Climate Change Is Happening. Here's How We Adapt | Alice Bows-Larkin | TED Talks

Tłumaczenie: Beata Wasylkiewicz-Jagoda Korekta: Rysia Wand

Over our lifetimes,

Przez całe życie

we've all contributed to climate change.

przyczyniamy się do zmiany klimatu.

Actions, choices and behaviors

Działania, wybory, zachowania

will have led to an increase in greenhouse gas emissions.

doprowadzają do zwiększenia emisji gazów cieplarnianych.

And I think that that's quite a powerful thought.

To jest potężna idea.

But it does have the potential to make us feel guilty

Może wzbudzać poczucie winy,

when we think about decisions we might have made

kiedy pomyśli się o podjętych decyzjach

around where to travel to,

dotyczących tego, dokąd się podróżuje,

how often and how,

jak często i jakim środkiem transportu,

about the energy that we choose to use

kiedy pomyśli się o energii używanej

in our homes or in our workplaces,

w domach i w pracy

or quite simply the lifestyles that we lead and enjoy.

lub po prostu o wybranym stylu życia.

But we can also turn that thought on its head,

Ale można też spojrzeć na tę ideę z drugiej strony.

and think that if we've had such a profound

Skoro już teraz mamy tak wielki,

but a negative impact on our climate already,

ale jednocześnie negatywny wpływ na klimat,

then we have an opportunity to influence the amount of future climate change

to możemy też wpłynąć na przyszłą zmianę klimatu,

that we will need to adapt to.

do której będzie trzeba się dostosować.

So we have a choice.

Mamy wybór.

We can either choose to start to take climate change seriously,

Możemy zacząć poważnie traktować zmianę klimatu

and significantly cut and mitigate our greenhouse gas emissions,

i znacząco obniżyć emisję gazów cieplarnianych,

and then we will have to adapt to less of the climate change impacts in future.

a w przyszłości przystosować się do skutków mniejszych zmian klimatycznych.

Alternatively, we can continue to really ignore the climate change problem.

Możemy też nadal ignorować ten problem.

But if we do that, we are also choosing

Wybierając drugą drogę, wybieramy jednocześnie

to adapt to very much more powerful climate impacts in future.

przystosowanie się do poważniejszych skutków zmian klimatu w przyszłości.

And not only that.

Ale nie tylko.

As people who live in countries with high per capita emissions,

Jako ludzie żyjący w krajach z wysokim wskaźnikiem emisji na mieszkańca,

we're making that choice on behalf of others as well.

wybieramy też za innych.

But the choice that we don't have

Wybór, którego nie mamy,

is a no climate change future.

to przyszłość bez zmiany klimatu.

Over the last two decades,

W ostatnich 20 latach

our government negotiators and policymakers have been coming together

rządowi negocjatorzy i decydenci

to discuss climate change,

dyskutowali nad zmianą klimatu

and they've been focused on avoiding a two-degree centigrade warming

i skupili się na uniknięciu ocieplenia o 2 stopnie Celsjusza

above pre-industrial levels.

powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej.

That's the temperature that's associated with dangerous impacts

Temperaturę łączy się z groźnym wpływem

across a range of different indicators,

całej gamy różnych czynników

to humans and to the environment.

na ludzi i na środowisko.

So two degrees centigrade constitutes dangerous climate change.

Podwyższenie temperatury o 2 stopnie uważa się za groźną zmianę klimatyczną.

But dangerous climate change can be subjective.

Ale groźna zmiana może być subiektywna.

So if we think about an extreme weather event

Biorąc pod uwagę ekstremalne zjawiska pogodowe

that might happen in some part of the world,

zachodzące tam,

and if that happens in a part of the world where there is good infrastructure,

gdzie jest dobra infrastruktura,

where there are people that are well-insured and so on,

gdzie ludzie są ubezpieczeni,

then that impact can be disruptive.

to wpływ może być destrukcyjny.

It can cause upset, it could cause cost.

Może spowodować nieszczęścia, duże straty.

It could even cause some deaths.

Może nawet spowodować śmierć.

But if that exact same weather event happens in a part of the world

Ale jeśli dokładnie to samo zdarzy się tam,

where there is poor infrastructure,

gdzie infrastruktura jest słaba,

or where people are not well-insured,

ludzie nieubezpieczeni,

or they're not having good support networks,

a sieć pomocy zawodna,

then that same climate change impact could be devastating.

to wtedy ta sama zmiana klimatu może mieć druzgocący wpływ.

It could cause a significant loss of home,

Może spowodować utratę dachu nad głową,

but it could also cause significant amounts of death.

ale może też spowodować wiele ofiar.

So this is a graph of the CO2 emissions at the left-hand side

Wykres pokazuje poziom emisji CO2

from fossil fuel and industry,

z paliw kopalnych i przemysłu

and time from before the Industrial Revolution

od czasów sprzed rewolucji przemysłowej

out towards the present day.

aż do dziś.

And what's immediately striking about this

Od razu zwraca uwagę fakt,

is that emissions have been growing exponentially.

że emisja rośnie wykładniczo.

If we focus in on a shorter period of time from 1950,

Jeśli skupić się na krótszym okresie, od lat 50. XX wieku,

we have established in 1988

to w 1988 roku powołano

the Intergovernmental Panel on Climate Change,

Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu,

the Rio Earth Summit in 1992,

w 1992 roku odbył się Szczyt Ziemi w Rio,

then rolling on a few years, in 2009 we had the Copenhagen Accord,

pomijając kilka lat, w 2009 roku na mocy Ugody z Kopenhagi

where it established avoiding a two-degree temperature rise

ustalono, że wzrost temperatury nie powinien przekroczyć 2 stopni

in keeping with the science and on the basis of equity.

zgodnie z doniesieniami naukowymi i w oparciu o zasadę równości.

And then in 2012, we had the Rio+20 event.

W 2012 roku odbyła się konferencja Rio +20.

And all the way through, during all of these meetings

Mimo tych i wielu innych spotkań

and many others as well,

emissions have continued to rise.

emisja wciąż rośnie.

And if we focus on our historical emission trend in recent years,

Jeśli przyjrzeć się emisji z ostatnich lat

and we put that together with our understanding

i kierunkowi,

of the direction of travel in our global economy,

w którym zmierza globalna gospodarka,

then we are much more on track

to okaże się,

for a four-degree centigrade global warming

że grozi nam raczej ocieplenie o 4 stopnie,

than we are for the two-degree centigrade.

a nie o 2.

Now, let's just pause for a moment

Zatrzymajmy się na moment

and think about this four-degree global average temperature.

i pomyślmy o tych 4 stopniach średniej temperatury globalnej.

Most of our planet is actually made up of the sea.

Nasza planeta to w większości morza i oceany.

Now, because the sea has a greater thermal inertia than the land,

Ponieważ mają one większą inercję termalną niż ląd,

the average temperatures over land are actually going to be higher

średnia temperatura nad lądem będzie wyższa

than they are over the sea.

niż nad morzem czy oceanem.

The second thing is that we as human beings don't experience

Druga kwestia jest taka, że jako istoty ludzkie nie doświadczamy

global average temperatures.

średniej temperatury globalnej.

We experience hot days, cold days,

Doświadczamy dni gorących, mroźnych, deszczowych,

rainy days, especially if you live in Manchester like me.

szczególnie jeśli mieszka się w Manchesterze, jak ja.

So now put yourself in a city center.

Teraz wyobraźcie sobie, że jesteście w centrum miasta.

Imagine somewhere in the world:

Może to być dowolne miasto:

Mumbai, Beijing, New York, London.

Bombaj, Pekin, Nowy Jork, Londyn.

It's the hottest day that you've ever experienced.

Jest tak gorąco jak nigdy.

There's sun beating down,

Słońce przygrzewa,

there's concrete and glass all around you.

wokół tylko beton i szkło.

Now imagine that same day --

A teraz ten sam dzień,

but it's six, eight, maybe 10 to 12 degrees warmer

ale jest 6, 8 może 10 do 12 stopni cieplej

on that day during that heat wave.

podczas tej fali upałów.

That's the kind of thing we're going to experience

Tego będziemy doświadczać,

under a four-degree global average temperature scenario.

jeśli sprawdzi się scenariusz wzrostu temperatury o 4 stopnie.

And the problem with these extremes,

A problem w tym,

and not just the temperature extremes,

że nasza infrastruktura

but also the extremes in terms of storms and other climate impacts,

nie jest przygotowana na takie ekstrema.

is our infrastructure is just not set up to deal with these sorts of events.

I nie chodzi tylko o wysokie temperatury, ale też o inne zjawiska pogodowe.

So our roads and our rail networks

Drogi i sieci kolejowe

have been designed to last for a long time

mają wytrzymać długo,

and withstand only certain amounts of impacts

ale zniosą tylko pewną ilość takich zjawisk pogodowych

in different parts of the world.

w różnych częściach świata.

And this is going to be extremely challenged.

To będzie prawdziwe wyzwanie.

Our power stations are expected to be cooled by water

Elektrownie mają być schładzane wodą

to a certain temperature to remain effective and resilient.

do pewnej temperatury, aby mogły działać.

And our buildings are designed to be comfortable

Budynki mają być wygodne

within a particular temperature range.

w konkretnym przedziale temperatur.

And this is all going to be significantly challenged

Wszystko to zostanie wystawione na próbę

under a four-degree-type scenario.

w scenariuszu 4 stopni.

Our infrastructure has not been designed to cope with this.

Obecna infrastruktura nie została zaprojektowana do radzenia sobie z tym.

So if we go back, also thinking about four degrees,

W kontekście tych 4 stopni

it's not just the direct impacts,

nie chodzi tylko o bezpośredni,

but also some indirect impacts.

ale też pośredni wpływ.

So if we take food security, for example.

Na przykład: bezpieczeństwo żywnościowe.

Maize and wheat yields

W niektórych częściach świata

in some parts of the world

zbiory pszenicy i kukurydzy

are expected to be up to 40 percent lower

mogą spaść o 40%

under a four-degree scenario,

w scenariuszu 4 stopni,

rice up to 30 percent lower.

zbiory ryżu o 30%.

This will be absolutely devastating for global food security.

To będzie druzgoczące dla światowego bezpieczeństwa żywnościowego.

So all in all, the kinds of impacts anticipated

Ogólnie rzecz biorąc, wszelkie zdarzenia

under this four-degree centigrade scenario

przewidywane w scenariuszu 4 stopni

are going to be incompatible with global organized living.

są nie do pogodzenia z obecną organizacją życia na świecie.

So back to our trajectories and our graphs of four degrees and two degrees.

Wróćmy do trajektorii i wykresu 4 i 2 stopni.

Is it reasonable still to focus on the two-degree path?

Czy to rozsądne trzymać się scenariusza 2 stopni?

There are quite a lot of my colleagues and other scientists

Wielu moich kolegów i innych naukowców

who would say that it's now too late to avoid a two-degree warming.

przyznaje, że jest już za późno, żeby uniknąć ocieplenia o 2 stopnie.

But I would just like to draw on my own research

Ale nawiązując do moich badań

on energy systems, on food systems,

dotyczących systemów energetycznych, żywieniowych,

aviation and also shipping,

lotniczych, ale także spedycyjnych,

just to say that I think there is still a small fighting chance

myślę, że ciągle istnieje mała szansa

of avoiding this two-degree dangerous climate change.

na uniknięcie tej groźnej, dwustopniowej zmiany klimatu.

But we really need to get to grips with the numbers

Ale musimy uporać się z liczbami,

to work out how to do it.

żeby znaleźć sposób.

So if you focus in on this trajectory and these graphs,

Na wykresie

the yellow circle there highlights that the departure

żółte kółko pokazuje,

że zejście z czerwonej ścieżki 4 stopni

from the red four-degree pathway

to the two-degree green pathway is immediate.

na zieloną ścieżkę 2 stopni jest natychmiastowe.

And that's because of cumulative emissions,

Głównie ze względu na narastającą emisję

or the carbon budget.

czy bilans emisji CO2.

So in other words, because of the lights and the projectors

Innymi słowy przez światła i projektory

that are on in this room right now,

włączone teraz w tej sali

the CO2 that is going into our atmosphere

do atmosfery trafi CO2

as a result of that electricity consumption

jako efekt konsumpcji elektryczności

lasts a very long time.

i pozostanie tam bardzo długo.

Some of it will be in our atmosphere for a century, maybe much longer.

Część z niego pozostanie w atmosferze przez 100 lat albo i dłużej,

It will accumulate, and greenhouse gases tend to be cumulative.

bo gazy cieplarniane, a więc i CO2, mają tendencję do gromadzenia się.

And that tells us something about these trajectories.

A to mówi coś na temat tych trajektorii.

First of all, it tells us that it's the area under these curves that matter,

Po pierwsze to obszar pod krzywymi ma znaczenie,

not where we reach at a particular date in future.

a nie to, gdzie się znajdziemy w przyszłości.

And that's important, because it doesn't matter

Nie ma znaczenia,

if we come up with some amazing whiz-bang technology

czy uda się wynaleźć niesamowitą technologię,

to sort out our energy problem on the last day of 2049,

która rozwiąże problem z energią ostatniego dnia roku 2049,

just in the nick of time to sort things out.

dosłownie w ostatniej chwili.

Because in the meantime, emissions will have accumulated.

W międzyczasie emisja się skumuluje.

So if we continue on this red, four-degree centigrade scenario pathway,

Im dłużej będziemy szli czerwoną ścieżką scenariusza 4 stopni,

the longer we continue on it,

tym dłużej zajmą na próby utrzymania

that will need to be made up for in later years

to keep the same carbon budget, to keep the same area under the curve,

tego samego poziomu emisji CO2 i tego samego obszaru pod krzywą,

which means that that trajectory, the red one there, becomes steeper.

co znów oznacza, że czerwona linia z wykresu stanie się bardziej stroma.

So in other words, if we don't reduce emissions in the short to medium term,

Innymi słowy, jeśli emisja nie zostanie szybko ograniczona,

then we'll have to make more significant year-on-year emission reductions.

to będzie trzeba zwiększać coroczne ograniczenia.

We also know that we have to decarbonize our energy system.

Wiadomo, że trzeba "odwęglić" system energetyczny.

But if we don't start to cut emissions in the short to medium term,

Ale jeśli emisja nie zostanie ograniczona w krótkim czasie,

then we will have to do that even sooner.

to będzie to trzeba zrobić nawet szybciej.

So this poses really big challenges for us.

To wielkie wyzwanie.

The other thing it does is tells us something about energy policy.

Po drugie to mówi też coś o polityce energetycznej.

If you live in a part of the world where per capita emissions are already high,

Wszędzie tam, gdzie emisja na mieszkańca jest już wysoka,

it points us towards reducing energy demand.

zapotrzebowanie na energię należy zmniejszyć.

And that's because with all the will in the world,

A to dlatego, że mimo najszczerszych chęci

the large-scale engineering infrastructure

na stworzenie wielkoskalowej infrastruktury technicznej

that we need to roll out rapidly

potrzebnej do szybkiego "odwęglenia" zaopatrzenia systemu energetycznego

to decarbonize the supply side of our energy system

po prostu zabraknie czasu.

is just simply not going to happen in time.

So it doesn't matter whether we choose nuclear power

Nieważne, czy wybierzemy energię jądrową,

or carbon capture and storage,

wychwytywanie i składowanie CO2,

upscale our biofuel production,

zwiększenie produkcji biopaliw

or go for a much bigger roll-out of wind turbines and wave turbines.

czy nacisk na rozwój turbin wiatrowych i elektrowni falowych.

All of that will take time.

Wszystko to wymaga czasu.

So because it's the area under the curve that matters,

A ponieważ to obszar pod krzywą się liczy,

we need to focus on energy efficiency,

trzeba skupić się na wydajności energii,

but also on energy conservation -- in other words, using less energy.

ale także na jej zachowywaniu, czyli na zmniejszeniu zużycia.

And if we do that, that also means

Co za tym idzie,

that as we continue to roll out the supply-side technology,

jeśli będziemy rozwijać technologię dostarczania,

we will have less of a job to do if we've actually managed

to zaoszczędzimy sobie pracy,

to reduce our energy consumption,

jeśli uda się ograniczyć konsumpcję energii,

because we will then need less infrastructure on the supply side.

bo wtedy po stronie dostaw będzie potrzeba mniej infrastruktury.

Another issue that we really need to grapple with

Innym problemem, którym trzeba się zająć,

is the issue of well-being and equity.

jest kwestia dobrobytu i sprawiedliwości.

There are many parts of the world where the standard of living needs to rise.

W wielu miejscach na świecie standard życia musi wzrosnąć.

Bbut with energy systems currently reliant on fossil fuel,

Ale z systemami energetycznymi uzależnionymi od paliw kopalnych,

as those economies grow so will emissions.

wraz ze wzrostem tych ekonomii będzie rosła emisja.

And now, if we're all constrained by the same amount of carbon budget,

Wszystkich ograniczają te same wartości bilansu emisji CO2.

that means that if some parts of the world's emissions are needing to rise,

To znaczy, że jeśli niektóre kraje potrzebują zwiększonej emisji,

then other parts of the world's emissions need to reduce.

to inne powinni ją ograniczyć.

So that poses very significant challenges for wealthy nations.

To stanowi bardzo duże wyzwanie dla bogatych narodów.

Because according to our research,

Zgodnie z naszym badaniem

if you're in a country where per capita emissions are really high --

w krajach z naprawdę wysoką emisją na mieszkańca,

so North America, Europe, Australia --

czyli w Ameryce Północnej, Europie, Australii,

emissions reductions of the order of 10 percent per year,

redukcje emisji rzędu 10% na rok,

and starting immediately, will be required for a good chance

wprowadzone natychmiast,

pomogłyby uniknąć dwustopniowego celu.

of avoiding the two-degree target.

Let me just put that into context.

Umieszczę to w kontekście.

The economist Nicholas Stern

Ekonomista Nicholas Stern powiedział,

said that emission reductions of more than one percent per year

że ograniczenie emisji o ponad 1% rocznie

had only ever been associated with economic recession or upheaval.

związane były wcześniej z recesją albo zawirowaniami gospodarczymi.

So this poses huge challenges for the issue of economic growth,

A to wielkie wyzwanie w kontekście wzrostu gospodarczego,

because if we have our high carbon infrastructure in place,

bo wysokoemisyjna infrastruktura oznacza,

it means that if our economies grow,

że jeśli gospodarka rozwija się,

then so do our emissions.

to emisja wzrasta.

So I'd just like to take a quote from a paper

Zacytuję fragment z artykułu,

by myself and Kevin Anderson back in 2011

który w 2011 roku napisałam wraz z Kevinem Andersonem.

where we said that to avoid the two-degree framing of dangerous climate change,

Pisaliśmy, że aby uniknąć groźnej dwustopniowej zmiany klimatu,

economic growth needs to be exchanged at least temporarily

wzrost gospodarczy należy zastąpić, przynajmniej czasowo,

for a period of planned austerity in wealthy nations.

przez okres planowych oszczędności wśród bogatych narodów.

This is a really difficult message to take,

To naprawdę trudne przesłanie,

because what it suggests is that we really need to do things differently.

bo oznacza, że trzeba zacząć działać odwrotnie niż dotychczas.

This is not about just incremental change.

Nie chodzi o stopniową zmianę.

This is about doing things differently, about whole system change,

Chodzi o całkowitą zmianę całego systemu,

and sometimes it's about doing less things.

a czasami chodzi o robienie mniej.

And this applies to all of us,

I to odnosi się do nas wszystkich,

whatever sphere of influence we have.

bez względu na naszą strefę wpływów.

So it could be from writing to our local politician

Można pisać do lokalnego polityka,

to talking to our boss at work or being the boss at work,

porozmawiać z szefem albo działać jako szef,

or talking with our friends and family, or, quite simply, changing our lifestyles.

porozmawiać z przyjaciółmi i rodziną lub po prostu zmienić styl życia.

Because we really need to make significant change.

Zmiana jest naprawdę potrzeba.

At the moment, we're choosing a four-degree scenario.

W tym momencie wybieramy scenariusz 4 stopni.

If we really want to avoid the two-degree scenario,

Jeśli naprawdę chcemy uniknąć scenariusza 2 stopni,

there really is no time like the present to act.

musimy zacząć działać już teraz.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Bruno Giussani: Alice, basically what you're saying,

Bruno Giussani: Alice, rozumiem,

the talk is, unless wealthy nations start cutting 10 percent per year

że jeśli bogate narody nie zaczną ograniczać emisji o 10% w skali roku

the emissions now, this year, not in 2020 or '25,

już teraz, a nie w roku 2020 czy 2025,

we are going to go straight to the four-plus-degree scenario.

to grozi nam scenariusz 4 stopni.

I am wondering what's your take on the cut by 70 percent for 2070.

Ciekaw jestem, co powiesz na ograniczenie o 70% do 2070.

Alice Bows-Larkin: Yeah, it's just nowhere near enough to avoid two degrees.

Alice Bows-Larkin: To nie pomoże uniknąć zmiany o 2 stopnie.

One of the things that often --

Badania modelowe,

when there are these modeling studies that look at what we need to do,

pokazujące, co należy zrobić.

is they tend to hugely overestimate how quickly other countries in the world

często mocno przeszacowują to, jak szybko inne kraje

can start to reduce emissions.

mogą ograniczyć emisje.

So they make kind of heroic assumptions about that.

Więc tworzą nierealne założenia.

The more we do that, because it's the cumulative emissions,

Emisja kumuluje się,

the short-term stuff that really matters.

więc to działania krótkoterminowe mają znaczenie.

So it does make a huge difference.

A to różnica.

If a big country like China, for example,

Jeśli taki kraj jak Chiny

continues to grow even for just a few extra years,

będzie rozwijał się jeszcze przez kilka lat,

that will make a big difference to when we need to decarbonize.

to wpłynie na moment, kiedy będziemy musieli się "odwęglić".

So I don't think we can even say when it will be,

Nie da się nawet powiedzieć, kiedy to będzie,

because it all depends on what we have to do in the short term.

bo to zależy od tego, co uda się zrobić w krótkim czasie.

But I think we've just got huge scope, and we don't pull those levers

Wydaje mi się, że mamy duże możliwości, ale nie działamy,

that allow us to reduce the energy demand, which is a shame.

by ograniczyć zapotrzebowanie na energię, a to szkoda.

BG: Alice, thank you for coming to TED and sharing this data.

BG: Alice, dziękuję za przybycie na TED.

ABL: Thank you.

ABL: Dziękuję

(Applause)

(Brawa)