America’s Forgotten Working Class | J.D. Vance | TED

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Capa Girl

I remember the very first time I went to a nice restaurant,

Pamiętam pierwsze wyjście do dobrej restauracji,

a really nice restaurant.

naprawdę dobrej restauracji,

It was for a law firm recruitment dinner,

na zaproszenie kancelarii prawnej.

and I remember beforehand the waitress walked around

Kelnerka obeszła wszystkich,

and asked whether we wanted some wine,

pytając, czy mamy ochotę na wino.

so I said, "Sure, I'll take some white wine."

Poprosiłem o białe wino.

And she immediately said,

Zapytała,

"Would you like sauvignon blanc or chardonnay?"

co wolę: sauvignon blanc czy chardonnay.

And I remember thinking,

Pomyślałem wtedy,

"Come on, lady, stop with the fancy French words

po co te wyszukane francuskie słówka,

and just give me some white wine."

po prostu daj mi białe wino.

But I used my powers of deduction

Ale stosując metodę dedukcji,

and recognized that chardonnay and sauvignon blanc

domyśliłem się, że chardonnay i sauvignon blanc

were two separate types of white wine,

to różne rodzaje białego wina,

and so I told her that I would take the chardonnay,

i poprosiłem o chardonnay,

because frankly that was the easiest one to pronounce for me.

bo, prawdę mówiąc, łatwiej było mi to wymówić.

So I had a lot of experiences like that

Miałem wiele takich przygód

during my first couple of years as a law student at Yale,

przez pierwsze lata na wydziale prawa Uniwersytetu Yale,

because, despite all outward appearances, I'm a cultural outsider.

bo, wbrew pozorom, jestem outsiderem kulturowym.

I didn't come from the elites.

Nie wywodzę się z elit.

I didn't come from the Northeast or from San Francisco.

Nie jestem z północnego wschodu ani z San Francisco.

I came from a southern Ohio steel town,

Pochodzę z hutniczego miasta na południu Ohio,

and it's a town that's really struggling in a lot of ways,

z miasta, którego zmagania

ways that are indicative of the broader struggles

ilustrują szerszą skalę zmagań

of America's working class.

klasy robotniczej Ameryki.

Heroin has moved in,

Przyszła do nas heroina,

killing a lot of people, people I know.

zabijając wiele znanych mi osób.

Family violence, domestic violence, and divorce have torn apart families.

Wiele rodzin rozbiła przemoc domowa i rozwody.

And there's a very unique sense of pessimism that's moved in.

Wkradło się swoiste poczucie pesymizmu.

Think about rising mortality rates in these communities

Nie zapominajmy o rosnącej umieralności,

and recognize that for a lot of these folks,

a uświadomimy sobie, że w tych społecznościach

the problems that they're seeing

widziane wkoło problemy

are actually causing rising death rates in their own communities,

prowadzą do rosnącej liczby zgonów,

so there's a very real sense of struggle.

potęgując realne poczucie walki.

I had a very front-row seat to that struggle.

Przyglądałem się tej walce z bliska.

My family has been part of that struggle for a very long time.

Moja rodzina brała w niej udział.

I come from a family that doesn't have a whole lot of money.

Nie mieliśmy dużo pieniędzy.

The addiction that plagued my community

Nałogi nękające społeczność

also plagued my family, and even, sadly, my own mom.

nękały moją rodzinę, w tym również moją mamę.

There were a lot of problems that I saw in my own family,

W swojej własnej rodzinie widziałem mnóstwo problemów,

problems caused sometimes by a lack of money,

wynikających z braku pieniędzy,

problems caused sometimes by a lack of access to resources and social capital

a czasem braku dostępu do zasobów i kapitału społecznego,

that really affected my life.

co odbiło się na moim życiu.

If you had looked at my life when I was 14 years old

Widząc mnie jako 14-latka,

and said, "Well, what's going to happen to this kid?"

wyobrażając sobie przyszłość tego dzieciaka,

you would have concluded that I would have struggled

uznalibyście, że trudno mi będzie, jak mówią uczeni,

with what academics call upward mobility.

osiągnąć awans społeczny.

So upward mobility is an abstract term,

Awans społeczny to termin abstrakcyjny,

but it strikes at something that's very core

ale jest on syntezą

at the heart of the American Dream.

amerykańskiego snu.

It's the sense,

Jest miarą tego,

and it measures whether kids like me

czy dzieci takie jak ja,

dorastające w biednych społecznościach, będą miały lepsze życie,

who grow up in poor communities are going to live a better life,

whether they're going to have a chance to live a materially better existence,

czy mają szansę na lepszy standard życia,

or whether they're going to stay in the circumstances where they came from.

czy raczej zostaną tam, skąd pochodzą.

And one of the things we've learned, unfortunately,

Wiemy,

is that upward mobility isn't as high as we'd like it to be in this country,

że awans społeczny nie jest niestety tak powszechny, jak byśmy chcieli,

and interestingly, it's very geographically distributed.

a co więcej, występuje tylko w niektórych rejonach geograficznych.

So take Utah, for instance.

Weźmy Utah.

In Utah a poor kid is actually doing OK,

W Utah biedne dziecko radzi sobie nieźle,

very likely to live their share and their part in the American Dream.

najpewniej załapie się na amerykański sen.

But if you think of where I'm from,

Region, z którego pochodzę,

in the South, in Appalachia, in southern Ohio,

Appalachy, południowe Ohio,

it's very unlikely that kids like that will rise.

daje dziecku znikomą szansę wznieść się ponad przeciętność.

The American Dream in those parts of the country

W tej części kraju amerykański sen

is in a very real sense just a dream.

to rzeczywiście tylko sen.

So why is that happening?

Dlaczego tak się dzieje?

So one reason is obviously economic or structural.

Oczywistą przyczyną są zmiany gospodarcze lub strukturalne.

So you think of these areas.

Wyobraźcie sobie te obszary.

They're beset by these terrible economic trends,

Dręczą je straszliwe problemy gospodarcze

built around industries like coal and steel

na skutek upadku przemysłu wydobywczego i hutniczego,

that make it harder for folks to get ahead.

przez co trudniej osiągnąć tam sukces.

That's certainly one problem.

To jeden problem.

There's also the problem of brain drain, where the really talented people,

Mamy też problem drenażu mózgów, prawdziwie utalentowane jednostki,

because they can't find high-skilled work at home,

nie znajdują pracy odpowiadającej ich kwalifikacjom,

end up moving elsewhere,

więc migrują.

Nie zakładają firm ani stowarzyszeń tam, skąd pochodzą,

so they don't build a business or non-profit where they're from,

lądując gdzie indziej, zabierają tam swój talent.

they end up going elsewhere and taking their talents with them.

W takich społecznościach upadające szkoły

There are failing schools in a lot of these communities,

failing to give kids the educational leg up

nie dają dzieciom edukacyjnego kopa,

that really makes it possible for kids to have opportunities later in life.

który otworzy drogę do szans w późniejszym życiu.

To wszystko jest ważne.

These things are all important.

Nie umniejszam barier strukturalnych,

I don't mean to discount these structural barriers.

jednak patrząc wstecz na życie i moją społeczność,

But when I look back at my life and my community,

something else was going on, something else mattered.

widzę też inne czynniki,

It's difficult to quantify, but it was no less real.

realne problemy, choć niełatwo je zdefiniować.

So for starters, there was a very real sense of hopelessness

Przede wszystkim bardzo realne poczucie beznadziei w społeczności,

in the community that I grew up in.

w której dorastałem.

There was a sense that kids had that their choices didn't matter.

Dzieci czuły, że ich wybór się nie liczy.

No matter what happened, no matter how hard they worked,

Nieważne, co się dzieje, nieważne, jak ciężko pracujesz,

no matter how hard they tried to get ahead,

jak bardzo starasz się osiągnąć sukces,

nothing good would happen.

nic dobrego nigdy się nie zdarzy.

So that's a tough feeling to grow up around.

Ciężko dorastać w takim przeświadczeniu,

That's a tough mindset to penetrate,

ciężko przebić się do takiego stanu umysłu,

and it leads sometimes to very conspiratorial places.

a czasem prowadzi to do teorii spiskowych.

So let's just take one political issue that's pretty hot,

Zajmijmy się gorącą kwestią polityczną,

pozytywną dyskryminacją.

affirmative action.

So depending on your politics, you might think that affirmative action

W zależności od poglądów uważasz, że pozytywna dyskryminacja

jest mądrym lub niemądrym sposobem wspierania różnorodności w pracy

is either a wise or an unwise way to promote diversity in the workplace

or the classroom.

lub szkole.

But if you grow up in an area like this,

Dorastając w takim regionie,

you see affirmative action as a tool to hold people like you back.

widzisz pozytywną dyskryminację jako czynnik hamujący,

That's especially true if you're a member of the white working class.

zwłaszcza, jeśli należysz do białej klasy robotniczej.

You see it as something that isn't just about good or bad policy.

Nie widzisz tu złej czy dobrej polityki,

You see it as something that's actively conspiring,

widzisz aktywny spisek

ludzi z władzą polityczną i finansową,

where people with political and financial power

are working against you.

działających przeciwko tobie.

And there are a lot of ways that you see that conspiracy against you --

Widzisz mnóstwo przejawów spisku,

perceived, real, but it's there,

subiektywnych, ale prawdziwych,

and it warps expectations.

a to wypacza twoje oczekiwania.

So if you think about what do you do when you grow up in that world,

Zastanawiając się, co robić w tym świecie, gdy już dorośniesz,

you can respond in a couple of ways.

reagujesz na dwa sposoby.

Powiesz: "Nie zamierzam ciężko pracować,

One, you can say, "I'm not going to work hard,

because no matter how hard I work, it's not going to matter."

bo ciężka praca nic nie daje".

Albo powiesz,

Another thing you might do is say,

"Well, I'm not going to go after the traditional markers of success,

"nie będę gonić za tradycyjnymi oznakami sukcesu,

like a university education or a prestigious job,

jak wykształcenie wyższe czy prestiżowa praca,

because the people who care about those things are unlike me.

bo ludzie, których to obchodzi, są zupełnie inni.

They're never going to let me in."

Nigdy mnie do siebie nie dopuszczą".

When I got admitted to Yale, a family member asked me

Kiedy przyjęto mnie do Yale, krewniak zapytał,

if I had pretended to be a liberal to get by the admissions committee.

czy przed komisją udawałem liberała.

Seriously.

Poważnie.

And it's obviously not the case that there was a liberal box to check

Jasne, że nie wymagano bycia liberałem

on the application,

na wniosku o przyjęcie,

but it speaks to a very real insecurity in these places

ale taka reakcja była objawem braku pewności siebie w takich miejscach,

that you have to pretend to be somebody you're not

przekonania, że trzeba udawać kogoś innego,

to get past these various social barriers.

żeby pokonać bariery społeczne.

It's a very significant problem.

To duży problem.

Nawet jeśli nie dasz się beznadziei,

Even if you don't give in to that hopelessness,

even if you think, let's say,

nawet jeśli myślisz,

that your choices matter and you want to make the good choices,

że twój wybór się liczy i chcesz wybrać dobrze,

you want to do better for yourself and for your family,

poprawić byt swój i swojej rodziny,

it's sometimes hard to even know what those choices are

czasem nie wiesz nawet, jaki masz wybór,

when you grow up in a community like I did.

dorastając w społeczności takiej jak moja.

I didn't know, for example,

Nie wiedziałem na przykład,

that you had to go to law school to be a lawyer.

że trzeba iść na prawo, żeby zostać prawnikiem.

I didn't know that elite universities, as research consistently tells us,

Nie wiedziałem, że elitarne uczelnie, o czym informują badania,

are cheaper for low-income kids

są tańsze dla biednych dzieci,

because these universities have bigger endowments,

bo dzięki większym dotacjom,

can offer more generous financial aid.

te uczelnie oferują szczodrą pomoc finansową.

I remember I learned this

Dowiedziałem się o tym,

when I got the financial aid letter from Yale for myself,

kiedy dostałem list z Yale, oferujący pomoc finansową,

tens of thousands of dollars in need-based aid,

dziesiątki tysięcy dolarów stypendium socjalnego,

which is a term I had never heard before.

wyrażenie, którego wcześniej nie znałem.

But I turned to my aunt when I got that letter and said,

Kiedy dostałem list, powiedziałem do ciotki,

"You know, I think this just means that for the first time in my life,

że "po raz pierwszy w życiu

being poor has paid really well."

opłaciło mi się bycie biedakiem".

So I didn't have access to that information

Nie miałem dostępu do tych informacji,

because the social networks around me didn't have access to that information.

bo nie miała go moja sieć społecznościowa.

I learned from my community how to shoot a gun, how to shoot it well.

Moja społeczność nauczyła mnie dobrze strzelać

I learned how to make a damn good biscuit recipe.

i robić pyszne herbatniki.

The trick, by the way, is frozen butter, not warm butter.

Sekret tkwi w maśle: mrożone a nie topione.

But I didn't learn how to get ahead.

Nie nauczyłem się, jak iść do przodu.

I didn't learn how to make the good decisions

Nie nauczyłem się, jak podejmować dobre decyzje,

about education and opportunity

w kwestii wykształcenia i szans,

that you need to make

decyzje konieczne,

to actually have a chance in this 21st century knowledge economy.

żeby mieć szanse w opartej na wiedzy gospodarce XXI wieku.

Economists call the value that we gain from our informal networks,

Według ekonomistów wartość uzyskana dzięki sieciom nieformalnym,

from our friends and colleagues and family "social capital."

przyjaciołom, kolegom z pracy oraz rodzinie to "kapitał społeczny".

The social capital that I had wasn't built for 21st century America,

Mój kapitał społeczny nie nadawał się do Ameryki XXI wieku

and it showed.

i było to widać.

There's something else that's really important that's going on

Jest jeszcze inna ważna kwestia,

that our community doesn't like to talk about,

o której nasza społeczność mówi niechętnie,

but it's very real.

a jest bardzo istotna.

Working-class kids are much more likely

Dzieci robotników są bardziej narażone

to face what's called adverse childhood experiences,

na negatywne doświadczenia z dzieciństwa,

which is just a fancy word for childhood trauma:

wyszukane określenie na traumę dziecięcą,

getting hit or yelled at, put down by a parent repeatedly,

bicie, wyzwiska i upokorzenia zadawane przez rodziców,

watching someone hit or beat your parent,

bycie świadkiem pobicia rodziców,

watching someone do drugs or abuse alcohol.

brania narkotyków lub nadużywania alkoholu.

These are all instances of childhood trauma,

To przykłady traumy dziecięcej,

and they're pretty commonplace in my family.

znane mojej rodzinie

Importantly, they're not just commonplace in my family right now.

nie od dziś.

They're also multigenerational.

To trauma wielopokoleniowa.

So my grandparents,

Moi dziadkowie,

the very first time that they had kids,

zostawszy rodzicami,

they expected that they were going to raise them in a way

przypuszczali, że wychowają dzieci

that was uniquely good.

jak najlepiej potrafią.

They were middle class,

Byli klasą średnią,

they were able to earn a good wage in a steel mill.

dobrze zarabiali w hutnictwie.

But what ended up happening

Skończyło się jednak

is that they exposed their kids to a lot of the childhood trauma

na narażeniu własnych dzieci na poważną traumę dziecięcą,

that had gone back many generations.

która ciągnie się od pokoleń.

My mom was 12 when she saw my grandma set my grandfather on fire.

Moja mama w wieku 12 lat widziała, jak babcia podpala dziadka.

His crime was that he came home drunk

Zbrodnia polegała na przyjściu do domu po pijaku,

after she told him,

mimo że zapowiedziała mu,

"If you come home drunk, I'm gonna kill you."

"jeśli wrócisz pijany, zabiję cię".

And she tried to do it.

I próbowała to zrobić.

Think about the way that that affects a child's mind.

Jak to wpływa na dziecięcy umysł?

And we think of these things as especially rare,

Wydaje nam się, że to wyjątki,

but a study by the Wisconsin Children's Trust Fund found

ale fundusz pomocy dzieciom w Wisconsin podaje,

that 40 percent of low-income kids face multiple instances of childhood trauma,

że z traumą styka się 40% dzieci z rodzin o niskich dochodach,

compared to only 29 percent for upper-income kids.

w porównaniu z 29% dzieci z wyższym dochodem.

And think about what that really means.

Co to oznacza?

If you're a low-income kid,

Spośród biednych dzieci

almost half of you face multiple instances of childhood trauma.

prawie połowa wielokrotnie doświadcza traumy dziecięcej.

This is not an isolated problem.

Nie jest to problem odosobniony,

This is a very significant issue.

ale bardzo poważna kwestia.

We know what happens to the kids who experience that life.

Znamy efekty takich przeżyć u dzieci.

They're more likely to do drugs, more likely to go to jail,

Te dzieci są bardziej narażone na narkotyki, więzienie,

more likely to drop out of high school,

porzucenie szkoły,

and most importantly,

a co gorsza,

they're more likely to do to their children

swoim dzieciom prawdopodobnie

what their parents did to them.

zrobią to samo, co im zrobili rodzice.

This trauma, this chaos in the home,

Trauma i chaos w domu

is our culture's very worst gift to our children,

są dla dzieci najgorszym prezentem od naszej kultury,

and it's a gift that keeps on giving.

i ten prezent wciąż krąży.

So you combine all that,

Dodajmy do tego

the hopelessness, the despair,

beznadzieję, rozpacz,

the cynicism about the future,

cyniczne podejście do przyszłości,

the childhood trauma,

traumę dzieciństwa,

the low social capital,

niski kapitał społeczny,

and you begin to understand why me,

i widzicie,

at the age of 14,

dlaczego w wieku 14 lat

was ready to become just another statistic,

miałem zostać przypadkiem statystycznym,

another kid who failed to beat the odds.

kolejnym dzieckiem, któremu się nie powiodło.

But something unexpected happened.

Jednak zaszło coś nieoczekiwanego.

I did beat the odds.

Pokonałem przeciwieństwa.

Things turned up for me.

Wszystko obróciło się na dobre.

I graduated from high school, from college, I went to law school,

Skończyłem szkołę średnią, college, poszedłem na prawo

and I have a pretty good job now.

i mam dobrą pracę.

So what happened?

Jak to się stało?

Well, one thing that happened is that my grandparents,

Otóż moi dziadkowie,

the same grandparents of setting someone on fire fame,

ci od podpalenia,

they really shaped up by the time I came around.

zdążyli się ogarnąć, zanim się urodziłem.

They provided me a stable home,

Zapewnili mi spokojny dom,

a stable family.

stabilną rodzinę.

They made sure

Dbali o mnie,

that when my parents weren't able to do the things that kids need,

a gdy rodzice nie byli zdolni zaspokoić zwykłych potrzeb dziecka,

they stepped in and filled that role.

wkraczali do akcji i pełnili tę rolę.

My grandma especially did two things that really matter.

Zwłaszcza babcia zrobiła dwie ważne rzeczy.

One, she provided that peaceful home that allowed me to focus on homework

Zapewniła mi spokojny dom, pozwalający skupić się na pracy domowej

and the things that kids should be focused on.

i rzeczach, na których dzieci powinny się skupić.

But she was also this incredibly perceptive woman,

Była też niezwykle spostrzegawcza,

despite not even having a middle school education.

choć nie skończyła nawet szkoły średniej.

She recognized the message that my community had for me,

Widziała przekaz, który miała dla mnie moja społeczność,

that my choices didn't matter,

że mój wybór się nie liczy,

that the deck was stacked against me.

że wszystko jest przeciwko mnie.

Powiedziała mi kiedyś,

She once told me,

"JD, never be like those losers who think the deck is stacked against them.

"JD, nie warto myśleć jak nieudacznik, że wszystko sprzysięga się przeciw tobie.

You can do anything you want to."

Możesz osiągnąć wszystko, czego pragniesz".

And yet she recognized that life wasn't fair.

Mimo to widziała, że życie nie jest sprawiedliwe.

It's hard to strike that balance,

Ciężko osiągnąć równowagę,

to tell a kid that life isn't fair,

mówiąc dziecku, że życie nie jest fair,

but also recognize and enforce in them the reality that their choices matter.

a jednocześnie pokazać i nauczyć, że osobisty wybór się liczy.

But mamaw was able to strike that balance.

Babcia potrafiła osiągnąć tę równowagę.

The other thing that really helped was the United States Marine Corps.

Bardzo pomógł mi Korpus Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych.

So we think of the Marine Corps as a military outfit, and of course it is,

Marines to nie tylko jednostka militarna.

but for me, the US Marine Corps was a four-year crash course

Dla mnie 4 lata w US Marines były intensywnym kursem

kształtowania charakteru.

in character education.

Nauczyły ścielić łóżko, zrobić pranie,

It taught me how to make a bed, how to do laundry,

wcześnie wstawać i zarządzać finansami.

how to wake up early, how to manage my finances.

These are things my community didn't teach me.

Moja społeczność nie nauczyła mnie tego.

I remember when I went to go buy a car for the very first time,

Pamiętam, kiedy pierwszy raz chciałem kupić samochód,

I was offered a dealer's low, low interest rate of 21.9 percent,

pośrednik zaproponował mi super niskie odsetki 21,9%,

and I was ready to sign on the dotted line.

a ja byłem gotów podpisać umowę.

But I didn't take that deal,

Jednak nie sfinalizowałem umowy,

because I went and took it to my officer

bo najpierw zaniosłem ją oficerowi,

who told me, "Stop being an idiot,

który powiedział: "Nie bądź głupi,

go to the local credit union, and get a better deal."

idź do banku, a dostaniesz lepszą umowę".

And so that's what I did.

Tak zrobiłem.

But without the Marine Corps,

Bez marines

I would have never had access to that knowledge.

nigdy nie miałbym dostępu do tej wiedzy.

I would have had a financial calamity, frankly.

Byłbym finansową ofiarą losu.

The last thing I want to say is that I had a lot of good fortune

Na koniec chcę powiedzieć, że miałem dużo szczęścia

in the mentors and people

do mentorów i osób,

who have played an important role in my life.

które odegrały ważną rolę w moim życiu.

From the Marines, from Ohio State, from Yale,

Poczynając od marines, pracowników stanu Ohio, Uniwersytetu Yale

from other places,

i innych miejsc,

people have really stepped in

w moje życie wkraczały osoby,

and ensured that they filled that social capital gap

które wypełniły lukę kapitału społecznego,

that it was pretty obvious, apparently, that I had.

będącą w widoczny sposób moim udziałem.

That comes from good fortune,

Poszczęściło mi się,

but a lot of children aren't going to have that good fortune,

ale dużo dzieci nie ma szczęścia,

and I think that raises really important questions for all of us

co rodzi ważne pytanie,

about how we're going to change that.

jak można to zmienić.

We need to ask questions about how we're going to give low-income kids

Musimy zadać pytanie, jak dzieciom z rodzin o niskich dochodach,

who come from a broken home access to a loving home.

z rozbitych rodzin, dać dostęp do kochającego domu.

We need to ask questions

Musimy zadać pytanie,

about how we're going to teach low-income parents

jak uczyć rodziców z niskimi dochodami

how to better interact with their children,

lepszego kontaktu z dziećmi

with their partners.

i z partnerami.

We need to ask questions about how we give social capital,

Musimy zadać pytanie, jak dać kapitał społeczny,

mentorship to low-income kids who don't have it.

jak znaleźć mentorów dzieciom, które ich nie mają.

We need to think about how we teach working class children

Musimy pomyśleć, jak uczyć dzieci z klasy robotniczej

about not just hard skills,

zarówno umiejętności twardych,

like reading, mathematics,

takich jak czytanie i matematyka,

but also soft skills,

jak i umiejętności miękkich,

like conflict resolution and financial management.

takich jak rozwiązywanie konfliktów i zarządzanie finansami.

Now, I don't have all of the answers.

Nie znam odpowiedzi,

I don't know all of the solutions to this problem,

nie znam rozwiązania,

but I do know this:

ale wiem,

in southern Ohio right now,

że w tej chwili w południowym Ohio

there's a kid who is anxiously awaiting their dad,

jakiś dzieciak z niepokojem czeka na tatę,

wondering whether, when he comes through the door,

nie wiedząc, w jakim stanie go zobaczy,

he'll walk calmly or stumble drunkly.

czy wejdzie do domu, czy wtoczy się po pijaku.

There's a kid

Inny dzieciak widzi,

whose mom sticks a needle in her arm

jak matka wstrzykuje sobie coś w żyłę

and passes out,

i odpływa.

and he doesn't know why she doesn't cook him dinner,

Dziecko nie wie, dlaczego mama nie gotuje obiadu,

and he goes to bed hungry that night.

a wieczorem pójdzie głodne spać.

There's a kid who has no hope for the future

Dzieci bez nadziei na przyszłość

but desperately wants to live a better life.

rozpaczliwie łakną lepszego życia,

They just want somebody to show it to them.

chcą tylko, żeby ktoś wskazał im drogę.

I don't have all the answers,

Nie znam odpowiedzi,

but I know that unless our society starts asking better questions

ale jeśli nasze społeczeństwo nie zacznie zadawać lepszych pytań,

about why I was so lucky

dlaczego ja miałem szczęście

and about how to get that luck to more of our communities

i jak zapewnić szczęście naszym społecznościom

and our country's children,

oraz wszystkim dzieciom w kraju,

we're going to continue to have a very significant problem.

dalej będziemy mieć poważny problem.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)