Tierney Thys: Swim with giant sunfish in the open ocean

Tłumaczenie: Magdalena Ryzewska Korekta: Marek Kasiak

I'd like to start tonight by something completely different,

Chciałabym dzisiaj zacząc od czegoś z zupełnie innej beczki

asking you to join me by stepping off the land

i poprosic was byście wraz ze mną opuścili stały ląd

and jumping into the open ocean for a moment.

i wskoczyli na chwilę w głębię oceanu.

90 percent of the living space on the planet is in the open ocean,

90 procent zamieszkałej powierzchni naszej planety to ocean

and it's where life -- the title of our seminar tonight -- it's where life began.

i to stąd życie - temat naszego dzisiejszego seminarium - bierze swój początek.

And it's a lively and a lovely place,

Oceany to piękny, pełen życia świat,

but we're rapidly changing the oceans with our --

który jednak raptownie się zmienia --

not only with our overfishing, our irresponsible fishing,

nie tylko przez nadmierne połowy, nieodpowiedzialne rybołówstwo,

our adding of pollutants like fertilizer from our cropland,

lub zanieczyszczenia, jak np. nawozy z naszych pól,

but also, most recently, with climate change,

lecz także, zwłaszcza ostatnio, przez zmieniający się klimat.

and Steve Schneider, I'm sure, will be going into greater detail on this.

Jestem pewna, że Steve Schneider opowie wam o tym trochę więcej.

Now, as we continue to tinker with the oceans,

Im bardziej ingerujemy w oceany,

more and more reports are predicting that the kinds of seas that we're creating

tym częściej pojawiają się prognozy, że morza jakie tworzymy,

will be conducive to low-energy type of animals, like jellyfish and bacteria.

będą sprzyjac rozwojowi niskoenergetycznych stworzeń, takich jak meduzy i bakterie.

And this might be the kind of seas we're headed for.

Byc może zmierzamy w kierunku właśnie takich mórz.

Now jellyfish are strangely hypnotic and beautiful,

Fakt, meduzy są piękne i hipnotyzujące,

and you'll see lots of gorgeous ones at the aquarium on Friday,

i podczas piątkowej wizyty w Akwarium zobaczycie wiele wspaniałych okazów,

but they sting like hell, and jellyfish sushi and sashimi

ale parzą jak diabli, a sushi albo sashimi z meduzy

is just not going to fill you up.

zwyczajnie was nie napełni.

About 100 grams of jellyfish equals four calories.

Sto gram meduzy równa się jakimś czterem kaloriom.

So it may be good for the waistline,

Więc może i jest dobre dla talii,

but it probably won't keep you satiated for very long.

ale prawdopodobnie nie zaspokoi głodu na zbyt długo.

And a sea that's just filled and teeming with jellyfish

Morze wypełnione po brzegi meduzami zaś

isn't very good for all the other creatures that live in the oceans,

nie wróży zbyt dobrze wszystkim innym oceanicznym stworzeniom,

that is, unless you eat jellyfish.

chyba że meduzy są składnikiem ich diety.

And this is this voracious predator launching a sneak attack

Oto pewien żarłoczny drapieżnik rozpoczynający podstępny atak

on this poor little unsuspecting jellyfish there, a by-the-wind sailor.

na tą biedną, małą, niczego nie podejrzewającą meduzę, żeglarza portugalskiego.

And that predator is the giant ocean sunfish, the Mola mola,

Ten drapieżnik to samogłów, zwany inaczej Mola mola,

whose primary prey are jellyfish.

jego głównym pożywieniem są meduzy.

This animal is in "The Guinness World Book of Records"

Zwierzę to znajduje się w Księdze Rekordów Guinnessa

for being the world's heaviest bony fish.

jako najcięższa kostnoszkieletowa ryba na świecie.

It reaches up to almost 5,000 pounds -- on a diet of jellyfish, primarily.

Może osiągnąc prawie 2,5 tony - jedząc głównie meduzy.

And I think it's kind of a nice little cosmological convergence here

Myślę że to całkiem przyjemny zbieg okoliczności,

that the Mola mola -- its common name is sunfish --

że Mola mola - zwany po angielsku rybą słoneczną -

that its favorite food is the moon jelly.

najbardziej lubi jeść chełbię modrą (ang. meduza księżycowa).

So it's kind of nice, the sun and the moon getting together this way,

To miłe, słońce i księżyc w parze,

even if one is eating the other.

nawet jeśli jedno zjada drugie.

Now this is typically how you see sunfish,

Tak zazwyczaj można samogłowy zaobserwować,

this is where they get their common name.

i stąd bierze się ich angielska nazwa.

They like to sunbathe, can't blame them.

Lubią się opalać - i wcale im się nie dziwię.

They just lay out on the surface of the sea

Po prostu leżą sobie na powierzchni morza

and most people think they're sick or lazy, but that's a typical behavior,

i większośc ludzi myśli, że są chore albo leniwe, a to ich typowe zachowanie,

they lie out and bask on the surface.

leżenie na powierzchni i wygrzewanie się.

Their other name, Mola mola, is -- it sounds Hawaiian,

Ich druga nazwa, Mola mola, brzmi jak hawajski,

but it's actually Latin for millstone,

ale tak naprawdę to łacina i znaczy 'kamień młyński'

and that's attributable to their roundish, very bizarre, cut-off shape.

- przez ich dziwny, okrągły, jakby przycięty kształt.

It's as if, as they were growing, they just forgot the tail part.

Tak jakby, rosnąc, zapomniały o ogonie.

And that's actually what drew me to the Mola in the first place,

Tak naprawdę to właśnie przyciągnęło mnie do Mola,

was this terribly bizarre shape.

ten dziwaczny kształt.

You know, you look at sharks, and they're streamlined, and they're sleek,

Wiecie, wystarczy spojrzeć na rekiny, jakie są smukłe, opływowe,

and you look at tuna, and they're like torpedoes --

albo na tuńczyki - są jak torpedy.

they just give away their agenda. They're about migration and strength,

Od razu zdradzają swoje plany. Siła, pokonywanie dużych dystansów...

and then you look at the sunfish.

a potem patrzysz na samogłowa.

(Laughter)

(Śmiech)

And this is just so elegantly mysterious, it's just --

Są tak elegancko tajemnicze, są...

it really kind of holds its cards a lot tighter than say, a tuna.

powiedzmy że nie odsłaniają kart tak chętnie jak np. tuńczyk.

So I was just intrigued with what -- you know, what is this animal's story?

Zaciekawiło mnie to - wiecie, jaka jest historia tego zwierzęcia?

Well, as with anything in biology, nothing really makes sense

Więc, jak zwykle w biologii, nic się nie składa w całość

except in the light of evolution.

dopóki nie spojrzymy na to w świetle ewolucji.

The Mola's no exception.

Mola nie jest tu wyjątkiem.

They appeared shortly after the dinosaurs disappeared,

Pojawiły się krótko po zniknięciu dinozaurów,

65 million years ago, at a time when whales still had legs,

65 milionów lat temu, kiedy wieloryby miały jeszcze nogi,

and they come from a rebellious little puffer fish faction --

i pochodzą z buntowniczej rodziny rozdymkowatych -

oblige me a little Kipling-esque storytelling here.

pozwólcie mi tu na krótką opowieśc a la Kipling.

Of course evolution is somewhat random, and you know,

Oczywiście ewolucja jest dosyć przypadkowa, i wiecie,

about 55 million years ago there was this rebellious little puffer fish faction

jakieś 55 milionów lat temu była sobie taka zbuntowana grupka rozdymkowatych,

that said, oh, the heck with the coral reefs --

która powiedziała - do diabła z rafami koralowymi,

we're going to head to the high seas.

płyniemy na otwarte morze.

And lots of generations, lots of tweaking and torquing,

Dużo pokoleń, dużo gmerania i kombinowania,

and we turn our puffer into the Mola.

i nasze rozdymkowate zamieniają się w Mola.

You know, if you give Mother Nature enough time, that is what she will produce.

Widzicie, wystarczy dać Matce Naturze dość czasu i wyprodukuje TO.

They look -- maybe they look

Wyglądają... może i wyglądają na dość

kind of prehistoric and unfinished, abridged perhaps,

prehistoryczne i niedokończone, może jakaś skrócona wersja,

but in fact, in fact they are the --

ale tak naprawdę są naj-

they vie for the top position of the most evolutionarily-derived fish in the sea,

tak naprawdę kandydują do tytułu najbardziej ewolucyjnie rozwiniętej ryby w morzu,

right up there with flat fish.

tak samo jak flądra.

They're -- every single thing about that fish has been changed.

Są... każdy drobiazg w tej rybie się zmienił.

And in terms of fishes --

A jak już jesteśmy przy rybach -

fishes appeared 500 million years ago, and they're pretty modern,

ryby pojawiły się 500 milionów lat temu, więc samogłowy są całkiem nowoczesne,

just 50 million years ago, so --

mają jakieś 50 milionów lat.

so interestingly, they give away their ancestry as they develop.

Co ciekawe, w trakcie rozwoju zdradzają kto był ich przodkiem.

They start as little eggs,

Zaczynają jako małe jajeczka,

and they're in "The Guinness World Book of Records" again

i tu znowu są w Księdze Rekordów Guinnessa,

for having the most number of eggs of any vertebrate on the planet.

jako najbardziej płodne kręgowce na świecie.

A single four-foot female had 300 million eggs,

Pojedyncza półtorametrowa samica ma 300 milionów jaj

can carry 300 million eggs in her ovaries -- imagine --

- wyobraźcie sobie, jajniki zawierające 300 milionów jaj -

and they get to be over 10 feet long. Imagine what a 10 foot one has.

a że samogłowy mogą dorosnąć do trzech metrów, wyobraźcie sobie ile jaj musi miec trzymetrowa.

And from that little egg,

Z tego małego jajeczka

they pass through this spiky little porcupine fish stage, reminiscent of their ancestry,

przechodzą w kolczaste stadium, w którym przypominają swojego przodka, najeżkę,

and develop -- this is their little adolescent stage.

a potem rozwijają się w - to jest ich nastoletnia postać.

They school as adolescents, and become behemoth loners as adults.

Za młodu pływają ławicami, a gdy dorosną, stają się gigantycznymi samotnikami.

That's a little diver up there in the corner.

Ta mała kropka w rogu to nurek.

They're in "The Guinness World Book of Records" again

Znów pojawiają się w Księdze Rekordów Guinnessa,

for being the vertebrate growth champion of the world.

jako mistrzowie świata w rośnięciu wśród kręgowców.

From their little hatching size of their egg, into their little larval stage

Od maleńkiego jaja, poprzez stadium larwalne,

till they reach adulthood, they put on 600 million times an increase in weight.

aż do osiągnięcia dorosłych rozmiarów, ich waga zwiększa się 600 milionów razy.

600 million. Now imagine if you gave birth to a little baby,

600 milionów. Wyobraźcie sobie, urodzic małe dziecko,

and you had to feed this thing.

a potem tą... rzecz wykarmić.

That would mean that your child, you would expect it to gain the weight of six Titanics.

Takie dziecko miałoby w przyszłości osiągnąć wagę sześciu Titanic'ów.

Now I don't know how you'd feed a child like that but --

Nie mam pojęcia jak by się wykarmiło takie dziecko, ale -

we don't know how fast the Molas grow in the wild,

nie wiemy jak prędko Mola rosną na wolności,

but captive growth studies at the Monterey Bay Aquarium --

ale w niewoli, w Akwarium w Monterey Bay,

one of the first places to have them in captivity --

jednym z pierwszych miejsc, mogących pochwalić się okazem,

they had one that gained 800 lbs in 14 months.

mieli jednego, który przybrał na wadze 400 kg w ciągu 14 miesięcy.

I said, now, that's a true American.

Nie ma co, prawdziwy Amerykanin.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Oklaski)

So being a loner is a great thing, especially in today's seas,

Bycie samotnikiem to świetna sprawa, zwłaszcza w dzisiejszych morzach,

because schooling used to be salvation for fishes,

ponieważ pływanie w ławicach było kiedyś dla ryb zbawieniem

but it's suicide for fishes now.

a teraz jest samobójstwem.

But unfortunately Molas, even though they don't school,

Niestety, mimo że samogłowy nie pływają w ławicach,

they still get caught in nets as by-catch.

wciąż łapią się w sieci jako przyłów.

If we're going to save the world from total jellyfish domination,

Jeśli chcemy ocalić świat przed całkowitą dominacją meduz,

then we've got to figure out what the jellyfish predators --

musimy lepiej poznać drapieżniki żywiące się meduzami,

how they live their lives, like the Mola.

takie jak Mola - musimy zrozumieć jak żyją.

And unfortunately, they make up a large portion of the California by-catch --

Niestety, samogłowy stanowią dużą część kalifornijskiego przyłowu,

up to 26 percent of the drift net.

aż do 26 procent przyłowu z sieci dryfujących.

And in the Mediterranean, in the swordfish net fisheries,

A na Morzu Śródziemnym, gdy wpadają w sieci na mieczniki,

they make up up to 90 percent.

stanowią nawet 90 procent przyłowu.

So we've got to figure out how they're living their lives.

Więc musimy się dowiedziec jak żyją.

And how do you do that?

Ale jak to zrobić?

How do you do that with an animal -- very few places in the world.

Jak poznać zwierzę, które występuje bardzo rzadko.

This is an open ocean creature. It knows no boundaries -- it doesn't go to land.

To stworzenie żyje w oceanie. Nie zna granic - nie schodzi na ląd.

How do you get insight?

Jak zyskać wgląd w ich świat?

How do you seduce an open ocean creature like that to spill its secrets?

Czym je uwieść, by zdradziły swe sekrety?

Well, there's some great new technology

No więc istnieje wspaniała nowa technologia,

that has just recently become available,

dostępna dopiero od niedawna,

and it's just a boon for getting insight into open ocean animals.

prawdziwe błogosławieństwo przy poznawaniu morskich zwierząt.

And it's pictured right here, that little tag up there.

Można ją zobaczyć na tym zdjęciu. O tu, ta mała plakietka.

That little tag can record temperature, depth and light intensity,

Ten mały nadajnik zapisuje temperaturę, głębokość oraz natężenie światła

which is correlated with time, and from that we can get locations.

i umiejscawia to w czasie, dzięki czemu możemy poznać trasę ryby.

And it can record this data for up to two years,

Nagrywa te dane nawet do dwóch lat,

and keep it in that tag, release at a pre-programmed time,

zachowuje je w pamięci, odczepia się od ryby w zaprogramowanym momencie,

float to the surface, upload all that data, that whole travelogue,

wypływa na powierzchnię, wysyła wszystkie dane, cały ten dziennik podróży,

to satellite, which relays it directly to our computers,

do satelity, która przekierowuje je bezpośrednio do naszych komputerów

and we've got that whole dataset. And we didn't even have --

i mamy pełen zestaw danych. Nawet nie musimy --

we just had to tag the animal and then we went home and you know, sat at our desks.

wystarczy że oznakujemy zwierzę, a potem jedziemy do domu i wiecie, siedzimy przy biurkach.

So the great thing about the Mola

Wspaniałe w samogłowach jest to,

is that when we put the tag on them -- if you look up here --

że kiedy je oznakujemy - spójrzcie tutaj -

that's streaming off, that's right where we put the tag.

to czynny nadajnik, właśnie tu je umieszczamy.

And it just so happens that's a parasite hanging off the Mola.

Tak się składa że to tutaj - to pasożyt przyczepiony do samogłowa.

Molas are infamous for carrying tons of parasites.

Samogłowy są słynne z tego, że noszą tony pasożytów.

They're just parasite hotels; even their parasites have parasites.

To takie pasożytnicze hotele, nawet ich pasożyty mają pasożyty.

I think Donne wrote a poem about that.

Myślę że Donne napisał o tym wiersz.

But they have 40 genera of parasites,

W każdym razie miewają czterdzieści gatunków pasożytów

and so we figured just one more parasite won't be too much of a problem.

więc stwierdziliśmy że jeszcze jeden nie sprawi większego problemu.

And they happen to be a very good vehicle for carrying oceanographic equipment.

Tak się składa, że samogłowy są świetnym pojazdem do transportu oceanograficznego sprzętu.

They don't seem to mind, so far.

Jak na razie nie wydaje się im to przeszkadzać.

So what are we trying to find out? We're focusing on the Pacific.

Więc czego chcemy się dowiedzieć? Skupmy się na Pacyfiku.

We're tagging on the California coast, and we're tagging over in Taiwan and Japan.

Znakujemy na wybrzeżu Kalifornii, na Tajwanie i w Japonii.

And we're interested in how these animals are using the currents,

Chcemy odkryć jak te zwierzęta używają prądów morskich,

using temperature, using the open ocean, to live their lives.

temperatury, otwartego oceanu, żeby żyć.

We'd love to tag in Monterey.

Bardzo chcielibyśmy znakować w Monterey.

Monterey is one of the few places in the world where Molas come in large numbers.

Monterey to jedno z niewielu miejsc na świecie, gdzie przypływa mnóstwo samogłowów.

Not this time of year -- it's more around October.

Nie o tej porze roku, bardziej w okolicach października.

And we'd love to tag here -- this is an aerial shot of Monterey --

Bardzo byśmy chcieli tu znakować - to Monterey z lotu ptaka -

but unfortunately, the Molas here end up looking like this

ale niestety tutaj samogłowy kończą wyglądając tak.

because another one of our locals really likes Molas but in the wrong way.

Inny mieszkaniec tych okolic bardzo je lubi, ale w złym tego słowa znaczeniu.

The California sea lion takes the Molas as soon as they come into the bay,

Kalifornijski lew morski łapie Mola gdy tylko wpłyną do zatoki,

rips off their fins, fashions them into the ultimate Frisbee, Mola style,

odrywa im płetwy, zamienia je w ekstremalne frisbee a la Mola

and then tosses them back and forth.

i rzuca nimi tam i z powrotem.

And I'm not exaggerating, it is just --

Wcale nie przesadzam, to po prostu -

and sometimes they don't eat them, it's just spiteful.

czasem nawet ich nie jedzą, to czysta złośliwość.

And you know, the locals think it's terrible behavior,

I wiecie co, tubylcy myślą że to okropne zachowanie,

it's just horrible watching this happen, day after day.

strasznie się to ogląda, dzień po dniu.

The poor little Molas coming in, getting ripped to shreds,

Biedne małe samogłowy przypływają i są rozrywane na strzępy...

so we head down south, to San Diego.

więc popłynęliśmy bardziej na południe, do San Diego.

Not so many California sea lions down there.

Nie ma tam aż tylu kalifornijskich lwów morskich.

And the Molas there, you can find them with a spotter plane very easily,

Tutaj samogłowy bardzo łatwo można dostrzec z samolotu zwiadowczego.

and they like to hang out under floating rafts of kelp.

Lubią się trzymać dryfujących kęp wodorostów.

And under those kelps -- this is why the Molas come there

A pod tymi wodorostami - właśnie dlatego Mola tu przypływają,

because it's spa time for the Molas there.

bo to dla nich jak czas w SPA.

As soon as they get under those rafts of kelp, the exfoliating cleaner fish come.

Jak tylko wpłyną pod kępy wodorostów, pojawia się złuszczająca ryba-oczyszczacz.

And they come and give the Molas --

Podpływają i fundują samogłowom -

you can see they strike this funny little position that says,

tutaj możecie zobaczyć tą zabawną pozę, która mówi

"I'm not threatening, but I need a massage."

"Nie jestem zagrożeniem - za to potrzebuję masażu".

(Laughter)

(Śmiech)

And they'll put their fins out and their eyes go in the back of their head,

Mola kładą płetwy po sobie, wywracają oczyma,

and the fish come up and they just clean, clean, clean --

a rybka podpływa i czyści, czyści, czyści...

because the Molas, you know, there's just a smorgasbord of parasites.

bo wiecie, Mola to prawdziwy pasożytniczy szwedzki stół.

And it's also a great place to go down south

To świetne miejsce gdy się zmierza na południe,

because the water's warmer, and the Molas are kind of friendly down there.

bo woda jest cieplejsza a samogłowy bardziej przyjacielskie.

I mean what other kind of fish, if you approach it right,

W końcu jaka inna ryba, gdy się do niej właściwie zbliży,

will say, "Okay, scratch me right there."

powie: "Dobra, podrap mnie tutaj".

You truly can swim up to a Mola -- they're very gentle --

Naprawdę można podpłynąć do samogłowa, są bardzo łagodne,

and if you approach them right, you can give them a scratch and they enjoy it.

a jeśli podpłynie się we właściwy sposób, można go podrapać a on się cieszy.

So we've also tagged one part of the Pacific;

Więc gdy już oznakowaliśmy ryby w jednej części Pacyfiku,

we've gone over to another part of the Pacific,

przenieśliśmy się do innego rejonu Pacyfiku,

and we've tagged in Taiwan, and we tagged in Japan.

i znakowaliśmy na Tajwanie i w Japonii.

And over in these places, the Molas are caught in set nets that line these countries.

W tych miejscach samogłowy również łapią się w sieci,

And they're not thrown back as by-catch, they're eaten.

ale nie wyrzuca się ich jako przyłów, tylko zjada.

We were served a nine-course meal of Mola after we tagged.

Po pracy podano nam dziewięcio-daniowy obiad z samogłowa.

Well, not the one we tagged!

No, nie tego, którego oznakowaliśmy!

And everything from the kidney, to the testes, to the back bone,

I wszystko, od nerek, przez jądra, kręgosłup,

to the fin muscle to -- I think that ís pretty much the whole fish -- is eaten.

do płetwy grzbietowej - myślę że to właściwie całą rybę się zjada.

So the hardest part of tagging, now, is

Najtrudniejsze w znakowaniu jest to,

after you put that tag on, you have to wait, months.

że jak już to zrobisz, musisz czekać, całe miesiące.

And you're just wondering, oh, I hope the fish is safe,

I myślisz sobie tylko - och, mam nadzieję że ryba jest bezpieczna,

I hope, I hope it's going to be able to actually live its life out

mam nadzieję, że uda jej się przeżyć

during the course that the tag is recording.

w czasie kiedy nadajnik zbiera dane.

The tags cost 3500 dollars each, and then satellite time is another 500 dollars,

Nadajniki kosztują 3500 dolarów za sztukę, czas satelitarny to kolejne 500,

so you're like, oh, I hope the tag is okay.

więc myślisz sobie - och, mam nadzieję że z nadajnikiem wszystko w porządku.

And so the waiting is really the hardest part.

Czekanie to naprawdę najtrudniejsza część.

I'm going to show you our latest dataset.

Pokażę wam teraz najnowszy zestaw danych,

And it hasn't been published, so it's totally privy information just for TED.

jeszcze nie opublikowany, więc to uprzywilejowane informacje, tylko dla TED.

And in showing you this, you know, when we're looking at this data,

I pokazując wam to, wiecie, kiedy patrzymy na dane,

we're thinking, oh do these animals, do they cross the equator?

myślimy - och, czy te zwierzęta przepływają równik?

Do they go from one side of the Pacific to the other?

Czy przepływają z jednego brzegu Pacyfiku na drugi?

And we found that they kind of are homebodies.

Odkryliśmy że to właściwie domatorzy.

They're not big migrators. This is their track:

Nie są specjalnymi wędrowcami. Oto ich trasa:

we deployed the tag off of Tokyo, and the Mola in one month

uruchomiliśmy nadajnik w pobliżu Tokio, a w ciągu miesiąca

kind of got into the Kuroshio Current off of Japan and foraged there.

samogłów dostał się do japońskiego prądu Kuroshio w poszukiwaniu jedzenia,

And after four months, went up, you know, off of the north part of Japan.

po czterech miesiącach popłynął w stronę północnej części Japonii,

And that's kind of their home range.

a to tak jakby ich domowe pielesze.

Now that's important, though, because if there's a lot of fishing pressure,

To ważne, bo jeśli będzie się je intensywnie łowic,

that population doesn't get replenished.

ta populacja się nie uzupełni.

So that's a very important piece of data.

Więc to bardzo ważna informacja.

But also what's important is that they're not slacker, lazy fish.

Co równie ważne, to wcale nie są próżniacze, leniwe ryby.

They're super industrious.

Są ekstra pracowite.

And this is a day in the life of a Mola, and if we --

To dzień z życia samogłowa i jeśli --

they're up and down, and up and down, and up and down, and up

pływają w górę, w dół, w górę, w dół, w górę, w dół

and up and down, up to 40 times a day.

nawet do czterdziestu razy dziennie.

As the sun comes up, you see in the blue, they start their dive.

Gdy wschodzi słońce, widać tu na niebiesko, zaczynają się zanurzać.

Down -- and as the sun gets brighter they go a little deeper, little deeper.

Słońce się wznosi a one wpływają coraz głębiej.

They plumb the depths down to 600 meters, in temperatures to one degree centigrade,

Osiągają głebokość do 600 metrów, gdzie temperatura wynosi jeden stopień Celsjusza,

and this is why you see them on the surface -- it's so cold down there.

właśnie dlatego tak często widzimy je na powierzchni, bo tam jest tak zimno.

They've got to come up, warm, get that solar power,

Muszą wypłynąć, ogrzać się, nałapać energii słonecznej,

and then plunge back into the depths, and go up and down and up and down.

a potem wracają w głębiny, w górę, w dół, w górę, w dół.

And they're hitting a layer down there; it's called the deep scattering layer --

Tutaj sięgają warstwy zwanej głębinową warstwą rozpraszającą,

which a whole variety of food's in that layer.

pełnej rozmaitego pożywienia.

So rather than just being some sunbathing slacker,

Więc zamiast jakichś wiecznie się opalających leni,

they're really very industrious fish that dance this wild dance

mamy tu bardzo pracowitą ryba, która tańczy ten dziki taniec

between the surface and the bottom and through temperature.

między powierzchnią i dnem, poprzez temperatury.

We see the same pattern -- now with these tags

Ten sam wzór - odkąd mamy nadajniki -

we're seeing a similar pattern for swordfishes, manta rays, tunas,

obserwujemy u mieczników, diabłów morskich, tuńczyków,

a real three-dimensional play.

prawdziwa trójwymiarowa gra.

This is part of a much larger program called the Census of Marine Life,

To część dużo większego projektu, zwanego Cenzusem Życia Morskiego,

where they're going to be tagging all over the world

w ramach którego będą znakować ryby na całym świecie,

and the Mola's going to enter into that.

samogłowy również będą częścią tego programu.

And what's exciting -- you all travel, and you know

A co naprawdę ekscytujące - wszyscy podróżujecie, więc wiecie -

the best thing about traveling is to be able to find the locals,

najlepsze w podróżach to spotykanie tubylców

and to find the great places by getting the local knowledge.

i odkrywanie wspaniałych miejsc dzięki ich wiedzy.

Well now with the Census of Marine Life, we'll be able to sidle up to all the locals

Teraz dzięki Cenzusowi Życia Morskiego będziemy mogli współpracować z tubylcami na całym świecie.

and explore 90 percent of our living space, with local knowledge.

i zbadac 90% naszej przestrzeni życiowej, korzystając z lokalnej wiedzy.

It's never -- it's really never been a more exciting, or a vital time, to be a biologist.

Nigdy - bycie biologiem nigdy nie było ciekawsze ani bardziej istotne.

Which brings me to my last point, and what I think is kind of the most fun.

Co wiąże się z ostatnią częścią mojego wykładu, chyba najfajniejszą.

I set up a website because I was getting so many questions about Molas and sunfish.

Założyłam stronę internetową, bo otrzymywałam mnóstwo pytań o samogłowy.

And so I just figured I'd have the questions answered,

Więc pomyślałam, że będę tam mogła odpowiedzieć na wszystkie pytania

and I'd be able to thank my funders, like National Geographic and Lindbergh.

i podziękowac moim sponsorom, takim jak National Geographic i Lingbergh.

But people would write into the site with all sorts of,

Ale ludzie zaczęli pisać różne --

all sorts of stories about these animals

wszelkiego rodzaju historie o tych zwierzętach,

and wanting to help me get samples for genetic analysis.

albo chcieli żebym pomogła im zdobyć próbki do analizy genetycznej.

And what I found most exciting is that everyone had a shared --

Ale to co najbardziej mnie podekscytowało to fakt, że wszyscy

a shared love and an interest in the oceans.

okazywali zainteresowanie i miłość do oceanów.

I was getting reports from Catholic nuns,

Otrzymywałam raporty od katolickich zakonnic,

Jewish Rabbis, Muslims, Christians -- everybody writing in,

żydowskich rabinów, Muzułmanów, Chrześcijan, wszyscy pisali

united by their love of life.

zjednoczeni przez życiową pasję.

And to me that -- I don't think I could say it any better than the immortal Bard himself:

I dla mnie - nie mogłabym ująć tego lepiej, niż zrobił to sam nieśmiertelny bard:

"One touch of nature makes the whole world kin."

"Jeden dotyk natury cały świat zbrata"

And sure, it may be just one big old silly fish, but it's helping.

Pewnie, to może być tylko duża, głupiutka ryba, ale pomaga.

If it's helping to unite the world, I think it's definitely the fish of the future.

Jeśli pomaga zjednoczyc świat, to na pewno jest to ryba przyszłości.