Teddy Cruz: How architectural innovations migrate across borders

Tłumaczenie: Ariel Gołębiowski Korekta: Aleksander Iljaszewicz

The urban explosion

Eksplozja urbanizacyjna

of the last years of economic boom

w ostatnich latach bumu ekonomicznego

also produced dramatic marginalization,

spowodowała drastyczną marginalizację,

resulting in the explosion of slums

czego skutkiem jest rozrost slumsów

in many parts of the world.

w wielu częściach świata.

This polarization of enclaves of mega-wealth

Polaryzacja enklaw megabogactwa

surrounded by sectors of poverty

otoczonego przez obszary biedy

and the socioeconomic inequalities they have engendered

i nierówności socjoekonomiczne, które je zrodziły

is really at the center of today's urban crisis.

to sedno dzisiejszego kryzysu urbanizacyjnego.

But I want to begin tonight

Chcę zwrócić uwagę,

by suggesting that this urban crisis

że kryzys urbanizacyjny

is not only economic or environmental.

nie dotyczy tylko ekonomii czy ekologii.

It's particularly a cultural crisis,

Przede wszystkim jest to kryzys kulturowy,

a crisis of the institutions

kryzys instytucji

unable to reimagine the stupid ways

niezdolnych zmienić głupich sposobów,

which we have been growing,

które stworzyliśmy,

unable to challenge the oil-hungry,

niezdolnych do stawienia czoła żądnej ropy,

selfish urbanization that have perpetuated

samolubnej urbanizacji, która utrwaliła

cities based on consumption,

miasta oparte na konsumpcji,

from southern California to New York to Dubai.

od południowej Kalifornii, przez Nowy Jork aż po Dubaj.

So I just really want to share with you a reflection

Uważam, że przyszłość miast

that the future of cities today

depends less on buildings

zależy nie tyle od budynków,

and, in fact, depends more

ile od gruntownej reorganizacji

on the fundamental reorganization of socioeconomic relations,

relacji społeczno-ekonomicznych.

that the best ideas in the shaping

A najlepsze pomysły w kształtowaniu miast

of the city in the future

will not come from enclaves of economic power

nie nadejdą z silnych gospodarczo

enklaw dostatku

and abundance,

but in fact from sectors of conflict and scarcity

lecz ze stref konfliktów i biedy.

from which an urgent imagination

Kreatywne rozwiązania w tych rejonach

can really inspire us to rethink urban growth today.

każą nam przemyśleć kwestię rozwoju miast.

And let me illustrate what I mean

Co mam na myśli mówiąc o postrzeganiu

by understanding or engaging sites of conflict

miejsc konfliktu jako siedlisk kreatywności?

as harboring creativity, as I briefly introduce you

Weźmy obszar graniczny

to the Tijuana-San Diego border region,

między miastami Tijuana i San Diego,

which has been the laboratory to rethink my practice as an architect.

moje laboratorium zmiany postrzegania mojej pracy jako architekt.

This is the wall, the border wall,

To jest mur graniczny

that separates San Diego and Tijuana,

dzielący San Diego i Tijuanę,

Latin America and the United States,

Amerykę Łacińską od Stanów Zjednoczonych.

a physical emblem

Fizyczny symbol

of exclusionary planning policies

wybiórczej polityki planistycznej,

that have perpetuated the division

która utrwala podział społeczeństw, władzy

of communities, jurisdictions

and resources across the world.

i zasobów na świecie.

In this border region, we find

W tym właśnie regionie

some of the wealthiest real estate,

na obrzeżach San Diego

as I once found in the edges of San Diego,

znajdziemy niezwykle bogate posiadłości

barely 20 minutes away

zlokalizowane zaledwie 20 minut drogi

from some of the poorest settlements in Latin America.

od najuboższych osiedli w Ameryce Łacińskiej.

And while these two cities have the same population,

Pomimo, że oba miasta zamieszkuje podobna liczba ludności,

San Diego has grown six times larger than Tijuana

w ciągu ostatniego dziesięciolecia

San Diego rozrosło się 6 razy bardziej niż Tijuana

in the last decades,

immediately thrusting us to confront

zmuszając nas do stawienia czoła

the tensions and conflicts

napięciom i konfliktom

between sprawl and density,

między rozbudową miast a ich zagęszczeniem,

which are at the center of today's discussion

które dziś stanowią sedno debaty

about environmental sustainability.

o zrównoważonym rozwoju środowiska.

So I've been arguing in the last years

Powtarzam więc przez ostatnie lata,

that, in fact, the slums of Tijuana can teach a lot

że slumsy w Tijuanie mogą wiele nauczyć

to the sprawls of San Diego

ludzi z przedmieść San Diego

when it comes to socioeconomic sustainability,

jeśli chodzi o socjoekonomiczny zrównoważony rozwój,

that we should pay attention and learn

że powinniśmy uczyć się

from the many migrant communities

od społeczności migracyjnych

on both sides of this border wall

po obu stronach muru granicznego,

so that we can translate their informal processes

abyśmy mogli zrekonstruować

of urbanization.

ich nieformalne procesy urbanizacyjne.

What do I mean by the informal in this case?

Co rozumiem poprzez "nieformalne"?

I'm really just talking about

Chodzi o całość praktyk

the compendium of social practices of adaptation

społecznego dostosowania się,

that enable many of these migrant communities

który umożliwia społecznościom migrantów

to transgress imposed political and economic recipes

przekraczać narzucone przez gospodarkę

i politykę przepisy urbanizacyjne.

of urbanization.

I'm talking simply about the creative intelligence

Chodzi o kreatywne myślenie

of the bottom-up,

zwykłych, szarych obywateli

whether manifested in the slums of Tijuana

przejawiane w slumsach Tijuany,

that build themselves, in fact, with the waste of San Diego,

zbudowanych dzięki odpadom z San Diego,

or the many migrant neighborhoods in Southern California

czy dzielnic migrantów w południowej Kalifornii,

that have begun to be retrofitted with difference

które zaczęły być modernizowane

in the last decades.

w ostatnich dekadach.

So I've been interested as an artist

Jako artysta zainteresowałem się więc

in the measuring, the observation,

mierzeniem i obserwacją

of many of the trans-border informal flows

wielu nieformalnych przepływów

across this border:

przez tę granicę:

in one direction, from south to north,

z południa na północ

the flow of immigrants into the United States,

czyli przepływ imigrantów do USA,

and from north to south the flow of waste

i z północy na południe przepływ odpadów

from southern California into Tijuana.

z południowej Kalifornii do Tijuany.

I'm referring to the recycling

Mówiąc "odpady", mam na myśli recykling

of these old post-war bungalows

starych powojennych domków

that Mexican contractors bring to the border

które meksykańscy przedsiębiorcy ściągają na granicę

as American developers are disposing of them

po tym jak developerzy z USA się ich pozbywają

in the process of building a more inflated version

stawiając w ciągu ostatnich dekad

of suburbia in the last decades.

nowocześniejsze osiedla.

So these are houses waiting to cross the border.

Te domy czekają na przekroczenie granicy.

Not only people cross the border here,

Nie tylko ludzie ją tu przekraczają,

but entire chunks of one city move to the next,

ale i znaczne części jednego miasta przenoszą się do drugiego.

and when these houses are placed on top of these steel frames,

Gdy te domki postawi się na stalowych konstrukcjach,

they leave the first floor to become the second

parter staje się pierwszym piętrem,

to be in-filled with more house,

pod nim stawia się kolejny dom,

with a small business.

a w nim urządza warsztat.

This layering of spaces and economies

Niezwykle ciekawie jest obserwować

is very interesting to notice.

takie warstwowanie przestrzeni.

But not only houses, also small debris

Jednak nie tylko domy, ale też śmieci

from one city, from San Diego, to Tijuana.

przechodzą przez granicę z San Diego do Tijuany.

Probably a lot of you have seen the rubber tires

Pewnie widzieliście gumowe opony

that are used in the slums to build retaining walls.

używane w slumsach do budowy murów oporowych.

But look at what people have done here in conditions

Zobaczcie, co ludzie zrobili w obliczu

of socioeconomic emergency.

krytycznej sytuacji społeczno-gospodarczej.

They have figured out how to peel off the tire,

Znaleźli sposób, jak zedrzeć opony

how to thread it and interlock it

ponawlekać je i połączyć,

to construct a more efficient retaining wall.

tworząc skuteczniejszy mur oporowy.

Or the garage doors that are brought

Albo drzwi garażowe

przywożone z San Diego na przyczepach,

from San Diego in trucks

to become the new skin of emergency housing

z których powstają ściany domów w slumsach

in many of these slums

surrounding the edges of Tijuana.

otaczających obrzeża Tijuany.

So while, as an architect,

Jako architekta fascynuje mnie obserwacja

this is a very compelling thing to witness,

this creative intelligence,

takiego kreatywnego myślenia

I also want to keep myself in check.

Ale staram się być realistą.

I don't want to romanticize poverty.

Nie chcę idealizować ubóstwa.

I just want to suggest

Uważam tylko,

that this informal urbanization

że taka nieformalna urbanizacja

is not just the image of precariousness,

nie musi być symbolem tymczasowości.

that informality here, the informal,

Nieformalność jest raczej zbiorem

is really a set of socioeconomic and political procedures

społeczno-ekonomicznych i politycznych procedur,

that we could translate as artists,

które powinniśmy przekładać w artystyczny sposób.

that this is about a bottom-up urbanization

Tego typu urbanizacja naprawdę działa.

that performs.

See here, buildings are not important

Nie liczy się wygląd budynków.

just for their looks,

Ważne jest to, do czego mogą służyć.

but, in fact, they are important for what they can do.

They truly perform as they transform through time

Sprawdzają się na przestrzeni czasu,

and as communities negotiate

gdy społeczności zmieniają

the spaces and boundaries and resources.

przestrzeń, granice i zasoby.

So while waste flows southbound,

Podczas, gdy odpady zmierzają na południe,

people go north in search of dollars,

ludzie jadą na północ szukając pieniędzy.

and most of my research has had to do

Większość badań, które prowadzę

with the impact of immigration

dotyczy wpływu imigracji

in the alteration of the homogeneity

na zmianę jednorodności

of many neighborhoods in the United States,

wielu dzielnic w USA,

particularly in San Diego.

w szczególności w San Diego.

And I'm talking about how this begins to suggest

Wyniki badań wskazują,

that the future of Southern California

że przyszłość południowej Kalifornii

depends on the retrofitting

zależy od przekształcenia

of the large urbanization -- I mean, on steroids --

urbanizacji wielkoskalowej

with the small programs,

z pomocą małych programów

social and economic.

społecznych i ekonomicznych.

I'm referring to how immigrants,

Chodzi o to, jak imigranci

when they come to these neighborhoods,

po przyjeździe do tych dzielnic,

they begin to alter the one-dimensionality

zmieniają jednowymiarowość

of parcels and properties

działek i posiadłości

into more socially and economically complex systems,

w bardziej złożone społecznie i ekonomicznie systemy

as they begin to plug an informal economy into a garage,

i jak zaczynają zmieniać garaże

or as they build an illegal granny flat

lub tworzą nielegalne dobudówki

to support an extended family.

aby zapewnić mieszkanie rodzinie.

This socioeconomic entrepreneurship

Społeczno-ekonomiczna przedsiębiorczość

on the ground within these neighborhoods

na obszarze tych dzielnic

really begins to suggest ways of translating that

podpowiada sposoby przenoszenia jej

into new, inclusive and more equitable

na nowe i sprawiedliwe zasady

land use policies.

wykorzystania gruntów.

So many stories emerge from these dynamics

Wiele historii łączy się z taką dynamiką

of alteration of space,

zmieniania przestrzeni.

such as "the informal Buddha,"

Na przykład "Nieformalny Budda".

which tells the story of a small house

To mały budynek,

that saved itself, it did not travel to Mexico,

który został ocalony, nie trafił do Meksyku.

but it was retrofitted in the end

Został za to przekształcony

into a Buddhist temple,

w świątynię buddyjską

and in so doing,

Poprzez taką transformację

this small house transforms or mutates

domek ten ewoluował ze zwykłego mieszkania

from a singular dwelling

into a small, or a micro, socioeconomic

w małą społeczno-ekonomiczną

and cultural infrastructure inside a neighborhood.

oraz kulturową infrastrukturę.

So these action neighborhoods, as I call them,

Zatem aktywne dzielnice, jak je nazywam,

really become the inspiration

stają się inspiracją do wyobrażenia sobie

to imagine other interpretations of citizenship

innych interpretacji obywatelstwa,

that have less to do, in fact,

w których nie tyle chodzi o przynależność

with belonging to the nation-state,

do danego narodu,

and more with upholding the notion of citizenship

co o zachowanie pojęcia obywatelstwa

as a creative act

jako kreatywnego czynu,

that reorganizes institutional protocols

który reorganizuje protokoły instytucjonalne

in the spaces of the city.

w obszarze miasta.

As an artist, I've been interested, in fact,

Jak artystę, interesuje mnie

in the visualization of citizenship,

wizualizacja obywatelstwa

the gathering of many anecdotes, urban stories,

oraz zbieranie anegdot i legend miejskich

in order to narrativize the relationship

w celu przedstawienia zależności

between social processes and spaces.

między procesami społecznymi a przestrzenią.

This is a story of a group of teenagers

Oto historia grupy nastolatków,

that one night, a few months ago,

która pewnej nocy parę miesięcy temu

decided to invade this space under the freeway

postanowiła zbudować własny skate park

to begin constructing their own skateboard park.

pod autostradą.

With shovels in hand, they started to dig.

Chwycili za łopaty i zaczęli kopać.

Two weeks later, the police stopped them.

Po dwóch tygodniach zatrzymała ich policja.

They barricaded the place,

Funkcjonariusze zabarykadowali obszar

and the teenagers were evicted,

i młodzież musiała się wynieść.

and the teenagers decided to fight back,

Nie dali jednak za wygraną i zaczęli walczyć

not with bank cards or slogans

ale nie z pomocą transparentów

but with constructing a critical process.

lecz tworząc ważny proces.

The first thing they did was to recognize

Najpierw szczegółowo poznali

the specificity of political jurisdiction

kompetencje polityczne

inscribed in that empty space.

w tym pustym obszarze.

They found out that they had been lucky

Odkryli, że mieli szczęście,

because they had not begun to dig

że nie zaczęli kopać na terytorium

under Caltrans territoy.

należącym do Caltrans.

Caltrans is a state agency that governs the freeway,

Caltrans to państwowa agencja zarządzająca tą autostradą.

so it would have been very difficult to negotiate with them.

Negocjacje z nią byłyby bardzo trudne.

They were lucky, they said, because they began

Mieli szczęście, bo, jak mówią,

to dig under an arm of the freeway

zaczęli kopać pod częścią autostrady

that belongs to the local municipality.

należącą do miasta.

They were also lucky, they said,

Mieli też szczęście,

because they began to dig in a sort of

że kopali w tzw. Trójkącie Bermudzkim

Bermuda Triangle of jurisdiction,

między władzami portu

between port authority, airport authority,

lotniska, dwóch dzielnic miasta i komisji.

two city districts, and a review board.

All these red lines are the invisible

Czerwone linie to niewidzialne

political institutions that were inscribed

instytucje polityczne wpisane

in that leftover empty space.

w ten pusty obszar.

With this knowledge, these teenagers

Z tą wiedzą, młodzież jako skejterzy

as skaters confronted the city.

stanęła naprzeciw władz miasta.

They came to the city attorney's office.

Udali się do biura prawnika miasta,

The city attorney told them

który powiedział im,

that in order to continue the negotiation

że jeśli chcą kontynuować negocjacje

they had to become an NGO,

muszą zostać organizacją pozarządową.

and of course they didn't know what an NGO was.

Nie wiedzieli oczywiście, co to jest NGO.

They had to talk to their friends in Seattle

Skontaktowali się ze znajomymi z Seattle,

who had gone through the same experience.

którzy mieli podobne doświadczenia.

And they began to realize the necessity

Wkrótce zaczęli rozumieć potrzebę

to organize themselves even deeper

zorganizowania się w coś bardziej stałego.

and began to fundraise, to organize budgets,

Zaczęli zbierać fundusze, planować budżet

to really be aware of all the knowledge

aby w pełni poznać zasady

embedded in the urban code in San Diego

kodeksu miejskiego San Diego,

so that they could begin to redefine

co umożliwiłoby im przedefiniowanie

the very meaning of public space in the city,

znaczenie przestrzeni publicznej w mieście

expanding it to other categories.

i rozszerzenie jej na inne kategorie.

At the end, the teenagers won the case

Nastolatkowie w końcu wygrali sprawę

with that evidence, and they were able

i mogli zbudować

to construct their skateboard park

swój skate park pod autostradą.

under that freeway.

Now for many of you, this story

Ta historia może się wydać błaha

might seem trivial or naive.

lub naiwna.

For me as an architect, it has become

Dla mnie, jako architekta,

a fundamental narrative,

jest niezwykle ważna gdyż uczy mnie,

because it begins to teach me

that this micro-community

że ta mała społeczność

not only designed another category of public space

nie tylko wykreowała kolejną kategorię przestrzeni publicznej

but they also designed the socioeconomic protocols

ale też stworzyła społeczno-ekonomiczne normy postępowania,

that were necessary to be inscribed in that space

które musiały zostać użyte w tym miejscu

for its long-term sustainability.

aby zapewnić mu długoterminowy rozwój.

They also taught me

Nastolatkowie nauczyli mnie też

that similar to the migrant communities

że, podobnie jak społeczności imigracyjne

on both sides of the border,

po obu stronach granicy,

they engaged conflict itself as a creative tool,

kreatywnie wykorzystali konflikt

because they had to produce a process

do zainicjowania procesu,

that enabled them to reorganize resources

który umożliwił im reorganizację zasobów

and the politics of the city.

i polityki miasta.

In that act, that informal,

To nieformalne przekształcenie

bottom-up act of transgression,

ze strony zwykłych obywateli

really began to trickle up

spowodowało transformację

to transform top-down policy.

polityki rządzących.

Now this journey from the bottom-up

Ta oddolna inicjatywa,

to the transformation of the top-down

która zmieniła sposób zarządzania

is where I find hope today.

jest dla mnie źródłem nadziei.

And I'm thinking of how these modest alterations

Te niewielkie zmiany

with space and with policy

w przestrzeni i polityce

in many cities in the world,

w wielu miastach świata powstałe na skutek

in primarily the urgency

of a collective imagination

zbiorowej zmiany myślenia o zarządzaniu,

as these communities

reimagine their own forms of governance,

organizacji społecznej i infrastrukturze

social organization, and infrastructure,

really is at the center

są zalążkiem tworzenia nowej polityki

of the new formation

of democratic politics of the urban.

demokratycznej obszarów miejskich.

It is, in fact, this that could become the framework

Mogą stać się modelem

for producing new social

nowej sprawiedliwości

and economic justice in the city.

społeczno-ekonomicznej w miastach.

I want to say this and emphasize it,

Zwracam na to uwagę,

because this is the only way I see

gdyż wg mnie to jedyny sposób

that can enable us to move

na odejście od urbanizacji konsumpcjonistycznej

from urbanizations of consumption

i stworzenie produktywnych dzielnic.

to neighborhoods of production today.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Aplauz)