Paul Pholeros: How to reduce poverty? Fix homes

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Daniel Szymanek Korekta: Krystyna Lewinska

The idea of eliminating poverty is a great goal.

Idea wyeliminowania ubóstwa to szczytny cel.

Myślę, że nikt z was temu nie zaprzeczy.

I don't think anyone in this room would disagree.

What worries me is when politicians with money

Martwi mnie tylko, gdy bogaci politycy

and charismatic rock stars --

i charyzmatyczne gwiazdy rocka

(Laughter)

używają ładnych słów

use the words,

" ... it all just sounds so, so simple."

i udają, że to takie proste.

Nie mam wora pieniędzy

Now, I've got no bucket of money today

and I've got no policy to release,

ani żadnej reformy,

and I certainly haven't got a guitar.

a już na pewno nie mam gitary.

I'll leave that to others.

Zostawiam to innym.

But I do have an idea,

Mam za to pomysł,

and that idea is called Housing for Health.

a jego nazwa to "Domy dla zdrowia"

Housing for Health works with poor people.

Inicjatywa "Domy dla zdrowia" działa wspólnie z biednymi ludźmi.

It works in the places where they live,

Działa tam, gdzie mieszkają,

and the work is done to improve their health.

a jej cel to poprawa stanu zdrowia.

Over the last 28 years,

Przez ostatnie 28 lat,

this tough, grinding, dirty work

tą trudną, beznadziejną i brudną robotą

has been done by literally thousands of people around Australia

trudziły się dosłownie tysiące ludzi

w całej Australii, a ostatnio także poza jej granicami.

and, more recently, overseas,

and their work has proven

Ich praca udowodniła, że skoncentrowane rozwiązania

that focused design can improve even the poorest living environments.

są w stanie polepszyć nawet najgorsze warunki życia.

It can improve health

Mogą poprawić stan zdrowia, a to ma znaczenie

and it can play a part in reducing, if not eliminating, poverty.

dla zmniejszania albo nawet eliminacji problemu ubóstwa.

I'm going to start where the story began --

Zacznę od momentu, gdy wszystko się zaczęło, w 1985 r.,

1985, in Central Australia.

w środkowej Australii.

Jej rodowity mieszkaniec, Yami Lester,

A man called Yami Lester, an Aboriginal man,

was running a health service.

zajmował się pomocą medyczną.

Eighty percent of what walked in the door, in terms of illness,

W 80% przypadków, ludzie którzy przekraczali próg

cierpieli na choroby zakaźne --

was infectious disease --

third world, developing world infectious disease,

choroby obszarów trzeciego świata

caused by a poor living environment.

spowodowane złymi warunkami życia.

Yami zorganizował zespół w Alice Springs.

Yami assembled a team in Alice Springs.

He got a medical doctor.

Mieli lekarza.

He got an environmental health guy.

Mieli człowieka od środowiska zdrowia.

And he hand-selected a team of local Aboriginal people

Osobiście dobrał ludzi, rdzennych mieszkańców,

to work on this project.

którzy mieli pracować przy tym projekcie.

Yami told us at that first meeting,

Już na pierwszym spotkaniu Yami uprzedził nas, że nie ma na to funduszy.

"There's no money," -- always a good start --

Żadnych pieniędzy, dobry początek.

" ... no money, you have six months,

Mamy 6 miesięcy

and I want you to start on a project --" which, in his language,

i chcemy ruszyć z projektem, który w jego języku

nosi nazwę "uwankara palyanku kanyintjaku",

he called "Uwankara Palyanku Kanyintjaku,"

which, translated, is "a plan to stop people getting sick" --

co można przetłumaczyć na "plan powstrzymania zachorowań",

a profound brief.

w dużym uproszczeniu.

That was our task.

To był nasz cel.

First step, the medical doctor went away for about six months.

W pierwszym kroku lekarz wyjechał

na około 6 miesięcy

And he worked on what were to become these nine health goals --

i pracował nad czymś, co miało

zostać nazwane 9 zasadami zdrowia, do których dążyliśmy.

what were we aiming at?

After six months of work, he came to my office

Po tych 6 miesiąch wrócił do mojego biura

and presented me with those nine words on a piece of paper.

i zaprezentował mi te 9 zasad na kawałku papieru. [9 zasad zdrowego życia: Mycie się, ubrania, ścieki, odżywianie...]

[...przeludnienie, zwierzęta, pyły, temperatura, rany]

[The 9 Healthy Living Practices: Washing, clothes, wastewater, nutrition, crowding,

Nie za bardzo mi to zaimponowało.

animals, dust, temperature, injury]

Do diaska.

I was very unimpressed. Big ideas need big words,

Wzniosłe idee, wymagają wzniosłych słów

and preferably a lot of them.

i najlepiej, gdy jest ich dużo.

This didn't fit the bill.

To nie było to.

What I didn't see and what you can't see

To co umknęło mnie, a zapewne również wam,

was that he'd assembled thousands of pages

to fakt, że zgromadził tysiące stron

of local, national and international health research

z lokalnymi, krajowymi i międzynarodowymi badaniami,

that filled out the picture as to why these were the health targets.

które jasno określały, czemu zasady

były takie, a nie inne.

The pictures that came a bit later had a very simple reason.

Ilustracje, które pojawiły się nieco później,

miały jeden, bardzo prosty powód.

The Aboriginal people who were our bosses and the senior people

Rdzenni mieszkańcy, którzy nami kierowali

i większość starszych ludzi nie umiała czytać,

were most commonly illiterate,

so the story had to be told in pictures

więc wyjaśnienie tych zasad

of what these goals were.

musiało być zobrazowane symbolicznie.

We worked with the community,

Współpracowaliśmy ze społecznością,

not telling them what was going to happen

zamiast mówić, co mają zrobić

in a language they didn't understand.

językiem, którego nie rozumieli.

So we had the goals and each one of these goals --

Więc powstały te zasady, a każda z nich —

and I won't go through them all --

nie będę ich teraz wymieniać —

puts at the center the person and their health issue,

skupia się na jednostce i jej problemie,

and it then connects them

po czym łączy ją

to the bits of the physical environment that are actually needed

z fizycznymi cechami jej otoczenia,

które muszą zostać zachowane, w trosce o zdrowie.

to keep their health good.

And the highest priority, you see on the screen,

Najwyższy priorytet, jak widzicie,

is washing people once a day, particularly children.

ma mycie się raz dziennie, zwłaszcza u dzieci.

And I hope most of you are thinking,

Mam nadzieję, że w większości myślicie

"Co? To zbyt proste."

"What? That sounds simple."

Now, I'm going to ask you all a very personal question.

Więc zadam wam bardzo osobiste pytanie.

This morning before you came,

Dziś z rana, zanim się tu zjawiliście,

who could have had a wash using a shower?

ilu z was mogło skorzystać z prysznica?

Nie zadaję pytania, czy się myliście,

I'm not going to ask if you had a shower, because I'm too polite.

bo jestem zbyt uprzejmy. Aha. (Śmiech)

That's it.

(Laughter)

OK.

All right, I think it's fair to say

Myślę, że śmiało można powiedzieć, że większość z was

most people here could have had a shower this morning.

mogła skorzystać z prysznica.

I'm going to ask you to do some more work.

Poproszę was o wykonanie pewnego zadania.

I want you all to select one of the houses

Chcę, by każdy z was wybrał sobie jeden z tych domków,

of the 25 houses you see on the screen.

które widzicie na ekranie.

I want you to select one of them and note the position of that house

Wybierzcie i zwróćcie uwagę,

który to dokładnie domek

and keep that in your head.

i zapamiętajcie to.

Już wszyscy wybrali? Poproszę was

Have you all got a house?

I'm going to ask you to live there for a few months,

o zamieszkanie w nim, więc wybierajcie ostrożnie.

so make sure you've got it right.

Zamieszkacie na północnym-zachodzie Australii, bardzo fajna lokalizacja.

It's in the northwest of Western Australia, very pleasant place.

OK. Let's see if your shower in that house is working.

OK. Sprawdźmy, czy działa u was prysznic.

I hear some "Aw!" and I hear some "Ah!"

Słyszę jakieś "ochy" i "achy".

If you get a green tick, your shower's working.

Jeżeli wybraliście zielonego ptaszka, macie prysznic.

You and your kids are fine.

Waszym dzieciom nic nie grozi.

If you get a red cross,

Jeśli wybraliście czerwony krzyżyk,

well, I've looked carefully around the room

cóż, widzę po was,

and it's not going to make much difference to this crew.

że niewiele to zmieni.

Why? Because you're all too old.

Czemu? Bo jesteście za starzy.

Zdaję sobie sprawę, że niektórych to zadziwi,

I know that's going to come as a shock to some of you, but you are.

ale na prawdę jesteście.

And before you get offended and leave,

Ale zanim się obrazicie i wyjdziecie,

I've got to say that being too old,

wyjaśnię, że bycie za starym w tym przypadku

in this case, means that pretty much everyone in the room, I think,

oznacza, że w zasadzie każdy z was, jak myślę,

is over five years of age.

ma ponad 5 lat.

We're really concerned with kids naught to five.

Na prawdę zwracamy uwagę na dzieci do 5 roku życia.

And why?

A dlaczego? Mycie się, jest sposobem na typ bakterii,

Washing is the antidote to the sort of bugs,

the common infectious diseases of the eyes, the ears,

które zazwyczaj infekują oczy, uszy,

klatkę piersiową i skórę,

the chest and the skin

that, if they occur in the first five years of life,

a jeżeli przytrafią się podczas pierwszych lat życia

permanently damage those organs.

nieodwracalnie niszczą organy.

They leave a lifelong remnant.

Zostawiają uszczerbek na zdrowiu na całe życie.

To oznacza, że w wieku 5 lat

That means that by the age of five,

you can't see as well for the rest of your life.

nie będziesz już dobrze widzieć przez resztę życia.

You can't hear as well for the rest of your life.

Nie będziesz już dobrze słyszeć przez resztę życia.

You can't breathe as well.

Nie będziesz już dobrze oddychać.

You've lost a third of your lung capacity by the age of five.

Straciliście ⅓ pojemności swoich płuc w wieku 5 lat.

And even skin infection,

Nawet infekcja skóry, która wydawała nam się

which we originally thought wasn't that big a problem,

mniejszym problemem.

mild skin infections naught to five give you

Taka niewielka infekcja do 5 roku życia,

a greatly increased chance of renal failure,

znacząco zwiększa ryzyko niewydolności nerek,

needing dialysis at age 40.

i konieczności dializ w wieku 40 lat.

This is a big deal, so the ticks and crosses on the screen

To nie błahostka, więc ptaszki i krzyżyki na ekranie,

are actually critical for young kids.

są tak naprawdę kluczowe dla małych dzieci.

Those ticks and crosses represent the 7,800 houses

Te ptaszki i krzyżyki oznaczają 7,8 tys. domów,

we've looked at nationally around Australia,

którym się przyjrzeliśmy w całej Australii,

the same proportion.

dokładnie w takiej proporcji.

What you see on the screen --

To co widzicie -- 35% tych

35 percent of those not-so-famous houses

nie do końca znanych domostw, zamieszkanych przez 50 tys. miejscowych ludzi,

lived in by 50,000 indigenous people --

35 percent had a working shower.

tylko 35% z nich miało działający prysznic.

10% tych samych 7,8 tys. domów

Ten percent of those same 7,800 houses had safe electrical systems.

miało bezpieczne instalacje elektryczne,

a 58% tych domostw

And 58 percent of those houses had a working toilet.

miało sprawną toaletę.

These are by a simple, standard test.

Określono to standardowymi, prostymi warunkami:

In the case of the shower:

W wypadku prysznica, czy płynie ciepła i zimna woda,

does it have hot and cold water, two taps that work,

dwa działające zawory,

a shower rose to get water onto your head or onto your body,

woda wznosi się na tyle, by zmoczyć twoją głowę

albo ciało, a odpływ pochłania wodę?

and a drain that takes the water away?

Nie świetnie wykonane, piękne, czy eleganckie --

Not well-designed, not beautiful, not elegant --

po prostu czy działają.

just that they function.

And the same tests for the electrical system

Adekwatne warunki musiała spełniać instalacja elektryczna i toalety.

and the toilets.

Housing for Health projects aren't about measuring failure --

W "Domach dla zdrowia" nie chodzi o sprawdzenie fatalnego stanu.

they're actually about improving houses.

Tu właściwie chodzi o polepszanie warunków życia.

We start on day one of every project.

Na początku każdego projektu -- jak szybko się nauczyliśmy --

We've learned -- we don't make promises, we don't do reports.

nie składamy obietnic i nie spisujemy raportów.

We arrive in the morning with tools, tons of equipment, trades,

Zjawiamy się o świcie z narzędziami, toną ekwipunku

i szkolimy lokalny zespół, by już od pierwszego dnia

and we train up a local team on the first day to start work.

mogli pracować.

By the evening of the first day,

Wieczorem tego samego dnia kilka domów

a few houses in that community are better than when we started in the morning.

w tym obszarze działa lepiej,

niż na początku, o poranku.

That work continues for six to 12 months,

Taka praca trwa przez 6 do 12 miesięcy,

until all the houses are improved

dopóki nie poprawimy wszystkich domów

and we've spent our budget of 7,500 dollars total per house.

i nie wydamy naszego budżetu

7,5 tys. dolarów na 1 dom

That's our average budget.

To nasz średni budżet.

At the end of six months to a year, we test every house again.

Po tych 6-12 miesiącach ponownie sprawdzamy wszystkie domostwa.

It's very easy to spend money.

Łatwo jest wydać pieniądze.

It's very difficult to improve

Trudniej jest polepszyć funkcjonowanie

the function of all those parts of the house.

tych wszystkich aspektów domu

And for a whole house, the nine healthy living practices,

i zastosować 9 zasad zdrowego życia.

we test, check and fix 250 items in every house.

Sprawdzamy i naprawiamy 250 elementów w każdym domu.

And these are the results we can get with our 7,500 dollars.

Oto rezultaty,

które otrzymujemy z naszym budżetem.

We can get showers up to 86 percent working,

Ilość sprawnych pryszniców wzrasta do 86%,

we can get electrical systems up to 77 percent working

działające instalacje elektryczne sięgają 77%,

and we can get 90 percent of toilets working

a działające toalety są teraz w 90%

in those 7,500 houses.

tych 7500 domostw.

Dziękuję. (Brawa)

(Applause)

Thank you.

(Applause)

Zespoły świetnie działają, a to ich zasługa.

The teams do a great job, and that's their work.

I think there's an obvious question

Nasuwa się oczywiste pytanie,

that I hope you're thinking about.

które mam nadzieję, was frapuje.

Why do we have to do this work?

Czemu musimy to wszystko robić?

Why are the houses in such poor condition?

Dlaczego te wszystkie domy są w tak kiepskim stanie?

Seventy percent of the work we do is due to lack of routine maintenance --

70% naszej pracy

wynika z braku regularnej konserwacji,

the sort of things that happen in all our houses.

takie proste usterki, które przydarzają się każdemu z nas.

Przedmioty się zużywają.

Things wear out, should have been done by state government or local government,

Powinna się tym zajmować administracja rządowa albo lokalna.

simply not done, the house doesn't work.

Bez tego domy po prostu przestają działać.

Twenty-one percent of the things we fix are due to faulty construction --

21% usterek, które naprawiamy

jest spowodowanych wadliwą konstrukcją,

literally things that are built upside down and back to front.

rzeczy zbudowane dosłownie na opak, do góry nogami.

They don't work, we have to fix them.

Nie działają, więc musimy je naprawić.

Jeżeli mieszkaliście w Australii przez ostatnie 30 lat,

And if you've lived in Australia in the last 30 years, the final cause --

na pewno słyszeliście,

you will have heard always that indigenous people trash houses.

że miejscowi zawsze zrujnują dom.

It's one of the almost rock-solid pieces of evidence

To dobitny przykład tezy,

which I've never seen evidence for,

na którą nie ma dowodów,

that's always reeled out as "That's the problem with indigenous housing."

zakłada się, że to problem rdzennych mieszkańców.

Cóż, ostatnie 9% pracy poświęcamy zniszczonym

Well, nine percent of what we spend is damage,

misuse or abuse of any sort.

albo nadużywanym przedmiotom.

Podkreślamy, że to nie ludzie tam mieszkający

We argue strongly that the people living in the house

are simply not the problem.

są problemem.

And we'll go a lot further than that;

Właściwie posuwamy się o krok dalej.

Ludzie, którzy tam żyją

the people living in the house are actually a major part of the solution.

są właściwie lwią częścią naszego rozwiązania.

Seventy-five percent of our national team in Australia --

75% naszego regionalnego zespołu w Australii,

over 75 at the minute --

właściwie już ponad 75%,

are actually local, indigenous people from the communities we work in.

to zwykli miejscowi ludzie,

z gmin, w których pracujemy.

They do all aspects of the work.

Sami zajmują się wszystkim.

(Applause)

(Brawa)

In 2010, for example, there were 831,

Na przykład w 2010 r. było 831 pracujących,

all over Australia, and the Torres Strait Islands,

w całej Australii, na wyspach cieśniny Torrensa,

all states, working to improve the houses where they and their families live,

we wszystkich miejscach, nad polepszaniem warunków życia

swoich i ich rodzin,

and that's an important thing.

a to niezwykle istotne.

Our work's always had a focus on health.

W naszej pracy zawsze skupialiśmy się na zdrowiu. To ważne.

That's the key.

The developing world bug, trachoma, causes blindness.

W krajach rozwijających się panuje jaglica, powoduje ona ślepotę.

It's a developing-world illness,

To choroba krajów trzeciego świata,

and yet, the picture you see behind

jednak na zdjęciu za mną widzicie,

is in an Aboriginal community in the late 1990s,

że wśród rdzennych mieszkańców Australii w latach 90-tych

where 95 percent of school-aged kids had active trachoma

95% dzieci w wieku szkolnym cierpi na jaglicę,

która niszczy ich oczy.

in their eyes, doing damage.

OK, co z tym zrobimy?

OK, what do we do?

Well, first thing we do, we get showers working.

Cóż, po pierwsze naprawmy prysznice.

Why? Because that flushes the bug out.

Dlaczego? Bo to zwalcza bakterię.

We put washing facilities in the school as well,

Uruchomiliśmy komórki sanitarne również w szkołach

so kids can wash their faces many times during the day.

tak, by dzieci mogły myć twarz w ciągu dnia.

We wash the bug out.

Pozbywamy się patogenu jaglicy.

Second, the eye doctors tell us that dust scours the eye

Po drugie, optycy zwrócili nam uwagę, że kurz dostaje się do oczu,

and lets the bug in quick.

ułatwiając zakażenie bakterią. Co z tym zrobiliśmy?

So what do we do?

Wzywamy lekarza, specjalistę od kurzu i tak, jest takie zajęcie.

We call up the doctor of dust, and there is such a person.

He was loaned to us by a mining company.

Został nam przydzielony przez firmę górniczą.

He controls dust on mining company sites.

Na co dzień kontroluje on kurz w obiektach górniczych,

już pierwszego dnia zauważył,

And he came out and, within a day,

it worked out that most dust in this community

że większość tamtejszego kurzu unosi się

was within a meter of the ground, the wind-driven dust --

poniżej metra nad ziemią i leci z wiatrem,

so he suggested making mounds to catch the dust

więc zasugerował usypanie kopców, które wyłapią kurz,

before it went into the house area and affected the eyes of kids.

zanim ten dotrze do domu

i dostanie się do oczu dzieci.

So we used dirt to stop dust.

Użyliśmy więc ziemi, by zatrzymać kurz.

We did it. He provided us dust monitors.

Udało się. Użyczono nam specjalistycznych mierników kurzu.

We tested and we reduced the dust.

Sprawdziliśmy i rzeczywiście zmniejszyliśmy zakurzenie.

Później chcieliśmy całkowicie pozbyć się bakterii.

Then we wanted to get rid of the bug generally.

Jak to zrobiliśmy?

So how do we do that?

Well, we call up the doctor of flies -- and, yes, there is a doctor of flies.

Cóż, wezwaliśmy lekarza od owadów,

i tak, istnieją tacy lekarze.

As our Aboriginal mate said,

Jak to ujął nasz znajomy Aborygen:

"You white fellows ought to get out more."

"Wy, biali, powinniście częściej wychodzić z domu."

(Laughter)

(Śmiech)

And the doctor of flies very quickly determined

Tak więc lekarz od owadów szybko zauważył,

that there was one fly that carried the bug.

że tylko jeden owad przenosił tę bakterię.

He could give school kids in this community

Rozdał miejscowym dzieciakom

the beautiful fly trap you see above in the slide.

piękną pułapkę na muchy, taką jak widzicie na ekranie.

They could trap the flies, send them to him in Perth.

Mogły łapać muchy i wysyłać mu je do Perth.

When the bug was in the gut,

Jeżeli odnajdował bakterię w owadzie, odsyłał

he'd send back by return post some dung beetles.

w zamian trochę żuków.

Żuki zbierały odchody wielbłądów,

The dung beetles ate the camel dung,

muchy umierały z braku pożywienia,

the flies died through lack of food,

and trachoma dropped.

a jaglica ustała.

And over the year, trachoma dropped radically in this place, and stayed low.

Przez rok ilość zachorowań na jaglicę

znacząco spadła i pozostała na niskim poziomie.

We changed the environment, not just treated the eyes.

Zmieniliśmy środowisko zamiast po prostu leczyć oczy.

Wreszcie masz zdrowe oczy.

And finally, you get a good eye.

All these small health gains

Wszystkie niewielkie zmiany,

and small pieces of the puzzle make a big difference.

te małe kawałki układanki zaczęły robić wielką różnicę.

The New South Wales Department of Health,

Departament zdrowia Nowej Południowej Walii,

that radical organization,

ta znacząca organizacja,

did an independent trial over three years

prowadziła niezależne badania przez 3 lata,

to look at 10 years of the work we've been doing

przyglądając się efektom 10-ciu lat naszej pracy,

in these sorts of projects in New South Wales.

przy tego typu projektach.

And they found a 40 percent reduction in hospital admissions

Zauważyli 40-procentową zmianę

w hospitalizacji schorzeń,

for the illnesses that you could attribute to the poor environment --

które można powiązać ze złymi warunkami życia.

a 40 percent reduction.

40-procentowa zmiana.

(Applause)

(Brawa)

Just to show that the principles we've used in Australia

Jeszcze by pokazać, że metoda, której użyliśmy

w Australii, może być stosowana gdzie indziej,

can be used in other places,

I'm just going to go to one other place, and that's Nepal.

przytoczę jeszcze jedno miejsce, a konkretnie Nepal.

And what a beautiful place to go.

Jakie to piękne miejsce.

We were asked by a small village of 600 people

Zostaliśmy poproszeni przez niewielką wioskę, 600 ludzi,

to go in and make toilets where none existed.

by przybyć i uruchomić toalety tam, gdzie nie było żadnej.

Health was poor.

Warunki życia były okropne.

We went in with no grand plan,

Udaliśmy się tam bez odgórnego planu, bez wielkich obietnic programu,

no grand promises of a great program,

tylko po to by zbudować

just the offer to build two toilets for two families.

2 toalety, dla 2 rodzin.

Podczas tworzenia pierwszej toalety

It was during the design of the first toilet

that I went for lunch,

zostałem zaproszony przez rodzinę na obiad

invited by the family into their main room of the house.

do największego pokoju w domu.

It was choking with smoke.

Wisiały tam kłęby dymu.

People were cooking on their only fuel source, green timber.

Ludzie przyrządzali jedzenie na jedynym dostępnym paliwie, mokrym drewnie.

The smoke coming off that timber is choking,

Dym wydostający się z tego drewna dusił,

and in an enclosed house, you simply can't breathe.

więc w zamkniętym domu nie dało się oddychać.

Później dowiedzieliśmy się, że najczęstszą przyczyną zachorowań i śmierci

Later we found the leading cause of illness and death

in this particular region is through respiratory failure.

w tym regionie jest niewydolność oddechowa.

So all of a sudden, we had two problems.

Więc ni stąd, ni zowąd okazało się, że mamy 2 problemy.

We were there originally to look at toilets

Byliśmy tam by zbudować toalety

and get human waste off the ground, that's fine.

i zająć się odpadami wytwarzanymi przez ludzi. Nie ma sprawy.

Ale nagle pojawia się drugi problem.

But all of a sudden now there was a second problem:

Jak właściwie sobie poradzimy z dymem? Tak więc mamy 2 problemy,

How do we actually get the smoke down?

So two problems, and design should be about more than one thing.

a projekt nie ma tylko jednego celu.

Solution: Take human waste, take animal waste,

Rozwiązanie: Zebrać odchody ludzi i zwierząt,

put it into a chamber, out of that, extract biogas,

wrzucić je do komory, a stamtąd wyekstrahować

methane gas.

biogaz - metan.

The gas gives three to four hours cooking a day --

Gaz ten starcza na 3-4 godziny gotowania dziennie --

czysto, bezdymnie i bezpiecznie dla rodziny.

clean, smokeless and free for the family.

(Applause)

(Brawa)

I put it to you: is this eliminating poverty?

Zapytałem więc wprost, czy to walka z ubóstwem?

And the answer from the Nepali team who's working at the minute would say,

A odpowiedź zespołu, który wtedy pracował w Nepalu

brzmiała: Nie wygłupiaj się,

don't be ridiculous --

we have three million more toilets to build

mamy jeszcze 3 miliony toalet do zbudowania,

before we can even make a stab at that claim.

zanim chociaż otrzemy się o to stwierdzenie.

And I don't pretend anything else.

Nie udaję, że jest inaczej.

But as we all sit here today,

Ale w momencie, gdy my tu sobie siedzimy,

there are now over 100 toilets built

ponad 100 toalet jest właśnie budowanych

in this village and a couple nearby.

w tamtej wiosce i kilku nieopodal.

Śmiało ponad tysiąc osób korzysta z tych toalet.

Well over 1,000 people use those toilets.

Yami Lama, he's a young boy.

Yami Lami, młody chłopiec.

He's got significantly less gut infection because he's now got toilets,

Zdecydowanie rzadziej cierpi na infekcję jelit,

z powodu toalet i faktu, że

odchody nie leżą już na ziemi.

and there isn't human waste on the ground.

Kanji Maya, jedna z dumniejszych matek.

Kanji Maya, she's a mother, and a proud one.

She's probably right now cooking lunch for her family

Teraz zapewne przyrządza obiad dla swojej rodziny,

on biogas, smokeless fuel.

korzystając z biogazu, który nie dymi.

Her lungs have got better,

Stan jej płuc się polepszył i nadal będzie

and they'll get better as time increases,

z biegiem czasu, bo już nie wdycha dymu.

because she's not cooking in the same smoke.

Surya takes the waste out of the biogas chamber

Surya zabiera kompost z komory,

when it's shed the gas, he puts it on his crops.

gdy uwolni już gaz i używa go jako nawozu.

He's trebled his crop income,

Trzykrotnie zwiększył wydajność rolnictwa,

co oznacza więcej jedzenia i więcej pieniędzy dla rodziny.

more food for the family and more money for the family.

And finally Bishnu, the leader of the team,

Wreszcie Bishnu,

lider grupy rozumie,

has now understood that not only have we built toilets,

że nie tylko zbudowaliśmy toalety,

we've also built a team,

ale również stworzyliśmy zespół,

and that team is now working in two villages

który teraz pracuje w 2 wioskach,

where they're training up the next two villages

gdzie szkolą kolejne 2 wioski

to keep the work expanding.

tak, by poszerzyć działanie.

And that, to me, is the key.

A dla mnie to właśnie sedno sprawy.

(Applause)

(Brawa)

People are not the problem.

Ludzie nie są problemem.

We've never found that.

Nigdy tego nie zauważyliśmy.

Problemem są złe warunki życia,

The problem: poor living environment,

źle utrzymywane domy i bakterie, które szkodzą ludziom.

poor housing and the bugs that do people harm.

Żaden z tych czynników nie dotyczy tylko jednego rejonu,

None of those are limited by geography, by skin color or by religion.

jednego koloru skóry czy wyznania. Żaden.

None of them.

Wspólnym mianownikiem wszystkich naszych projektów

The common link between all the work we've had to do

is one thing, and that's poverty.

jest tylko jeden element, chodzi o ubóstwo.

Nelson Mandela said, in the mid-2000s, not too far from here,

Nelson Mandela powiedział w połowie zeszłej dekady,

nie tak daleko stąd,

he said that like slavery and apartheid, "Poverty is not natural.

że zupełnie jak niewolnictwo i apartheid, "Ubóstwo nie jest naturalne..."

It is man-made and can be overcome and eradicated

"...Jest stworzone przez ludzi i może być pokonane i wykorzenione..."

by the actions of human beings."

"...działaniami ludzi."

I want to end by saying

Na koniec chciałbym podkreślić, że to działania

it's been the actions of thousands of ordinary human beings

tysięcy zwykłych ludzi,

którzy wykonywali nieprzeciętną robotę,

doing -- I think -- extraordinary work,

that have actually improved health,

polepszyły warunki życia i zdrowia

i może chociaż trochę pokonały ubóstwo.

and, maybe only in a small way, reduced poverty.

Thank you very much for your time.

Dziękuję bardzo za uwagę.

(Applause)

(Brawa)