Paul Collier: 4 ways to improve the lives of the "bottom bil

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Monika Sulima

So, can we dare to be optimistic?

Czy odważymy się pozwolić sobie na optymizm?

Well, the thesis of "The Bottom Billion"

Teza książki „Dolny miliard” jest taka,

is that a billion people have been stuck living

że miliard ludzi utknęło w martwym punkcie, ponieważ mieszkają

in economies that have been stagnant for 40 years,

w krajach, w których od 40 lat panuje stagnacja gospodarcza

and hence diverging from the rest of mankind.

i stąd odstają od reszty ludzkości.

And so, the real question to pose is not, "Can we be optimistic?"

Zatem prawdziwe pytanie, jakie należy postawić nie brzmi: „Czy możemy być optymistami?”.

It's, "How can we give credible hope to that billion people?"

Brzmi ono: „Jak możemy dać realną nadzieję temu miliardowi ludzi?”

That, to my mind, is the fundamental challenge now of development.

I to jest teraz, według mnie, zasadnicze wyzwanie dla rozwoju społeczno-gospodarczego.

What I'm going to offer you is a recipe,

Recepta, którą chcę wam zaproponować, to

a combination of the two forces that changed the world for good,

połączenie dwóch sił, które na dobre zmieniają świat,

which is the alliance of compassion and enlightened self-interest.

czyli sojusz współczucia i oświeconego egoizmu.

Compassion, because a billion people are living in societies

Współczucia, ponieważ miliard ludzi żyje w społeczeństwach,

that have not offered credible hope.

które nie dają im wiarygodnej nadziei.

That is a human tragedy.

To jest ludzka tragedia.

Enlightened self-interest, because if that economic divergence

Oświeconego egoizmu, ponieważ jeśli te różnice gospodarcze

continues for another 40 years,

przetrwają następnych 40 lat,

combined with social integration globally,

w połączeniu z globalną integracją społeczną

it will build a nightmare for our children.

stworzy to koszmar dla naszych dzieci.

We need compassion to get ourselves started,

Potrzebujemy współczucia, żeby zacząć działać,

and enlightened self-interest to get ourselves serious.

i oświeconego egoizmu, żeby mieć świadomość powagi sytuacji.

That's the alliance that changes the world.

To jest przymierze, które zmienia świat.

So, what does it mean to get serious about providing hope for the bottom billion?

Co to znaczy potraktować serio zaoferowanie nadziei miliardowi na dnie?

What can we actually do?

Co tak naprawdę możemy zrobić?

Well, a good guide is to think,

Warto pomyśleć:

"What did we do last time the rich world got serious

„Co takiego zrobiliśmy poprzednim razem, kiedy bogaty świat zajął się na poważnie kwestią

about developing another region of the world?"

rozwoju innego rejonu świata?”

That gives us, it turns out, quite a good clue,

To da nam, jak się okazuje, całkiem dobrą wskazówkę,

except you have to go back quite a long time.

tyle że trzeba się dość daleko cofnąć w czasie.

The last time the rich world got serious

Ostatni raz bogaty świat zajął się na poważnie

about developing another region was in the late 1940s.

rozwojem innego regionu pod koniec lat 1940.

The rich world was you, America,

Bogatym światem byliście wy, Ameryka,

and the region that needed to be developed was my world, Europe.

a rejonem, który potrzebował pomocy rozwojowej był mój świat, Europa.

That was post-War Europe.

Była to Europa powojenna.

Why did America get serious?

Dlaczego Ameryka tak się przejęła?

It wasn't just compassion for Europe, though there was that.

Nie chodziło jedynie o współczucie dla Europy, choć i tego nie brakowało.

It was that you knew you had to,

Chodziło o to, że wiedzieliście, że musicie działać,

because, in the late 1940s, country after country in Central Europe

ponieważ pod koniec lat 40. jeden po drugim kraje Europy Środkowej

was falling into the Soviet bloc, and so you knew you'd no choice.

dołączały do sowieckiego bloku, więc wiedzieliście, że nie macie wyjścia.

Europe had to be dragged into economic development.

Europę trzeba było koniecznie wciągnąć w rozwój gospodarczy.

So, what did you do, last time you got serious?

Co zatem zrobiliście poprzednio, kiedy wzięliście sprawy w swoje ręce?

Well, yes, you had a big aid program. Thank you very much.

Tak więc, mieliście duży program pomocy. Bardzo dziękujemy.

That was Marshall aid: we need to do it again. Aid is part of the solution.

Był to program pomocy Plan Marshalla; musimy znowu to zrobić. Pomoc jest częścią rozwiązania.

But what else did you do?

Ale co jeszcze zrobiliście?

Well, you tore up your trade policy, and totally reversed it.

Odrzuciliście swoją dotychczasową politykę handlową i całkowicie ją odmieniliście.

Before the war, America had been highly protectionist.

Przed wojną, Ameryka była wysoce protekcjonistyczna.

After the war, you opened your markets to Europe,

Po wojnie otworzyliście swoje rynki na Europę,

you dragged Europe into the then-global economy, which was your economy,

wciągnęliście Europę do gospodarki globalnej, jaką wówczas była wasza gospodarka,

and you institutionalized that trade liberalization

oraz zinstytucjonalizowaliście tę liberalizację handlu

through founding the General Agreement on Tariffs and Trade.

poprzez podpisanie Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu.

So, total reversal of trade policy.

Całkowite odwrócenie polityki handlowej.

Did you do anything else?

Czy zrobiliście jeszcze coś?

Yes, you totally reversed your security policy.

Tak: całkowicie zmieniliście swoją politykę bezpieczeństwa.

Before the war, your security policy had been isolationist.

Przed wojną wasza polityka bezpieczeństwa była izolacjonistyczna.

After the war, you tear that up, you put 100,000 troops in Europe

Po wojnie odrzuciliście ją, wysłaliście 100 000 żołnierzy do Europy

for over 40 years.

na ponad 40 lat.

So, total reversal of security policy. Anything else?

Zatem całkowite odwrócenie polityki bezpieczeństwa. Czy jeszcze coś?

Yes, you tear up the "Eleventh Commandment" --

Tak: odrzuciliście Jedenaste Przykazanie --

national sovereignty.

suwerenność państwa.

Before the war, you treated national sovereignty as so sacrosanct

Przed wojną, traktowaliście suwerenność państwową jako coś tak nienaruszalnego,

that you weren't even willing to join the League of Nations.

że nawet nie chcieliście wstąpić do Ligi Narodów.

After the war, you found the United Nations,

Po wojnie założyliście Narody Zjednoczone,

you found the Organization for Economic Cooperation and Development,

założyliście Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju,

you found the IMF, you encouraged Europe to create the European Community --

założyliście Międzynarodowy Fundusz Walutowy, wy także zachęciliście Europę do stworzenia Wspólnoty Europejskiej.

all systems for mutual government support.

Wszystko to systemy wspierania wspólnego rządzenia.

That is still the waterfront of effective policies:

Jest to w dalszym ciągu podstawa efektywnej polityki:

aid, trade, security, governments.

pomoc, handel, bezpieczeństwo, zarządzanie.

Of course, the details of policy are going to be different,

Oczywiście szczegółowe zasady tej polityki będą się różnić,

because the challenge is different.

ponieważ wyzwanie jest inne.

It's not rebuilding Europe, it's reversing the divergence

Nie chodzi o odbudowanie Europy, chodzi o odwrócenie dywergencji

for the bottom billion, so that they actually catch up.

dla tego dolnego miliarda, tak żeby w końcu mogli nadrobić zaległości.

Is that easier or harder?

Czy to łatwiej czy trudniej?

We need to be at least as serious as we were then.

Musimy potraktować to co najmniej równie poważnie jak wtedy.

Now, today I'm going to take just one of those four.

Dziś omówię tylko jeden z tych czterech elementów.

I'm going to take the one that sounds the weakest,

Zajmę się tym, który wydaje się najsłabszy,

the one that's just motherhood and apple pie --

tym, w którym chodzi o tradycyjne wartości - jak macierzyństwo i szarlotka --

governments, mutual systems of support for governments --

zarządzanie, systemy wspierania wspólnego rządzenia --

and I'm going to show you one idea

i pokażę wam jeden pomysł

in how we could do something to strengthen governance,

na to, jak moglibyśmy coś zrobić, aby umocnić zarządzanie,

and I'm going to show you that that is enormously important now.

i pokażę wam, że jest to niesamowicie ważne właśnie teraz.

The opportunity we're going to look to

Sposobność, której się przyjrzymy,

is a genuine basis for optimism about the bottom billion,

jest prawdziwym powodem do optymizmu w kwestii dolnego miliarda,

and that is the commodity booms.

a jest nią korzystna koniunktura na rynkach towarowych.

The commodity booms are pumping unprecedented amounts of money

Koniunktura na rynkach towarowych pompuje bezprecedensowe ilości pieniędzy

into many, though not all, of the countries of the bottom billion.

do wielu, choć nie wszystkich, krajów dolnego miliarda.

Partly, they're pumping money in because commodity prices are high,

Wpompowane pieniądze są częściowo skutkiem wysokich cen towarów,

but it's not just that. There's also a range of new discoveries.

ale to nie wszystko. Jest także cały szereg nowych odkryć.

Uganda has just discovered oil, in about the most disastrous location on Earth;

Uganda właśnie odkryła ropę w być może najbardziej niefortunnym miejscu na ziemi.

Ghana has discovered oil;

Ghana odkryła ropę;

Guinea has got a huge new exploitation of iron ore coming out of the ground.

Gwinea ma nowe ogromne powierzchniowe odkrywki rud żelaza.

So, a mass of new discoveries.

Tak więc cała masa nowych odkryć.

Between them, these new revenue flows dwarf aid.

W sumie wpływy z tych nowych źródeł dochodów przyćmiewają napływającą pomoc.

Just to give you one example:

Weźmy jeden przykład:

Angola alone is getting 50 billion dollars a year in oil revenue.

Sama Angola ma 50 miliardów dolarów dochodu rocznie z ropy naftowej.

The entire aid flows to the 60 countries of the bottom billion last year were 34 billion.

W zeszłym roku suma z programu pomocy, która wpłynęła do 60 krajów dolnego miliarda wynosiła 34 miliardy.

So, the flow of resources from the commodity booms

Zatem przepływ środków z krajów koniunktury gospodarczej

to the bottom billion are without precedent.

do dolnego miliarda jest bezprecedensowy.

So there's the optimism.

Czyli są podstawy do optymizmu.

The question is, how is it going to help their development?

Pytanie tylko jak to ma pomóc w ich rozwoju?

It's a huge opportunity for transformational development.

Jest to ogromna szansa dla transformacji rozwojowej.

Will it be taken?

Czy zostanie wykorzystana?

So, here comes a bit of science, and this is a bit of science I've done

Oto trochę nauki, w postaci badań, które przeprowadziłem

since "The Bottom Billion," so it's new.

już po ukazaniu się „Dolnego miliarda”, więc są to rzeczy nowe.

I've looked to see what is the relationship between

Przyjrzałem się, jak wyglądają relacje między

higher commodity prices of exports,

wyższymi cenami towarów eksportowanych

and the growth of commodity-exporting countries.

a wzrostem gospodarczym krajów eksportujących towary.

And I've looked globally, I've taken all the countries in the world

Przyglądałem się globalnie, wziąłem pod uwagę wszystkie kraje świata

for the last 40 years,

na przestrzeni ostatnich 40 lat,

and looked to see what the relationship is.

żeby zobaczyć jak wyglądają te relacje.

And the short run -- say, the first five to seven years -- is just great.

Na krótką metę -- powiedzmy pierwsze pięć do siedmiu lat -- jest po prostu wspaniale.

In fact, it's hunky dory: everything goes up.

Właściwie jest rewelacyjnie: wszystko rośnie.

You get more money because your terms of trade have improved,

Dostajesz swoje pieniądze, ponieważ poprawiają się twoje warunki handlowe,

but also that drives up output across the board.

ale to również poprawia wyniki we wszystkich obszarach.

So GDP goes up a lot -- fantastic! That's the short run.

Zatem PKB rośnie bardzo szybko -- fantastycznie! Tak jest na krótką metę.

And how about the long run?

A na dłuższą metę?

Come back 15 years later.

15 lat później?

Well, the short run, it's hunky dory,

No cóż, na krótką metę jest rewelacyjnie

but the long run, it's humpty dumpty.

ale na dłuższą metę jest mega porażka.

You go up in the short run, but then most societies

Na krótką metę idziesz w górę, ale potem większość tych społeczeństw

historically have ended up worse than if they'd had no booms at all.

historycznie kończyła gorzej niż gdyby w ogóle nie mieli żadnej koniunktury.

That is not a forecast about how commodity prices go;

To nie jest prognoza tego jak się zachowują ceny towarów;

it's a forecast of the consequences, the long-term consequences,

to prognoza skutków, skutków długoterminowych,

for growth of an increase in prices.

narastania wzrostu cen.

So, what goes wrong? Why is there this "resource curse," as it's called?

Co idzie nie tak? Skąd się bierze tak zwana „Klątwa surowcowa”?

And again, I've looked at that, and it turns out

Jeszcze raz przyjrzałem się temu, i okazuje się,

that the critical issue is the level of governance,

że sprawą najważniejszą jest poziom zarządzania,

the initial level of economic governance,

początkowy poziom zarządzania gospodarczego,

when the resource booms accrue.

kiedy koniunktura surowcowa poprawia się.

In fact, if you've got good enough governance,

W gruncie rzeczy, jeśli zarządzanie gospodarcze jest wystarczająco dobre

there is no resource boom.

nie ma boomu surowcowego.

You go up in the short term, and then you go up even more in the long term.

Na krótką metę idzie się w górę a potem, na dłuższą metę, idzie się jeszcze bardziej w górę.

That's Norway, the richest country in Europe. It's Australia. It's Canada.

Tak jest w Norwegii, najbogatszym kraju w Europie. Tak jest w Australii, tak jest w Kanadzie.

The resource curse is entirely confined to countries

Klątwa surowcowa dotyczy jedynie krajów

below a threshold of governance.

poniżej pewnego progu zarządzania.

They still go up in the short run.

Na krótką metę sytuacja tam się poprawia.

That's what we're seeing across the bottom billion at the moment.

To właśnie widzimy teraz w strefie dolnego miliarda.

The best growth rates they've had -- ever.

Najlepsze tempo wzrostu jakie -- kiedykolwiek -- mieli.

And the question is whether the short run will persist.

Pytanie tylko, czy ta krótka meta się utrzyma.

And with bad governance historically, over the last 40 years, it hasn't.

Historycznie, przy złym zarządzania na przestrzeni ponad 40 lat, jeszcze się tak nie zdarzyło.

It's countries like Nigeria, which are worse off than if they'd never had oil.

To właśnie takie kraje jak Nigeria są w sytuacji gorszej niż gdyby nigdy ropy nie mieli.

So, there's a threshold level above which you go up in the long term,

Jest pewien poziom progowy, powyżej którego na dłuższą metę się wznosisz,

and below which you go down.

a poniżej którego idziesz w dół.

Just to benchmark that threshold,

Można porównać ten próg

it's about the governance level of Portugal in the mid 1980s.

z poziomem zarządzania w Portugalii w połowie lat 80.

So, the question is, are the bottom billion above or below that threshold?

Zatem pytanie brzmi, czy ten dolny biliard jest powyżej, czy poniżej tego progu?

Now, there's one big change since the commodity booms of the 1970s,

Od czasów koniunktury towarowej lat 70. nastąpiła jedna wielka zmiana,

and that is the spread of democracy.

mianowicie rozpowszechnienie demokracji.

So I thought, well, maybe that is the thing

Więc pomyślałem, że może to jest właśnie to,

which has transformed governance in the bottom billion.

co odmienia sposób zarządzania w dolnym miliardzie.

Maybe we can be more optimistic because of the spread of democracy.

Może możemy pozwolić sobie na większy optymizm z powodu rozpowszechnienia demokracji.

So, I looked. Democracy does have significant effects --

Więc przyjrzałem się temu. Demokracja w istocie ma znaczny wpływ --

and unfortunately, they're adverse.

i niestety jest on niekorzystny.

Democracies make even more of a mess of these resource booms than autocracies.

Demokracja robi jeszcze większy bałagan z koniunktury surowcowej niż autokracja.

At that stage I just wanted to abandon the research, but --

Na tym etapie już chciałem dać sobie spokój z badaniami ale --

(Laughter)

(Śmiech)

-- it turns out that democracy is a little bit more complicated than that.

-- okazuje się, że demokracja jest troszkę bardziej skomplikowana.

Because there are two distinct aspects of democracy:

Ponieważ istnieją dwa odrębne aspekty demokracji.

there's electoral competition, which determines how you acquire power,

Jest rywalizacja wyborcza, która określa jak zdobywasz władzę,

and there are checks and balances, which determine how you use power.

i są mechanizmy zachowania równowagi i kontroli politycznej, które determinują, jak używasz władzy.

It turns out that electoral competition is the thing

Wygląda na to, że rywalizacja wyborcza

that's doing the damage with democracy,

szkodzi demokracji,

whereas strong checks and balances make resource booms good.

podczas gdy silne mechanizmy równowagi i kontroli sprawiają, że koniunktura surowcowa jest dobra.

And so, what the countries of the bottom billion need

Wszystko czego potrzebują kraje dolnego miliarda,

is very strong checks and balances.

to silny system wzajemnej kontroli i równowagi.

They haven't got them.

One go nie mają.

They got instant democracy in the 1990s:

W latach 90. dostali demokrację błyskawiczną:

elections without checks and balances.

wybory bez mechanizmów równowagi i kontroli.

How can we help improve governance and introduce checks and balances?

Jak możemy pomóc poprawić zarządzanie i wprowadzić mechanizmy równowagi i kontroli?

In all the societies of the bottom billion,

We wszystkich społeczeństwach dolnego miliarda

there are intense struggles to do just that.

toczy się intensywna walka właśnie o to.

The simple proposal is that we should have some international standards,

Prosty wniosek jest taki, że powinniśmy przyjąć międzynarodowe standardy,

which will be voluntary, but which would spell out the key decision points

dobrowolne, ale takie, które określą kluczowe etapy podejmowania decyzji,

that need to be taken in order

potrzebnych,

to harness these resource revenues.

żeby okiełznać wpływy z surowców.

We know these international standards work

Wiemy, że te międzynarodowe normy działają,

because we've already got one.

ponieważ już jedną taką mamy.

It's called the Extractive Industries Transparency Initiative.

Nazywa się to Inicjatywa Przejrzystości w Przemyśle Wydobywczym.

That is the very simple idea that governments should report

To bardzo prosty pomysł polegający na tym, że rządy powinny informować

to their citizens what revenues they have.

swoich obywateli o tym, jaki mają dochód.

No sooner was it proposed

Jak tylko ta inicjatywa się pojawiła,

than reformers in Nigeria adopted it, pushed it and published the revenues in the paper.

reformatorzy w Nigerii przyjęli ją, przejęli inicjatywę i opublikowali dochody w prasie.

Nigerian newspapers circulations spiked.

Nakład nigeryjskich gazet gwałtownie skoczył.

People wanted to know what their government was getting

Ludzie chcieli wiedzieć, co dostaje ich rząd

in terms of revenue.

jeśli chodzi o dochód.

So, we know it works. What would the content be of these international standards?

Więc wiemy, że to działa. Co musiałyby zawierać te międzynarodowe standardy?

I can't go through all of them, but I'll give you an example.

Nie mogę omówić ich wszystkich ale dam wam przykład.

The first is how to take the resources out of the ground --

Pierwszy to jak wydobywać zasoby z ziemi --

the economic processes, taking the resources out of the ground

procesy gospodarcze, wydobywanie zasobów z ziemi

and putting assets on top of the ground.

i umieszczenie zasobów na powierzchni ziemi.

And the first step in that is selling the rights to resource extraction.

Pierwszym krokiem do tego jest sprzedaż praw do ekstrakcji zasobów.

You know how rights to resource extraction are being sold at the moment,

Wiecie jak teraz są sprzedawane prawa do wydobycia zasobów,

how they've been sold over the last 40 years?

jak się je sprzedaje od ponad 40 lat?

A company flies in, does a deal with a minister.

Przylatuje firma, wchodzi w układ z ministrem

And that's great for the company,

i dla firmy to świetnie,

and it's quite often great for the minister --

i często całkiem świetnie dla ministra --

(Laughter)

(Śmiech)

-- and it's not great for their country.

-- a nie jest świetnie dla kraju.

There's a very simple institutional technology

Istnieje bardzo prosty sposób instytucjonalny,

which can transform that,

który może to zmienić,

and it's called verified auctions.

o nazwie przetarg publiczny.

The public agency with the greatest expertise on Earth

Agencją publiczną z kompetencjami najlepszymi na świecie

is of course the treasury -- that is, the British Treasury.

jest oczywiście skarb państwa -- to znaczy brytyjski skarb państwa.

And the British Treasury decided that it would sell the rights

Brytyjski skarb państwa zdecydował, że sprzeda prawa

to third-generation mobile phones

do telefonów komórkowych trzeciej generacji

by working out what those rights were worth.

poprzez wyliczenie, ile te prawa są warte.

They worked out they were worth two billion pounds.

Wyliczyli, że warte są dwa miliardy funtów.

Just in time, a set of economists got there and said,

W samą porę pojawił się tam zespół ekonomistów i zaproponował:

"Why not try an auction? It'll reveal the value."

„Spróbujmy urządzić przetarg. To pokaże prawdziwą wartość.”

It went for 20 billion pounds through auction.

W przetargu ostateczna cena wyniosła 20 miliardów funtów.

If the British Treasury can be out by a factor of 10,

Jeśli brytyjski skarb państwa może się mylić w stosunku 1 do 10,

think what the ministry of finance in Sierra Leone is going to be like.

wyobraźcie sobie, jak to będzie wyglądać w ministerstwie finansów Sierra Leone.

(Laughter)

(Śmiech)

When I put that to the President of Sierra Leone,

Kiedy przedstawiłem to Prezydentowi Sierra Leone,

the next day he asked the World Bank to send him a team

już nazajutrz poprosił Bank Światowy o przysłanie zespołu

to give expertise on how to conduct auctions.

ekspertów, który mógłby ze znawstwem przygotować przetarg.

There are five such decision points;

Etapów podejmowania decyzji jest pięć;

each one needs an international standard.

każdy z nich potrzebuje standardów międzynarodowych.

If we could do it, we would change the world.

Gdybyśmy mogli to zrobić, zmienilibyśmy świat.

We would be helping the reformers in these societies,

Pomagalibyśmy reformatorom w tych społeczeństwach,

who are struggling for change.

które walczą o zmianę.

That's our modest role. We cannot change these societies,

Oto nasza skromna rola. Nie możemy zmienić tych społeczeństw

but we can help the people in these societies

ale możemy pomóc ludziom w tych społeczeństwach,

who are struggling and usually failing,

którzy próbują walczyć i zwykle przegrywają,

because the odds are so stacked against them.

ponieważ wszystko sprzysięga się przeciwko nim.

And yet, we've not got these rules.

A jednak, nie mamy tych zasad.

If you think about it, the cost of promulgating international rules

Jeśli się nad tym zastanowić, koszt upowszechnienia zasad międzynarodowych

is zilch -- nothing.

równa się zero -- nic.

Why on Earth are they not there?

To dlaczego jeszcze ich nie ma?

I realized that the reason they're not there

Uświadomiłem sobie, że powodem tego, że ich nie ma,

is that until we have a critical mass of informed citizens in our own societies,

jest to, że dopóki w naszych własnych społeczeństwach nie będzie masy krytycznej dobrze poinformowanych obywateli,

politicians will get away with gestures.

puste gesty będą politykom uchodzić na sucho.

That unless we have an informed society,

Że o ile nie będziemy mieć dobrze poinformowanego społeczeństwa,

what politicians do, especially in relation to Africa, is gestures:

to co robią politycy, zwłaszcza jeśli chodzi o Afrykę, to puste gesty:

things that look good, but don't work.

coś co dobrze wygląda, ale nie działa.

And so I realized we had to go through the business

Więc uświadomiłem sobie, że trzeba zająć się działaniem

of building an informed citizenry.

na rzecz ukształtowania dobrze poinformowanych obywateli.

That's why I broke all the professional rules of conduct for an economist,

Dlatego właśnie złamałem wszystkie zasady zawodowego kodeksu ekonomisty

and I wrote an economics book that you could read on a beach.

i napisałem książkę z dziedziny ekonomii, którą da się czytać na plaży.

(Laughter).

(Śmiech)

However, I have to say, the process of communication

Jednak muszę wyznać, że proces komunikowania się

does not come naturally to me.

nie przychodzi mi łatwo.

This is why I'm on this stage, but it's alarming.

Dlatego, choć jestem na tej scenie jest to zatrważające.

I grew up in a culture of self-effacement.

Dorastałem w kulturze nieprzyciągania do siebie uwagi.

My wife showed me a blog comment on one of my last talks,

Żona pokazała mi komentarz na blogu dotyczący jednej z moich ostatnich prezentacji,

and the blog comment said, "Collier is not charismatic --

i w tym komentarzu było: „Collier nie ma charyzmy --

(Laughter)

(Śmiech)

-- but his arguments are compelling."

-- ale ma argumenty nie do odparcia.”

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

If you agree with that sentiment,

Jeśli podzielacie to odczucie,

and if you agree that we need a critical mass of informed citizenry,

i jeśli zgodzicie się, że potrzebujemy masy krytycznej dobrze poinformowanych obywateli,

you will realize that I need you.

uświadomicie sobie, że potrzebuję Was.

Please, become ambassadors.

Proszę zostańcie ambasadorami.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)