Nick Bostrom: Humanity's biggest problems aren't what you think they are

Tłumaczenie: Bartlomiej Chomanski Korekta: Krystian Aparta

I want to talk today about --

Opowiem dzisiaj o trzech największych,

I've been asked to take the long view, and I'm going to tell you what

w moim mniemaniu, problemach ludzkości,

I think are the three biggest problems for humanity

w długoterminowej perspektywie,

from this long point of view.

o której przyjęcie mnie tu poproszono.

Some of these have already been touched upon by other speakers,

Część z nich poruszali inni prelegenci,

which is encouraging.

co nastraja zachęcająco,

It seems that there's not just one person

bo nie tylko ja uważam te problemy za istotne.

who thinks that these problems are important.

bo nie tylko ja uważam te problemy za istotne.

The first is -- death is a big problem.

Pierwszym z nich jest śmierć - to duży problem.

If you look at the statistics,

Jeśli spojrzeć na statystyki,

the odds are not very favorable to us.

jesteśmy na straconej pozycji.

So far, most people who have lived have also died.

Jak dotąd, większość tych, którzy żyli - umiera.

Roughly 90 percent of everybody who has been alive has died by now.

Zmarło 90% kiedykolwiek żyjących ludzi.

So the annual death rate adds up to 150,000 --

Zatem roczna śmiertelność wynosi około 150 tysięcy,

sorry, the daily death rate -- 150,000 people per day,

nie, przepraszam, to dzienna śmiertelność.

which is a huge number by any standard.

Jakby nie liczyć, to ogromna liczba.

The annual death rate, then, becomes 56 million.

Roczna śmiertelność w skali globalnej to 56 milionów.

If we just look at the single, biggest cause of death -- aging --

Najczęstsza przyczyna śmierci, starzenie się,

it accounts for roughly two-thirds of all human people who die.

odpowiada za około 2/3 wszystkich zgonów,

That adds up to an annual death toll

co w skali roku wynosi więcej

of greater than the population of Canada.

niż ilość mieszkańców Kanady.

Sometimes, we don't see a problem

Czasem nie widać problemu,

because either it's too familiar or it's too big.

bo jest zbyt powszechny, dobrze znany

Can't see it because it's too big.

albo zbyt wielki.

I think death might be both too familiar and too big

Myślę, że śmierć jest zbyt powszechna,

for most people to see it as a problem.

by większość z nas widziała w niej problem.

Once you think about it, you see this is not statistical points;

Ale kiedy o niej myślimy,

these are -- let's see, how far have I talked?

przestaje być statystyką.

I've talked for three minutes.

Mówię już od trzech minut,

So that would be, roughly, 324 people have died since I've begun speaking.

a zatem od początku wykładu zmarło ok. 324 ludzi,

People like -- it's roughly the population in this room has just died.

czyli mniej więcej tyle, ile jest w tej sali.

Now, the human cost of that is obvious,

Koszty śmierci są wielkie.

once you start to think about it -- the suffering, the loss --

Proszę pomyśleć - cierpienie, strata bliskich

it's also, economically, enormously wasteful.

i ogromne marnotrawstwo w sensie ekonomicznym.

I just look at the information, and knowledge, and experience

Tracimy tyle informacji, wiedzy i doświadczenia

that is lost due to natural causes of death in general,

w wyniku śmierci z przyczyn naturalnych,

and aging, in particular.

głównie śmierci ze starości.

Suppose we approximated one person with one book?

Przyrównajmy jedną osobę do jednej książki.

Now, of course, this is an underestimation.

To uproszczenie,

A person's lifetime of learning and experience

bo doświadczenie i wiedza zbierane przez całe życie

is a lot more than you could put into a single book.

przerastają objętość książki.

But let's suppose we did this.

Ale załóżmy, człowiek=książka.

52 million people die of natural causes each year

Corocznie z przyczyn naturalnych umiera 25 mln osób,

corresponds, then, to 52 million volumes destroyed.

co odpowiadałoby utracie 52 milionów książek.

Library of Congress holds 18 million volumes.

Biblioteka Kongresu mieści 18 milionów.

We are upset about the burning of the Library of Alexandria.

Wzburza nas spalenie Biblioteki Aleksandryjskiej.

It's one of the great cultural tragedies

To jedna z tragedii kultury,

that we remember, even today.

które do dziś wspominamy.

But this is the equivalent of three Libraries of Congress --

Ale tu tracimy corocznie

burnt down, forever lost -- each year.

zawartość trzech bibliotek Kongresu.

So that's the first big problem.

To pierwszy wielki problem.

And I wish Godspeed to Aubrey de Grey,

I życzę pomyślności Aubrey'owi de Grey

and other people like him,

i innym jemu podobnym.

to try to do something about this as soon as possible.

Niech jak najszybciej coś z tym zrobią.

Existential risk -- the second big problem.

Drugi problem to zagrożenie egzystencji.

Existential risk is a threat to human survival, or to the long-term potential of our species.

Zagrożenie przetrwania lub przyszłego rozwoju gatunku.

Now, why do I say that this is a big problem?

Czy to wielki problem?

Well, let's first look at the probability --

Spójrzmy najpierw na jego prawdopodobieństwo,

and this is very, very difficult to estimate --

które trudno oszacować, ale co zaskakujące,

but there have been only four studies on this in recent years,

istnieją tylko 4 nowe opracowania naukowe

which is surprising.

tego tematu.

You would think that it would be of some interest

To dziwne, że badania tego problemu

to try to find out more about this given that the stakes are so big,

cieszą się tak nikłym zainteresowaniem, zważywszy na to,

but it's a very neglected area.

że stawka jest ogromna.

But there have been four studies --

Są jednak 4 opracowania.

one by John Lesley, wrote a book on this.

Jedno, książka Johna Lesleya,

He estimated a probability that we will fail

szacuje prawdopodobieństwo

to survive the current century: 50 percent.

zagłady ludzkiej w obecnym stuleciu na 50%.

Similarly, the Astronomer Royal, whom we heard speak yesterday,

Królewski Astronom, którego słuchaliśmy wcześniej,

also has a 50 percent probability estimate.

ocenia to prawdopodobieństwo tak samo.

Another author doesn't give any numerical estimate,

Kolejny autor nie podaje liczb, ale twierdzi,

but says the probability is significant that it will fail.

że prawdopodobieństwo zagłady jest znaczne.

I wrote a long paper on this.

Sam napisałem o tym długi artykuł.

I said assigning a less than 20 percent probability would be a mistake

Twierdzę, że prawdopodobieństwo to przynajmniej 20%,

in light of the current evidence we have.

w świetle obecnych dowodów.

Now, the exact figures here,

Rzecz jasna, takie wyliczenia

we should take with a big grain of salt,

trzeba przyjąć z dystansem,

but there seems to be a consensus that the risk is substantial.

ale chyba zgadzamy się, że ryzyko jest znaczne.

Everybody who has looked at this and studied it agrees.

Każdy, kto się tym zajmuje, jest tego zdania.

Now, if we think about what just reducing

Pomyślcie - zmniejszenie

the probability of human extinction by just one percentage point --

tego ryzyka o zaledwie jeden punkt procentowy

not very much -- so that's equivalent to 60 million lives saved,

równałoby się ocaleniu 60 milionów istnień,

if we just count the currently living people, the current generation.

licząc tylko ludzi żyjących obecnie.

Now one percent of six billion people is equivalent to 60 million.

Jeden procent z 6 miliardów to 60 milionów.

So that's a large number.

To ogromna liczba.

If we were to take into account future generations

A biorąc pod uwagę pokolenia,

that will never come into existence if we blow ourselves up,

których nie będzie, jeśli my wysadzimy się w powietrze,

then the figure becomes astronomical.

otrzymujemy liczbę astronomiczna.

If we could eventually colonize a chunk of the universe --

Może uda się skolonizować kawałek kosmosu,

the Virgo supercluster --

Supergromadę w Pannie,

maybe it will take us 100 million years to get there,

choćby trwało to 100 mln lat,

but if we go extinct we never will.

ale jeśli wyginiemy, nigdy tego nie dokonamy.

Then, even a one percentage point reduction

Zatem tylko jednoprocentowa redukcja

in the extinction risk could be equivalent

prawdopodobieństwa naszej zagłady,

to this astronomical number -- 10 to the power of 32.

to oszałamiająca liczba, 10 do potęgi 32.

So if you take into account future generations as much as our own,

Uwzględniając także przyszłe pokolenia, widzimy,

every other moral imperative of philanthropic cost just becomes irrelevant.

że to najwyższy imperatyw moralny dotyczący kosztów ludzkich.

The only thing you should focus on

Zostaje jeden cel,

would be to reduce existential risk

bo nawet najmniejsza

because even the tiniest decrease in existential risk

redukcja prawdopodobieństwa zagłady

would just overwhelm any other benefit you could hope to achieve.

przewyższa wszystkie inne możliwe korzyści.

And even if you just look at the current people,

Nawet jeśli zapomnimy

and ignore the potential that would be lost if we went extinct,

o stracie potencjału przyszłych pokoleń, uniknięcie zagłady

it should still have a high priority.

to wciąż wysoki priorytet.

Now, let me spend the rest of my time on the third big problem,

Resztę wykładu poświęcę trzeciemu problemowi,

because it's more subtle and perhaps difficult to grasp.

bo jest bardziej subtelny i może trudniejszy do zrozumienia.

Think about some time in your life --

Przypomnijcie sobie jakąś chwilę...

some people might never have experienced it -- but some people,

Niektórzy może tego nie doświadczyli,

there are just those moments that you have experienced

ale bywają w życiu chwile, kiedy czujemy,

where life was fantastic.

że jest ono wspaniałe.

It might have been at the moment of some great, creative inspiration

Na przykład moment wielkiej twórczej inspiracji,

you might have had when you just entered this flow stage.

kiedy czuliście "flow"

Or when you understood something you had never done before.

albo nagle uzyskaliście wgląd

Or perhaps in the ecstasy of romantic love.

albo byliście w uniesieniu miłosnym.

Or an aesthetic experience -- a sunset or a great piece of art.

Może przeżycie estetyczne - zachód słońca, dzieło sztuki.

Every once in a while we have these moments,

W takich chwilach

and we realize just how good life can be when it's at its best.

czujemy, jak wspaniałe może być życie.

And you wonder, why can't it be like that all the time?

I zastanawiamy się, dlaczego nie może być tak cały czas?

You just want to cling onto this.

Chciałoby się, by ta chwila trwała.

And then, of course, it drifts back into ordinary life and the memory fades.

Potem wraca normalność i o tym zapominamy.

And it's really difficult to recall, in a normal frame of mind,

W nastroju "codzienności" trudno przypomnieć sobie,

just how good life can be at its best.

jak wspaniałe może być życie,

Or how bad it can be at its worst.

lub jak podłe, w chwilach najgorszych.

The third big problem is that life isn't usually

Trzeci problem polega na tym, że życie

as wonderful as it could be.

nie zawsze jest tak cudowne.

I think that's a big, big problem.

Uważam, że to naprawdę poważny problem.

It's easy to say what we don't want.

Wiemy, czego nie chcemy.

Here are a number of things that we don't want --

Oto kilka przykładów niechcianych spraw:

illness, involuntary death, unnecessary suffering, cruelty,

choroba, śmierć, niepotrzebne cierpienie, okrucieństwo,

stunted growth, memory loss, ignorance, absence of creativity.

ograniczenia, utrata pamięci, niewiedza, twórcza niemoc.

Suppose we fixed these things -- we did something about all of these.

A gdyby udało się to wszystko naprawić?

We were very successful.

Osiągnęlibyśmy sukces,

We got rid of all of these things.

pozbyli się tych okropieństw.

We might end up with something like this,

Możliwe, że wyszłoby nam coś takiego.

which is -- I mean, it's a heck of a lot better than that.

To oczywiście lepsze, niż to co mamy teraz,

But is this really the best we can dream of?

ale czy to naprawdę życie naszych marzeń?

Is this the best we can do?

Nie da się zrobić nic lepiej?

Or is it possible to find something a little bit more inspiring to work towards?

Czy możemy obrać sobie bardziej inspirujący cel?

And if we think about this,

Gdy się nad tym zastanowić,

I think it's very clear that there are ways

okazuje się jasne, że zmieniać świat na lepsze

in which we could change things, not just by eliminating negatives,

można nie tylko eliminując to co złe,

but adding positives.

ale też dodając coś dobrego.

On my wish list, at least, would be:

Ja na przykład życzyłbym sobie

much longer, healthier lives, greater subjective well-being,

dłuższego, zdrowszego życia, lepszego samopoczucia,

enhanced cognitive capacities, more knowledge and understanding,

lepszych zdolności poznawczych, więcej wiedzy i zrozumienia

unlimited opportunity for personal growth

nieograniczonego rozwoju

beyond our current biological limits, better relationships,

poza ograniczenia biologiczne, lepszych relacji

an unbounded potential for spiritual, moral

i wzrostu duchowego, moralnego

and intellectual development.

i intelektualnego, bez granic.

If we want to achieve this, what, in the world, would have to change?

Co w świecie trzeba zmienić, żeby to osiągnąć?

And this is the answer -- we would have to change.

Musielibyśmy zmienić siebie samych.

Not just the world around us, but we, ourselves.

Nie tylko świat wokół nas, ale nas samych.

Not just the way we think about the world, but the way we are -- our very biology.

Nie tylko nasz obraz świata, ale biologiczne uwarunkowania.

Human nature would have to change.

Zmienić ludzką naturę.

Now, when we think about changing human nature,

Zmiana natury ludzkiej kojarzy się po pierwsze

the first thing that comes to mind

Zmiana natury ludzkiej kojarzy się po pierwsze

are these human modification technologies --

z technologiami modyfikacji człowieka:

growth hormone therapy, cosmetic surgery,

terapia hormonalna,

stimulants like Ritalin, Adderall, anti-depressants,

operacje plastyczne, stymulanty, antydepresanty,

anabolic steroids, artificial hearts.

sztuczne serca, sterydy.

It's a pretty pathetic list.

Lista jest dość żałosna.

They do great things for a few people

Pomagają tylko, kiedy chodzi o określone schorzenie.

who suffer from some specific condition,

Pomagają tylko, kiedy chodzi o określone schorzenie.

but for most people, they don't really transform

Ale dla większości z nas technologie te nie zmieniają

what it is to be human.

istoty człowieczeństwa.

And they also all seem a little bit --

Przy tym wydają się one nieco...

most people have this instinct that, well, sure,

Wydaje się, że owszem, antydepresanty są dobre

there needs to be anti-depressants for the really depressed people.

dla chorych na depresję.

But there's a kind of queasiness

Ale niepokoi nas poczucie,

that these are unnatural in some way.

że taka terapia jest jakby nienaturalna.

It's worth recalling that there are a lot of other

Używamy wielu innych ulepszaczy i modyfikacji.

modification technologies and enhancement technologies that we use.

Używamy wielu innych ulepszaczy i modyfikacji.

We have skin enhancements, clothing.

Na przykład ulepszenia skóry, ubrania.

As far as I can see, all of you are users of this

Jak widać, wszyscy korzystacie z tej technologii,

enhancement technology in this room, so that's a great thing.

a zatem to dobra rzecz.

Mood modifiers have been used from time immemorial --

Poprawiacze nastroju są z nami od zawsze:

caffeine, alcohol, nicotine, immune system enhancement,

kofeina, alkohol, nikotyna, wzmacniacze odporności

vision enhancement, anesthetics --

czy wzroku, środki przeciwbólowe.

we take that very much for granted,

Wszystko to uznajemy za oczywiste,

but just think about how great progress that is --

ale zastanówmy się, jak wielki nastąpił postęp.

like, having an operation before anesthetics was not fun.

Operacja przez anestezją nie była przyjemna.

Contraceptives, cosmetics and brain reprogramming techniques --

Antykoncepcja, kosmetyki, programowanie mózgu w szkole...

that sounds ominous,

Brzmi to złowrogo.

but the distinction between what is a technology --

Ale różnica między technologią, której archetypem

a gadget would be the archetype --

byłby "gadżet",

and other ways of changing and rewriting human nature is quite subtle.

a innymi sposobami zmiany natury ludzkiej jest płynna.

So if you think about what it means to learn arithmetic or to learn to read,

Kiedy uczymy się liczyć czy czytać,

you're actually, literally rewriting your own brain.

w zasadzie przeprogramowujemy mózg.

You're changing the microstructure of your brain as you go along.

Zmieniamy mikro-strukturę mózgu.

So in a broad sense, we don't need to think about technology

Więc technologia w ogólnym ujęciu,

as only little gadgets, like these things here,

to nie tylko gadżety,

but even institutions and techniques,

ale także instytucje, techniki, metody psychologiczne, itd.

psychological methods and so forth.

ale także instytucje, techniki, metody psychologiczne, itd.

Forms of organization can have a profound impact on human nature.

Organizacja może głęboko wpływać na ludzką naturę.

Looking ahead, there is a range of technologies

Jest szereg technologii,

that are almost certain to be developed sooner or later.

które na pewno kiedyś zostaną wprowadzone.

We are very ignorant about what the time scale for these things are,

Nie wiemy, kiedy dokładnie ich postęp nastąpi,

but they all are consistent with everything we know

ale żadna z nich nie łamie

about physical laws, laws of chemistry, etc.

żadnych praw fizyki, chemii itd.

It's possible to assume,

Więc można założyć, że jeśli katastrofa nie nastąpi,

setting aside a possibility of catastrophe,

Więc można założyć, że jeśli katastrofa nie nastąpi,

that sooner or later we will develop all of these.

w końcu wszystkie te technologie powstaną.

And even just a couple of these would be enough

Tak naprawdę tylko kilka z nich wystarczyłoby,

to transform the human condition.

żeby zmienić kondycję ludzką.

So let's look at some of the dimensions of human nature

Spójrzmy zatem na te obszary natury ludzkiej,

that seem to leave room for improvement.

gdzie istnieje możliwość poprawy.

Health span is a big and urgent thing,

Długość życia to palący problem,

because if you're not alive,

bo jeśli nie żyjesz,

then all the other things will be to little avail.

reszta technologi nie zda się na nic.

Intellectual capacity -- let's take that box,

Możliwości intelektualne,

which falls into a lot of different sub-categories:

wśród których wyróżniamy wiele różnych kategorii:

memory, concentration, mental energy, intelligence, empathy.

pamięć, uwaga, inteligencja, empatia, żywotność umysłu.

These are really great things.

To naprawdę wspaniałe rzeczy.

Part of the reason why we value these traits

Cenimy je także dlatego,

is that they make us better at competing with other people --

że dają nam przewagę w konkurowaniu z innymi,

they're positional goods.

to tak zwane dobra pozycjonalne.

But part of the reason --

Ale w pewnej mierze,

and that's the reason why we have ethical ground for pursuing these --

co daje etyczne przesłanki, by ich pragnąć,

is that they're also intrinsically valuable.

są one dobrem samym w sobie.

It's just better to be able to understand more of the world around you

Lepiej jest móc pojąć jak najwięcej ze świata

and the people that you are communicating with,

i ludzi, z którymi mamy kontakt,

and to remember what you have learned.

jak i zapamiętać to, czego się nauczyliśmy.

Modalities and special faculties.

Zmysły i specjalne zdolności.

Now, the human mind is not a single unitary information processor,

Umysł ludzki to nie jednolity przetwarzacz informacji.

but it has a lot of different, special, evolved modules

Jest w nim wiele różnych modułów, przystosowanych

that do specific things for us.

do konkretnych zadań.

If you think about what we normally take as giving life a lot of its meaning --

Sprawy w większości odpowiedzialne za sens życia,

music, humor, eroticism, spirituality, aesthetics,

muzyka, humor, erotyka, duchowość, estetyka,

nurturing and caring, gossip, chatting with people --

wychowywanie, opieka, plotki, rozmowa...

all of these, very likely, are enabled by a special circuitry

Możliwe, że umożliwiają je obwody mózgowe,

that we humans have,

które posiadają ludzie,

but that you could have another intelligent life form that lacks these.

ale inne inteligentne istoty mogłyby ich nie mieć.

We're just lucky that we have the requisite neural machinery

To fart, że mamy neurologiczną maszynerię,

to process music and to appreciate it and enjoy it.

wymaganą, by docenić muzykę i się nią cieszyć.

All of these would enable, in principle -- be amenable to enhancement.

Takie moduły mogą w zasadzie być ulepszone.

Some people have a better musical ability

Są ludzie z wybitnymi zdolnościami muzycznymi.

and ability to appreciate music than others have.

Są ludzie z wybitnymi zdolnościami muzycznymi.

It's also interesting to think about what other things are --

Ciekawe jest również, że inne rzeczy...

so if these all enabled great values,

Ewolucja dała nam umiejętność docenienia

why should we think that evolution has happened to provide us

pewnych wartości, ale dlaczego zakładać,

with all the modalities we would need to engage

że we wszechświecie nie ma wartości

with other values that there might be?

nam niedostępnych?

Imagine a species

Wyobraźmy sobie gatunek,

that just didn't have this neural machinery for processing music.

któremu brak układów odpowiedzialnych za rozumienie muzyki.

And they would just stare at us with bafflement

Patrzyliby z osłupieniem na ludzi,

when we spend time listening to a beautiful performance,

którzy zachwycają się grą na instrumentach,

like the one we just heard -- because of people making stupid movements,

bo to tylko "dziwne ruchy".

and they would be really irritated and wouldn't see what we were up to.

Wkurzaliby się, nie wiedząc, o co nam chodzi.

But maybe they have another faculty, something else

Ale możliwe, że mieliby jakiś zmysł,

that would seem equally irrational to us,

nam wydający się nieracjonalnym.

but they actually tap into some great possible value there.

Mogliby doświadczyć czegoś bardzo wartościowego,

But we are just literally deaf to that kind of value.

na co my pozostawalibyśmy głusi.

So we could think of adding on different,

Więc moglibyśmy dodać sobie

new sensory capacities and mental faculties.

nowe zmysły i zdolności umysłowe.

Bodily functionality and morphology and affective self-control.

Funkcje i morfologia ciała, kontrola emocji.

Greater subjective well-being.

Lepsze samopoczucie.

Be able to switch between relaxation and activity --

Łatwe przechodzenie od aktywności do spoczynku,

being able to go slow when you need to do that, and to speed up.

zwalnianie lub przyśpieszanie, zależnie od potrzeb.

Able to switch back and forth more easily

Takie szybkie przełączanie

would be a neat thing to be able to do --

byłoby naprawdę świetne.

easier to achieve the flow state,

Łatwiej osiągnąć "flow",

when you're totally immersed in something you are doing.

kiedy jest się absolutnie zatopionym w swoich zajęciach.

Conscientiousness and sympathy.

Sumienność, współczucie.

The ability to -- it's another interesting application

Kolejne interesujące zastosowanie,

that would have large social ramification, perhaps.

z ogromnym wpływem na problemy społeczne.

If you could actually choose to preserve your romantic attachments to one person,

Gdyby można utrzymać miłość do innej osoby

undiminished through time,

niezmienną przez lata,

so that wouldn't have to -- love would never have to fade if you didn't want it to.

miłość nie znikałaby wbrew naszej woli.

That's probably not all that difficult.

Prawdopodobnie nie byłoby to trudne.

It might just be a simple hormone or something that could do this.

Być może to kwestia jednego hormonu.

It's been done in voles.

Osiągnięto to u norników.

You can engineer a prairie vole to become monogamous

Potrafimy z poligamicznego nornika preriowego

when it's naturally polygamous.

uczynić monogamistę.

It's just a single gene.

To kwestia jednego genu.

Might be more complicated in humans, but perhaps not that much.

Może u ludzi będzie podobnie.

This is the last picture that I want to --

To ostatni slajd,

now we've got to use the laser pointer.

będę używał wskaźnika.

A possible mode of being here would be a way of life --

Sposób przeżywania, to sposób życia,

a way of being, experiencing, thinking, seeing,

doświadczania, myślenia, widzenia,

interacting with the world.

interakcje ze światem.

Down here in this little corner, here, we have the little sub-space

W tym rogu jest mały podzbiór,

of this larger space that is accessible to human beings --

część zbioru sposobów przeżywania dostępna istotom

beings with our biological capacities.

o naszych biologicznych możliwościach.

It's a part of the space that's accessible to animals;

Wycinek przestrzeni dostępnej zwierzętom,

since we are animals, we are a subset of that.

jako zwierzęta, jesteśmy jej podzbiorem.

And then you can imagine some enhancements of human capacities.

Ale wyobraźmy sobie ulepszenia naszych zdolności.

There would be different modes of being you could experience

Gdybyśmy dożywali 200 lat, pojawiłyby się

if you were able to stay alive for, say, 200 years.

nowe sposoby przeżywania życia.

Then you could live sorts of lives and accumulate wisdoms

Żylibyśmy, zbieralibyśmy wiedzę w sposób

that are just not possible for humans as we currently are.

obecnie jest dla nas niedostępny.

So then, you move off to this larger sphere of "human +,"

Przeszlibyśmy w obszar "człowiek plus",

and you could continue that process and eventually

a proces ten można by kontynuować,

explore a lot of this larger space of possible modes of being.

poszerzając dostępne sposoby przeżywania.

Now, why is that a good thing to do?

Ale czy to coś dobrego?

Well, we know already that in this little human circle there,

Jak wiemy, nawet w tym małym podzbiorze ludzkim

there are these enormously wonderful and worthwhile modes of being --

jest tyle wspaniałych, wartościowych sposobów przeżywania.

human life at its best is wonderful.

Życie ludzkie w swej najlepszej formie jest cudowne.

We have no reason to believe that within this much, much larger space

Ale nie ma powodów, by zakładać, że na większym obszarze

there would not also be extremely worthwhile modes of being,

nie znaleźlibyśmy czegoś jeszcze wartościowszego,

perhaps ones that would be way beyond our wildest ability

czego jeszcze nie jesteśmy nawet w stanie

even to imagine or dream about.

objąć wyobraźnią.

And so, to fix this third problem,

By rozwiązać trzeci problem,

I think we need -- slowly, carefully, with ethical wisdom and constraint --

uważam, że musimy powoli, rozważnie i moralnie

develop the means that enable us to go out in this larger space and explore it

rozwijać środki, które pozwolą wyruszyć w większy obszar

and find the great values that might hide there.

i odnaleźć tam wielkie wartości.

Thanks.

Dziękuję.