Finding happiness in body and soul | Eve Ensler

Tłumaczenie: Anna Boniszewska Korekta: Krystian Aparta

I bet you're worried.

Na pewno się martwicie.

(Laughter)

(Śmiech)

I was worried.

Ja się martwiłam, dlatego napisałam ten tekst.

That's why I began this piece.

I was worried about vaginas.

Martwiłam się o pochwy, o to, co o nich myślimy,

I was worried what we think about vaginas

and even more worried that we don't think about them.

a jeszcze bardziej, że o nich nie myślimy.

I was worried about my own vagina.

Martwiłam się o swoją waginę.

It needed a context, a culture, a community of other vaginas.

Potrzebowała kontekstu, kultury, wspólnoty wagin.

There is so much darkness and secrecy surrounding them.

Pochwy są spowite mrokiem i tajemnicze.

Like the Bermuda Triangle, nobody ever reports back from there.

Jak Trójkąt Bermudzki, stamtąd nikt nie nadaje komunikatów.

(Laughter)

In the first place, it's not so easy to even find your vagina.

(Śmiech).

Po pierwsze, trudno znaleźć swoją pochwę.

Women go days, weeks, months, without looking at it.

Kobiety nie widują jej miesiącami.

I interviewed a high-powered businesswoman;

Pewna bizneswoman

she told me she didn't have time.

powiedziała mi, że nie ma na to czasu.

"Looking at your vagina," she said, "is a full day's work."

"Oglądanie pochwy to zajęcie na cały dzień".

(Laughter)

(Śmiech)

"You've got to get down there on your back, in front of a mirror,

"Trzeba leżeć na plecach, przed lustrem,

full-length preferred.

najlepiej dużym, w idealnej pozycji,

You've got to get in the perfect position with the perfect light,

w odpowiednim świetle, ale i tak je zasłonisz.

which then becomes shadowed by the angle you're at.

You're twisting your head up, arching your back, it's exhausting."

Odwracasz głowę, wyginasz plecy, co za wysiłek".

She was busy; she didn't have time.

Była zapracowana, nie miała na to czasu.

So I decided to talk to women about their vaginas.

Postanowiłam wypytać kobiety o ich pochwy.

They began as casual vagina interviews,

Zaczęło się od luźnych wywiadów o pochwach,

and they turned into vagina monologues.

z których powstały "Monologi waginy".

I talked with over 200 women.

Rozmawiałam z ponad 200 kobietami, starymi,

I talked to older women, younger women,

married women, lesbians, single women.

młodymi, zamężnymi, lesbijkami, samotnymi.

I talked to corporate professionals, college professors, actors, sex workers.

Bizneswoman, profesorki, aktorki, prostytutki,

I talked to African-American women, Asian-American women,

kobiety pochodzenia afrykańskiego, azjatyckiego,

Native-American women, Caucasian women, Jewish women.

Indianki, białe, Żydówki.

OK, at first women were a little shy, a little reluctant to talk.

Z początku wstydziły się rozmawiać,

Once they got going, you couldn't stop them.

ale jak zaczęły, nie sposób było im było przerwać.

Women love to talk about their vaginas, they do.

Kobiety uwielbiają mówić o swoich pochwach.

Mainly because no one's ever asked them before.

Głównie dlatego, że nikt o nie wcześniej nie pytał.

(Laughter)

Let's just start with the word "vagina" -- vagina, vagina.

(Śmiech)

Zacznijmy od samego słowa "pochwa".

It sounds like an infection, at best.

Brzmi jak nazwa choroby, przyrządu medycznego.

Maybe a medical instrument.

"Hurry, nurse, bring the vagina!"

"Siostro, proszę mi podać waginę".

(Laughter)

Vagina, vagina, vagina.

(Śmiech)

Wagina - ile by go nie powtarzać,

It doesn't matter how many times you say the word,

it never sounds like a word you want to say.

to słowo nie zabrzmi przyjemnie.

It's a completely ridiculous, totally un-sexy word.

Słowo idiotyczne, zupełnie niezmysłowe.

If you use it during sex, trying to be politically correct,

Wyobraź sobie, że podczas seksu mówisz:

"Darling, would you stroke my vagina,"

"Kochanie, popieść moją waginę" - od razu klapa.

you kill the act right there.

(Laughter)

(Śmiech)

I'm worried what we call them and don't call them.

Martwię się, jak na nie mówimy i nie mówimy.

In Great Neck, New York, they call it a Pussycat.

W Great Neck mówią na pochwę "myszka".

A woman told me there her mother used to tell her,

Matka mówi córce:

"Don't wear panties, dear, underneath your pajamas.

"Nie wkładaj majtek pod piżamę,

You need to air out your Pussycat."

myszka musi się przewietrzyć".

(Laughter)

(Śmiech)

In Westchester, they call it a Pooki,

W Westchester mówi się "pooky", w New Jersey "twat".

in New Jersey, a twat.

There's Powderbox, derriere, a Pooky, a Poochi, a Poopi,

Puderniczka, rufa, piczka, sikula,

a Poopelu, a Pooninana, a Padepachetchki, a Pal, and a Piche.

pitula, pipa, pupilka, kosmatka i brzoskwinka.

(Laughter)

(Śmiech)

There's Toadie, Dee Dee, Nishi, Dignity, Coochi Snorcher,

Ropuszka, kuciapa, cipencja, dziubdziunia, bździocha,

Cooter, Labbe, Gladys Seagelman, VA,

cipa, siuśka, brocha, psipsiula, śliamczek, pizda, dziura,

Wee wee, Horsespot, Nappy Dugout,

Mongo, Ghoulie, Powderbox, a Mimi in Miami,

bułeczka, picza, puderniczka, "mimi" w Miami,

a Split Knish in Philadelphia ...

"pierożek" w Filadelfii i "szmenda" w Bronksie.

(Laughter)

and a Schmende in the Bronx.

(Laughter)

I am worried about vaginas.

(Śmiech)

Martwię się o pochwy.

This is how the "Vagina Monologues" begins.

Właśnie tak zaczynają się "Monologi waginy",

But it really didn't begin there.

ale naprawdę zaczęły się od rozmowy z pewną kobietą.

It began with a conversation with a woman.

We were having a conversation about menopause,

Rozmawiałyśmy o menopauzie

and we got onto the subject of her vagina,

i doszłyśmy do tematu jej pochwy,

which you'll do if you're talking about menopause.

co naturalne w tym kontekście.

And she said things that really shocked me about her vagina --

Zaszokowało mnie, jak o niej mówiła,

that it was dried-up and finished and dead --

że jest wysuszona, skończona i martwa; byłam w szoku.

and I was kind of shocked.

So I said to a friend casually,

Więc zapytałam koleżankę, co myśli o swojej pochwie.

"Well, what do you think about your vagina?"

And that woman said something more amazing,

Powiedziała coś jeszcze bardziej zaskakującego,

and then the next woman said something more amazing,

następna jeszcze bardziej,

and before I knew it, every woman was telling me

i wszystkie znały kogoś

I had to talk to somebody about their vagina

z jeszcze ciekawszą opowieścią o waginie.

because they had an amazing story,

Tak wciągnął mnie szlak pochwowy.

and I was sucked down the vagina trail.

(Laughter)

(Śmiech)

And I really haven't gotten off of it.

Idę nim do tej pory, ale gdybym za młodu

I think if you had told me when I was younger

usłyszała, że kiedy będę dorosła,

that I was going to grow up, and be in shoe stores,

and people would scream out, "There she is, the Vagina Lady!"

będą za mną krzyczeć "Patrz, to ta od waginy",

I don't know that that would have been my life ambition.

nie wiem, czy wybrałabym tę drogę.

(Laughter)

(Śmiech)

But I want to talk a little bit about happiness,

Powiem coś o szczęściu i jego związku

and the relationship to this whole vagina journey,

z tą "podróżą pochwową",

because it has been an extraordinary journey

bo to wyjątkowa podróż, która trwa już 8 lat.

that began eight years ago.

I think before I did the "Vagina Monologues,"

Myślę, że przed napisaniem "Monologów waginy"

I didn't really believe in happiness.

tak naprawdę nie wierzyłam w szczęście.

I thought that only idiots were happy, to be honest.

Sądziłam, że szczęście jest dla idiotów.

I remember when I started practicing Buddhism 14 years ago,

Kiedy 14 lat temu zaczęłam praktykować buddyzm,

and I was told that the end of this practice was to be happy,

słyszałam, że jego celem jest szczęście.

I said, "How could you be happy and live in this world of suffering

Zapytałam, jak można być szczęśliwym,

and live in this world of pain?"

żyjąc w świecie cierpienia? Myliłam szczęście z czym innym,

I mistook happiness for a lot of other things,

like numbness or decadence or selfishness.

z brakiem uczuć, dekadencją czy samolubstwem.

And what happened through the course of the "Vagina Monologues"

Dzięki "Monologom waginy"

and this journey is, I think I have come to understand

i tej podróży zaczęłam chyba lepiej rozumieć szczęście.

a little bit more about happiness.

i tej podróży zaczęłam chyba lepiej rozumieć szczęście.

There are three qualities I want to talk about.

Chciałabym opowiedzieć o trzech sprawach.

One is seeing what's right in front of you,

Raz - widzieć, co jest przed nami, mówić o tym.

and talking about it, and stating it.

Myślę, że dzięki rozmowom o pochwie

I think what I learned from talking about the vagina

and speaking about the vagina, is it was the most obvious thing --

nauczyłam się, że to rzecz oczywista.

it was right in the center of my body and the center of the world --

Była w środku mojego ciała, w centrum świata,

and yet it was the one thing nobody talked about.

a mimo to nie rozmawiało się o niej.

The second thing is that what talking about the vagina did

Sprawa druga - moje rozmowy o pochwie

is it opened this door which allowed me to see

otwarły drzwi i zobaczyłam, że można

that there was a way to serve the world to make it better.

służyć światu i zmieniać go na lepsze.

And that's where the deepest happiness has actually come from.

I właśnie to jest źródłem najgłębszego szczęścia.

And the third principle of happiness, which I've realized recently:

Trzecią zasadę szczęścia pojęłam niedawno.

Eight years ago, this momentum and this energy, this "V-wave" started --

Ta energia i pęd, "fala W", zaczęły się 8 lat temu.

and I can only describe it as a "V-wave" because, to be honest,

Mogę to opisać tylko jako "falę W",

I really don't understand it completely; I feel at the service of it.

bo nie do końca ją rozumiem, ale jej służę.

But this wave started, and if I question the wave,

Kiedy próbowałam kwestionować tę falę,

or try to stop the wave or look back at the wave,

zatrzymać ją, albo patrzeć na nią z perspektywy,

I often have the experience of whiplash

czułam się, jakbym miała skręcić sobie kark.

or the potential of my neck breaking.

Ale kiedy daję się ponieść fali,

But if I go with the wave,

and I trust the wave and I move with the wave,

ufam i płynę z nurtem - wtedy idę naprzód.

I go to the next place, and it happens logically and organically and truthfully.

I to dzieje się logicznie, naturalnie i prawdziwie.

And I started this piece, particularly with stories and narratives,

Kiedy zaczęłam książkę, od opowieści i relacji,

and I was talking to one woman and that led to another woman

rozmowa z jedną kobietą prowadziła do drugiej.

and that led to another woman.

Potem spisałam wszystkie te opowieści

And then I wrote those stories down,

and I put them out in front of other people.

i wystawiłam na scenie.

And every single time I did the show at the beginning,

Na początku po każdym przedstawieniu

women would literally line up after the show,

kobiety ustawiały się do mnie w kolejce,

because they wanted to tell me their stories.

bo chciały opowiedzieć swoją historię.

And at first I thought, "Oh great, I'll hear about wonderful orgasms,

Myślałam, że będzie o orgazmach,

udanym życiu seksualnym i miłości do waginy.

and great sex lives, and how women love their vaginas."

But in fact, that's not what women lined up to tell me.

Ale nie o tym chciały mi opowiedzieć.

What women lined up to tell me was how they were raped,

Czekały, żeby opowiedzieć, jak zostały zgwałcone,

and how they were battered, and how they were beaten,

jak były maltretowane, bite,

and how they were gang-raped in parking lots,

gwałcone zbiorowo na parkingach,

and how they were incested by their uncles.

i molestowane przez wujków.

And I wanted to stop doing the "Vagina Monologues,"

Chciałam przestać wystawiać "Monologi waginy",

because it felt too daunting.

bo czułam się przytłoczona, jak fotografka wojenna,

I felt like a war photographer who takes pictures of terrible events,

która robi zdjęcia horrorów, ale nie interweniuje.

but doesn't intervene on their behalf.

And so in 1997, I said, "Let's get women together.

Dlatego w 1997 roku powiedziałam: "Zbierzmy kobiety.

What could we do with this information

Co zrobić z wiedzą o tym ogromie przemocy?"

that all these women are being violated?"

And it turned out, after thinking and investigating,

I po zastanowieniu się i zbadaniu sprawy, okazało się,

that I discovered -- and the UN has actually said this recently --

że odkryłam, co potwierdził niedawno ONZ,

that one out of every three women on this planet

że jedna na trzy kobiety żyjące na tej planecie

will be beaten or raped in her lifetime.

zostanie kiedyś zgwałcona albo pobita.

That's essentially a gender;

Płeć, która jest w zasadzie bogactwem naszej planety.

that's essentially the resource of the planet, which is women.

So in 1997 we got all these incredible women together and we said,

Zebraliśmy te niesamowite kobiety i zapytaliśmy,

"How can we use the play, this energy, to stop violence against women?"

jak wykorzystać tę sztukę i energię, aby powstrzymać przemoc wobec kobiet?"

And we put on one event in New York City, in the theater,

Na spotkanie w Nowym Jorku

and all these great actors came -- from Susan Sarandon,

przyszły wspaniałe aktorki, Susan Sarandon,

to Glenn Close, to Whoopi Goldberg --

Glenn Close, Whoopi Goldberg,

and we did one performance on one evening,

i to przedstawienie zapoczątkowało tę falę, tę energię.

and that catalyzed this wave, this energy.

And within five years,

W ciągu pięciu lat zaczęły się dziać niesamowite rzeczy.

this extraordinary thing began to happen.

One woman took that energy and she said, "I want to bring this wave,

Pewna kobieta zaraziła się tą energią

this energy, to college campuses,"

i postanowiła ponieść falę na uniwersytety.

and so she took the play and she said,

"Let's use the play and have performances once a year,

Wystawiała sztukę corocznie,

where we can raise money to stop violence against women

zbierając fundusze na walkę z przemocą wobec kobiet

in local communities all around the world."

w lokalnych społecznościach na całym świecie.

And in one year, it went to 50 colleges, and then it expanded.

W jednym roku przedstawienie obiegło 50 uczelni,

And over the course of the last six years,

a przez ostatnie sześć lat szła coraz dalej,

it's spread and it's spread and it's spread around the world.

dociera na cały świat.

What I have learned is two things:

Dowiedzieliśmy się, że epidemia przemocy wobec kobiet

one, that the epidemic of violence towards women is shocking; it's global;

jest szokująca, ma zasięg globalny, sięga głęboko

it is so profound and it is so devastating,

i ma bardzo niszczycielskie skutki,

and it is so in every little pocket of every little crater,

jest w każdym leju po bombie, każdej społeczności

of every little society that we don't even recognize it,

tak, że jej nie dostrzegamy,

because it's become ordinary.

bo tak spowszedniała. Podróż zawiodła mnie do Afganistanu,

This journey has taken me to Afghanistan,

where I had the extraordinary honor and privilege

gdzie miałam niezwykły zaszczyt i przywilej

to go into parts of Afghanistan under the Taliban.

odwiedzić w burce rejony talibańskie.

I was dressed in a burqa and I went in with an extraordinary group,

Pojechałam tam z wyjątkową grupą o nazwie

called the Revolutionary Association of the Women of Afghanistan.

"Rewolucyjne Stowarzyszenie Kobiet Afganistanu",

And I saw firsthand how women had been stripped

i na własne oczy przekonałam się,

of every single right that was possible to strip women of --

jak kobiety pozbawia się wszelkich możliwych praw,

from being educated, to being employed,

począwszy od prawa do nauki, pracy,

to being actually allowed to eat ice cream.

po prawo do jedzenia lodów.

For those of you who don't know,

Pod rządami Talibów lody były nielegalne.

it was illegal to eat ice cream under the Taliban.

And I actually saw and met women who had been flogged

Osobiście poznałam kobiety, które zostały wychłostane

for being caught eating vanilla ice cream.

za to, że jadły lody waniliowe.

I was taken to the secret ice cream-eating place in a little town,

Byłam w miejscu, gdzie w tajemnicy jadło się lody.

where we went to a back room, and women were seated

Poszłyśmy do pokoju na tyłach, usiadłyśmy

and a curtain was pulled around us, and they were served vanilla ice cream.

otoczono nas zasłoną i podano lody waniliowe.

And women lifted their burqas and ate this ice cream.

Kiedy podniosły burki i zjadły lody,

And I don't think I ever understood pleasure until that moment,

zrozumiałam, co znaczy "przyjemność"

and how women have found a way to keep their pleasure alive.

i że kobiety znalazły sposób, żeby pozwolić jej przetrwać.

It has taken me, this journey, to Islamabad,

Ta podróż zawiodła mnie do Islamabadu,

where I have witnessed and met women with their faces melted off.

gdzie poznałam kobiety o spalonych twarzach.

It has taken me to Juarez, Mexico, where I was a week ago,

Do Juarez w Meksyku, gdzie byłam tydzień temu

where I have literally been there in parking lots,

i gdzie dosłownie na parkingach

where bones of women have washed up

kości kobiet walają się

and been dumped next to Coca-Cola bottles.

obok butelek po coca-coli.

It has taken me to universities all over this country,

Na uniwersytety całego kraju,

where girls are date-raped and drugged.

gdzie dziewczyny odurza się i gwałci na randkach.

I have seen terrible, terrible, terrible violence.

Byłam świadkiem okrutnej przemocy.

But I have also recognized, in the course of seeing that violence,

Ale widząc tę przemoc przekonałam się również,

that being in the face of things and seeing actually what's in front of us

że gdy staniemy w obliczu tych zdarzeń,

znika depresja i poczucie,

is the antidote to depression,

and to a feeling that one is worthless and has no value.

że nic nie znaczymy.

Because before the "Vagina Monologues,"

Bo przed "Monologami waginy"

I will say that 80 percent of my consciousness was closed off

moja świadomość była w 80% zamknięta na to,

to what was really going on in this reality,

co się tak naprawdę dzieje.

and that closing-off closed off my vitality and my life energy.

To zamknięcie blokowało moją energię życiową.

What has also happened is in the course of these travels --

Poza tym w czasie tych podróży

and it's been an extraordinary thing --

działo się coś niezwykłego, wszędzie gdzie jechałam,

is that every single place that I have gone to in the world,

mianowicie wszędzie poznawałam nowe gatunki.

I have met a new species.

And I really love hearing about all these species at the bottom of the sea.

Kocham słuchać o tych żyjątkach na dnie morza.

And I was thinking about how being with these extraordinary people

Przebywanie z wyjątkowymi ludźmi,

którzy biorą udział w tym panelu,

on this particular panel,

that it's beneath, beyond and between,

czuję, jakbym była pod, poza i pomiędzy,

and the vagina kind of fits into all those categories.

a wagina pasuje do wszystkich tych kategorii.

(Laughter)

(Śmiech)

But one of the things I've seen is this species --

Dostrzegłam coś w nich,

and it is a species, and it is a new paradigm,

to nowy gatunek, nowy paradygmat,

and it doesn't get reported in the press or in the media

o którym nie słychać w mediach,

because I don't think good news ever is news,

bo widzów nie interesują dobre wiadomości,

and I don't think people who are transforming the planet

a ci, co zmieniają świat

are what gets the ratings on TV shows.

nie podbijają oglądalności.

But every single country I have been to --

Ale w każdym kraju, w którym byłam,

and in the last six years, I've been to about 45 countries,

a odwiedziłam około 45 krajów, wiele miast i wiosek,

and many tiny little villages and cities and towns --

I have seen something what I've come to call "vagina warriors."

widziałam ludzi, których nazwę "wojowniczkami waginy".

A "vagina warrior" is a woman, or a vagina-friendly man,

To kobiety przyjazne waginie, lub mężczyźni,

who has witnessed incredible violence or suffered it,

świadkowie lub ofiary niewiarygodnej przemocy,

and rather than getting an AK-47 or a weapon of mass destruction

które zamiast chwytać za karabin,

or a machete,

albo maczetę, zatrzymały przemoc w ciele,

they hold the violence in their bodies;

they grieve it; they experience it; and then they go out

opłakały ją, doświadczyły jej, a następnie poświęciły życie

and devote their lives to making sure it doesn't happen to anybody else.

staraniom, by to samo nie przytrafiło się innym.

I have met these women everywhere on the planet,

Takie kobiety spotykam w każdym zakątku świata.

and I want to tell a few stories,

Chcę opowiedzieć kilka historii,

because I believe that stories are the way that we transmit information,

bo opowieści to sposób, w jaki przekazujemy informacje,

where it goes into our bodies.

tak, że trafiają do ciała.

And I think one of the things about being at TED that's been very interesting

Na TED intryguje mnie między innymi,

is that I live in my body a lot,

że zwykle żyję już głównie w ciele, nie w głowie,

and I don't live in my head very much anymore.

And this is a very heady place.

a tutaj jest dużo głowy.

And it's been really interesting to be in my head

I bardzo ciekawie jest w mojej głowie.

for the last two days; I've been very disoriented --

Siedząc w niej, jestem zdezorientowana...

(Laughter)

(Śmiech)

because I think the world, the V-world, is very much in your body.

bo świat "W" jest bardzo skupiony w ciele.

It's a body world, and the species really exists in the body.

To świat ciała, a ludzie naprawdę istnieją w ciele,

And I think there's a real significance in us attaching our bodies to our heads,

i myślę, że to bardzo znaczące,

że ciało kojarzymy z głową, że to oddzielenie

that that separation has created a divide

tworzy podział, który często oddziela cel od intencji.

that is often separating purpose from intent.

And the connection between body and head

A połączenie ciała i głowy często je jednoczy.

often brings those things into union.

I want to talk about three particular people that I've met,

Opowiem o trzech osobach,

vagina warriors, who really transformed my understanding

wojowniczkach waginy, które zmieniły moje rozumienie

of this whole principle and species,

całej tej zasady i gatunku,

and one is a woman named Marsha Lopez.

a jedną z nich jest Marsha Lopez.

Marsha Lopez was a woman I met in Guatemala.

Poznałam Marshę Lopez w Gwatemali.

She was 14 years old, and she was in a marriage

Miała 14 lat i była zamężna,

and her husband was beating her on a regular basis.

a mąż regularnie ją bił,

And she couldn't get out,

i nie mogła się uwolnić, bo uzależniła się od tego związku

because she was addicted to the relationship,

and she had no money.

i nie miała pieniędzy. Jej młodsza siostra

Her sister was younger than her, and she applied --

we had a "Stop Rape" contest a few years ago in New York --

zgłosiła się do konkursu "powstrzymać gwałt" w Nowym Jorku,

and she applied, hoping that she would become a finalist

w nadziei, że będzie finalistką

and she could bring her sister.

i będzie mogła sprowadzić siostrę.

She did become a finalist; she brought Marsha to New York.

Dostała się do finału i sprowadziła Marshę.

And at that time,

Był to wielki "Dzień W",

we did this extraordinary V-Day at Madison Square Garden,

wyprzedałyśmy całą pełną testosteronu halę Madison Square Garden,

where we sold out the entire testosterone-filled dome --

18,000 people standing up to say "Yes" to vaginas,

18 000 ludzi wstało, żeby powiedzieć

"tak" pochwom, to była naprawdę niesamowita odmiana.

which was really a pretty incredible transformation.

And she came, and she witnessed this,

Marsha to zobaczyła, postanowiła wrócić do kraju,

and she decided that she would go back and leave her husband,

odejść od męża

and that she would bring V-Day to Guatemala.

i sprowadzić "Dzień W" do Gwatemali.

She was 21 years old.

Miała 21 lat. Byłam tam - wyprzedano bilety

I went to Guatemala and she had sold out the National Theater of Guatemala.

na uroczystość w gwatemalskim Teatrze Narodowym.

And I watched her walk up on stage in her red short dress and high heels,

Weszła na scenę w krótkiej czerwonej sukience i szpilkach

and she stood there and said, "My name is Marsha.

i powiedziała: "Nazywam się Marsha.

Mąż bił mnie przez pięć lat.

I was beaten by my husband for five years. He almost murdered me.

Omal nie zabił. Odeszłam - i wy też możecie".

I left and you can, too."

And the entire 2,000 people went absolutely crazy.

Cały dwutysięczny tłum zupełnie oszalał.

There's a woman named Esther Chávez who I met in Juarez, Mexico.

Opowiem wam o Esther Chavez.

Poznałam ją w Juarez, w Meksyku.

And Esther Chávez was a brilliant accountant in Mexico City.

Była świetną księgową, miała 72 lata

She was 72 years old and she was planning to retire.

i zamierzała przejść na emeryturę.

She went to Juarez to take care of an ailing aunt,

Przyjechała zająć się chorą ciotką i zaczęła odkrywać,

and in the course of it, she began to discover what was happening

co dzieje się z mordowanymi i zaginionymi kobietami.

to the murdered and disappeared women of Juarez.

co dzieje się z mordowanymi i zaginionymi kobietami.

She gave up her life; she moved to Juarez.

Zmieniła plany życiowe, przeprowadziła się do Juarez

She started to write the stories which documented the disappeared women.

i zaczęła spisywać historie dokumentujące znikanie kobiet.

300 women have disappeared in a border town because they're brown and poor.

300 kobiet przepadło bez śladu,

bo miały ciemną skórę i były biedne.

There has been no response to the disappearance,

Nikogo to nie zainteresowało

and not one person has been held accountable.

i nie znaleziono winnych.

She began to document it.

Zaczęła to dokumentować, otwarła centrum "Casa Amiga"

She opened a center called Casa Amiga, and in six years,

she has literally brought this to the consciousness of the world.

i w ciągu sześciu lat sprawiła,

że świat się o tym dowiedział.

We were there a week ago,

Byłyśmy tam tydzień temu, na ulicę wyszło 7 000 osób,

when there were 7,000 people in the street, and it was truly a miracle.

a to naprawdę cud - kiedy szliśmy ulicami,

And as we walked through the streets,

the people of Juarez, who normally don't even come into the streets,

mieszkańcy Juarez, którzy zwykle nie wychodzą,

because the streets are so dangerous,

bo jest zbyt niebezpiecznie, stali i płakali,

literally stood there and wept,

to see that other people from the world had showed up

kiedy zobaczyli, że ludzie z innych stron świata

for that particular community.

przyjechali specjalnie dla nich.

There's another woman, named Agnes.

Inna kobieta, Agnes, dla mnie jest uosobieniem

And Agnes, for me, epitomizes what a vagina warrior is.

"wojowniczki waginy".

I met her three years ago in Kenya.

Poznałam ją 3 lata temu w Kenii. Okaleczono ją jako dziecko,

And Agnes was mutilated as a little girl;

she was circumcised against her will when she was 10 years old,

została obrzezana wbrew swojej woli,

w wieku 10 lat. Solennie postanowiła że nie chce,

and she really made a decision

that she didn't want this practice to continue anymore in her community.

żeby w jej społeczności kontynuowano tę praktykę.

So when she got older, she created this incredible thing:

Więc kiedy dorosła, stworzyła coś niewiarygodnego,

it's an anatomical sculpture of a woman's body, half a woman's body.

anatomiczną rzeźbę połowy kobiecego ciała.

And she walked through the Rift Valley,

Wędrowała z nią po Rift Valley,

and she had vagina and vagina replacement parts,

miała składany model sromu

where she would teach girls and parents and boys and girls

i uczyła dzieci i rodziców, jak wygląda zdrowy srom,

what a healthy vagina looks like, and what a mutilated vagina looks like.

a jak wygląda okaleczony. W trakcie swojej wędrówki

And in the course of her travel --

she walked literally for eight years through the Rift Valley,

dosłownie chodziła przez osiem lat po Rift Valley,

through dust, through sleeping on the ground,

w kurzu, śpiąc na ziemi - bo Masajowie są nomadami

because the Maasai are nomads,

and she would have to find them, and they would move,

i musiała ich szukać, bo się przemieszczają.

and she would find them again --

Uchroniła 1500 dziewcząt przed nożem.

she saved 1,500 girls from being cut.

And in that time, she created an alternative ritual,

Stworzyła alternatywny rytuał przejścia

which involved girls coming of age without the cut.

w wiek dorosły, bez obrzezania.

When we met her three years ago,

Spytałyśmy, co "Dzień W" może dla niej zrobić.

we said, "What could V-Day do for you?"

Spytałyśmy, co "Dzień W" może dla niej zrobić.

And she said, "Well, if you got me a jeep, I could get around a lot faster."

Powiedziała "Kupcie mi dżipa, będę podróżować szybciej".

(Laughter)

(Śmiech)

So we bought her a jeep.

W roku, w którym kupiliśmy jej dżipa,

And in the year that she had the jeep, she saved 4,500 girls from being cut.

uchroniła 4 500 dziewczynek przed obrzezaniem.

So we said to her, "What else could we do for you?"

Zapytaliśmy, jak jeszcze pomóc.

She said, "Well, Eve, if you gave me some money,

"Gdybyście dali mi pieniądze,

I could open a house and girls could run away,

mogłabym otworzyć dom dla dziewczynek, które uciekły".

and they could be saved."

And I want to tell this little story about my own beginnings,

Opowiem jeszcze krótko o swoich początkach,

because it's very interrelated to happiness and Agnes.

bo to bardzo związane ze szczęściem i z Agnes.

When I was a little girl -- I grew up in a wealthy community;

Dorastałam w bogatej społeczności,

to była biała, wyższa klasa średnia.

it was an upper-middle class white community,

and it had all the trappings and the looks

Wydawałoby się,

że to przyjemne i cudowne życie.

of a perfectly nice, wonderful, great life.

And everyone was supposed to be happy in that community,

W tej społeczności wszyscy mieli być szczęśliwi,

and, in fact, my life was hell.

a moje życie było piekłem. Ojciec alkoholik

I lived with an alcoholic father

who beat me and molested me, and it was all inside that.

właśnie tam bił mnie i molestował.

And always as a child I had this fantasy that somebody would come and rescue me.

Jako dziecko fantazjowałam, że ktoś przyjdzie mi na pomoc.

And I actually made up a little character whose name was Mr. Alligator.

Wymyśliłam postać, Pana Aligatora,

I would call him up when things got really bad,

i kiedy było naprawdę strasznie, wołałam go

and say it was time to come and pick me up.

i mówiłam, że ma po mnie przyjść.

And I would pack a little bag and wait for Mr. Alligator to come.

Pakowałam małą torbę i czekałam na Pana Aligatora.

Now, Mr. Alligator never did come,

Nigdy się nie pojawił,

but the idea of Mr. Alligator coming actually saved my sanity

ale dzięki tej fantazji nie zwariowałam

and made it OK for me to keep going,

i jakoś dałam radę przetrwać,

because I believed, in the distance,

bo wierzyłam, że ktoś mnie uratuje.

there would be someone coming to rescue me.

Cut to 40-some odd years later,

40 lat później jesteśmy w Kenii,

we go to Kenya, and we're walking,

na otwarciu tego domu.

we arrive at the opening of this house.

And Agnes hadn't let me come to the house for days,

Agnes nie wpuszczała mnie wcześniej,

because they were preparing this whole ritual.

bo przygotowywały cały rytuał.

Kiedy Agnes zaczynała walkę

I want to tell you a great story.

When Agnes first started fighting

przeciwko obrzezaniu kobiet w swojej społeczności,

to stop female genital mutilation in her community,

she had become an outcast, and she was exiled and slandered,

stała się wyrzutkiem i została wygnana i zniesławiona,

and the whole community turned against her.

społeczność obróciła się przeciwko niej.

But being a vagina warrior, she kept going,

Ale ponieważ jest wojowniczką waginy, nie poddała się.

and she kept committing herself to transforming consciousness.

I nadal poświęcała się zmienianiu świadomości.

And in the Maasai community,

U Masajów kozy i krowy to najcenniejszy dobytek.

goats and cows are the most valued possession.

They're like the Mercedes-Benz of the Rift Valley.

W Rift Valley są jak mercedesy.

And she said two days before the house opened,

Dwa dni przed otwarciem domu dwie różne osoby

two different people arrived to give her a goat each,

podarowały jej kozę. Powiedziała:

and she said to me,

"I knew then that female genital mutilation would end one day in Africa."

"Wtedy zrozumiałam, że obrzezanie kiedyś się skończy".

Anyway, we arrived, and when we arrived,

Kiedy przyjechałyśmy na miejsce,

there were hundreds of girls dressed in red homemade dresses --

zobaczyłyśmy setki dziewcząt w czerwonych sukienkach,

which is the color of the Maasai and the color of V-Day --

a to jest kolor Masajów i kolor "Dnia W".

and they greeted us.

Przywitały nas ułożonymi samodzielnie pieśniami,

They had made up these songs that they were singing,

o końcu cierpienia,

about the end of suffering and the end of mutilation,

o końcu okaleczania - i poprowadziły nas ścieżką.

and they walked us down the path.

It was a gorgeous day in the African sun,

Wspaniały dzień, afrykańskie słońce,

and the dust was flying and the girls were dancing,

w powietrzu unosił się kurz, dziewczyny tańczyły,

and there was this house, and it said, "V-Day Safe House for the Girls."

był dom z tablicą "Bezpieczny Dom 'Dnia W' dla dziewcząt".

And it hit me in that moment that it had taken 47 years,

I w tym momencie zrozumiałam, że trwało to 47 lat,

but that Mr. Alligator had finally shown up.

ale Pan Aligator w końcu się zjawił.

And he had shown up, obviously,

Pokazał się w postaci, której zrozumienie długo mi zajęło,

in a form that it took me a long time to understand,

which is that when we give in the world what we want the most,

a chodzi o to, że kiedy dajemy światu to,

czego pragniemy najbardziej, leczymy swoje rany.

we heal the broken part inside each of us.

And I feel, in the last eight years,

I czuję, że w ciągu ostatnich ośmiu lat

that this journey -- this miraculous vagina journey --

ta cudowna podróż waginy

has taught me this really simple thing,

nauczyła mnie prostej rzeczy, czyli że szczęście istnieje w działaniu,

which is that happiness exists in action;

it exists in telling the truth and saying what your truth is;

istnieje w odkrywaniu i głoszeniu swojej prawdy,

and it exists in giving away what you want the most.

i istnieje w dawaniu tego, czego pragniesz najbardziej.

And I feel that knowledge and that journey

Czuję, że ta wiedza i podróż to wyjątkowe przywileje,

has been an extraordinary privilege,

Czuję, że ta wiedza i podróż to wyjątkowe przywileje,

and I feel really blessed

i jestem szczęśliwa, że mogłam tu być i się tym podzielić.

to have been here today to communicate that to you.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)