Garth Lenz: The true cost of oil

Translator: Morton Bast Reviewer: Thu-Huong Ha

Tłumaczenie: Capa Girl Korekta: Tomasz Kubel

The world's largest and most devastating environmental and industrial project

Największe i najbardziej szkodliwe dla środowiska

przedsięwzięcie przemysłowe

is situated in the heart of the largest and most intact forest in the world,

ma miejsce w samym sercu

największego dziewiczego lasu na świecie

Canada's boreal forest.

- kanadyjskiej tajgi.

It stretches right across Northern Canada, in Labrador,

Rozciąga się ona poprzez północną Kanadę po płw. Labrador.

it's home to the largest remaining wild caribou herd in the world:

Nad rzeką George zamieszkuje

najliczniejsze na świecie stado dzikich karibu

the George River caribou herd,

numbering approximately 400,000 animals.

- ok. 400 000 zwierząt.

Unfortunately, when I was there, I couldn't find one of them,

Niestety, nie spotkałem tam ani jednego,

ale można znaleźć ich poroża.

but you have the antlers as proof.

All across the boreal,

Całą tajgę pokrywają wspaniałe mokradła.

we're blessed with this incredible abundance of wetlands.

Mokradła należą do najbardziej zagrożonych ekosystemów na świecie.

Wetlands, globally, are one of the most endangered ecosystems.

Mokradła należą do najbardziej zagrożonych ekosystemów na świecie.

Odgrywają kluczową rolę:

They're absolutely critical ecosystems,

oczyszczają powietrze i wodę,

they clean air, they clean water,

they sequester large amounts of greenhouse gases,

wychwytują ogromne gazów cieplarnianychz atmosfery.

and they're home to a huge diversity of species.

Dają schronienie wielu gatunkom zwierząt.

In the boreal, they are also the home

Tajga to również dom

where almost 50 percent of the 800 bird species found in North America

dla prawie połowy gatunków ptaków Ameryki Płn.,

migrujących na północ, żeby wychować młode.

migrate north to breed and raise their young.

W prowincji Ontario tajga sięga

In Ontario, the boreal marches down south to the north shore of Lake Superior.

północnego wybrzeża Jeziora Górnego.

Niezwykłe piękno lasów borealnych

And these incredibly beautiful boreal forests

were the inspiration for some of the most famous art in Canadian history,

zainspirowało powstanie słynnych dzieł sztuki.

Kanadyjscy malarze z "Grupy Siedmiu"

the Group of Seven were very inspired by this landscape,

znajdowali inspirację w tym krajobrazie.

and so the boreal is not just a really key part of our natural heritage,

Zatem tajga jest nie tylko

częścią dziedzictwa naturalnego,

but also an important part of our cultural heritage.

ale też ważną częścią kultury.

In Manitoba, this is an image from the east side of Lake Winnipeg,

To zdjęcie z wschodniego brzegu jeziora Winnipeg, w Minatobie.

and this is the home of the newly designated UNESCO Cultural Heritage site.

Znajduje się tu nowy obiekt

listy światowego dziedzictwa UNESCO.

W Saskatchewan, podobnie jak w całej tajdze,

In Saskatchewan, as across all of the boreal,

płyną nasze najsłynniejsze rzeki

home to some of our most famous rivers,

i wspaniałe jeziora

an incredible network of rivers and lakes that every school-age child learns about,

o których uczy się w szkołach:

rzeka Peace, jeziora Athabaska, Churchill czy Mackenzie.

the Peace, the Athabasca, the Churchill here, the Mackenzie,

Były to też historyczne szlaki

and these networks were the historical routes

for the voyageur and the coureur de bois,

podróżników i "gońców leśnych",

pionierów zachodniej kolonizacji północnej Kanady.

the first non-aboriginal explorers of Northern Canada

that, taking from the First Nations people,

Wykorzystując technologię Indian,

używali łodzi kanu, aby wyznaczyć

used canoes and paddled to explore

for a trade route, a Northwest Passage for the fur trade.

szlak handlowy - tzw. Przejście Północno-Zachodnie do handlu futrami.

In the North, the boreal is bordered by the tundra,

Na Północy, tajgę otacza tundra

and just below that, in Yukon,

a poniżej, w Jukonie

we have this incredible valley, the Tombstone Valley.

jest wspaniała Dolina Tombstone.

Dolina Tombstone zamieszkuje stado dzikich reniferów karibu.

And the Tombstone Valley is home to the Porcupine caribou herd.

Now you've probably heard about the Porcupine caribou herd

Zapewne słyszeliście o tym, że karibu Granta

in the context of its breeding ground in Arctic National Wildlife Refuge.

rozmnażają się na obszarze

Arktycznego Narodowego Rezerwatu Zwierząt.

Well, the wintering ground is also critical

Bardzo ważna kwatera zimowa zwierząt

również nie jest chroniona

and it also is not protected,

i grozi jej eksploatacja

and is potentially, could be potentially, exploited for gas and mineral rights.

dla wydobycia gazu i surowców mineralnych.

The western border of the boreal in British Columbia

Zachodnią granicę tundry Kolumbii Brytyjskiej

wyznaczają Góry Nadbrzeżne,

is marked by the Coast Mountains,

and on the other side of those mountains

a po drugiej stronie gór rośnie

is the greatest remaining temperate rainforest in the world,

największy ocalały las deszczowy strefy umiarkowanej

znany jako Puszcza Wielkiego Niedźwiedzia.

the Great Bear Rainforest,

Opowiem o niej więcej za chwilę.

and we'll discuss that in a few minutes in a bit more detail.

Cały teren tajgi zamieszkują

All across the boreal,

it's home for a huge incredible range of indigenous peoples,

liczne ludy tubylcze

o bogatej i różnorodnej kulturze.

and a rich and varied culture.

And I think that one of the reasons

Wydaje mi się że jednym z powodów

zachowania przez te grupy więzi z przeszłością,

why so many of these groups have retained a link to the past,

know their native languages,

znajomości ich rodzimych języków,

the songs, the dances, the traditions,

pieśni, tańców, tradycji,

myślę, że jednym z powodów jest życie na odludziu,

I think part of that reason is because of the remoteness,

przestrzeń i dzika przyroda, jaka otacza ich otacza

the span and the wilderness

of this almost 95 percent intact ecosystem.

na nietkniętym w 95% ekosystemie.

Zwłaszcza teraz,

And I think particularly now,

as we see ourselves in a time of environmental crisis,

podczas kryzysu w ochronie przyrody,

we can learn so much from these people

możemy się wiele nauczyć od ludzi,

who have lived so sustainably in this ecosystem

którzy prowadzą zrównoważony styl życia

już od ponad 10 tys. lat.

for over 10,000 years.

W sercu tego ekosystemu leży antyteza

In the heart of this ecosystem is the very antithesis

of all of these values that we've been talking about,

wszystkich wartości o których tu mowa.

Uważam, że należą one do rdzennych wartości,

and I think these are some of the core values

które pozwalają nam czuć dumę z bycia Kanadyjczykami.

that make us proud to be Canadians.

This is the Alberta tar sands,

To piaski smołowe Alberty,

the largest oil reserves on the planet outside of Saudi Arabia.

tu znajdują się największe rezerwy ropy naftowej świata

poza Arabią Saudyjską.

Trapped underneath the boreal forest and wetlands of northern Alberta

Uwięzione pod terenami borealnego lasu

i mokradeł pokrywających obszar północnej Alberty

are these vast reserves of this sticky, tar-like bitumen.

znajdują się złoża kleistych, podobnych do smoły, bitumin.

And the mining and the exploitation of that

Ich wydobycie i eksploatacja

is creating devastation on a scale that the planet has never seen before.

jest przyczyną ogromnej dewastacji ekologicznej.

I want to try to convey some sort of a sense of the size of this.

Zaprezentuję jak wielkie straty przynosi jej wydobywanie.

If you look at that truck there,

Prezentowana śmieciarka,

it is the largest truck of its kind on the planet.

jest największą tego typu maszyną na całej planecie.

It is a 400-ton-capacity dump truck

Jej pojemność wynosi 400 ton,

długość to ok 13,5 metra,

and its dimensions are 45 feet long by 35 feet wide and 25 feet high.

szerokość to 10,5 metra, a wysokość 7,7 metra.

Gdybym stanął obok,

If I stand beside that truck,

my head comes to around the bottom of the yellow part of that hubcap.

moja głowa sięgałaby zaledwie dolnej części

żółtej karoserii.

Within the dimensions of that truck,

W przestrzeni, jaką zajmuje,

you could build a 3,000-square-foot two-story home quite easily.

można by z łatwością zbudować dom o powierzchni 278 metrów kwadratowych.

I did the math.

Przeliczyłem to.

So instead of thinking of that as a truck, think of that as a 3,000-square-foot home.

Zamiast samochodem,

można ją nazwać budynkiem na czterech kołach.

That's not a bad size home.

Budynkiem całkiem sporych wymiarów.

And line those trucks / homes back and forth

Wyobraźmy sobie jak te budynki na kołach

ustawiają się w rzędzie, od dolnej części mapy

across there from the bottom all the way to the top.

aż do samej góry.

And then think of how large that very small section of one mine is.

Zdamy sobie sprawę z tego jak wielki jest ten niewielki wycinek kopalni.

Now, you can apply that same kind of thinking here as well.

Analogicznie możecie zastosowac to porównanie

w tym przypadku.

Now, here you see -- of course, as you go further on,

W miarę jak wzlatujemy wyżej i wyżej,

ciężarówki zaczynają wyglądać jak małe kropki.

these trucks become like a pixel.

Ponownie wyobraźmy sobie, jak wypełniają okolicę.

Again, imagine those all back and forth there.

How large is that one portion of a mine?

Ale dokładnie jak wielka jest ta część kopalni?

That would be a huge, vast metropolitan area,

Odpowiada rozmiarowi ogromnej metropolii,

dużo większej niż miasto Victoria.

probably much larger than the city of Victoria.

And this is just one of a number of mines,

A to zaledwie jedna z wielu odkrywek.

10 mines so far right now.

Obecnie znajduje się tu 10 podobnych kopalni.

This is one section of one mining complex,

To pojedyncza sekcja jednego kompleksu wydobywczego.

Kolejne 40-50 takich kompleksów czeka na zezwolenie budowy.

and there are about another 40 or 50 in the approval process.

No tar sands mine has actually ever been denied approval,

Nie zdarzyło się jeszcze, żeby rząd odmówił budowy kopalni tego typu.

so it is essentially a rubber stamp.

To tylko kwestia czasu.

Innym sposobem wydobywania jest metoda in-situ

The other method of extraction is what's called the in situ.

And here, massive amounts of water

W tej metodzie olbrzymie ilości wody

are superheated and pumped through the ground,

podgrzewa się powyżej punktu wrzenia i przepompowuje przez grunt

through these vasts networks of pipelines,

rozległą siecią złożoną z rur

seismic lines, drill paths, compressor stations.

linii sejsmicznych, ścieżek wiertniczych i stacji ciśnień.

And even though this looks maybe not quite as repugnant as the mines,

Mimo że nie wygląda to tak odrażająco

jak kopalnie, jest to nawet bardziej szkodliwe.

it's even more damaging in some ways.

It impacts and fragments a larger part of the wilderness,

Skutki w postaci fragmentacji ekosystemu i wymierania

90 procent spośród istotnych gatunków, jak karibu czy niedźwiedzie grizzly,

where there is 90 percent reduction of key species,

like woodland caribou and grizzly bears,

odczuwa lokalna przyroda.

and it consumes even more energy, more water,

Metoda in-situ spala jeszcze więcej energii, wody

and produces at least as much greenhouse gas.

i produkuje co najmniej tyle samo gazów cieplarnianych co odkrywki.

Więc rozwijanie in-situ jest przynajmniej tak samo

So these in situ developments are at least as ecologically damaging as the mines.

szkodliwe dla środowiska co kopalnie.

The oil produced from either method

Ropa naftowa uzyskiwana którąkolwiek z tych metod

przyczynia się do powstania większej ilości gazów cieplarnianych niż wydobywana w inny sposób.

produces more greenhouse gas emissions than any other oil.

This is one of the reasons why it's called the world's dirtiest oil.

Z tego powodu nazywa się ją

najbrudniejszą ropą świata.

It's also one of the reasons

Jest to również powód

why it is the largest and fastest-growing single source of carbon in Canada,

największego i najszybciej wzrastającego źródła

węgla w Kanadzie,

i powód, dla którego Kanada jest na trzecim miejscu

and it is also a reason why Canada is now number three

w światowym rankingu produkcji węgla na jedną osobę.

in terms of producing carbon per person.

The tailings ponds are the largest toxic impoundments on the planet.

Stawy osadowe są największym agregatem toksycznych substancji na całej planecie.

Piaski bitumiczne... Powinienem powiedzieć - smołowe...

Oil sands -- or rather, I should say tar sands --

oil sands is a PR-created term

Piaski bitumiczne to termin stworzony na potrzeby PR-u,

po to by firmy naftowe nie wspominały w materiałach promocyjnych i reklamach

so that the oil companies wouldn't be trying to promote something

o tej "klejącej, smolistej substancji",

that sounds like a sticky tar-like substance that's the world's dirtiest oil.

która jest, jak już mówiliśmy, najbrudniejszą postacią ropy.

So they decided to call it oil sands.

Dlatego nadano im nazwę piasków bitumicznych.

Ich wydobywanie pochłania więcej wody niż jakikolwiek inny podobny proces.

The tar sands consume more water than any other oil process,

three to five barrels of water are taken, polluted

3 do 5 baryłek wody jest pobieranych, zanieczyszczanych

i wylewanych do stawów osadowych,

and then returned into tailings ponds,

the largest toxic impoundments on the planet.

największego zlewu toksycznej cieczy na naszej planecie.

SemCrude, zaledwie jeden z licencjobiorców,

SemCrude, just one of the licensees, in just one of their tailings ponds,

w tylko jednym z ich stawów osadowych,

każdego dnia zrzuca 250 000 ton toksycznej mazi.

dumps 250,000 tons of this toxic gunk every single day.

That's creating the largest toxic impoundments in the history of the planet.

Tak powstają największe zbiorniki toksyn

w historii naszej planety.

So far, this is enough toxin to cover the face of Lake Erie a foot deep.

Tych toksyn wystarczyłoby już,

by pokryć warstwą grubości 30 cm taflę jeziora Erie.

And the tailings ponds range in size up to 9,000 acres.

Stawy osadowe dochodzą do 9 000 akrów.

That's two-thirds the size of the entire island of Manhattan.

To dwie trzecie powierzchni wyspy Manhattan.

That's like from Wall Street at the southern edge of Manhattan

Odcinek jak od Wall Street do południowej krawędzi Manhattanu,

up to maybe 120th Street.

może nawet do 120 ulicy.

So this is one of the larger tailings ponds.

To absolutnie...

Jeden z największych stawów osadowych.

This might be, what? I don't know, half the size of Manhattan.

Ile to może mieć ? Około połowy powierzchni Manhattanu.

Jak widać w kontekście reszty terenu,

And you can see in the context,

it's just a relatively small section of one of 10 mining complexes

to tylko względnie mały wycinek

jednego z 10 istniejących kompleksów kopalnianych i kolejnych 40-50,

and another 40 to 50 on stream to be approved soon.

które czekają na pozwolenia budowy.

Oczywiście, stawy osadowe...

And of course, these tailings ponds --

well, you can't see many ponds from outer space

Niewiele stawów można zobaczyć z przestrzeni kosmicznej

and you can see these, so maybe we should stop calling them ponds --

a te można, może zatem powinniśmy przestać nazywać je stawami...

Te ogromne, toksyczne nieużytki tworzone są

these massive toxic wastelands are built

unlined and on the banks of the Athabasca River.

na brzegach rzeki Athabaski jawnie.

And the Athabasca River drains downstream to a range of aboriginal communities.

Rzeka Athabaska spływa w kierunku

siedlisk tubylczej ludności.

In Fort Chipewyan, the 800 people there, are finding toxins in the food chain,

W Forcie Chippewa żyje 800 osób,

które odnajdują te toksyny w miejscowej żywności.

this has been scientifically proven.

Potwierdziły to badania.

The tar sands toxins are in the food chain,

Toksyny pozostające z wydobycia ropy przedostają się do łańcucha pokarmowego,

and this is causing cancer rates up to 10 times

a to przyczynia się do wzrostu zachorowań na raka.

Miejscowa ludność choruje 10 razy częściej niż pozostali obywatele Kanady.

what they are in the rest of Canada.

In spite of that, people have to live, have to eat this food in order to survive.

Pomimo tego, by przetrwać, ludzie ci

muszą jeść tą żywność.

Niewiarygodnie wysoka cena

The incredibly high price of flying food

transportów żywności do północnych regionów Kanady

into these remote Northern aboriginal communities

and the high rate of unemployment

i wysoki odsetek bezrobocia

makes this an absolute necessity for survival.

sprawia, że jest to podstawowy warunek przetrwania.

And not that many years ago, I was lent a boat by a First Nations man,

Niedawno pożyczyłem łódź od jednego z miejscowych mężczyzn.

and he said, "When you go out on the river,

Powiedział, "Kiedy wypłyniesz na rzekę,

pod żadnym pozorem nie zjadaj ryb.

do not under any circumstances eat the fish.

It's carcinogenic."

Są rakotwórcze".

And yet, on the front porch of that man's cabin,

Pomimo tego, na ganku tego mężczyzny,

I saw four fish.

widziałem ich cztery. Musi wyżywić rodzinę.

He had to feed his family to survive.

Jako rodzic... Nawet nie mogę sobie tego wyobrazić...

And as a parent, I just can't imagine what that does to your soul.

And that's what we're doing.

To właśnie robimy.

The boreal forest is also perhaps our best defense

Las borealny to również

naszą potencjalna najlepsza ochrona przeciw efektowi cieplarnianemu i zmianom klimatycznym.

against global warming and climate change.

Las borealny przetwarza więcej węgla,

The boreal forest sequesters more carbon than any other terrestrial ecosystem.

niż jakikolwiek inny ziemski ekosystem.

And this is absolutely key.

To absolutnie kluczowe.

So what we're doing is,

A my niszczymy

we're taking the most concentrated greenhouse gas sink --

jeden z najgęstszych pochłaniaczy gazów cieplarnianych.

Akr lasu borealnego przetwarza dwa razy więcej gazu cieplarnianego

twice as much greenhouse gases are sequestered

in the boreal per acre than the tropical rainforests.

niż akr tropikalnych lasów deszczowych.

A my niszczymy

And what we're doing is we're destroying

this carbon sink, turning it into a carbon bomb.

tą przeciw-węglową ochronę. Zmieniamy ten teren w węglową bombę.

And we're replacing that with the largest industrial project

Zastępujemy las największym

projektem przemysłowym w dziejach naszej planety,

in the history of the world,

produkującym ropę, która tworzy największą ilość wysokowęglowego

which is producing the most high-carbon greenhouse-gas emitting oil in the world.

gazu cieplarnianego w skali światowej.

And we're doing this on the second largest oil reserves on the planet.

A robimy to dzięki drugiej największej

rezerwie ropy naftowej na planecie.

This is one of the reasons why Canada, originally a climate change hero --

To jeden z powodów dla których Kanada,

pierwotnie orędowniczka walki ze zmianami klimatycznymi...

we were one of the first signatories of the Kyoto Accord.

Byliśmy jednym z pierwszych krajów, które podpisały porozumienie z Kioto.

Now we're the country that has full-time lobbyists

Teraz jesteśmy krajem, który ma własnych "pełnoetatowych" lobbystów,

in the European Union and Washington DC,

w Unii Europejskiej i w Waszyngtonie,

threatening trade wars

straszącymi wojnami handlowymi. Kiedy te państwa

when these countries talk about wanting to bring in positive legislation

rozmawiają o wprowadzeniu legislacji

to limit the import of high-carbon fuels,

ograniczającej import paliw wysokowęglowych,

emisji gazów cieplarnianych i tym podobnym

of greenhouse gas emissions, anything like this,

at international conferences, whether they're in Copenhagen or Cancun,

na międzynarodowych konferencjach

czy to w Kopenhadze, czy to w Kankun,

international conferences on climate change,

czy na międzynarodowych konferencjach w sprawie zmian klimatycznych,

we're the country that gets the dinosaur award every single day,

to my jesteśmy państwem, które dostaje monstrualną nagrodę

za tworzenie największych utrudnień

as being the biggest obstacle to progress on this issue.

blokujących postępy w tej sprawie.

Just 70 miles downstream

70 mil w dół rzeki

is the world's largest freshwater delta, the Peace-Athabasca Delta,

znajduje się największa słodkowodna delta na świecie -

delta Peace - Athabaska.

the only one at the juncture of all four migratory flyways.

Jedyna delta na spojeniu wszystkich 4 szlaków migracyjnych ptactwa.

This is a globally significant wetland, perhaps the greatest on the planet.

Te mokradła, to punkt o światowym znaczeniu,

możliwie, że są najważniejszym tego typu terenem naszej planety.

Incredible habitat for half the bird species

To niesamowite środowisko chroni połowę gatunków ptactwa

you find in North America, migrating here.

Północnej Ameryki. Właśnie tu przylatują.

And also the last refuge for the largest herd of wild bison,

To również ostatnie schronienie dla ogromnego stada dzikich bizonów,

and also, of course, critical habitat for another whole range of other species.

a także, niezastąpiony ekosystem dla całej gamy innych gatunków.

But it too is being threatened

Im również zagraża pobór ogromnej

by the massive amount of water being drawn from the Athabasca,

ilości wody z Athabaski,

which feeds these wetlands,

która zasila mokradła,

and also the incredible toxic burden

oraz przez masywne zanieczyszczenie toksycznymi odpadami

of the largest toxic unlined impoundments on the planet,

z tych odkrytych, największych na świecie zbiorników toksycznych odpadów,

which are leaching in to the food chain for all the species downstream.

które przedostają się do łańcucha pokarmowego

wszystkich gatunków żyjących w dole Athabaski.

So as bad as all that is, things are going to get much worse -- much, much worse.

Już wygląda to źle,

a sytuacja będzie się tylko pogarszać.

This is the infrastructure as we see it about now.

Oto jak wygląda dzisiaj infrastruktura.

A to planuje się około 2015.

This is what's planned for 2015.

Jak widać, rurociąg Keystone,

And you can see here the Keystone Pipeline,

który ma transportować surowe piaski i ropę, aż na południowe wybrzeże USA

which would take tar sands raw down to the Gulf Coast,

wybijając rurociąg w serce

punching a pipeline through the agricultural heart of North America,

rolniczego centrum Ameryki Północnej, USA,

of the United States,

zabezpieczając kontrakt na najbrudniejsze paliwo świata,

and securing the contract with the dirtiest fuel in the world

poprzez skonsolidowanie jego konsumpcji z Stanach.

by consumption of the United States,

and promoting a huge disincentive

Zdecydowanie nie zachęcając

dla poszukiwania stabilnego, czystego źródła energii dla przyszłych pokoleń Amerykanów.

to a sustainable clean-energy future for America.

Tu widzimy szlak wiodący w dół doliny Mackenzie.

Here you see the route down the Mackenzie valley.

This would put a pipeline to take natural gas from the Beaufort Sea

Tu pojawiłby się rurociąg przewodzący naturalny gaz

z morza Beauforta przez centrum

through the heart of the third largest watershed basin in the world,

trzeciego na świecie pod względem wielkości słodkowodnego zbiornika

jedynego, który jak dotąd jest 95 procentach niesfragmentowany.

and the only one which is 95 percent intact.

And building a pipeline with an industrial highway

A budowa rurociągu z dodatkową, przemysłową autostradą

would change forever this incredible wilderness,

spowodowałaby nieodwracalne straty w tym niesamowitym i unikatowym

ekosystemie. Stanowiącym prawdziwą rzadkość.

which is a true rarity on the planet today.

So the Great Bear Rainforest is just over the hill there,

Puszcza Wielkiego Niedźwiedzia znajduje się

za tamtym wzgórzem, w ciągu zaledwie kilku mil przechodzimy obok

within a few miles, we go from these dry boreal forests

suchych lasów borealnych i ich stuletnich drzew

of 100-year-old trees, maybe 10 inches across,

rosnących w odstępach, może 25 cm.

Chwile później wchodzimy w przybrzeżny, umiarkowany las deszczowy,

and soon, we're in the coastal temperate rainforest,

rain-drenched, 1,000-year-old trees,

gdzie obfite opady zalewają 1000 letnie drzewa

rosnące w odstępach 50 cm, tworzące zupełnie inny ekosystem.

20 feet across, a completely different ecosystem.

And the Great Bear Rainforest is generally considered to be

Puszczę Wielkiego Niedźwiedzia uważa się

za największy przybrzeżny, umiarkowany las deszczowy

the largest coastal temperate rainforest ecosystem in the world.

na świecie.

Znajdują tam największe skupiska

Some of the greatest densities

of some of the most iconic and threatened species on the planet.

pewnych najrzadszych, najbardziej zagrożonych gatunków na naszej planecie,

And yet there's a proposal, of course, to build a pipeline

a mimo tego proponuje się budowę lini,

to take huge tankers, 10 times the size of the Exxon Valdez,

która przeprowadzać będzie olbrzymie tankowce, 10 razy większe niż Exxon Valdez,

through some of the most difficult-to-navigate waters in the world,

po najtrudniejszych dla nawigacji wodach świata

where only just a few years ago, a BC ferry ran aground.

gdzie tylko parę lat temu,

przepływał jedynie prom British Columbia.

Jeśli jeden z tych tankowców pełny bitumicznego piasku

When one of these tar sands tankers,

najbrudniejszej ropy świata i 10 razy większych niż Exxon Valdez

carrying the dirtiest oil, 10 times as much as the Exxon Valdez,

eventually hits a rock and goes down,

uderzy kiedyś w skałę i zatonie,

we're going to have one of the worst ecological disasters

spotka nas najgorsza katastrof ekologicznych

jaką kiedykolwiek widziała nasza planeta.

this planet has ever seen.

And here we have the plan out to 2030.

A tutaj mamy plany na rok 2030.

What they're proposing is an almost four-times increase in production,

Proponuje się tu prawie czterokrotne zwiększenie produkcji,

and that would industrialize an area the size of Florida.

co jest równoznaczne z uprzemysłowieniem powierzchni wielkości Florydy.

In doing so, we'll be removing a large part of our greatest carbon sink

Usuniemy tym samym

wielką część naturalnej ochrony przed gazem cieplarnianym

and replacing it with the most high greenhouse-gas emission oil in the future.

jednocześnie zastępując ją przemysłem produkującym ropę

emitującą największą ilość gazu cieplarnianego.

The world does not need any more tar mines.

Świat nie potrzebuje więcej kopalni bitumicznych.

The world does not need any more pipelines

Nie potrzebuje również więcej rurociągów,

to wed our addiction to fossil fuels.

żeby przypieczętować nasze uzależnienie od paliw kopalnianych.

And the world certainly does not need

A już na pewno, świat nie potrzebuje

the largest toxic impoundments to grow and multiply

powiększania i namnażania największych światowych zbiorników toksyn

and further threaten the downstream communities.

i stwarzania dalszych zagrożeń dla lokalnych ludności.

Spójrzmy prawdzie w oczy, w erze globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych.

And let's face it, we all live downstream

wszyscy żyjemy w strefie zagrożonej.

in an era of global warming and climate change.

Potrzebujemy działać wspólnie,

What we need, is we all need to act

to ensure that Canada respects the massive amounts of freshwater

tak, by Kanada uszanowała

ogromne słodkowodne zbiorniki

that we hold in this country.

znajdujące się na jej terenie.

We need to ensure that these wetlands and forests

Musimy chronić te mokradła i lasy,

that are our best and greatest and most critical defense

które są naszą najlepszą, największą i najbardziej istotną

obroną przeciw efektowi cieplarnianemu.

against global warming are protected,

Musimy upewnić się, że nie wypuścimy więcej węglowych bomb w atmosferę.

and we are not releasing that carbon bomb into the atmosphere.

And we need to all gather together and say no to the tar sands.

Musimy wszyscy solidarnie

powiedzieć "NIE" smolistym kopalniom.

And we can do that.

Możemy to zrobić. Dysponujemy olbrzymią siecią ludzi

there is a huge network all over the world,

na całym świecie walczących o zatrzymanie tego projektu.

fighting to stop this project.

Uważam również, że nie jest to kwestia

And I quite simply think

that this is not something that should be decided just in Canada.

o której powinno decydować się jedynie w Kanadzie.

Everyone in this room, everyone across Canada,

Wszyscy w tym pokoju, wszyscy w Kanadzie,

wszyscy ogladający to wystąpienie mają do odegrania ważną rolę

everyone listening to this presentation

has a role to play and, I think, a responsibility.

i odpowiedzialność do wzięcia.

Because what we do here is going to change our history,

Ponieważ to co tu robimy

zmieni naszą wspólną historię.

it's going to color our possibility to survive,

Od tego zależy czy uda nam się przetrwać,

and for our children to survive and have a rich future.

i czy uda się przetrwać naszym dzieciom,

oraz czy będziemy mieli bogatą przyszłość.

We have an incredible gift in the boreal,

Las borealny jest niewyobrażalnie cennym darem.

an incredible opportunity to preserve our best defense against global warming,

Mamy niepowtarzalną okazję by zachować

naszą najlepszą ochronę przed zmianami klimatu.

but we could let that slip away.

Ale możemy pozwolić, by ta szansa została zmarnowana.

The tar sands could threaten not just a large section of the boreal.

Piaski biutumiczne mogą zagrozić

nie tylko dużej części lasów borealnych.

It compromises the life and the health

Stawiają w sytuacji zagrożenia życie i zdrowie

of some of our most underprivileged and vulnerable people,

niektórych z nieuprzywilejowanych i bezbronnych obywateli Kanady

regionalne społeczeństwa, od których tak wiele moglibyśmy się nauczyć.

the aboriginal communities that have so much to teach us.

To może zniszczyć Deltę rzeki Athabaski,

It could destroy the Athabasca Delta,

the largest and possibly greatest freshwater delta in the planet.

największą i prawdopodobnie najzasobniejszą słodkowodną deltę naszej planety.

It could destroy the Great Bear Rainforest,

Może zniszczyć Puszczę Wielkiego Niedźwiedzia -

the largest temperate rainforest in the world.

największy las deszczowy strefy umiarkowanej na świecie.

And it could have huge impacts

Mogą wywrzeć olbrzymi wpływ

on the future of the agricultural heartland of North America.

na przyszłość centrum rolniczego Ameryki Północnej.

I hope that you will all, if you've been moved by this presentation,

Jeśli poruszyła was ta prezentacja, mam nadzieję, że

przyłączycie się do rosnącej międzynarodowej społeczności

join with the growing international community

walczącej o to, by Kanada dorosła do swej odpowiedzialności,

to get Canada to step up to its responsibilities,

to convince Canada to go back to being a climate change champion

i powróciła na stanowisko orędownika w walce z efektem cieplarnianym

zamiast stawać się klimatycznym złoczyńcą,

instead of a climate change villain,

and to say no to the tar sands,

aby powiedziała "NIE" bitumicznym piaskom,

and yes to a clean energy future for all.

mówiąc "TAK" czystym źródłom energii zapewniającym przyszłość wszystkim.

Thank you so much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)