Katlego Kolanyane-Kesupile: How I'm bringing queer pride to my rural village | TED

Tłumaczenie: Aleksandra Schymalla Korekta: Rysia Wand

"You don't belong here"

"Nie pasujesz tu"

almost always means, "We can't find a function or a role for you."

zwykle znaczy: "nie umiemy znaleźć dla ciebie roli i zajęcia".

"You don't belong here" sometimes means, "You're too queer to handle."

"Nie pasujesz tu" czasami znaczy: "jesteś zbyt dużym dziwakiem".

"You don't belong here"

"Nie pasujesz tu"

very rarely means,

bardzo rzadko oznacza:

"There's no way for you to exist and be happy here."

"nie możesz tu żyć i być szczęśliwy".

I went to university in Johannesburg, South Africa,

Studiowałam w Johannesburgu w Afryce Południowej.

and I remember the first time a white friend of mine

Pamiętam, kiedy pierwszy raz moja biała koleżanka

heard me speaking Setswana, the national language of Botswana.

usłyszała, jak mówiłam w tswana, narodowym języku Botswany.

I was on the phone with my mother

Rozmawiałam przez telefon z matką.

and the intrigue which painted itself across her face was absolutely priceless.

Głębokie zaciekawienie na twarzy koleżanki było absolutnie bezcenne.

As soon as I hung up, she comes to me and says,

Jak tylko odłożyłam słuchawkę, przyszła do mnie, mówiąc:

"I didn't know you could do that.

"Nie wiedziałam, że to potrafisz".

After all these years of knowing you, how did I not know you could do that?"

"Jak to się stało, że znam cię tyle lat i nie wiedziałam, że to potrafisz?".

What she was referring to was the fact that I could switch off the twang

Miała na myśli to, że potrafiłam stłumić akcent

and slip into a native tongue,

i płynnie mówić w moim języku.

and so I chose to let her in on a few other things

Postanowiłam ją wtajemniczyć i ujawnić kilka innych czynników,

which locate me as a Motswana,

które definiują mnie jako Motswana.

not just by virtue of the fact that I speak a language

To nie tylko moja znajomość języka

or I have family there,

i to, że mam tam rodzinę.

but that a rural child lives within this shiny visage of fabulosity.

Pod tym bajecznym obliczem kryje się bowiem wiejskie dziecko.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

I invited the Motswana public into the story, my story,

Lata temu opowiadałam swoją historię widzom z Botswany,

as a transgender person years ago, in English of course,

historię osoby transpłciowej, oczywiście po angielsku,

because Setswana is a gender-neutral language

bo Setswana to język neutralny płciowo.

and the closest we get is an approximation of "transgender."

Możemy jedynie krążyć wokół terminu "transpłciowy".

And an important part of my history got left out of that story,

W tamtej opowieści nie było ważnej części mojej historii.

by association rather than out of any act of shame.

raczej przez powiązanie niż ze wstydu.

"Kat" was an international superstar,

"Kat" to była międzynarodowa gwiazda,

a fashion and lifestyle writer, a musician, theater producer

publicystka modowa i lifestylowa, muzyk, producentka teatralna,

and performer --

performerka...

all the things that qualify me to be a mainstream, whitewashed,

Wszystkie te role definiują mnie jako lekkostrawnego transa nowej ery,

new age digestible queer.

oswojonego i mainstreamowego.

Kat.

Kat.

Kat had a degree from one of the best universities in Africa,

Kat ma dyplom jednego z najlepszych uniwersytetów w Afryce,

oh no, the world.

co ja mówię - na świecie!

By association, what Kat wasn't

To nasuwa wniosek,

was just like the little brown-skinned children

że Kat nie jest jak te małe, ciemnoskóre dzieci

dokazujące na ulicach jakiejś przypadkowej osady kolejowej,

frolicking through the streets of some incidental railway settlement

like Tati Siding,

jak, dajmy na to, Tati Siding

or an off-the-grid village like Kgagodi,

albo zapomnianej wioski Kgagodi.

legs clad in dust stockings whose knees had blackened

Dzieci w rajstopach z kurzu, o sczerniałych kolanach

from years of kneeling and wax-polishing floors,

od wieloletniego klęczenia i woskowania podłóg,

whose shins were marked with lessons from climbing trees,

o skórze naznaczonej lekcjami wspinaczki po drzewach.

who played until dusk,

One bawiły się do zachodu słońca,

went in for supper by a paraffin lamp

jadły kolację przy lampie naftowej

and returned to play hide-and-seek amongst centipedes and owls

i wracały grać w chowanego pośród wijów i sów,

until finally someone's mother would call the whole thing to an end.

aż wreszcie któraś z matek zagnała je na noc do domu.

That got lost both in translation and in transition,

To wszystko umknęło w przekładzie i w mojej przemianie.

and when I realized this,

Kiedy to zrozumiałam,

I decided it was time for me to start building bridges between myselves.

zdecydowałam, że nadszedł czas, aby połączyć moje dwie osobowości.

For me and for others to access me,

Dla siebie samej i dla innych,

I had to start indigenizing my queerness.

musiałam oswoić swoją transpłciowość.

What I mean by indigenizing is stripping away the city life film

Mam na myśli wyjście poza obraz życia miejskiego,

that stops you from seeing the villager within.

który zasłania ukrytą za nim mieszkankę wsi.

In a time where being brown, queer, African and seen as worthy of space

Teraz, kiedy bycie ciemnoskórym transem, Afrykańczykiem wartym uwagi

means being everything but rural,

w żadnym razie nie kojarzy się z wsią,

I fear that we're erasing the very struggles

obawiam się, że wymazujemy z życiorysu to,

that got us to where we are now.

co sprawiło, że zaszliśmy tak daleko.

The very first time I queered being out in a village,

Kiedy po raz pierwszy ujawniłam się w mojej wiosce,

I was in my early 20s, and I wore a kaftan.

miałam 20 lat i miałam na sobie damski kaftan.

I was ridiculed by some of my family and by strangers for wearing a dress.

Krewni i obcy żartowali z tego, że noszę sukienkę.

My defense against their comments was the default that we who don't belong,

Odpowiadałam im słowami, których my, wykluczeni,

the ones who are better than, get taught,

my - lepsi, zostaliśmy nauczeni.

we shrug them off and say, "They just don't know enough."

Ignorujemy ich, mówiąc: "Nie macie o niczym pojęcia".

And of course I was wrong, because my idea of wealth of knowledge

Oczywiście myliłam się wtedy, bo moja definicja wiedzy

was based in removing yourself from Third World thinking and living.

polegała na odrzuceniu stylu życia i myślenia rodem z Trzeciego Świata.

But it took time for me to realize that my acts of pride

Wiele czasu zajęło mi zrozumienie,

że akty dumy mają najwięcej życia nie w odwiedzanych wielkich miastach,

weren't most alive in the global cities I traipsed through,

but in the villages where I speak the languages and play the games

ale w wioskach, których językiem mówię, gdzie bawiłam się jako dziecko

and feel most at home and I can say,

i gdzie czuję się jak w domu.

"I have seen the world,

Mogę powiedzieć, że widziałam świat,

and I know that people like me aren't alone here, we are everywhere."

i wiem, że ludzie tacy jak ja nie są osamotnieni, jesteśmy wszędzie.

And so I used these village homes for self-reflection

Wspomnienie rodzinnych stron pomogło mi w autorefleksji,

and to give hope to the others who don't belong.

nauczyło, jak dawać nadzieję innym wykluczonym.

Indigenizing my queerness

Oswojenie mojej transpłciowości

means bridging the many exceptional parts of myself.

oznacza budowanie mostów pomiędzy odcieniami mojej tożsamości.

It means honoring the fact

Dzięki temu mogę przyznać,

that my tongue can contort itself to speak the Romance languages

że choć mój język jest dość giętki, żeby mówić w językach romańskich,

without denying or exoticizing the fact that when I am moved, it can do this:

nie zaprzeczam, że pod wpływem emocji, umiem też zrobić tak:

(Ululating)

(Krzyk)

It means --

To...

(Cheers)

(Applause)

(Brawa)

It means branding cattle with my mother or chopping firewood with my cousins

To, że znakowałam bydło z mamą albo rąbałam drzewo z kuzynami

doesn't make me any less fabulous or queer,

nie czyni mnie mniej fantastyczną, mniej trans,

even though I'm now accustomed to rooftop shindigs, wine-paired menus

nawet jeżeli teraz jestem przyzwyczajona do przyjęć na dachu i wystawnego menu

and VIP lounges.

czy stref dla VIP-ów.

(Laughter)

(Śmiech)

It means wearing my pride through my grandmother's tongue,

Jestem dumna z tego, kim jestem: dzięki językowi mojej babci,

my mother's food, my grandfather's song,

kuchni mojej mamy, pieśni dziadka,

my skin etched with stories of falling off donkeys

skórze tatuowanej kolejnymi upadkami z osła

and years and years and years of sleeping under a blanket of stars.

i wspomnieniu wielu nocy pod gwiezdnym sklepieniem.

If there's any place I don't belong,

Jeżeli istnieje miejsce naprawdę mi obce,

it's in a mind where the story of me starts with the branch of me being queer

to jest nim umysł, w którym moja historia zaczyna się od bycia trans,

and not with my rural roots.

zamiast od moich wiejskich korzeni.

Indigenizing my queerness means understanding

Oswoić moją transpłciowość to zrozumieć,

that the rural is a part of me, and I am an indelible part of it.

że wiejskość to nierozerwalna część mnie i że ja jestem jej częścią.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)