horse pills.

miał dla nich inny słój z olbrzymimi tabletkami.

They were almost impossible to swallow.

Prawie nie dało się ich przełknąć.

And these, to me, are the analogy for the car seats.

To, moim zdaniem, analogia do fotelików.

People would look at these and say, "Man, this thing is so big

Na widok olbrzymiej tabletki pacjenci myśleli,

and so hard to swallow. If this doesn't make me feel better,

że jeśli to nie pomoże,

you know, what possibly could?"

to chyba nic nie da rady.

And it turned out that most people wouldn't come back,

Większość pacjentów nie wracała, uleczona.

because it worked. But every once in a while,

Ale raz na jakiś czas

there was still a patient convinced that he was sick,

znów wracał pacjent przekonany o chorobie.

and he'd come back. And my dad had a third jar of pills.

Ojciec miał dla nich trzeci słój.

And the jar of pills he had, he said,

Tabletki, które w nich trzymał

were the tiniest little pills he could find,

były najmniejsze, jak się dało.

so small you could barely see them.

Ledwo widoczne.

And he would say, listen, I know I gave you that huge pill,

Ojciec mówił, że poprzednio dostali dużą

that complicated, hard-to-swallow pill before,

i trudną do przełknięcia tabletkę,

but now I've got one that's so potent,

ale to właśnie ta maleńka tabletka

that is really tiny and small and almost invisible.

ma silniejsze działanie.

It's almost like this thing here, which you can't even see."

Podobnie jak tutaj, prawie nic nie widać.

And it turned out that never,

Otóż żaden z pacjentów,

in all the times my dad gave out this pill, the really tiny pill,

którzy dostali maleńką tabletkę,

did anyone ever come back still complaining of sickness.

nigdy więcej nie wrócił z tą samą dolegliwością.

So, my dad always took that as evidence

Mój ojciec uznał to za dowód na to,

that this little, teeny, powerful pill

że najmniejsza tabletka wywoływała największy efekt placebo.

had the ultimate placebo effect. And in some sense, if that's the right story,

Jeśli ojciec miał rację, to wydaje mi się,

I think integrated car seats you will see, very quickly,

że wkrótce zintegrowane fotele samochodowe

becoming something that everyone has. The other possible conclusion

będą powszechnie używane.

is, well, maybe after coming to my father three times,

Oczywiście możliwe, że po trzech wizytach u mojego ojca

getting sent home with placebos, he still felt sick,

pacjent naprawdę się rozchorował

he went and found another doctor.

i poszedł do innego lekarza.

And that's completely possible. And if that's the case,

W takim wypadku wydaje mi się,

then I think we're stuck with conventional car seats for a long time to come.

że jeszcze długo będziemy zdani na tradycyjne foteliki samochodowe.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)

(Audience: I just wanted to ask you, when we wear seatbelts

(Pytanie z widowni: Pasy bezpieczeństwa

we don't necessarily wear them just to prevent loss of life,

chronią nas nie tylko przed utratą życia,

it's also to prevent lots of serious injury.

ale też przed poważnymi urazami.

Your data looks at fatalities. It doesn't look at serious injury.

Pana dane dotyczą ofiar śmiertelnych, a nie poważnych urazów.

Is there any data to show that child seats

Czy są dane, że przy poważnych urazach

are actually less effective, or just as effective as seatbelts

foteliki są mniej lub równie skuteczne jak pasy?

for serious injury? Because that would prove your case.)

Myślę, że to poparło by pańskie twierdzenie.)

Steven Levitt: Yeah, that's a great question. In my data, and in another data set

Steven Levitt: Świetne pytanie. W tym przypadku zarówno moje dane

I've looked at for New Jersey crashes,

jak i dane o wypadkach z New Jersey

I find very small differences in injury.

pokazują niewielką różnicę pomiędzy fotelikami i pasami bezpieczeństwa.

So in this data, it's statistically insignificant differences

W przypadku moich danych różnice te są tak małe,

in injury between car seats and lap-and-shoulder belts.

że nie są statystycznie istotne.

In the New Jersey data, which is different,

W danych o wypadkach w New Jersey,

because it's not just fatal crashes,

które obejmują nie tylko wypadki śmiertelne,

but all crashes in New Jersey that are reported,

ale wszystkie wypadki w tym regionie,

it turns out that there is a 10 percent difference in injuries,

różnica ta wynosi 10%.

but generally they're the minor injuries.

Ale na ogół są to niewielkie urazy.

Now, what's interesting, I should say this as a disclaimer,

Co ciekawe, istnieje literatura medyczna,

there is medical literature that is very difficult to resolve with this other data,

którą trudno pogodzić z drugim zestawem danych,

which suggests that car seats are dramatically better.

sugerujących wyższość fotelików.

And they use a completely different methodology that involves --

Używają zupełnie innej metodologii:

after the crash occurs, they get from the insurance companies

po wypadku dostają od ubezpieczycieli

the names of the people who were in the crash,

nazwiska ofiar wypadku,

and they call them on the phone,

po czym dzwonią do nich z pytaniem,

and they asked them what happened.

co się wydarzyło.

And I really can't resolve, yet,

Nie umiem tego jeszcze rozwiązać

and I'd like to work with these medical researchers

i chciałbym nawiązać pracę z tymi badaczami,

to try to understand how there can be these differences,

żeby zrozumieć źródło tych różnic,

which are completely at odds with one another.

które wzajemnie sobie zaprzeczają.

But it's obviously a critical question.

Jest to decydujące pytanie.

The question is even if -- are there enough serious injuries

Czy urazy są na tyle poważne,

to make these cost-effective? It's kind of tricky.

by usprawiedliwić koszty? Trochę to zawiłe.

Even if they're right, it's not so clear

Nawet jeśli mają rację, to nadal nie jestem przekonany,

that they're so cost-effective.

że foteliki samochodowe są opłacalne.