Shereen El-Feki: How to fight an epidemic of bad laws

Translator: Timothy Covell Reviewer: Jenny Zurawell

Tłumaczenie: Łukasz Wilim Korekta: Capa Girl

Let's begin with a story.

Zacznijmy od opowieści.

Once upon a time --

Dawno, dawno temu...

well actually less than two years ago --

właściwie, mniej niż dwa lata temu ...

in a kingdom not so very far away,

w królestwie nie aż tak daleko,

there was a man

był sobie człowiek,

who traveled many miles

który przewędrował wiele mil,

to come to work at the jewel in the kingdom's crown --

żeby pracować przy klejnotach w królewskiej koronie --

an internationally famous company.

znanej na cały świat firmie.

Let's call it Island Networks.

Nazwijmy ją "Island Networks"

Now this kingdom had many resources

Więc, to królestwo miało mnóstwo bogactw,

and mighty ambitions,

wielkie ambicje,

but the one thing it lacked was people.

ale jedyną rzeczą, której mu brakowało byli ludzie.

And so it invited workers from around the world

Więc zaproszono pracowników z całego świata

to come and help it build the nation.

by przybyli i pomogli mu zbudować państwo.

But in order to enter and to stay

Ale aby móc wejść i zostać,

these migrants had to pass a few tests.

ci emigranci musieli przejść kilka testów.

And so it was, our man presented himself

Tak więc nasz mężczyzna zaprezentował się

to authorities in the kingdom,

przedstawicielom prawa w królestwie,

looking forward to settling into his new life.

wypatrując początku swojego nowego życia.

But then something unexpected happened.

Ale wtedy stało się coś niespodziewanego.

The medical personnel who took blood samples from the man

Personel medyczny, który pobrał próbki krwii od mężczyzny

never actually told him what they were testing for.

nigdy właściwie nie powiedział mu na co go testują.

He wasn't offered counseling before or after the test,

Nie zaproponowano mu doradztwa ani przed ani po teście,

which is best medical practice.

które jest najlepszą praktyką medyczną.

He was never informed of the results of the test.

Nigdy nie został poinformowany o wynikach testu.

And yet, a couple of weeks later,

A mimo to, kilka tygodni później,

he was picked up and taken to prison

został aresztowany i zabrany do więzienia,

where he was subjected to a medical exam,

gdzie został poddanych badaniom medycznym,

including a full-body search

włączając w to dokładne przeszukanie ciała

in full view of the others in the cell.

na oczach pozostałych ludzi w celi.

He was released, but then a day or two later,

Został zwolniony ale dzień lub dwa później,

he was taken to the airport and he was deported.

został zabrany na lotnisko i deportowany.

What on earth did this man do

Czym ten człowiek

to merit this treatment?

sobie zasłużył na takie traktowanie ?

What was his terrible crime?

Jaka była jego straszna zbrodnia ?

He was infected with HIV.

Był zarażony wirusem HIV.

Now the kingdom is one of about 50 countries

Królestwo jest jednym z około 50 państw,

that imposes restrictions on the entry or stay

które nakłada ograniczenia na prawo wstępu lub pobytu

of people living with HIV.

dla ludzi żyjących z wirusem HIV.

The kingdom argues

Królestwo przekonuje,

that its laws allow it to detain or deport foreigners

że jego prawo pozwala przetrzymywać i deportować obcokrajowców,

who pose a risk to the economy

którzy stwarzają ryzyko dla ekonomii,

or the security or the public health

bezpieczeństwa, zdrowia publicznego

or the morals of the state.

lub moralności państwa.

But these laws, when applied to people living with HIV,

Ale to prawo, zatosowane wobec ludzi żyjących z wirusem HIV,

are a violation of international human rights agreements

jest pogwałceniem międzynarodowego prawa człowieka,

to which these countries are signatories.

których te państwa są sygnaturiaszami

But you know what?

Ale wiecie co ?

Matters of principle aside,

Odkładając na bok zasady,

practically speaking, these laws drive HIV underground.

praktycznie rzecz biorąc, te prawa wciągają HIV do podziemia.

People are less likely to come forth

Ludzie mniej chętnie ujawnią się

to be tested or treated or to disclose their condition,

żeby się badać, leczyć lub żeby wyjawić swój stan,

none of which helps these individuals

co nie pomoże tym ludziom

or the communities these laws purport to protect.

ani społecznościom, które to prawo ma chronić.

Today we can prevent the transmission of HIV.

Dzisiaj możemy zapobiec przenoszeniu się HIV.

And with treatment, it is a manageable condition.

I z odpowiednią kuracją jest to stan znośny

We are very far from the days

Jesteśmy bardzo daleko od czasów,

when the only practical response to dread disease

gdy jedyną praktyczna odpowiedzią na straszną chorobę

was to have banished the afflicted --

było wypędzenie zarażonych ...

like this, "The Exile of the Leper."

tak jak na "Wygnaniu Trędowatego".

So you tell me why, in our age of science,

Więc powiedzcie mi, dlaczego w wieku postępu naukowego,

we still have laws and policies

wciąż mamy prawa i politykę,

which come from an age of superstition.

która pochodzi z wieków przesądów.

Time for a quick show of hands.

Czas na las rąk.

Who here has been touched by HIV --

Kto został dotknięty przez wirusa HIV...

either because you yourself have the virus

albo ponieważ sam jest nosicielem

or you have a family member or a friend or a colleague

albo posiada członka rodziny, przyjaciela, znajomego,

who is living with HIV?

który jest nosicielem wirusa HIV?

Hands up.

Ręce w górę.

Wow. Wow.

Wow. Wow.

That's a significant number of us.

Sporo nas.

You know better than anyone

Wy wiecie lepiej niż ktokolwiek inny,

that HIV brings out

że HIV wyciąga

the best and the worst in humanity.

najlepsze i najgorsze w ludziach.

And the laws reflect these attitudes.

A prawo odzwierciedla te podejścia.

I'm not just talking about laws on the books,

Nie mówię tylko o prawie na papierze,

but laws as they are enforced on the streets

ale też o prawie jakie wymusza ulica

and laws as they are decided in the courts.

i prawie jakie ustalają sądy.

And I'm not just talking about laws

I nie mówię tylko o prawie,

as they relate to people living with HIV,

które odnosi się do ludzi żyjących z wirusem HIV

but people who are at greatest risk of infection --

ale do ludzi, którzy są w grupie największego ryzyka,

people such as those who inject drugs or sex workers

ludzie wstrzykujący sobie narkotyki lub ludzie uprawiający seks za pieniądze

or men who have sex with men

lub mężczyźni, którzy uprawiają seks z mężczyznami

or transgendered persons

lub osoby transgender

or migrants or prisoners.

albo imigranci i więźniowie.

And in many parts of the world that includes women and children

W wielu częściach świata obejmuje to również kobiety i dzieci,

who are especially vulnerable.

które są wyjątkowo wrażliwe.

Now there are laws in many parts of the world

Więc, w wielu częściach świata prawo,

which reflect the best of human nature.

odzwierciedla najlepsze cechy natury ludzkiej.

These laws treat people touched by HIV

To prawo traktuje ludzi dotkniętych przez HIV

with compassion and acceptance.

ze współczuciem i akceptacją.

These laws respect universal human rights

To prawo szanuje uniwersalne prawo ludzkie

and they are grounded in evidence.

i jest podparte dowodami.

These laws ensure that people living with HIV

To prawo zapewniają ludziom żyjącym z HIV

and those at greatest risk

i tym, w grupie najwyższego ryzyka,

are protected from violence and discrimination

że będą chronieni przed przemocą i dyskryminacją

and that they get access to prevention and to treatment.

oraz, że będą mieli dostęp do środków zapobiegawczych i leczniczych.

Unfortunately, these good laws

Niestety, to dobre prawo

are counter-balanced by a mass

jest kontrowane przez masę

of really bad law --

naprawdę złych przepisów --

law which is grounded in moral judgement

przepisów, które mają podstawę w ocenie moralnej,

and in fear and in misinformation,

strachu i przekłamaniach,

laws which specifically punish people living with HIV

przepisów, które specjalnie karają ludzi żyjących z HIV

or those at greatest risk.

i tych w grupie największego ryzyka.

These laws fly in the face of science,

Te przepisy przeciwstawią się logice nauki

and they are grounded in prejudice

i mają podstawę w uprzedzeniach,

and in ignorance and in a rewriting of tradition

ignoracji, w starych tradycjach

and a selective reading of religion.

i w selektywnym odczytywaniu religii.

But you know what? You don't have to take my word for it.

Ale wiecie co ? Nie musicie mi wierzyć na słowo.

We're going to hear from two people

Usłyszymy dwoje ludzi,

who are on the sharp end of the law.

którzy są na szarym końcu wymiaru sprawiedliwości.

The first is Nick Rhoades. He's an American.

Pierwszy to Nick Rhoades. Jest Amerikaninem.

And he was convicted under the U.S. State of Iowa's law

I został skazany na podstawie przepisów stanu Iowa

on HIV transmission and exposure --

dotyczących przenoszenia HIV i narażania osób trzecich --

neither of which offense he actually committed.

za czyny, których nie popełnił.

(Video) Nick Rhoades: If something is against the law

Nick Rhoades: Jeżeli coś niezgodne z prawem

then that is telling society

wtedy mówi to społeczeństwu,

that is unacceptable, that's bad behavior.

że to niedopuszczalne, złe zachowanie.

And I think the severity of that punishment

Wydaje mi się również, że dotkliwość kary

tells you how bad you are as a person.

mówi ci, jak bardzo złym jesteś jako człowiek.

You're a class B felon,

Jesteś skazanym klasy B,

lifetime sex offender.

przestępca seksualny na całe życie.

You are a very, very, very bad person.

Jesteś bardzo, bardzo, bardzo złym człowiekiem

And you did a very, very, very bad thing.

Zrobiłeś bardzo, bardzo, bardzo złą rzecz.

And so that's just programmed into you.

I to zostało w ciebie wprogramowane.

And you go through the correctional system

I idziesz przez system resocjalizacyjny

and everyone's telling you the same thing.

i każdy powtarza to samo.

And you're just like, I'm a very bad person.

I naprawdę zaczynasz myśleć, jestem bardzo złym człowiekiem.

Shereen El-Feki: It's not just a question

Shereen El-Feki: To nie tylko problem

of unfair or ineffective laws.

niesprawiedliwego i nieefektywnego prawa.

Some countries have good laws,

Niektóre kraje mają dobre przepisy,

laws which could stem the tide of HIV.

przepisy, które mogą powstrzymać falę HIV.

The problem is that these laws are flouted.

Problemem jest to, że te przepisy są lekceważone.

Because stigma gives unofficial license

Ponieważ piętno daje nieoficjalne pozwolenie

to treat people living with HIV

na traktowanie ludzi z HIV

or those at greatest risk

lub tych w grupie największego ryzyka

unlike other citizens.

inaczej niż innych obywateli.

And this is exactly what happened

I to dokładnie przydarzyło się

to Helma and Dongo from Namibia.

Helmie i Dongo z Namibii.

(Video) Hilma: I found out

Hilma: Dowiedziałam się

when I went to the hospital for a pregnancy check-up.

kiedy poszłam do szpitala na kontrolę ciążową.

The nurse announced that every pregnant woman

Pielęgniarka ogłosiła, że każda ciężarna kobieta

must also be tested for HIV that day.

musi być dzisiaj przetestowana na obecność HIV.

I took the test and the result showed I was positive.

Popatrzyłam na test i wynik był pozytywny.

That's the day I found out.

To był dzień, w którym się dowiedziałam.

The nurse said to me, "Why should you people bcome pregnant

Pielęgniarka powiedziała do mnie "Dlaczego wy ludzie zachodzicie w ciążę,

when you know you are HIV positive?

kiedy wiecie, że jestescie nosicielami wirusa HIV ?

Why are you pregnant when you are living positive?"

Dlaczego jesteś w ciąży kiedy jesteś żyjącym nosicielem?"

I am sure now that is the reason they sterilized me.

Teraz jestem pewna, że dlatego zostałam wysterylizowana.

Because I am HIV positive.

Ponieważ jestem nosiecielem wirusa HIV.

They didn't give the forms to me

Nie dali mi formularzy,

or explain what was in the form.

nie wytłumaczyli co jest w formularzach.

The nurse just came with it

Pielęgniarka po prostu przyszła z nimi

already marked where I had to sign.

już zaznaczonymi gdzie mam podpisać.

And with the labor pain,

A ja w połogu,

I didn't have the strength to ask them to read it to me.

nie miałam sił poprosić, żeby mi je przeczytano

I just signed.

Po prostu podpisałam.

SE: Hilma and Nick and our man in the kingdom

SE: Hilma, Nick i mężczyzna w królestwie

are among the 34 million people living with HIV

są wśród 34 milionów ludzi żyjących z HIV,

according to recent estimates.

według aktualnych szacowań.

They're the lucky ones

Są szczęściarzami,

because they're still alive.

ponieważ ciągle żyją.

According to those same estimates,

Na podstawie tych samych szacowań,

in 2010 1.8 million people died

w 2010 1.8 miliona ludzi zmarło

of AIDS related causes.

z powodów powiązanych z AIDS.

These are terrible and tragic figures.

To są straszne i tragiczne liczby.

But if we look a little more broadly into the statistics,

Ale jeżeli spojrzymy szerzej na statystyki,

we actually see some reason for hope.

znajdziemy powody do nadziei.

Looking globally, the number of new infections of HIV is declining.

Patrząc globalnie, liczba nowych infekcji wirusem HIV maleje.

And looking globally as well,

I patrząc globalnie,

deaths are also starting to fall.

liczba zgonów także zaczyna spadać.

There are many reasons for these positive developments,

Jest dużo powodów tych pozytywnych zmian

but one of the most remarkable

ale jeden z najbardziej znaczących,

is in the increase in the number of people around the world

to zwiększenie się liczby ludzi na świecie

on anti-retroviral therapy,

stosujących terapię antyretrowirusową,

the medicines they need to keep their HIV in check.

leki, które kontrolują HIV.

Now there are still many problems.

Ciągle jest wiele problemów.

Only about half of the people who need treatment

Tylko około połowa ludzi, którzy potrzebują kuracji

are currently receiving it.

aktualnie ją otrzymuje.

In some parts of the world --

W niektórych częściach świata --

like here in the Middle East and North Africa --

tak jak na Środkowym Wschodzie i Północnej Afryce --

new infections are rising and so are deaths.

liczba zakrażonych wstrasta, wzrasta również liczba zgonów.

And the money, the money we need

Pieniądze, których potrzebujemy

for the global response to HIV,

na globalną rekacje na HIV,

that is shrinking.

kurczą się.

But for the first time

Ale po raz pierwszy

in three decades into this epidemic

w ciągu trzech dekad tej epidemii

we have a real chance to come to grips with HIV.

mamy prawdziwą szanse w walce z HIV.

But in order to do that

W tym celu

we need to tackle an epidemic of really bad law.

musimy rozwiązać epidemiie złego prawodawstwa.

It's for this reason

Z tego powodu

that the Global Commission on HIV and the Law,

Globalna Komisja do spraw HIV i Prawodawstwa,

of which I'm a member,

której jestem członkiem,

was established by the agencies of the United Nations --

została utworzona przez agencje Narodów Zjednoczonych --

to look at the ways that legal environments

w celu sprawdzenia jak środowisko prawne

are affecting people living with HIV

wpływa na ludzi żyjących z HIV

and those at greatest risk,

oraz tych najbardziej narażonych,

and to recommend what should be done

i co należy zaproponować i zrobić

to make the law an ally, not an enemy,

aby prawo stało się sojusznikiem nie wrogiem,

of the global response to HIV.

globalnej reakcji na HIV.

Let me give you just one example

Podam wam przykład

of the way a legal environment

jak środowisko prawne

can make a positive difference.

może wprowadzić pozytywną zmianę.

People who inject drugs

Ludzie, którzy wstrzykujący narkotyki

are one of those groups I mentioned.

są jedną z grup o których wspominałam.

They're at high risk of HIV

Są bardzo narażeni na zakażenie wirusem HIV

through contaminated injection equipment

przez skażony sprzęt do wstrzykiwania

and other risk-related behaviors.

i inne związane z ryzykiem zachowania.

In fact, one in every 10 new infections of HIV

Faktycznie, jedna z 10 nowych infekcji HIV

is among people who inject drugs.

jest pośród ludzi wstrzykujących narkotyki.

Now drug use or possession

Używanie lub posiadanie narkotyków

is illegal in almost every country.

jest nielegalnie niemal we wszystkich państwach.

But some countries take a harder line on this than others.

Ale niektóre państwa mają twardsze stanowisko w tej sprawnie niż inne.

In Thailand people who use drugs,

W Tajlandii, ludzie którzy zażywają narkotyki,

or are merely suspected of using drugs,

lub są choćby podejrzani o używanie narkotyków,

are placed in detention centers,

umieszani są w ośrodkach,

like the one you see here,

takich ja ten, który widzicie,

where they are supposed to clean up.

w których powinni przejść detoks.

There is absolutely no evidence

Nie ma żadnego dowodu,

to show that throwing people into detention

który pokazywałby, że umieszczanie ludzi w ośrodku

cures their drug dependence.

wyleczy ich z uzależnienia od narkotyków.

There is, however, ample evidence

Są natomiast, obszerne dowody,

to show that incarcerating people

pokazujące że zamykanie ludzi

increases their risk of HIV and other infections.

podnosi ich ryzyko zakażeniem HIV i innymi infekcjami.

We know how to reduce HIV transmission and other risks

Wiemy jak obniżyć ryzyko przenoszenia HIV i innych zagrożeń

in people who inject drugs.

u ludzi, wstrzykujących sobie narkotyki.

It's called harm reduction,

Nazywane jest to redukcją szkód

and it involves, among other things,

i obejmuje, między innymi,

providing clean needles and syringes,

zapewnianie czystych igiel i strzykawek,

offering opioid substitution therapy

oferowanie zastępczej terapii opioidowej,

and other evidence-based treatments

i innych zabiegach mających

to reduce drug dependence.

zredukować zależność od narkotyków.

It involves providing information

Obejmuje to również dostarczanie informacji

and education and condoms

i edukacji i prezerwatyw

to reduce HIV transmission,

aby zapobiec przenoszeniu się HIV,

and also providing HIV testing

oraz zapewnienie testów na HIV,

and counseling and treatment

doradztwa i leczenia

should people become infected.

dla ludzi, którzy zostali zarażeni.

Where the legal environment allows for harm reduction

Tam gdzie środowisko prawne pozwala na redukcję szkód

the results are striking.

rezultaty są uderzające.

Australia and Switzerland

Australia i Szwajcaria

were two countries which introduced harm reduction

były dwoma krajami, które wprowadziły praktykę redukcji szkód

very early on in their HIV epidemics,

w bardzo wczesnym etapie epidemii HIV,

and they have a very low rate of HIV

i tam wskaźnink HIV utrzymuje się na bardzo niskim poziomie

among injecting drug users.

w grupie wstrzykującej narkotyki.

The U.S. and Malaysia

Stany Zjednoczone i Malezja

came to harm reduction a little later,

wprowadziły redukcje szkód później,

and they have higher rates of HIV in these populations.

i mają wyższe wskaźniki HIV wśród tej populacji.

Thailand and Russia, however,

Natomiast Tajlandia i Rosja,

have resisted harm reduction

oparły się polityce redukcji szkód

and have stringent laws

i mają rygorystyczne przepisy,

which punish drug use.

które karzą używanie narkotyków.

And hey, surprise,

I całkiem spodziewanie

very high rates of HIV among people who are injecting drugs.

mają bardzo wysoki współczynnik HIV wśród ludzi, którzy wstrzykują narkotyki.

At the Global Commission we have studied the evidence,

W Global Commision przeanalizowaliśmy dowody,

and we've heard the experiences

i wysłuchaliśmy doświadczeń

of over 700 people from 140 countries.

ponad 700 ludzi ze 140 państw.

And the trend? Well the trend is clear.

Trend jest bardzo klarowny.

Where you criminalize people living with HIV

Tam, gdzie kryminalizuje się ludzi żyjących z HIV

or those at greatest risk,

oraz tych w największej grupie ryzyka,

you fuel the epidemic.

wznieca się epidemię.

Now coming up with a vaccine for HIV

Odkrycie szczepionki na HIV

or a cure for AIDS --

lub leku na AIDS --

now that's rocket science.

to jest fizyka jądrowa.

But changing the law isn't.

Ale zmiana prawa jest prostsza.

And in fact, a number of countries are starting to make progress

W gruncie rzeczy, część państw zaczyna robić postępy

on a number of points.

w niektórych sprawach.

To begin, countries need to review their legislation

By zacząć, państwa muszą przeanalizować swoje ustawodastwo

as it touches HIV and vulnerable groups.

jak traktuje ono HIV i grupy ryzyka.

On the back of those reviews,

Na bazie tych analiz,

governments should repeal laws

rządy powinny uchylić przepisy,

that punish or discriminate against people living with HIV

które karają lub dyskryminują ludzi żyjących z HIV

or those at greatest risk.

lub są w grupie ryzyka.

Repealing a law isn't easy,

Uchylanie przepisów nie jest prostą sprawą,

and it's particularly difficult

i jest szczególnie trudne,

when it relates to touchy subjects like drugs and sex.

gdy dotyczy takich drażliwych spraw jak narkotyki czy seks.

But there's plenty you can do while that process is underway.

Ale jest mnóstwo rzeczy, które można zrobić gdy ten proces jest w toku.

One of the key points is to reform the police

Jeden z kluczowych punktów to reforma policji,

so that they have better practices on the ground.

tak aby mieli lepsze doświadczenie w tej kwestii.

So for example, outreach workers

Na przykład, pracownicy socjalni,

who are distributing condoms to vulnerable populations

którzy dostarczają prezerwatywy zagrożonym populacjom

are not themselves subject to police harassment

nie powinni być obiektem prześladowań,

or abuse or arbitrary arrest.

nadużyć policji czy przypadkowych aresztowań.

We can also train judges

Możemy także przeszkolić sędziów

so that they find flexibilities in the law

aby szukali elastyczności w przepisach,

and so that they rule on the side of tolerance

tak aby wydawali wyroki bazujące na tolerancji

rather than prejudice.

zamiast uprzedzeniach.

We can retool prisons

Możemy tak zaopatrzyć więzienia

so that HIV prevention and harm reduction

żeby zapobieganie HIV i polityka redukcja szkód

is available to prisoners.

była dostępna dla więźnów.

The key to all this is reinforcing civil society.

Kluczem do tego wszystkiego jest wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego.

Because civil society is key

Społeczeństwo obywatelskie jest kluczem

to raising awareness among vulnerable groups

do zwiększania świadomości swoich praw

of their legal rights.

ludzi w grupach ryzka.

But awareness needs action.

Ale świadomosć potrzebuje działań.

And so we need to ensure

Więc musimy zapewnić

that these people who are living with HIV

ludziom, którzy żyją z HIV

or at greatest risk of HIV

lub są w grupie ryzyka,

have access to legal services

dostęp do usług prawnych

and they have equal access to the courts.

i równy dostęp do sądów.

And also important is talking to communities

Istotna jest także komunikacja ze społecznościami,

so that we change interpretations

aby wpłynąć na zmianę interpretacji

of religious or customary law,

religijnych lub zwyczajowych praw,

which is too often used

które są zbyt nadużywane

to justify punishment and fuel stigma.

aby usprawiedliwić karanie lub piętnowanie.

For many of us here

Dla wielu z nas

HIV is not an abstract threat.

HIV nie jest abstrakcyjnym zagrożeniem.

It hits very close to home.

Uderza bardzo blisko domu.

The law, on the other hand,

Z drugiej strony, prawodawstwo

can seem remote, arcane, the stuff of specialists,

może wydawać się odległą, mistyczną domeną specjalistów,

but it isn't.

ale takim nie jest.

Because for those of us who live in democracies,

Ponieważ dla tych z nas, którzy żyją w krajach demokratycznych,

or in aspiring democracies,

lub aspirujących do takich,

the law begins with us.

prawo zaczyna się od nas.

Laws that treat people living with HIV

Prawo, które traktuje ludzi z HIV

or those at greatest risk with respect

lub tych w grupie ryzyka, z szacunkiem

start with the way that we treat them ourselves: as equals.

zaczyna się od tego jak my ich traktujemy; jak równych sobie.

If we are going to stop the spread of HIV in our lifetime,

Jeżeli mamy zamiar powstrzymać rozprzestrzenianie się HIV w ciągu naszego życia,

then that is the change we need to spread.

to są zmiany, które muszą nastąpić.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)