How I'm Working for Change Inside My Church | Chelsea Shields | TED Talks

Tłumaczenie: Magdalena Śmiałek Korekta: Ewa Stein

Religion is more than belief.

Religia to nie tylko wiara.

It's power, and it's influence.

To wpływ i władza.

And that influence affects all of us,

Jesteśmy od nich zależni,

every day, regardless of your own belief.

bez względu na własne poglądy.

Despite the enormous influence of religion on the world today,

Mimo wielkiego wpływu religii na współczesny świat,

we hold them to a different standard of scrutiny and accountability

stawiamy jej inne wymagania niż pozostałym dziedzinom życia.

than any other sector of our society.

For example, if there were a multinational organization,

Gdyby jakaś międzynarodowa organizacja,

government or corporation today

rząd, korporacja

that said no female could be on a leadership board,

zabroniły kobietom zasiadać w zarządzie,

not one woman could have a decision-making authority,

podejmować ważne decyzje

not one woman could handle any financial matter,

czy zajmować się finansami,

we would have outrage.

wywołałyby skandal.

There would be sanctions.

Poniosłyby konsekwencje.

And yet this is a common practice in almost every world religion today.

Tak się jednak dzieje w prawie wszystkich religiach.

We accept things in our religious lives

W życiu religijnym zgadzamy się na to,

that we do not accept in our secular lives,

co odrzucilibyśmy na co dzień.

and I know this because I've been doing it for three decades.

Sama robiłam to przez trzydzieści lat.

I was the type of girl that fought every form of gender discrimination growing up.

Jako dorastająca dziewczyna walczyłam z każdą formą dyskryminacji.

I played pickup basketball games with the boys and inserted myself.

Grałam z chłopakami w podwórkowych meczach koszykówki.

I said I was going to be the first female President of the United States.

Chciałam zostać prezydentem USA.

I have been fighting for the Equal Rights Amendment,

Walczyłam o wprowadzenie poprawki o równouprawnieniu płci,

which has been dead for 40 years.

którą od 40 lat nikt się nie zajmuje.

I'm the first woman in both sides of my family

W rodzinie jestem pierwszą kobietą,

to ever work outside the home and ever receive a higher education.

która pracuje poza domem i ma wyższe wykształcenie.

I never accepted being excluded because I was a woman,

Nigdy nie zgadzałam się na wykluczenie z powodu płci,

except in my religion.

z wyjątkiem religii.

Throughout all of that time,

Od dzieciństwa

I was a part of a very patriarchal orthodox Mormon religion.

należałam do patriarchalnego, ortodoksyjnego Kościoła Mormonów.

I grew up in an enormously traditional family.

Dorastałam w ortodoksyjnej rodzinie.

I have eight siblings, a stay-at-home mother.

Mam ośmioro rodzeństwa. Matka zajmuje się domem.

My father's actually a religious leader in the community.

Ojciec jest przywódcą religijnym.

And I grew up in a world believing that my worth and my standing

W tym świecie moja wartość

was in keeping these rules that I'd known my whole life.

zależała od przestrzegania określonych zasad.

You get married a virgin, you never drink alcohol,

Trzeba zachować dziewictwo do ślubu, nie wolno pić ani palić,

you don't smoke, you always do service,

trzeba uczestniczyć w nabożeństwach,

you're a good kid.

być grzecznym dzieckiem.

Some of the rules we had were strict,

Niektóre reguły były wymagające,

but you followed the rules because you loved the people

ale nie poddawałam się.

Zależało mi na ludziach, religii i wierze.

and you loved the religion and you believed.

Everything about Mormonism determined what you wore,

Mormonizm określał, w co się ubierać,

who you dated, who you married.

z kim się spotykać i brać ślub,

It determined what underwear we wore.

a nawet jaką bieliznę nosić.

I was the kind of religious where everyone I know

Wszyscy moi znajomi byli tak religijni,

donated 10 percent of everything they earned to the church,

że oddawali na Kościół 10% zarobków.

including myself.

Ja też.

From paper routes and babysitting, I donated 10 percent.

10% z roznoszenia gazet i opieki nad dziećmi.

I was the kind of religious where I heard parents tell children

Młodzież wyjeżdżająca

when they're leaving on a two-year proselytizing mission

na dwuletnią misję ewangelizacyjną

that they would rather have them die

słyszała od rodziców, że lepiej umrzeć

than return home without honor, having sinned.

niż zgrzeszyć i wrócić bez honoru.

I was the type and the kind of religious

W tak religijnym środowisku

where kids kill themselves every single year

ludzie wciąż odbierają sobie życie,

because they're terrified of coming out to our community as gay.

ze strachu, że wspólnota odkryje ich orientację seksualną.

But I was also the kind of religious

Z drugiej strony

where it didn't matter where in the world I lived,

w każdym miejscu na świecie

I had friendship, instantaneous mutual aid.

zawsze mogłam liczyć na przyjaźń i wzajemną pomoc.

This was where I felt safe. This is certainty and clarity about life.

To tutaj czułam się bezpiecznie, bo wszystko było jasne i pewne.

I had help raising my little daughter.

Nie zostałam sama przy wychowywaniu córki.

So that's why I accepted without question that only men can lead,

Dlatego zgadzałam się, że to mężczyźni dowodzą,

and I accepted without question

a kobiety nigdy nie otrzymają

that women can't have the spiritual authority of God on the Earth,

duchowego autorytetu Boga na ziemi,

which we call the priesthood.

zwanego kapłaństwem.

And I allowed discrepancies between men and women in operating budgets,

Pozwalałam na nierówności przy rozporządzaniu budżetem,

disciplinary councils, in decision-making capacities,

podejmowaniu decyzji i w radach dyscyplinarnych.

and I gave my religion a free pass

Byłam bezkrytyczna wobec religii,

because I loved it.

bo ją kochałam.

Until I stopped,

Aż przestałam.

and I realized that I had been allowing myself to be treated

Zrozumiałam, że dałam się traktować

as the support staff to the real work of men.

jak personel pomocniczy dla mężczyzn, którzy wykonują prawdziwą robotę.

And I faced this contradiction in myself,

Stawiłam czoła wewnętrznej sprzeczności

and I joined with other activists in my community.

i dołączyłam do aktywistek we wspólnocie.

We've been working very, very, very hard for the last decade and more.

Pracowałyśmy ciężko ponad 10 lat.

The first thing we did was raise consciousness.

Chciałyśmy podnieść świadomość.

You can't change what you can't see.

Nie można zmienić tego, czego się nie widzi.

We started podcasting, blogging, writing articles.

Nagrywałyśmy podcasty, pisałyśmy blogi i artykuły.

I created lists of hundreds of ways

Zrobiłam listę przypadków nierównego traktowania kobiet.

that men and women are unequal in our community.

Składała się z setek pozycji.

The next thing we did was build advocacy organizations.

Zaczęłyśmy zakładać grupy interesu.

We tried to do things that were unignorable,

Próbowałyśmy robić takie rzecz, których nie dało się zignorować.

like wearing pants to church and trying to attend all-male meetings.

Nosić spodnie w kościele i brać udział w spotkaniach dla mężczyzn.

These seem like simple things,

Niby nic takiego,

but to us, the organizers, they were enormously costly.

ale my płaciłyśmy za to wysoką cenę.

We lost relationships. We lost jobs.

Traciłyśmy przyjaciół i pracę.

We got hate mail on a daily basis.

Codziennie dostawałyśmy listy z pogróżkami.

We were attacked in social media and national press.

Atakowano nas w prasie i mediach społecznościowych.

We received death threats.

Grożono nam śmiercią.

We lost standing in our community. Some of us got excommunicated.

Straciłyśmy pozycję we wspólnocie. Niektóre z nas zostały ekskomunikowane.

Most of us got put in front of a disciplinary council,

Inne postawiono przed radą dyscyplinarną.

and were rejected from the communities that we loved

Zostałyśmy odrzucone przez wspólnotę, na której nam zależało,

because we wanted to make them better, because we believed that they could be.

bo wierzyłyśmy, że da się ją zmienić.

And I began to expect this reaction from my own people.

Przestała mnie dziwić taka reakcja ze strony bliskich mi ludzi.

I know what it feels like when you feel like someone's trying to change you

Wiem, jak to jest, kiedy ktoś mnie krytykuje.

or criticize you.

But what utterly shocked me was throughout all of this work

W osłupienie wprawiła mnie

I received equal measures of vitriol from the secular left,

taka sama zjadliwość ze strony świeckiej lewicy.

the same vehemence as the religious right.

Zupełnie taka sama zaciekłość.

And what my secular friends didn't realize was that this religious hostility,

Spotykałam się z wrogością wobec religii.

these phrases of, "Oh, all religious people are crazy or stupid."

Znajomi przekonywali: "Religia jest dla idiotów albo oszołomów",

"Don't pay attention to religion."

"Nie zawracaj sobie nią głowy".

"They're going to be homophobic and sexist."

"Są tam tylko homofobi albo seksiści".

What they didn't understand

W ten sposób

was that that type of hostility did not fight religious extremism,

nie walczy się z religijnym ekstremizmem,

it bred religious extremism.

ale go dokarmia.

Those arguments don't work, and I know because I remember

Takie argumenty nie działają.

Raz ktoś oskarżył mnie, że jestem głupia, bo zostałam Mormonką.

someone telling me that I was stupid for being Mormon.

And what it caused me to do was defend myself and my people

Zaczęłam usprawiedliwiać siebie samą, moich bliskich i naszą wiarę,

and everything we believe in, because we're not stupid.

bo przecież nie jesteśmy głupi.

So criticism and hostility doesn't work, and I didn't listen to these arguments.

Krytyka i wrogość nie zdają egzaminu.

When I hear these arguments, I still continue to bristle,

Nadal denerwują mnie takie uwagi,

because I have family and friends.

bo mam rodzinę i przyjaciół.

These are my people, and I'm the first to defend them,

Nie przestanę ich bronić,

but the struggle is real.

ale problem pozostaje.

How do we respect someone's religious beliefs

Jak szanować czyjeś poglądy religijne,

while still holding them accountable for the harm or damage

nie usprawiedliwiając krzywd które wyrządzają?

that those beliefs may cause others?

It's a tough question. I still don't have a perfect answer.

Trudne pytanie. Nadal nie mam idealnej odpowiedzi.

My parents and I have been walking on this tightrope for the last decade.

Z rodzicami balansujemy na krawędzi od 10 lat.

They're intelligent people. They're lovely people.

Kocham ich i szanuję.

And let me try to help you understand their perspective.

Postaram się wyjaśnić ich punkt widzenia.

In Mormonism, we believe that after you die,

Mormonizm uczy, że jeśli człowiek dochowuje wierności zasadom,

if you keep all the rules and you follow all the rituals,

you can be together as a family again.

po śmierci znów połączy się z rodziną.

And to my parents, me doing something as simple

Mam na sobie sukienkę, która odsłania ramiona.

as having a sleeveless top right now, showing my shoulders,

that makes me unworthy.

Według rodziców przez taki drobiazg nie zasługuję na wieczną nagrodę.

I won't be with my family in the eternities.

But even more, I had a brother die in a tragic accident at 15,

Mój brat zginął w wypadku w wieku 15 lat

and something as simple as this means we won't be together as a family.

i przez coś takiego jego też nie zobaczę po śmierci.

And to my parents, they cannot understand

Moi rodzice nie rozumieją,

why something as simple as fashion or women's rights

dlaczego dla mody czy walki o prawa kobiet

would prevent me from seeing my brother again.

poświęcam możliwość spotkania z bratem.

And that's the mindset that we're dealing with,

Krytyka nie zmieni takiego sposobu myślenia.

and criticism does not change that.

And so my parents and I have been walking this tightrope,

Balansujemy na cienkiej krawędzi,

explaining our sides, respecting one another,

wyjaśniamy swoje stanowiska, traktujemy z szacunkiem.

but actually invalidating each other's very basic beliefs

Jednocześnie przychodzi nam to z trudem, bo nie zmieniając stylu życia,

by the way we live our lives, and it's been difficult.

nawzajem podważamy swoje fundamentalne poglądy.

The way that we've been able to do that

Staramy się jednak przekroczyć ten pancerz obronny

is to get past those defensive shells

and really see the soft inside of unbelief and belief

i dostrzec to, co miękkie w człowieku, bez względu na jego wiarę.

and try to respect each other while still holding boundaries clear.

Szanujemy się nawzajem, ale nie likwidujemy granic.

The other thing that the secular left and the atheists and the orthodox

Po drugie, ani lewica ani prawica, ani ateiści, ani ortodoksi

and the religious right, what they all don't understand

nie mogą zrozumieć,

was why even care about religious activism?

po co w ogóle przejmować się aktywizmem religijnym.

I cannot tell you the hundreds of people who have said,

Nie potrafię zliczyć, ile razy usłyszałam

"If you don't like religion, just leave."

że nikt mnie w Kościele nie trzyma na siłę.

Why would you try to change it?

Dlaczego chcę go jeszcze zmieniać?

Because what is taught on the Sabbath

Dlatego, że to, co słyszymy w kościele

leaks into our politics, our health policy,

nadaje kształt polityce, opiece zdrowotnej,

violence around the world.

przemocy na całym świecie.

It leaks into education, military, fiscal decision-making.

Przenika do edukacji, armii, podatków.

These laws get legally and culturally codified.

Te prawa zostają uznane oficjalnie i kulturowo.

In fact, my own religion has had an enormous effect on this nation.

Moja własna religia miała ogromny wpływ na kraj.

For example, during Prop 8, my church raised over 22 million dollars

W czasie Propozycji 8 mój Kościół zebrał ponad 22 miliony dolarów

to fight same-sex marriage in California.

na walkę z małżeństwami jednopłciowymi w Kalifornii.

Forty years ago, political historians will say,

Historycy potwierdzą,

że gdyby 40 lat temu Mormoni nie protestowali

that if it wasn't for the Mormon opposition to the Equal Rights Amendment,

przeciw poprawce o równouprawnieniu płci,

we'd have an Equal Rights Amendment in our Constitution today.

dziś mielibyśmy ją w Konstytucji.

How many lives did that affect?

Na jak wiele osób to miało wpływ?

And we can spend time fighting every single one

Możemy tracić czas na walkę

of these little tiny laws and rules,

z każdym najdrobniejszym paragrafem.

or we can ask ourselves,

Możemy też zastanowić się,

why is gender inequality the default around the world?

dlaczego nierówność płci to standard.

Why is that the assumption?

Skąd bierze się takie założenie?

Because religion doesn't just create the roots of morality,

Religia określa nie tylko co jest moralne,

it creates the seeds of normality.

ale także to, co jest normalne.

Religions can liberate or subjugate,

Religia może wyzwalać lub zniewalać,

they can empower or exploit, they can comfort or destroy,

wzmacniać lub wykorzystywać, koić lub niszczyć.

and the people that tip the scales over to the ethical and the moral

Ludzie, którzy przechylają szalę na korzyść etyki,

are often not those in charge.

nie zawsze mają tu coś do powiedzenia.

Religions can't be dismissed or ignored.

Religii nie da się zignorować.

We need to take them seriously.

Trzeba traktować ją poważnie.

But it's not easy to influence a religion, like we just talked about.

Ale jak mówiłam, trudno wywrzeć na nią wpływ.

But I'll tell you what my people have done.

Posłuchajcie, jaki my odniosłyśmy efekt.

My groups are small, there's hundreds of us,

Nasze grupy są małe i choć jest nas kilkaset,

but we've had huge impact.

odegrałyśmy ważną rolę.

Right now, women's pictures are hanging in the halls next to men

Na ścianach po raz pierwszy zawisły obrazy kobiet.

for the first time.

Women are now allowed to pray in our church-wide meetings,

Wolno nam teraz uczestniczyć w konferencjach generalnych,

and they never were before in the general conferences.

co dotąd było zabronione.

As of last week, in a historic move,

Tydzień temu trzy kobiety zostały przyjęte do zarządu,

three women were invited down to three leadership boards

that oversee the entire church.

który nadzoruje cały Kościół.

We've seen perceptual shifts in the Mormon community

Ta percepcyjna zmiana w społeczności Mormonów

that allow for talk of gender inequality.

pozwala na rozmowę o równouprawnieniu płci.

We've opened up space, regardless of being despised,

Choć nami pogardzano, udało nam się stworzyć przestrzeń

for more conservative women to step in and make real changes,

dla bardziej konserwatywnych kobiet, które teraz mogą coś zmienić.

and the words "women" and "the priesthood" can now be uttered in the same sentence.

Słowa "kobieta" i "kapłaństwo" mogą zostać użyte w tym samym zdaniu.

I never had that.

Nigdy wcześniej tego nie doświadczyłam.

My daughter and my nieces are inheriting a religion that I never had,

Następne pokolenie dziedziczy religię, która daje im więcej praw.

that's more equal -- we've had an effect.

Osiągnęłyśmy efekt.

It wasn't easy standing in those lines

Nie było łatwo czekać w kolejkach na spotkania dla mężczyzn.

trying to get into those male meetings.

There were hundreds of us,

Były nas setki

and one by one, when we got to the door,

i przy drzwiach po kolei informowano nas,

we were told, "I'm sorry, this meeting is just for men,"

że to zgromadzenie nie jest dla kobiet.

and we had to step back and watch men get into the meeting

Musiałyśmy stanąć z boku i patrzeć na mężczyzn,

as young as 12 years old,

na dwunastoletnich chłopców

escorted and walked past us as we all stood in line.

wchodzących do środka.

But not one woman in that line will forget that day,

Ani jedna kobieta w tej kolejce,

and not one little boy that walked past us will forget that day.

ani jeden chłopiec, który obok przeszedł nie zapomną tego dnia.

If we were a multinational corporation or a government, and that had happened,

Gdyby międzynarodowa organizacja pozwoliła na coś takiego,

there would be outrage,

wywołałaby skandal,

but we're just a religion.

ale to tylko religia.

We're all just part of religions.

Jesteśmy tylko jej członkami.

We can't keep looking at religion that way,

Nie możemy dłużej patrzeć na religię w ten sposób,

because it doesn't only affect me, it affects my daughter

bo to dotyczy nie tylko mnie, ale i mojej córki,

and all of your daughters and what opportunities they have,

waszych córek i ich możliwości,

what they can wear, who they can love and marry,

w co mogą się ubrać, z kim się wiązać,

if they have access to reproductive healthcare.

czy mają dostęp do klinik rozrodczości.

We need to reclaim morality in a secular context

W przestrzeni świeckiej musimy odbudować moralność,

that creates ethical scrutiny and accountability

która pociągnie do odpowiedzialności

for religions all around the world,

religie na całym świecie.

but we need to do it in a respectful way

Trzeba to robić z szacunkiem,

that breeds cooperation and not extremism.

który rodzi współpracę, a nie fanatyzm.

And we can do it through unignorable acts of bravery,

Zdobywając się na akty odwagi

standing up for gender equality.

możemy stanąć w obronie równouprawnienia.

It's time that half of the world's population

Najwyższy czas, żeby połowa populacji świata

had voice and equality within our world's religions,

otrzymała równość i prawo głosu

churches, synagogues, mosques and shrines around the world.

w kościołach, synagogach, meczetach i świątyniach na całym świecie.

I'm working on my people. What are you doing for yours?

Pracuję nad tym u siebie. A wy?

(Applause)

(Brawa)