A walk through the stages of sleep | Sleeping with Science, a TED series

Sleep is perhaps the single most effective thing

Tłumaczenie: Korekta: Ola Królikowska

Sen jest prawdopodobnie najskuteczniejszym środkiem,

that we can do each and every day

który możemy stosować każdego dnia,

to reset the health of our brain and our body.

żeby utrzymać mózg i ciało w zdrowiu.

And by understanding a little bit more about what sleep is,

Jeśli lepiej zrozumiemy, czym jest sen,

perhaps we can get the chance to improve both the quantity and the quality

być może pozwoli nam to poprawić

zarówno jego długość, jak i jakość.

of our sleep.

[Sleeping with Science]

[Sypiając z nauką]

(Music)

(Muzyka)

So, exactly what is sleep?

Czym dokładnie jest sen?

Well, sleep, at least in human beings,

Sen, przynajmniej w przypadku ludzi,

is subdivided into two main types.

można podzielić na dwa główne typy.

On the one hand, we have non-rapid eye movement sleep,

Z jednej strony mamy sen bez szybkich ruchów gałek ocznych,

or non-REM sleep for short.

w skrócie NREM.

But on the other hand,

Z drugiej strony

we have rapid eye movement sleep, or REM sleep.

mamy sen z szybkimi ruchami gałek ocznych, czyli REM.

And non-REM sleep has been further subdivided

Sen NREM podzielono

into four separate stages,

na cztery odrębne etapy.

unimaginatively called stages one through four,

Nazwano je zwyczajnie jako etapy 1, 2, 3, 4,

increasing in their depth of sleep.

uwzględniając stopień głębokości snu.

And as we go into those light stages of non-REM sleep,

Kiedy wchodzimy w lżejsze etapy snu NREM,

your heart rate starts to decrease,

tętno zaczyna opadać,

your body temperature starts to drop

temperatura ciała obniża się,

and your electrical brain wave activity starts to slow down.

a aktywność elektryczna fal mózgowych się zmniejsza.

But as we move into deeper non-rapid eye movement sleep,

Jednak kiedy przechodzimy do głębszych faz snu o wolnych ruchach gałek ocznych,

stages three and four,

w etapy 3 i 4,

now all of a sudden the brain erupts

znienacka w mózgu wybuchają

with these huge, big, powerful brain waves.

potężne fale mózgowe.

The body is actually recharged in terms of its immune system.

Ciało właśnie zregenerowało układ immunologiczny.

We also get this beautiful overhaul of our cardiovascular system.

Przeszliśmy też remont kapitalny układu krwionośnego.

And, in fact, upstairs in the brain,

Na górze, w mózgu,

deep non-REM sleep will help consolidate memories

głęboki sen NREM pomaga zbierać wspomnienia

i utrwalać je w strukturze neuronowej mózgu.

and fixate them into the neural architecture of the brain.

So that's non-REM sleep.

Na tym polega sen NREM.

But let's come on to REM sleep,

Przejdźmy teraz do snu REM,

which is the other main type of sleep.

drugiego głównego rodzaju snu.

And it's during REM sleep when we principally have the most vivid,

To właśnie w trakcie snu REM doświadczamy najbardziej wyraźnych,

the most hallucinogenic types of dreams.

halucynogennych snów.

The brain wave activity actually starts to speed up again.

Aktywność fal mózgowych zaczyna znowu przyspieszać.

It's during REM sleep that we receive almost a form of emotional first aid.

W trakcie snu REM otrzymujemy coś na kształt emocjonalnej pierwszej pomocy.

And it's also during REM sleep where we get a boost for creativity,

To wtedy pobudzana jest nasza kreatywność,

that it stitches information together

która wiąże informacje,

so that we wake up with solutions

dzięki czemu budzimy się z gotowymi rozwiązaniami problemów,

to previously difficult problems that we were facing.

które wcześniej były dla nas zbyt trudne.

Coming back to these two types of sleep,

Wróćmy do dwóch typów snu.

it turns out that non-REM and REM will play out

NREM i REM walczą

in a battle for brain domination throughout the night,

w bitwie o dominację nad mózgiem przez całą noc.

and that cerebral war is going to be won and lost

W tej mózgowej wojnie wygrana rozstrzyga się

every 90 minutes,

w trakcie 90 minut.

and then it's going to be replayed every 90 minutes.

Później ten proces powtarza się co 90 minut.

And what this produces is a standard cycling architecture of human sleep,

Tak powstaje standardowa zmienna struktura ludzkiego snu,

a standard 90-minute cycle.

standardowy 90-minutowy cykl.

But what's different, however,

Coś się jednak zmienia.

is that the ratio of non-REM to REM within those 90-minute cycles

Stosunek snu NREM do REM w ciągu 90-minutowych cykli

changes as we move across the night,

zmienia się wraz z upływem nocy.

such that in the first half the night,

W pierwszej połowie nocy

the majority of those 90-minute cycles

większość 90-minutowych cykli

are comprised of lots of deep non-REM sleep,

składa się z wielu głębokich faz NREM,

particularly stages three and four of non-REM sleep.

w szczególności z etapów 3 i 4 snu NREM.

But as we push through to the second half of the night,

Ale w drugiej połowie nocy

now that seesaw balance actually shifts over,

ten stosunek ulega zmianie.

and instead, most of those 90-minute cycles

Teraz większość 90-minutowych cykli

are comprised of a lot more rapid eye movement sleep, or dream sleep,

składa się głównie ze snu REM albo marzeń sennych

as well as stage-two non-REM sleep,

oraz drugiego etapu snu NREM,

that lighter form of non-REM sleep.

płytszego rodzaju snu NREM.

And it turns out that there are implications

Okazuje się, że istnieją przesłanki pozwalające zrozumieć,

for understanding how sleep is structured in this way.

dlaczego struktura snu tak wygląda.

Let's take someone who typically goes to bed at 10pm,

Weźmy za przykład osobę, która zazwyczaj chodzi spać o 22:00,

and they wake up at 6am,

a budzi się o 6:00 rano.

so they have an eight-hour sleep window.

Jej sen trwa 8 godzin.

But this morning, they have to wake up early

Jednak tego ranka musiała wstać wcześnie,

for an early morning meeting,

na wczesnoporanne spotkanie,

or they want to get a jump start on the day

albo chciała rozpocząć dzień

to get to the gym.

wczesną wizytą na siłowni.

And as a consequence, they have to wake up at 4am in the morning,

W rezultacie musi wstać o 4:00

rather than 6am in the morning.

zamiast o 6:00.

How much sleep have they actually lost?

Ile snu faktycznie straciła?

Two hours out of an eight-hour night of sleep

Dwie godziny z ośmiogodzinnego snu.

means that they've lost 25 percent of their sleep.

To znaczy, że straciła 25% snu.

Well, yes and no.

I tak, i nie.

They have lost 25 percent of all of their sleep,

Straciła 25% z całości snu,

but because REM sleep comes mostly in the second half of the night

ale ponieważ sen REM przychodzi głównie w drugiej połowie nocy,

and particularly in those last few hours,

a zwłaszcza w ostatnich godzinach,

they may have lost perhaps 50, 60, maybe even 70 percent

mogła stracić 50, 60, a może nawet 70%

of all of their REM sleep.

z całego snu REM.

So there are real consequences to understanding what sleep is

Dlatego warto wiedzieć, czym jest sen

and how sleep is structured.

i jaka jest jego struktura.

And we'll learn all about the benefits of these different stages of sleep

A korzyści różnych etapów snu

and the detriments that happen when we don't get enough of them

i szkodliwe skutki ich niedoboru

in subsequent episodes.

poznamy w następnych odcinkach.