Thomas Piketty: New thoughts on capital in the twenty-first century

Tłumaczenie: Marta Rytwinska Korekta: Rysia Wand

It's very nice to be here tonight.

Bardzo miło mi być tutaj dziś wieczorem.

So I've been working on the history of income

Od 15 lat pracuję nad historią dochodów

and wealth distribution for the past 15 years,

i dystrybucji majątku w społeczeństwie.

and one of the interesting lessons

Jeden interesujący wniosek

coming from this historical evidence

wynikający z analizy historycznych danych

is indeed that, in the long run,

jest taki, że na dłuższą metę

there is a tendency for the rate of return of capital

stopa zwrotu z kapitału ma tendencję

to exceed the economy's growth rate,

do przewyższania stopy wzrostu gospodarczego,

and this tends to lead to high concentration of wealth.

co prowadzi do wzrostu koncentracji kapitału.

Not infinite concentration of wealth,

Nie jest to nieskończona koncentracja,

but the higher the gap between r and g,

ale im większa różnica między "r" i "g",

the higher the level of inequality of wealth

tym rośnie nierówność w dystrybucji majątku w społeczeństwie.

towards which society tends to converge.

W tym kierunku idą zmiany społeczne.

So this is a key force that I'm going to talk about today,

To jest kluczowa siła, o której będę dzisiaj mówił,

but let me say right away

ale zaznaczę od razu,

that this is not the only important force

że to nie jest jedyna ważna siła

in the dynamics of income and wealth distribution,

w dynamice zmian dochodu i dystrybucji majątku.

and there are many other forces that play

Istnieją inne siły, które odgrywają ważną rolę

an important role in the long-run dynamics

w długoterminowej dynamice dochodów

of income and wealth distribution.

i dystrybucji majątku-bogactwa.

Also there is a lot of data

Poza tym mamy dużo innych danych,

that still needs to be collected.

które trzeba zanalizować.

We know a little bit more today

Dzisiaj wiemy trochę więcej niż kiedyś,

than we used to know, but we still know too little,

ale wciąż za mało.

and certainly there are many different processes —

Z pewnością istnieje wiele procesów

economic, social, political —

ekonomicznych, społecznych, politycznych,

that need to be studied more.

które należy dokładniej zbadać.

And so I'm going to focus today on this simple force,

Skupię się dziś tylko na tej prostej sile,

but that doesn't mean that other important forces

choć to nie oznacza, że inne ważne siły nie istnieją.

do not exist.

So most of the data I'm going to present

Większość danych, które zaprezentuję,

comes from this database

pochodzi z tej bazy danych,

that's available online:

udostępnionej online,

the World Top Incomes Database.

Światowa Baza Danych o Najwyższych Dochodach.

So this is the largest existing

Jest to największa istniejąca

historical database on inequality,

historyczna baza danych na temat nierówności.

and this comes from the effort

Powstała dzięki pracy

of over 30 scholars from several dozen countries.

ponad 30 uczonych z kilkudziesięciu krajów.

So let me show you a couple of facts

Pokażę teraz kilka faktów

coming from this database,

z tej bazy danych,

and then we'll return to r bigger than g.

a potem powrócimy do r > g.

So fact number one is that there has been

Fakt numer jeden.

Nastąpiła zmiana pozycji w rankingu nierówności społecznej

a big reversal in the ordering of income inequality

between the United States and Europe

między USA a Europą

over the past century.

w ciągu ostatniego stulecia.

So back in 1900, 1910, income inequality was actually

W pierwszej dekadzie XX wieku nierówność społeczna

much higher in Europe than in the United States,

była o wiele wyższa w Europie niż w USA,

whereas today, it is a lot higher in the United States.

natomiast dziś jest odwrotnie.

So let me be very clear:

Chcę powiedzieć bardzo wyraźnie:

The main explanation for this is not r bigger than g.

wyjaśnieniem tej sytuacji nie jest r > g.

It has more to do with changing supply and demand

Chodzi raczej o zmiany w podaży i popycie na umiejętności,

for skill, the race between education and technology,

o wyścig między edukacją a techniką,

globalization, probably more unequal access

globalizację i brak równowagi

w dostępie do edukacji w USA,

to skills in the U.S.,

where you have very good, very top universities

gdzie istnieją bardzo dobre, czołowe uczelnie,

but where the bottom part of the educational system

lecz podstawy systemu edukacyjnego

is not as good,

mają braki,

so very unequal access to skills,

więc nierówny dostęp do umiejętności,

and also an unprecedented rise

a także bezprecedensowy

of top managerial compensation of the United States,

wzrost wynagrodzeń zarządów, kadry kierowniczej,

which is difficult to account for just on the basis of education.

który trudno wytłumaczyć tylko na bazie edukacji.

So there is more going on here,

Chodzi tutaj o coś więcej,

but I'm not going to talk too much about this today,

ale nie będę o tym dzisiaj mówić,

because I want to focus on wealth inequality.

bo chcę się skupić na nierównościach majątkowych.

So let me just show you a very simple indicator

A teraz bardzo prosty wskaźnik

about the income inequality part.

nierówności dochodu w społeczeństwie.

So this is the share of total income

Widać udział w całości dochodów

going to the top 10 percent.

osiągany przez osoby w górnych 10% dochodów.

So you can see that one century ago,

Widać, że sto lat temu

it was between 45 and 50 percent in Europe

uzyskiwali między 45 a 50% dochodów w Europie

and a little bit above 40 percent in the U.S.,

i nieco ponad 40% w USA.

so there was more inequality in Europe.

W Europie była większa nierówność.

Then there was a sharp decline

Potem nastąpił gwałtowny spadek

during the first half of the 20th century,

podczas pierwszej połowy XX wieku i w ostatniej dekadzie.

and in the recent decade, you can see that

Jak widać, nierówność dochodów w USA

the U.S. has become more unequal than Europe,

jest większa niż w Europie.

and this is the first fact I just talked about.

Jest to pierwszy fakt, o którym wspomniałem.

Drugi fakt odnosi się bardziej do różnicy majątkowej.

Now, the second fact is more about wealth inequality,

and here the central fact is that wealth inequality

Głównie chodzi o to, że nierówność majątkowa

is always a lot higher than income inequality,

jest zawsze o wiele większa

and also that wealth inequality,

od nierówności dochodów.

Także nierówność majątkowa,

although it has also increased in recent decades,

choć wzrosła w ostatnich dekadach,

is still less extreme today

jest dziś mniej skrajna

than what it was a century ago,

niż sto lat temu.

although the total quantity of wealth

Choć całkowita wartość majątku

w stosunku do dochodu już się znormalizowała

relative to income has now recovered

from the very large shocks

po wielu gwałtownych zmianach

caused by World War I, the Great Depression,

spowodowanych I wojną światową, Wielkim Kryzysem,

World War II.

II wojną światową.

So let me show you two graphs

Spójrzmy na dwa wykresy

illustrating fact number two and fact number three.

obrazujące fakty numer dwa i trzy.

So first, if you look at the level of wealth inequality,

Gdy przyjrzeć się poziomowi nierówności majątkowych,

this is the share of total wealth

widać wartość majątku

going to the top 10 percent of wealth holders,

należącego do 10% najbogatszych osób,

so you can see the same kind of reversal

tu również widać zmianę rankingu

between the U.S. and Europe that we had before

między USA i Europą, jaki widzieliśmy wcześniej,

for income inequality.

dla nierówności dochodów.

So wealth concentration was higher

Koncentracja majątku

in Europe than in the U.S. a century ago,

była wyższa sto lat temu w Europie niż w USA,

and now it is the opposite.

a teraz jest odwrotnie.

But you can also show two things:

Poza tym można wykazać dwie rzeczy.

First, the general level of wealth inequality

Po pierwsze, ogólny poziom nierówności majątkowej

is always higher than income inequality.

jest zawsze wyższy niż poziom nierówności dochodów.

So remember, for income inequality,

Pamiętajcie, że dla nierówności dochodów

the share going to the top 10 percent

udział najbogatszych 10%

was between 30 and 50 percent of total income,

kształtował się między 30 a 50% całkowitych dochodów,

whereas for wealth, the share is always

podczas gdy dla bogactwa, w rękach 10% najbogatszych

between 60 and 90 percent.

znajduje się 60 do 90% całego majątku.

Okay, so that's fact number one,

Był to fakt numer jeden.

and that's very important for what follows.

Jest on kluczowy dla mojego dalszego wywodu.

Wealth concentration is always

Koncentracja majątku zawsze przewyższa

a lot higher than income concentration.

koncentrację dochodów.

Fact number two is that the rise

Po drugie, wzrost nierówności majątkowych w ostatnich dekadach

in wealth inequality in recent decades

is still not enough to get us back to 1910.

jest wciąż zbyt niski, aby odtworzyć poziom sprzed 1910,

So the big difference today,

wciąż widać różnicę: dziś i 1910.

wealth inequality is still very large,

Nierówności majątkowe są nadal duże,

with 60, 70 percent of total wealth for the top 10,

60-70% majątku jest w rękach 10% najbogatszych,

but the good news is that it's actually

ale dobra wiadomość jest taka,

better than one century ago,

że to mniej niż sto lat temu,

where you had 90 percent in Europe going to the top 10.

gdy 10% najbogatszych posiadało 90% majątku w Europie.

So today what you have

Obecnie istnieje tak zwane "środkowe 40%",

is what I call the middle 40 percent,

the people who are not in the top 10

którzy nie są w 10% najbogatszych,

and who are not in the bottom 50,

ani wśród 50% ubogich.

and what you can view as the wealth middle class

Tę grupę można nazwać "klasą średnią",

that owns 20 to 30 percent

która posiada 20-30% całego majątku

of total wealth, national wealth,

posiadanego przez obywateli państwa,

whereas they used to be poor, a century ago,

podczas gdy sto lat temu byli oni biedni

when there was basically no wealth middle class.

i praktycznie nie było klasy średniej.

So this is an important change,

Jest to ważna zmiana.

and it's interesting to see that wealth inequality

Co ciekawe, nierówności majątkowe

has not fully recovered to pre-World War I levels,

nie wzrosły do poziomu sprzed I wojny światowej,

although the total quantity of wealth has recovered.

chociaż całkowita ilość bogactwa owszem.

Okay? So this is the total value

Oto całkowita wartość majątku w stosunku do dochodu.

of wealth relative to income,

and you can see that in particular in Europe,

Widać, że zwłaszcza w Europie

we are almost back to the pre-World War I level.

jesteśmy prawie na poziomie sprzed I wojny światowej.

So there are really two

Temat dzieli się na dwie różne części.

different parts of the story here.

One has to do with

Po pierwsze, ilość gromadzonego bogactwa,

the total quantity of wealth that we accumulate,

and there is nothing bad per se, of course,

i nie ma oczywiście nic złego

in accumulating a lot of wealth,

w gromadzeniu dużego bogactwa,

and in particular if it is more diffuse

szczególnie, gdy jest ono rozproszone,

and less concentrated.

niezbyt skoncentrowane.

So what we really want to focus on

Tak naprawdę należy się skupić

is the long-run evolution of wealth inequality,

nad długookresową ewolucją nierówności majątkowych

and what's going to happen in the future.

oraz prognozą na przyszłość.

How can we account for the fact that

Jakie są przyczyny, że do I wojny światowej

until World War I, wealth inequality was so high

nierówności majątkowe były tak duże

and, if anything, was rising to even higher levels,

i systematycznie się zwiększały,

and how can we think about the future?

jakie są wnioski na przyszłość.

So let me come to some of the explanations

A teraz kilka wyjaśnień i spekulacji na temat przyszłości.

and speculations about the future.

Let me first say that

Po pierwsze,

probably the best model to explain

prawdopodobnie najlepszym modelem do wyjaśnienia,

why wealth is so much

dlaczego majątek jest bardziej skoncentrowany niż dochody

more concentrated than income

is a dynamic, dynastic model

jest dynamiczny, dynastyczny model,

where individuals have a long horizon

w którym osoby działają w długim horyzoncie

and accumulate wealth for all sorts of reasons.

i gromadzą majątek z różnorakich powodów.

If people were accumulating wealth

Jeśli ludzie gromadziliby majątek

only for life cycle reasons,

tylko na czas własnego życia,

you know, to be able to consume

czyli żeby móc konsumować

when they are old,

na starość,

then the level of wealth inequality

wówczas poziom nierówności majątkowych

should be more or less in line

powinien być mniej więcej zgodny

with the level of income inequality.

z poziomem nierówności dochodu.

But it will be very difficult to explain

Ale trudno wytłumaczyć,

why you have so much more wealth inequality

dlaczego nierówności majątkowe

than income inequality

przewyższają nierówności dochodowe

with a pure life cycle model,

tylko modelem potrzeb cyklu życia,

so you need a story

więc potrzebujemy innego modelu,

where people also care

w którym ludzie gromadzą majątek

about wealth accumulation for other reasons.

z innych powodów.

So typically, they want to transmit

Zazwyczaj chcą przekazać majątek

wealth to the next generation, to their children,

następnej generacji, dzieciom,

or sometimes they want to accumulate wealth

albo czasami chcą zgromadzić majątek

because of the prestige, the power that goes with wealth.

dla zdobycia prestiżu, potęgi, która towarzyszy bogactwu.

So there must be other reasons

Istnieją inne powody gromadzenia majątku

for accumulating wealth than just life cycle

niż tylko potrzeby cyklu życia,

to explain what we see in the data.

które wyjaśniają obserwowane dane.

Now, in a large class of dynamic models

Oczywiście w szeregu dynamicznych modeli

of wealth accumulation

gromadzenia bogactwa,

uwzględniających dynastyczny motyw gromadzenia majątku,

with such dynastic motive for accumulating wealth,

you will have all sorts of random,

występują rozmaite, przypadkowe, nakładające się

multiplicative shocks.

"nieciągłości".

So for instance, some families

Na przykład niektóre rodziny

have a very large number of children,

mają bardzo dużo dzieci,

so the wealth will be divided.

więc majątek będzie rozdzielony.

Some families have fewer children.

Inne rodziny mają mniej dzieci.

You also have shocks to rates of return.

Występują też wstrząsy stopy zwrotu.

Some families make huge capital gains.

Są rodziny, które uzyskują z majątku ogromne zyski.

Some made bad investments.

Inne źle inwestują.

So you will always have some mobility

Zawsze istnieje pewna zmienność

in the wealth process.

procesu gromadzenia bogactwa.

Some people will move up, some people will move down.

Niektórzy się wzbogacą, inni zbiednieją.

The important point is that,

Ważne, że w każdym z takich modeli,

in any such model,

for a given variance of such shocks,

przy uwzględnieniu wstrząsów,

the equilibrium level of wealth inequality

średni poziom wzrostu nierówności majątkowych

will be a steeply rising function of r minus g.

będzie rósł w tempie różnicy "r" i "g".

And intuitively, the reason why the difference

Intuicyjnie, różnica między wzrostem

between the rate of return to wealth

wartości bogactwa, majątku,

and the growth rate is important

a wzrostem gospodarczym jest znaczna,

is that initial wealth inequalities

bo początkowe nierówności majątkowe

will be amplified at a faster pace

zwiększają się szybciej,

with a bigger r minus g.

gdy większa jest różnica między "r" i "g".

So take a simple example,

Weźmy prosty przykład,

with r equals five percent and g equals one percent,

gdy r = 5% i g = 1%,

wealth holders only need to reinvest

posiadacze majątku potrzebują reinwestować tylko

one fifth of their capital income to ensure

jedną piątą dochodu z majątku,

that their wealth rises as fast

aby zapewnić sobie wzrost bogactwa

as the size of the economy.

w tempie rozwoju gospodarki.

So this makes it easier

To ułatwia utrzymanie wielkich fortun,

to build and perpetuate large fortunes

bo można konsumować cztery piąte osiągniętych przychodów,

because you can consume four fifths,

assuming zero tax,

przy założeniu 0% podatku,

and you can just reinvest one fifth.

i wystarczy reinwestować tylko jedną piątą.

So of course some families will consume more than that,

Oczywiście niektóre rodziny konsumują więcej niż 4/5,

some will consume less, so there will be

niektóre zużyją mniej, nastąpi więc pewne

some mobility in the distribution,

but on average, they only need to reinvest one fifth,

przetasowanie w liście posiadaczy,

ale przeciętnie wystarczy reinwestować tylko piątą część,

so this allows high wealth inequalities to be sustained.

co umożliwia utrzymanie istotnych nierówności majątkowych.

Now, you should not be surprised

by the statement that r can be bigger than g forever,

Nie zdziwi stwierdzenie, że "r" zawsze może być większe niż "g",

because, in fact, this is what happened

bo taka sytuacja miała miejsce

during most of the history of mankind.

niemal przez całą historię ludzkości

And this was in a way very obvious to everybody

i była dość oczywista dla wszystkich

for a simple reason, which is that growth

z tej prostej przyczyny,

was close to zero percent

że wzrost gospodarczy wynosił około 0%

during most of the history of mankind.

przez niemal całą historię ludzkości.

Growth was maybe 0.1, 0.2, 0.3 percent,

Wzrost gospodarczy wynosił może 0,1, 0,2, 0,3%.

but very slow growth of population

Przyrost naturalny był minimalny,

and output per capita,

podobnie jak wzrost produkcji na jednego mieszkańca,

whereas the rate of return on capital

podczas gdy stopa zwrotu z kapitału

of course was not zero percent.

oczywiście była wyższa niż 0%.

It was, for land assets, which was

Dla nieruchomości rolnych,

the traditional form

które stanowią tradycyjną formę

of assets in preindustrial societies,

kapitału w społeczeństwie przedindustrialnym,

it was typically five percent.

stopa zwrotu z kapitału to zazwyczaj 5%.

Any reader of Jane Austen would know that.

Dowolny czytelnik książek Jane Austen wie,

If you want an annual income of 1,000 pounds,

że aby uzyskać roczny przychód 1000 funtów,

you should have a capital value

trzeba dysponować kapitałem

of 20,000 pounds so that

wartości 20 tys. funtów,

five percent of 20,000 is 1,000.

bo 5% z 20 tys. to właśnie 1000 funtów.

And in a way, this was

W pewnym sensie ten stosunek stanowił

the very foundation of society,

podstawę istnienia społeczeństwa,

because r bigger than g

bo r > g pozwałało

was what allowed holders of wealth and assets

właścicielom bogactwa i kapitału

to live off their capital income

żyć z przychodów od kapitału

and to do something else in life

i zajmować się w życiu czymś innym

than just to care about their own survival.

niż zapewnianiem środków na przeżycie.

Now, one important conclusion

Z moich badań

of my historical research is that

nad historią ekonomii wynika,

modern industrial growth did not change

że wzrost w czasach nowożytnego przemysłu

this basic fact as much as one might have expected.

nie zmienił tego stanu.

Of course, the growth rate

Oczywiście stopa wzrostu "g",

following the Industrial Revolution

po rozpoczęciu Rewolucji Przemysłowej,

rose, typically from zero to one to two percent,

wzrosła zazwyczaj do 1 lub 2%,

ale w tym samym czasie stopa "r" zwrotu z kapitału,

but at the same time, the rate of return

to capital also rose

również rosła,

so that the gap between the two

przez co różnica między "r" i "g"

did not really change.

właściwie nie uległa zmianie.

So during the 20th century,

W XX wieku wystąpiła unikalna

you had a very unique combination of events.

kombinacja historycznych zdarzeń.

First, a very low rate of return

Po pierwsze, bardzo niski poziom

due to the 1914 and 1945 war shocks,

stopy zwrotu z kapitału "r"

destruction of wealth, inflation,

spowodowany wojnami światowymi,

bankruptcy during the Great Depression,

inflacją, zniszczeniem kapitału,

and all of this reduced

bankructwami podczas Wielkiego Kryzysu.

the private rate of return to wealth

Przez to wszystko stopa zwrotu z prywatnego kapitału

to unusually low levels

była na niespotykanie niskim poziomie

between 1914 and 1945.

w latach od 1914 do 1945

And then, in the postwar period,

oraz później, bezpośrednio po zakończeniu wojny

you had unusually high growth rate,

wystąpił niespotykanie wysoki wzrost gospodarczy

partly due to the reconstruction.

po części dzięki odbudowie.

You know, in Germany, in France, in Japan,

Jak wiadomo w Niemczech, we Francji

you had five percent growth rate

i Japonii odnotowano 5% wzrostu

between 1950 and 1980

gospodarczego w latach 1950-1980,

largely due to reconstruction,

przede wszystkim dzięki odbudowie

and also due to very large demographic growth,

oraz znaczącemu wzrostowi demograficznemu,

the Baby Boom Cohort effect.

efektowi "Baby boom".

Now, apparently that's not going to last for very long,

Oczywiście taka sytuacja nie jest trwała,

or at least the population growth

a przynajmniej wzrost populacji

is supposed to decline in the future,

zwolni w najbliższej przyszłości,

and the best projections we have is that

najlepsze prognozy sugerują,

the long-run growth is going to be closer

że długoterminowy wrost

to one to two percent

zbliży się do 1-2%,

rather than four to five percent.

a nie 4% lub 5%.

So if you look at this,

these are the best estimates we have

Są to najlepsze szacunki

of world GDP growth

wzrostu światowego PKB

and rate of return on capital,

oraz poziomu stopu zwrotu z kapitału,

average rates of return on capital,

średniego poziomu zwrotu "r".

so you can see that during most

Jak mówiłem,

of the history of mankind,

w całej historii ludzkości

the growth rate was very small,

wzrost gospodarczy był bardzo niski,

much lower than the rate of return,

dużo niższy od stopy zwrotu z kapitału,

and then during the 20th century,

a w XX wieku

it is really the population growth,

to duży przyrost demograficzny,

very high in the postwar period,

wysoki w okresie powojennym

and the reconstruction process

oraz proces odbudowy gospodarki po wojnie

that brought growth

zmniejszyły dystans między poziomem wzrostu gospodarczego

to a smaller gap with the rate of return.

a stopą zwrotu z kapitału.

Here I use the United Nations population projections,

Na wykresie używam prognoz ONZ

so of course they are uncertain.

co do sytuacji demograficznej, są one nieprecyzyjne,

It could be that we all start

Jeżeli w przyszłości wszyscy

having a lot of children in the future,

będziemy mieli wiele dzieci

and the growth rates are going to be higher,

wzrost gospodarczy będzie większy,

but from now on,

ale na dzisiaj to prognozy

these are the best projections we have,

najlepsze jakimi dysponujemy.

and this will make global growth

Niski wzrost gospodarczy spowoduje

decline and the gap between

wzrost różnicy między "r" i "g",

the rate of return go up.

stopą zwrotu z kapitału i wzrostem gospodarczym.

Now, the other unusual event

Kolejne nietypowe zdarzenie

during the 20th century

w XX wieku, o którym mówiłem,

was, as I said,

to opodatkowanie

destruction, taxation of capital,

i zniszczenie kapitału gospodarczego.

so this is the pre-tax rate of return.

Na wykresie stopa przed opodatkowaniem.

This is the after-tax rate of return,

A tutaj zwrot z kapitału z uwzględnieniem podatku,

and after destruction,

redukcji kapitału na skutek wojen

and this is what brought

Właśnie dlatego

the average rate of return

średnia stopa zwrotu,

after tax, after destruction,

uwzględniając opodatkowanie i zniszczenie kapitału,

below the growth rate during a long time period.

była poniżej poziomu wzrostu gospodarczego.

But without the destruction,

Gdyby nie opodatkowanie zysków z kapitału

without the taxation, this would not have happened.

i zniszczenia wojenne, nie doszłoby do tego.

So let me say that the balance between

Stwierdzam, że stosunek wartości

returns on capital and growth

wzrostu gospodarczego i stopy zwrotu z kapitału

depends on many different factors

zależy od wielu różnorodnych czynników,

that are very difficult to predict:

których ewolucję trudno przewidzieć,

technology and the development

jak technika

i rozwój kosztownych technik.

of capital-intensive techniques.

So right now, the most capital-intensive sectors

Obecnie najwięcej kapitału wchłaniają sektory gospodarki

in the economy are the real estate sector, housing,

takie jak nieruchomości, budownictwo, energetyka.

the energy sector, but it could be in the future

Ale w przyszłości będzie o wiele więcej robotów

that we have a lot more robots in a number of sectors

w wielu innych sektorach gospodarki.

and that this would be a bigger share

Sektory te mogą wykorzystywać

of the total capital stock that it is today.

większą część kapitału niż obecnie.

Well, we are very far from this,

Na razie daleko nam do tego

and from now, what's going on

i wpływ kapitału na gospodarkę

in the real estate sector, the energy sector,

w budownictwie, energetyce i nieruchomościach

is much more important for the total capital stock

jest bardziej znaczący

and capital share.

niż w pozostałych gałęziach gospodarki.

The other important issue

Kolejny ważny czynnik to wpływ efektu skali

is that there are scale effects in portfolio management,

w zarządzaniu portfelem inwestycyjnym.

together with financial complexity,

Wraz ze wzrostem złożoności instrumentów finansowych,

financial deregulation,

deregulacją rynków finansowych,

that make it easier to get higher rates of return

łatwiej osiągnąć wyższą stopę zwrotu

for a large portfolio,

z kapitału dla dużych portfeli.

and this seems to be particularly strong

Ten efekt wydaje się szczególnie wyraźny

for billionaires, large capital endowments.

w portfelach miliarderów i dużych funduszach.

Just to give you one example,

Oto jeden przykład,

this comes from the Forbes billionaire rankings

który widać na liście miliaderów FORBES

over the 1987-2013 period,

w okresie 1987-2013.

and you can see the very top wealth holders

Widać, że majątek najbogatszych z listy

have been going up at six, seven percent per year

wzrastał w tempie 6-7% rocznie,

in real terms above inflation,

uwzględniając nawet efekty inflacji.

whereas average income in the world,

podczas gdy średnie dochody na świecie,

average wealth in the world,

wzrost wartości majątku,

have increased at only two percent per year.

średnio wzrastały tylko o 2% rocznie.

And you find the same

Taki sam efekt widać

for large university endowments —

w funduszach dużych uniwersytetów.

the bigger the initial endowments,

Im większa początkowa wartość funduszu,

the bigger the rate of return.

tym większy przychód osiągano później.

Now, what could be done?

Jak zmienić tę sytuację?

The first thing is that I think we need

Po pierwsze potrzebujemy

more financial transparency.

większej przejrzystości operacji finansowych.

We know too little about global wealth dynamics,

Wiemy zbyt mało o globalnej dynamice zmian majątkowych,

so we need international transmission

więc trzeba udrożnić międzynarodową wymianę

of bank information.

informacji bankowych.

We need a global registry of financial assets,

Trzeba stworzyć globalny rejestr finansowych składników majątku,

more coordination on wealth taxation,

skoordynować opodatkowanie majątku,

and even wealth tax with a small tax rate

np. podatek od majątku, o niskiej stopie podatkowej

will be a way to produce information

umożliwi nam zebranie pewnych informacji,

so that then we can adapt our policies

co pozwoli usprawniać politykę finansową

to whatever we observe.

na podstawie zebranych obserwacji.

And to some extent, the fight

W pewnej mierze walka państw

against tax havens

z ucieczką majątku do rajów podatkowych

and automatic transmission of information

i automatyczny przekaz informacji

is pushing us in this direction.

o transakcjach finansowych prowadzi nas w tym kierunku.

Now, there are other ways to redistribute wealth,

Oczywiście istnieją sposoby redystrybucji majątku,

which it can be tempting to use.

które mogą kusić polityków.

Inflation:

Inflacja - łatwiej pieniądze wydrukować

it's much easier to print money

niż napisać dobre prawo podatkowe,

than to write a tax code, so that's very tempting,

więc to kusi polityków,

but sometimes you don't know what you do with the money.

ale czasem pieniądze rozchodzą się wówczas bez kontroli.

This is a problem.

I to jest problem.

Expropriation is very tempting.

Wywłaszczenie jest bardzo kuszące.

Just when you feel some people get too wealthy,

Gdy niektórzy wydają się zbyt bogaci,

you just expropriate them.

po prostu odbieramy im majątek.

But this is not a very efficient way

Ale to nie jest efektywna oranizacja

to organize a regulation of wealth dynamics.

zmian w dynamice majątku.

So war is an even less efficient way,

Wojna to jeszcze mniej efektywny sposób.

so I tend to prefer progressive taxation,

Dla mnie najlepszy sposób to progresywne opodatkowanie

but of course, history — (Laughter) —

ale oczywiście...

(Śmiech)

history will invent its own best ways,

...historia wymyśli najlepszy sposób

and it will probably involve

i będzie on prawdopodobnie uwzględniał po części każdy z wymienionych sposobów,

a combination of all of these.

Thank you.

Dziękuję.

(Brawa)

(Applause)

Bruno Giussani: Thomas Piketty. Thank you.

Bruno Giussani: Thomas Piketty. Dziękuję.

Thomas, I want to ask you two or three questions,

Thomas, chciałbym ci zadać dwa lub trzy pytania.

because it's impressive how you're in command of your data, of course,

Robi wrażenie twoja znajomość danych,

but basically what you suggest is

ale sugerujesz w zasadzie,

growing wealth concentration is kind of

że rosnąca koncentracja majątku

a natural tendency of capitalism,

to wrodzona cecha kapitalizmu

and if we leave it to its own devices,

i jeśli nic nie zrobimy,

it may threaten the system itself,

to zagrozi ona stabilności systemu,

so you're suggesting that we need to act

więc sugerujesz wdrożenie zasad,

to implement policies that redistribute wealth,

które spowodują redystrybucję majątku,

including the ones we just saw:

włączając te, o których mówiłeś:

progressive taxation, etc.

progresywne opodatkowanie.

In the current political context,

Jak oceniasz realność tych działań

how realistic are those?

w obecnej sytuacji politycznej?

How likely do you think that it is

Jak określasz prawdopodobieństwo

that they will be implemented?

wdrożenia tych działań?

Thomas Piketty: Badając historię dochodów,

Thomas Piketty: Well, you know, I think

if you look back through time,

majątku i opodatkowania,

the history of income, wealth and taxation

stwiedzam, że jest ona

is full of surprise.

pełna niespodzianek.

So I am not terribly impressed

Nie robią na mnie wrażenia ludzie,

by those who know in advance

którzy twierdzą,

what will or will not happen.

że wiedzą, co nastąpi w przyszłości.

I think one century ago,

Chyba 100 lat temu wielu twierdziło,

many people would have said

że progresywna stopa podatkowa

that progressive income taxation would never happen

nigdy nie wejdzie w życie,

and then it happened.

a jednak ją wprowadzono.

And even five years ago,

Jeszcze 5 lat temu uważaliśmy,

many people would have said that bank secrecy

że tajność informacji z banków szwajcarskich

will be with us forever in Switzerland,

będzie z nami na zawsze,

that Switzerland was too powerful

że Szwajcaria jest zbyt potężna

for the rest of the world,

wobec innych państw w tym zakresie.

and then suddenly it took a few U.S. sanctions

Wystarczyło kilka sankcji USA

against Swiss banks for a big change to happen,

względem banków szwajcarskich

and now we are moving toward

i zmiana nastąpiła, teraz idziemy dalej

more financial transparency.

w kierunku przejrzystości finansów.

So I think it's not that difficult

Koordynacja polityczna nie będzie chyba taka trudna.

to better coordinate politically.

We are going to have a treaty

Wkrótce zostanie podpisane porozumienie

with half of the world GDP around the table

między Unią Europejską i USA.

with the U.S. and the European Union,

To połowa światowego PKB.

so if half of the world GDP is not enough

Jeśli taka siła nie wystarczy

to make progress on financial transparency

do postępu w zwiększeniu przejrzystości finansów

and minimal tax for multinational corporate profits,

i wprowadzeniu minimalnego podatku od zysku międzynarodowych korporacji,

what does it take?

to kto inny temu podoła?

So I think these are not technical difficulties.

Uważam, że nie ma technicznych przeciwwskazań

I think we can make progress

i że pójdziemy w tę stronę,

if we have a more pragmatic approach to these questions

jeśli pragmatyczniej podejdziemy do tematu.

and we have the proper sanctions

Ustalimy odpowiednie sankcje

on those who benefit from financial opacity.

na podmioty, które wykorzystują brak przejrzystości w finansach.

BG: One of the arguments

BG: Zarzuca się twoim poglądom,

against your point of view

is that economic inequality

że brak równości ekonomicznej

is not only a feature of capitalism but is actually one of its engines.

to nie tylko cecha kapitalizmu, ale wręcz jego siła napędowa.

So we take measures to lower inequality,

Zmniejszając nierówność ekonomiczną,

and at the same time we lower growth, potentially.

redukujemy potencjał wzrostu gospodarki.

What do you answer to that?

Jak odpowiesz na taki zarzut?

TP: Yeah, I think inequality

TP: Nierówność ekonomiczna

is not a problem per se.

nie jest problemem samym w sobie.

I think inequality up to a point

Pewien poziom nierówności jest potrzebny

can actually be useful for innovation and growth.

dla wzrostu gospodarki i innowacji.

The problem is, it's a question of degree.

Problemem jest poziom tej nierównowagi.

When inequality gets too extreme,

Gdy nierówność jest zbyt ekstremalna

then it becomes useless for growth

staje się bezużyteczna jako generator wzrostu,

and it can even become bad

a nawet może stać się szkodliwa,

because it tends to lead to high perpetuation

bo prowadzi do utrwalania się długofalowych nierówności

of inequality over time

and low mobility.

i zmniejsza mobilność ekonomiczną społeczeństwa.

And for instance, the kind of wealth concentrations

Na przykład koncentracja majątku

that we had in the 19th century

z XIX wieku

and pretty much until World War I

trwająca do I wojny światowej

in every European country

w każdym kraju Europy

nie wpływała pozytywnie na rozwój gospodarczy.

was, I think, not useful for growth.

This was destroyed by a combination

Zniszczył to splot

of tragic events and policy changes,

tragicznych wydarzeń i zmian politycznych,

and this did not prevent growth from happening.

co nie powstrzymało wzrostu po II wojnie.

And also, extreme inequality can be bad

Dodatkowo, ekstremalne nierówności są złe

for our democratic institutions

dla naszego demokratycznego ustroju.

if it creates very unequal access to political voice,

Nierówność ekonomiczna prowadzi do różnic

and the influence of private money

we wpływie na politykę państw.

in U.S. politics, I think,

To jest obecnie zagrożenie

is a matter of concern right now.

dla demokratycznych instytucji w USA.

So we don't want to return to that kind of extreme,

Dlatego nie chcemy powrotu

do ekstremalnego poziomu nierówności

pre-World War I inequality.

sprzed I wojny światowej.

Having a decent share of the national wealth

Odpowiednia część majątku narodowego

for the middle class is not bad for growth.

w rękach klasy średniej sprzyja rozwojowi.

It is actually useful

To sprzyja obu celom

both for equity and efficiency reasons.

równości i lepszej efektywności.

BG: I said at the beginning

BG: Wspomniałem, że twoja książka

that your book has been criticized.

jest krytykowana.

Some of your data has been criticized.

Krytykowano dobór danych.

Some of your choice of data sets has been criticized.

Oskarżano o wybiórczą analizę danych,

You have been accused of cherry-picking data

o naginanie danych do tezy.

to make your case. What do you answer to that?

Co na to powiesz?

TP: Well, I answer that I am very happy

TP: Jestem bardzo zadowolony,

that this book is stimulating debate.

że moja książka zainspirowała dyskusję.

This is part of what it is intended for.

To też było jej zadanie.

Look, the reason why I put all the data online

Dlatego udostępniłem dane w internecie

with all of the detailed computation

wraz ze szczegółowymi obliczeniami,

is so that we can have an open and transparent

żeby umożliwić otwartą i przejrzystą

debate about this.

dyskusję na poruszane w książce tematy.

So I have responded point by point

Odpowiedziałem punkt po punkcie na każdą uwagę.

to every concern.

Let me say that if I was to rewrite the book today,

Gdybym miał ją dziś ponownie pisać,

I would actually conclude

musiałbym dodać,

that the rise in wealth inequality,

że wzrost nierówności,

particularly in the United States,

szczególnie w USA,

has been actually higher than what I report in my book.

jest większy niż to, co opisałem.

There is a recent study by Saez and Zucman

Najświeższe badania Saeza i Zucmana

showing, with new data

na bazie aktualniejszych danych,

which I didn't have at the time of the book,

których nie miałem podczas pisania,

that wealth concentration in the U.S. has risen

pokazują, że koncentracja majątku w USA

even more than what I report.

wzrosła ponad poziom, o którym pisałem.

And there will be other data in the future.

W przyszłości będą dostępne kolejne dane.

Some of it will go in different directions.

Niektóre będą odbiegały od tego, o czym pisałem.

Look, we put online almost every week

Niemal co tydzień aktualizujemy

new, updated series on the World Top Income Database

w sieci dane w Światowej Bazie Najwyższych Dochodów

and we will keep doing so in the future,

i będziemy to robić w przyszłości,

in particular in emerging countries,

w szczególności w krajach wschodzących

and I welcome all of those who want to contribute

i zapraszam wszystkich, którzy chcieliby

to this data collection process.

wspomóc proces zbierania danych.

In fact, I certainly agree

Chcę podkreślić, że zgadzam się z opinią,

that there is not enough

że w świecie brakuje informacji

transparency about wealth dynamics,

dotyczących dynamiki majątku,

and a good way to have better data

a dobrym sposobem na pozyskanie tych danych,

would be to have a wealth tax

byłby podatek od majątku,

with a small tax rate to begin with

o niskiej stopie podatkowej,

so that we can all agree

tak, abyśmy mogli zaakceptować tę istotną zmianę

about this important evolution

i by zaadaptować politykę podatkową

and adapt our policies to whatever we observe.

do sytuacji, które zaobserwujemy.

So taxation is a source of knowledge,

Opodatkowanie jest źródłem wiedzy,

and that's what we need the most right now.

a informacji potrzeba teraz najbardziej.

BG: Thomas Piketty, merci beaucoup.

BG: Thomas Piketty, merci beaucoup.

Thank you. TP: Thank you. (Applause)

Dziękuję. TP: Dziękuję.