Lemon Andersen performs "Please don't take my Air Jordans"

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Ola Świderek Świderska Korekta: Adam Staniszewski

"My Air Jordans cost a hundred with tax.

"Moje adidasy kosztują 100 $ z podatkiem.

My suede Starters jacket says Raiders on the back.

Moja zamszowa kurtka Starters ma z napis Raiders na plecach.

I'm stylin', smilin', lookin' real mean,

Wyglądam stylowo, uśmiecham się, wyglądam jak drań,

because it ain't about being heard, just being seen.

bo tu nie chodzi byś mnie słyszał lecz byś patrzył nań.

My leather Adidas baseball cap matches

Moja skórzana czapka Adidas pasuje

my fake Gucci backpack. (Laughter)

do mojego podrobionego plecaka Gucci. (Śmiech)

Ain't nobody who looks as good as me,

Nikt nie wygląda tak dobrze jak ja,

but this costs money, it sure ain't free,

ale to kosztuje, nie ma nic za darmo,

and I gots no job, no money at all,

a ja nie mam pracy, pieniędzy,

but it's easy to steal all this from the mall.

ale ukraść to ze sklepu jest łatwo.

Parents say I shouldn't, but I knows I should.

Rodzice mówią: Nie powienieneś. Mylą się.

Got to do what I can to make sure I look good,

Zrobię co trzeba, żeby wyglądać dobrze,

and the reason I have to look real good, well, to tell you the truth, man,

a powód by wyglądać tak dobrze, cóż, prawdę mówiąc,

I don't know why. Guess it makes me feel special inside.

nie wiem. Chyba czuję się wyjątkowy.

When I'm wearing fresh gear I don't have to hide,

Kiedy noszę nowe ubrania, nie musze się chować

and I really must get some new gear soon

i naprawdę muszę zdobyć coś nowego,

or my ego will pop like a 10-cent balloon.

inaczej moje ego pęknie jak balon za 10 centów.

But security is tight at all the shops. Every day there are more and more cops.

Ale ochrona jest ostra w tych sklepach.Co dzień coraz więcej gliniarzy.

My crew is laughing at me because I'm wearing old gear.

Ziomale się śmieją, bo noszę stare rzeczy.

School's almost over. Summer is near.

Szkoła się kończy. Zbliża się lato.

And I'm sportin' torn Jordans.

A ja noszę rozerwane Jordany.

I need something new. Only one thing left to do.

Potrzebuję czegoś nowego. Jest tylko jedno wyjście.

Cut school Friday, catch the subway downtown,

Zerwać się ze szkoły, złapać metro,

check out my victims hangin' around.

i wypatrzyć ofiary spacerujące sobie.

Maybe I'll get lucky and find easy prey.

Może się mi poszczęści i znajdę łatwą zdobycz.

Got to get some new gear. There's no other way.

Muszę dostać nowe ciuchy. Nie ma wyjścia.

I'm ready and willing. I'm packing my gun.

Jestem zwarty i gotowy. Pakuję moją spluwę.

This is serious business. This ain't no fun.

To poważna sprawa. Żadnej zabawy.

And I can't have my posse laughin' at me.

Moi ziomale nie mogą się ze mnie śmiać.

I'mma cop something dope, just wait, you'll see.

Może uda mi się upolować coś naprawdę zajebistego.

Come out of the station, West 4th near the park,

Wyszedłem z metra, West 4 przy parku,

brothers shooting hoops and someone remarks,

bracia grali w kosza i ktoś krzyknął:

'Hey homes, where you get them Nik's?'

"Hej ziom, skąd wziąłeś te Najki?"

I says to myself, 'Yeah. I likes 'em, I likes.'

Mówię do siebie: "Tak, podobają mi się."

They were Q-tip white, bright and blinding my eyes.

Były białe jak bawełna, jasne aż w oczy szczypało.

The red emblem of Michael looked as if it could fly.

Czerwony znaczek Michaela wyglądał jakby mógł latać.

Not one spot of dirt. The Airs were brand new.

Żadnego brudu. Buty były nowe.

Had my pistol and knew just what to do.

Miałem swoją broń i wiedziałem co zrobić.

Waited until it was just the right time, followed him very closely behind.

Zaczekałem i śledziłem go.

He made a left turn on Houston, I pulled out my gun,

Skręcił w lewo do Houston, wyjąłem broń

and I said, 'Gimme them Jordans!'

i powiedziałem: "Oddawaj Jordany!"

And the punk tried to run.

Gnojek próbował uciec.

Took off fast, didn't get far. I fired,'Pow!'

Był szybki, ale daleko nie uciekł. Wystrzeliłem.

Fool fell between two parked cars.

Głupek upadł między dwa zaparkowane auta.

He was coughing, crying, blood spilled on the street.

Kaszlał, płakał, krew spływała na chodnik.

And I snatched them Air Jordans off of his feet.

Zdjąłem Air Jordany z jego stóp.

While laying there dying, all he could say

Leżąc i umierając powiedział tylko:

was, "Please man, don't take my Air Jordans away."

"Proszę, stary, nie zabieraj moich Air Jordans".

You'd think he'd be worried about staying alive.

Sądziłbyś, że będzie martwił się o przeżycie.

As I took off with his sneakers, there was tears in his eyes.

Kiedy zdejmowałem jego buty, łzy napłynęły do jego oczu.

Very next day, I bopped into school

Następnego dnia poszedłem do szkoły

with my brand new Air Jordans, man, I was cool.

w nowych Air Jordanach, stary, byłem cool.

I killed to get 'em, but hey, I don't care,

Zabiłem by je dostać, ale nie obchodziło mnie to,

because now I needs a new jacket to wear."

bo teraz potrzebuję nowej kurtki."

Thank you. (Applause)

Dziękuję. (Brawa)

For the last 15 years that I have been performing,

Przez ostatnie 15 lat moich występów,

all I ever wanted to do was transcend poetry to the world.

wszystko czego chciałem to dzielić się ze światem moją poezją.

See, it wasn't enough for me to write a book.

Napisanie książki mi nie wystarczało.

It wasn't enough for me to join a slam competition,

Dołączenie do slamu poetyckiego też nie,

and while those things hold weight,

mimo że te wydarzenia mają swoją wartość,

it wasn't the driving force that pushes the pen to the pad.

to jednak nie one by były siłą przykładającą pióro do kartki.

The hunger and thirst was, and still remains:

Były to głód i pragnienie, i nadal tak jest:

How do I get people who hate poetry

Jak mogę sprawić by ludzie nienawidzący poezji

to love me?

pokochali mnie?

Because I'm an extension of my work,

Bo jestem reprezentantem swojej pracy,

and if they love me, then they will love my work,

i jeśli ludzie kochają mnie, to pokochają i moją pracę,

and if they love my work, then they will love poetry,

a jeśli kochają moją pracę, to pokochają poezję,

and if they love poetry, then I will have done my job,

jeśli kochają poezję, moja praca jest skończona

which is to transcend it to the world.

bo podzieliłem się nią ze światem.

And in 1996, I found the answer in principles

W 1996 znalazłem odpowiedzi w twórczości

in a master spoken-word artist named Reg E. Gaines,

mistrza poezji mówionej Regu E. Gaines,

who wrote the famous poem, "Please Don't Take My Air Jordans."

który napisał słynny wiersz "Proszę, nie zabieraj moich Air Jordans".

And I followed this guy everywhere until I had him in the room,

Chodziłem za nim wszędzie, aż znaleźliśmy się w jednym pokoju

and I read him one of my pieces,

i przeczytałem mu jeden z moich utworów.

and you know what he told me?

Wiecie co mi powiedział?

"Yo' wack.

"Jesteś słaby.

You know what the problem is with you, homie?

Wiesz jaki masz problem, koleś?

You don't read other people's poetry,

Nie czytasz cudzej poezji

and you don't got any subordination for verbal measures

i nie czujesz się poprządkowany miarom werbalnym i

to tonal consideration." (Laughter)

rozważaniom tonalnym. (Śmiech)

Now he kept on rambling

Nie przestawał mówić

about poetry and styles and Nuyorican Friday nights.

o poezji i stylach i piątkowych nocach spędzanych w Nuyorican.

Now I could have quit. I should have quit.

Mogłem się poddać. Powinienem był się poddać.

I mean, I thought poetry was just self-expression.

Myślałem, że poezja służy do wyrażania siebie.

I didn't know you actually have to have creative control.

Nie wiedziałem, że tak naprawdę musisz mieć twórczą kontrolę.

So instead of quitting, I followed him everywhere.

Więc zamiast rzucenia tego, śledziłem go wszędzie.

When he was writing a Broadway show, I would be outside of the door.

Kiedy on pisał show na Broadway ja stałem za drzwiami.

I would wake him up at, like, 6:30 in the morning

Budziłem go o 6.30 rano

to ask him who's the best poet.

by zapytać kto jest najlepszym poetą.

I remember eating the eyes of a fish right out of the sea

Pamiętam jedzenie rybich oczu

because he told me it was brain food.

tylko dlatego, że powiedział mi, że są dobre dla mózgu.

Then one day I told him,

Pewnego dnia zapytałem go:

"Reg E., what is subordination for verbal measures to tonal consideration?" (Laughter)

Reg E. co to znaczy "podprządkowanie się miarom werbanym i rozważaniom tonalnym"?

And he handed me a black-and-white printed out thesis

A on wręczył mi czarno-biała rozprawę

on a poet named Etheridge Knight

o poecie Etheridge Knight

and the oral nature of poetry,

i o naturze poezji mówionej,

and from that point,

i od tej pory

Reggie stopped becoming the best to me,

Reggie przestał być dla mnie najlepszy,

because what Etheridge Knight taught me

bo Etheridge Knight nauczył mnie,

was that I could make my words sound like music,

że mogę sprawić, że moje słowa będą brzmiały jak muzyka,

even my small ones, the monosyllables,

nawet te najmniejsze, monosylaby

the ifs, ands, buts, whats,

wszystkie "i", co", "ale",

the gangsta in my slang could fall right on the ear,

łacina podwórkowa będzie gładko wpadać w ucho,

and from then on, I started chasing Etheridge Knight.

i od tej pory zacząłem śledzić Etheridge'a Knighta.

I wanted to know which poet he read,

Chciałem wiedzieć którego poetę czytał

and I landed on a poem called ["Dark Prophecy: Sing of Shine"],

i trafiłem na wiersz: "Dark Prophecy: Sing of Shine",

a toast signifying that got me on the biggest stage

wiersz, dzięki któremu dostałem się na największą scenę,

a poet could ever be:

o której poeta mógłby marzyć.

Broadway, baby.

Broadway, kotku.

And from that point, I learned how to pull the mic away

I od tamtej chwili nauczyłem się jak trzymać mikrofon

and attack the poetry with my body.

i atakować poezję swoim ciałem.

But that wasn't the biggest lesson I ever learned.

Ale to nie była największa lekcja, jakiej się nauczyłem.

The biggest lesson I learned was many years later

Największą lekcją było, kiedy wiele lat później

when I went to Beverly Hills and I ran into a talent agent

kiedy poszedłem do Beverly Hills i wpadłem na łowcę talentów,

who looked at me up and down

który zmierzył mnie od góry do dołu

and said I don't look like I have any experience

i powiedział, że nie wyglądam jakbym miał jakiekolwiek

to be working in this business.

doświadczenie w tym biznesie.

And I said to him, "Listen, punk fool,

A ja powiedziałem do niego: "Słuchaj, śmieciu,

you're a failed actor who became an agent,

ty jesteś niespełnionym aktorem, który został agentem

and you know why you failed as an actor?

i wiesz dlaczego nie udało ci się zostać aktorem?

Because people like me took your job.

Bo ludzie tacy jak ja zabrali ci pracę.

I've traveled all the way from Cleveland and Essex

Podróżowałem od Cleveland aż do Essex

in East New York, took the local 6 line up to the hookers of Hunt's Point

we wschodnim Nowym Jorku, łapałem szóstkę by dotrzeć do dziwek z Hunt's Point

who were in my way on my way to master the art of space,

które były na mojej drodze do zagłębienia sztuki przestrzeni,

and the one-to-infinite amount of man, woman and child

z niezliczoną ilością mężczyzn, kobiet i dzieci

you can fit in there only so I can push them

których trzeba popchnąć by samemu się zmieścić

to the back of the wall with my experience.

wykorzystując wieloletnie doświadczenie.

People have bought tickets to my experience

To dzięki ludziom zdobyłem doświadczenie

and used them as refrigerator magnets to let them know

i użyłem ich jak magnesów na lodówkę by dać im znać, że

that the revolution is near, so stock up.

rewolucja jest blisko, więc akcje idą w górę.

I'm so experienced that when you went

Jestem tak doświadczony, że kiedy ty poszedłeś

to a privileged school to learn a Shakespearean sonnet,

do prestiżowej szkoły by uczyć się sonetów Szekspira,

I was getting those beats kicked and shoved into me.

ja chłonąłem bity.

I can master shock of "The Crying Game" with the awe

Mogę opanować szok z "Gry pozorów" z podziwem

of a child being called an AIDS victim by a bully who didn't know

dziecka przezwanego chorym na AIDS przez łobuza, który nie wiedział

that it was his father who gave it to my mother,

że to jego ojciec zaraził tym moją matkę,

and that's a double entendre.

i może to być rozumiane dwuznacznie.

I'm so experienced that when you went to the Fell School

Jestem tak doświadczony, że kiedy ty poszedłeś do Fell School

and all the rich little fairy boys decided to sponsor a child

i ci wszyscy chłopcy z bogatymi wróżkami zdecydowali zasponsorować czesne dzieciakowi

in it, that was me, but kicked me out when I was caught

którym byłem ja, ale wywalili mnie po przyłapaniu

teaching the fairy boys how to rob the PATS off a pair of Lee Jeans

na nauczaniu bogatych chłopców jak ukraść kluczki samochodowe z kieszeni dżinsów

and bring them to VIM. Let me see Chekhov pull that off.

i sprowadzaniu ich na złą drogę. Pokaż mi jak Czechow to robi.

Sanford Meisner was my Uncle Artie yelling silently to himself,

Sanford Meisner był moim wujciem krzyczącym cicho do samego siebie

"Something's always wrong when nothing's always right."

"Coś jest zawsze źle, gdy nic nigdy nie jest dobrze."

Method acting is nothing but a mixture

Sztuka grania jest niczym więcej jak połączeniem

of multiple personalities, believing your own lies are reality,

rozdwojenia jaźni i wierzenia, że własne kłamstwa są prawdziwe

like in high school cool Kenny telling me he wanted to be a cop.

jak kiedy w liceum Kenny mówił mi, że chciałby być policjantem.

Dude, you go to Riker's Island Academy.

Koleś, musisz iść na Akademię Riker's Island.

I could make David Mamet

Mógłbym skłonić Davida Mameta

psychoanalyze my attack on dialogue,

by zrobił psychoanalizę mojego ataku na dialog,

Stanislavski be as if he were Bruce Lee

Stanisławski byłby jak Bruce Lee

kicking your roster of talentless students up and down Crenshaw.

kopiący cały rocznik twoich studenciaków bez talentu przez całe Crenshaw.

So what, your actors studied guerrilla theater at the London Rep?

Co z tego, że twoi aktorzy studiowali teatr guerilla (partyzancki, odmiana teatru ulicznego) na London Rep?

Let me tell you an ancient Chinese Saturday afternoon

Pozwól, że zdradzę ci starożytny sekret kung fu

kung fu secret.

'Chińskie Sobotnie popołudnie'.

Boards don't hit back.

Deski nie oddają.

You think black entertainers have it hard finding work

Myślisz, że czarnym performerom jest trudno

in this business? I'm a suspicious mulatto,

znaleźć pracę w tym biznesie? Jestem podejrzanym mulatem

which means I'm too black to be white and too white to be doing it right.

co znaczy, że jestem zbyt czarny by być białym i zbyt biały by być dobry.

Forget the American ghetto. I've cracked stages in Soweto,

Zapomnij o amerykańskim getcie. Zdobywałem doświadczenie w Sowecie

buried abortion babies in potter's field and still managed to keep a smile on my face,

grzebałem usunięte płody w zbiorowych grobowcach i wciąż się uśmiechałem

so whatever you curse at me to your caddyshack

więc cokolwiek za mną krzykniesz do swojego gogusiowatego

go-for-this, go-for-that assistant when I walk out that door,

wynieś-przynieś-pozamiataj asystenta gdy wyjdę tymi drzwiami,

whatever slander you send my way,

jakiekolwiek oszczerstwo o mnie powiesz,

your mother.

twoja matka.

Thank you. (Applause)

Dziękuję. (Oklaski.)