Jennifer Granholm: A clean energy proposal -- race to the top!

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Marcin Doszko Korekta: Damian Kanak

Well, I was introduced as

Przedstawiono mnie

the former Governor of Michigan,

jako byłą Gubernator Michigan,

but actually I'm a scientist.

ale właściwie jestem naukowcem,

All right, a political scientist, it doesn't really count,

politologiem,

but my laboratory was the laboratory of democracy

a moim laboratorium demokracji

that is Michigan, and, like any good scientist,

było Michigan.

I was experimenting with policy

Szukałam sposobu, by osiągnąć

about what would achieve the greatest good

jak najwięcej dobrego

for the greatest number.

dla jak największej liczby ludzi.

But there were three problems, three enigmas

Pojawiły się jednak trzy problemy,

that I could not solve,

których nie mogłam rozwiązać.

and I want to share with you those problems,

Chcę o nich opowiedzieć.

but most importantly,

Myślę też,

I think I figured out a proposal for a solution.

że udało mi się znaleźć wstępne rozwiązanie.

The first problem

Pierwszy problem dotyka

that not just Michigan, but every state, faces is,

każdego stanu, nie tylko Michigan,

how do you create good jobs in America

To pytanie: jak stworzyć miejsca pracy

in a global economy?

w globalnej gospodarce?

So let me share with you some empirical data from my lab.

Podzielę się doświadczeniami.

I was elected in 2002 and, at the end of my first year in office in 2003,

Pod koniec mojego pierwszego roku pracy

I got a call from one of my staff members, who said,

zadzwonił jeden z pracowników i powiedział:

"Gov, we have a big problem.

"Mamy duży problem.

We have a little tiny community called Greenville, Michigan,

Społeczność Greenville,

population 8,000,

licząca 8 tys. mieszkańców,

and they are about to lose their major employer,

traci głównego pracodawcę,

which is a refrigerator factory that's operated by Electrolux."

fabrykę lodówek Electrolux".

And I said, "Well, how many people work at Electrolux?"

Ja na to: "Ile ludzi tam pracuje?"

And he said, "3,000 of the 8,000 people in Greenville."

"3 tysiące na 8 tysięcy mieszkańców".

So it is a one-company town.

Miasteczko zdominowane przez jedną firmę.

And Electrolux was going to go to Mexico.

Electrolux przenosił się do Meksyku.

So I said, "Forget that. I'm the new Governor.

Ja na to: "Nie ma mowy. Jestem nowym gubernatorem.

We can fix this. We're going to go to Greenville

Coś poradzimy. Przyjadę do Greenville

with my whole cabinet and we will just

z całym zespołem i złożymy firmie

make Electrolux an offer they can't refuse."

ofertę nie do odrzucenia".

So I brought my whole cabinet,

Zebrałam ludzi

and we met with all of the pooh-bahs of little Greenville --

i spotkaliśmy się z włodarzami Greenville,

the mayor, the city manager, the head of the community college --

burmistrzem, administratorem, dyrektorem szkoły,

and we basically emptied our pockets

i spisaliśmy każdy pomysł,

and put all of our chips on the table,

jaki przyszedł nam do głowy,

incentives, you name it, to convince Electrolux to stay,

by zatrzymać Electrolux.

and as we made our pile of chips,

Naszą listę propozycji

we slid them across the table to the management of Electrolux.

przekazaliśmy zarządowi firmy.

And in the pile were things like zero taxes for 20 years,

Było tam m.in. zwolnienie z podatków przez 20 lat,

or that we'd help to build a new factory for the company,

czy pomoc w budowie fabryki.

we'd help to finance it. The UAW, who represented the workers,

Związek zawodowy zgodził się

said they would offer unprecedented concessions,

na wielkie ustępstwa,

sacrifices to just keep those jobs in Greenville.

aby tylko zachować miejsca pracy.

So the management of Electrolux took our pile,

Zarząd Electroluxu

our list of incentives, and they went outside the room

rozważał nasze propozycje

for 17 minutes,

przez 17 minut.

and they came back in and they said,

W końcu powiedzieli:

"Wow, this is the most generous

"Jesteście dla nas

any community has ever been to try to keep jobs here.

naprawdę bardzo hojni.

But there's nothing you can do

Lecz nic nie poradzicie na to,

to compensate for the fact that we can pay $1.57 an hour

że w Juarez w Meksyku płacimy 1,57 dolara za godzinę.

in Juarez, Mexico. So we're leaving."

Wyjeżdżamy".

And they did. And when they did, it was like

I wyjechali.

a nuclear bomb went off in little Greenville.

Było to jak wybuch bomby atomowej.

In fact, they did implode the factory.

Fabryka załamała się.

That's a guy that is walking on his last day of work.

To robotnik w ostatni dzień pracy.

And on the month that the last refrigerator rolled off the assembly line,

Kiedy ostatnia lodówka zeszła z linii montażowej,

the employees of Electrolux in Greenville, Michigan,

pracownicy Electrolux w Greenville

had a gathering for themselves that they called the last supper.

zebrali się na ostatnią kolację.

It was in a big pavilion in Greenville, an indoor pavilion,

Było to w dużej hali.

and I went to it because I was so frustrated as Governor

Poszłam tam, bo jako Gubernator

that I couldn't stop the outflow of these jobs,

nie udało mi się

and I wanted to grieve with them,

zatrzymać odpływu miejsc pracy

and as I went into the room-- there's thousands of people there.

i chciałam być z nimi.

It was a just big thing. People were eating boxed lunches

Było to duże zgromadzenie,

on roundtop tables, and there was a sad band playing music,

ludzie jedli obiady w pojemnikach,

or a band playing sad music, probably both. (Laughter)

a smętny zespół grał smętną muzykę. (Śmiech)

And this guy comes up to me,

Podszedł do mnie człowiek

and he's got tattoos and his ponytail and his baseball cap on,

z tatuażami, z kucykiem i w czapce z daszkiem.

and he had his two daughters with him,

Miał ze sobą dwie córki.

and he said, "Gov, these are my two daughters."

Powiedział: "To moje córki.

He said, "I'm 48 years old,

Mam 48 lat

and I have worked at this factory for 30 years.

i pracowałem tu przez 30 lat.

I went from high school to factory.

Zacząłem od razu po szkole.

My father worked at this factory," he said.

Pracował tu mój ojciec

"My grandfather worked at this factory.

i mój dziadek.

All I know is how to make refrigerators."

Jedyne, co umiem, to robić lodówki".

And he looked at his daughters,

Spojrzał na córki

and he puts his hand on his chest,

i położył ręce na piersi.

and he says, "So, Gov, tell me,

"Proszę mi powiedzieć,

who is ever going to hire me?

gdzie indziej znajdę pracę?"

Who is ever going to hire me?"

gdzie indziej znajdę pracę?"

And that was asked not just by that guy

Takie pytanie zadał

but by everyone in the pavilion,

każdy pracownik w hali,

and frankly, by every worker at one of the 50,000 factories

a ogólniej rzecz biorąc, każdy pracownik z 50 tys. fabryk

that closed in the first decade of this century.

zamkniętych w pierwszej dekadzie tego wieku.

Enigma number one: How do you create jobs

Zagadka nr 1: jak stworzyć miejsca pracy

in America in a global economy?

w Ameryce w globalnej gospodarce?

Number two, very quickly:

I od razu zagadka nr 2:

How do you solve global climate change

jak rozwiązać kwestię zmiany klimatu,

when we don't even have a national energy policy in this country

gdy nie mamy narodowej polityki energetycznej,

and when gridlock in Congress seems to be the norm?

a w Kongresie trwa impas?

In fact, there was a poll that was done recently

Był niedawno sondaż,

and the pollster compared Congress's approval ratings

który porównywał wskaźnik poparcia dla Kongresu

to a number of other unpleasant things,

z różnymi nieprzyjemnymi rzeczami.

and it was found, in fact, that Congress's approval rating

Wyszło, że większe poparcie niż Kongres

is worse than cockroaches,

mają karaluchy, wszy, zespół Nickelback,

lice, Nickelback the band, root canals and Donald Trump. (Laughter)

kanałowe leczenie zębów i Donald Trump. (Śmiech)

But wait, the good news is it's at least better

Kongres był lepszy tylko

than meth labs and gonorrhea. (Laughter)

od laboratoriów narkotykowych i rzeżączki. (Śmiech)

We got a problem, folks.

Mamy problem.

So it got me thinking, what is it?

Dało mi to do myślenia. Co to jest?

What in the laboratory that I see out there,

Co takiego wydarzyło się

the laboratories of democracy, what has happened?

w laboratorium demokracji?

What policy prescriptions have happened

Jaki program polityczny

that actually cause changes to occur

zatwierdzony przez obie partie

and that have been accepted in a bipartisan way?

wywołuje zmiany?

So if I asked you, for example,

Można spytać na przykład,

what was the Obama Administration policy

która polityka wewnętrzna Obamy

that caused massive changes across the country,

miała znaczący wpływ na zmiany w całym kraju?

what would you say?

Mogła to być Obamacare,

You might say Obamacare, except for those were not voluntary changes.

ale nie była ona dobrowolna.

As we know, only half the states have opted in.

Tylko połowa stanów się przyłączyła.

We might say the Recovery Act, but those didn't require policy changes.

Mogła to być Ustawa o odbudowie, lecz ta nie wymagała zmiany polityki.

The thing that caused massive policy changes to occur

Ogromne zmiany spowodowała

was Race to the Top for education.

kampania edukacyjna Race to the Top.

Why? The government put a $4.5 billion pot

Dlaczego? Bo rząd wyznaczył 4,5 miliarda dolarów nagrody,

and said to the governors across the country, compete for it.

o którą gubernatorzy mieli rywalizować.

Forty-eight governors competed,

Włączyło się 48 gubernatorów,

convincing 48 state legislatures to essentially

podnosząc standardy w 48 stanach

raise standards for high schoolers

dla licealistów,

so that they all take a college prep curriculum.

aby brali udział w dodatkowych kursach.

Forty-eight states opted in, creating a national [education] policy from the bottom up.

48 stanów stworzyło od podstaw politykę edukacyjną.

So I thought, well, why can't we do something like that

Pomyślałam, dlaczego by nie stworzyć

and create a clean energy jobs race to the top?

podobnego wyścigu o ekologiczne miejsca pracy?

Because after all, if you look at the context,

Przecież w końcu zainwestowano

1.6 trillion dollars has been invested in the past eight years

aż 1,6 biliona dolarów w ciągu ostatnich 8 lat

from the private sector globally,

w sektor prywatny,

and every dollar represents a job,

a każdy dolar oznacza etat.

and where are those jobs going?

I gdzie powstają te miejsca pracy?

Well, they're going to places that have policy, like China.

W krajach, które mają program, np. w Chinach.

In fact, I was in China to see what they were doing,

Odwiedziłam Chiny, by to zobaczyć.

and they were putting on a dog-and-pony show for the group that I was with,

Urządzono dla nas, gości,

and I was standing in the back of the room during one of the demonstrations

specjalny pokaz.

and standing next to one of the Chinese officials,

Stałam wtedy obok jednego z urzędników,

and we were watching, and he says,

który, zapytał: "Jak pani myśli,

"So, Gov, when do you think the U.S. is going to get national energy policy?"

kiedy USA wypracuje strategię energetyczną?"

And I said, "Oh my God -- Congress, gridlock, who knows?"

Ja na to: "Nie mam pojęcia, w Kongresie impas".

And this is what he did, he goes, he says,

Odpowiedział:

"Take your time."

"Nie ma co się spieszyć".

Because they see our passivity as their opportunity.

Chcą wykorzystać naszą bierność.

So what if we decided to create

Moglibyśmy stworzyć wyzwanie

a challenge to the governors of the country,

dla gubernatorów,

and the price to entry into this competition

a nagroda w tym konkursie

used the same amount that the bipartisan group approved in Congress

byłaby równie wysoka

for the Race to the Top for education, 4.5 billion,

jak w kampanii Race to the Top,

which sounds like a lot, but actually it's less than

czyli 4,5 miliarda dolarów.

one tenth of one percent of federal spending.

To tylko jedna tysięczna wydatków federalnych.

It's a rounding error on the federal side.

Niezauważalna kwota.

But price to entry into that competition would be,

Zwycięstwo polegałoby

you could just, say, use the President's goal.

na osiągnięciu celu, który wyznaczył prezydent.

He wants Congress to adopt a clean energy standard

Chodzi o standard 80% energii ekologicznej

of 80 percent by 2030,

do 2030 roku.

in other words, that you'd have to get 80 percent

Do tego roku 80% energii

of your energy from clean sources by the year 2030.

ma pochodzić z odnawialnych źródeł.

Why not ask all of the states to do that instead?

Dlaczego nie stworzyć takiego konkursu?

And imagine what might happen,

Rezultaty byłyby ciekawe,

because every region has something to offer.

bo każdy region ma cos do zaoferowania.

You might take states like Iowa and Ohio --

Na przykład gubernatorzy Iowa i Ohio,

two very important political states, by the way --

dwóch ważnych politycznie stanów,

those two governors, and they would say,

mogliby dać przykład dla narodu,

we're going to lead the nation in producing

jeśli chodzi o produkcję turbin wiatrowych

the wind turbines and the wind energy.

i energii wiatrowej.

You might say the solar states, the sun belt,

Stany leżące w słonecznym klimacie

we're going to be the states that produce solar energy for the country,

mogłyby przodować w energii słonecznej,

and maybe Jerry Brown says, "Well, I'm going to create

i kto wie, może Jerry Brown powie:

an industry cluster in California

"Stworzymy klaster przemysłowy w Kalifornii,

to be able to produce the solar panels

by produkować własne baterie słoneczne

so that we're not buying them from China

i nie musieć importować ich z Chin".

but we're buying them from the U.S."

i nie musieć importować ich z Chin".

In fact, every region of the country could do this.

Każdy stan mógłby to zrobić.

You see, you've got solar and wind opportunity all across the nation.

Warunki są w całym kraju.

In fact, if you look just at the upper and northern states

Na przykład stany zachodnie

in the West, they could do geothermal,

mogłyby zająć się

or you could look at Texas and say,

energią geotermalną, a Teksas

we could lead the nation in the solutions to smart grid.

budową sieci elektroenergetycznych.

In the middle eastern states which have access to forests

Stany środkowo-wschodnie mają

and to agricultural waste, they might say,

dużo lasów i odpadów rolniczych,

we're going to lead the nation in biofuels.

mogłyby więc produkować biopaliwa.

In the upper northeast, we're going to lead the nation

A specjalizacją stanów pólnocno-wschodnich

in energy efficiency solutions.

byłaby wydajność energetyczna.

Along the eastern seaboard, we're going to lead the nation

Na wschodnim wybrzeżu mają warunki

in offshore wind.

do elektrowni wiatrowych na morzu.

You might look at Michigan and say, we're going to lead the nation

Michigan mógłby specjalizować się

in producing the guts for the electric vehicle, like the lithium ion battery.

w produkcji baterii dla elektrycznych aut.

Every region has something to offer,

Każdy region ma coś do zaoferowania,

and if you created a competition,

a taki konkurs

it respects the states and it respects federalism.

byłby zgodny z zasadą federalizmu.

It's opt-in. You might even get Texas and South Carolina,

Udział jest dobrowolny.

who didn't opt into the education Race to the Top,

Może przyłączyłyby się nawet

you might even get them to opt in. Why?

Teksas i Karolina Południowa,

Because Republican and Democratic governors

które nie wzięły udziału

love to cut ribbons.

w Race to the Top.

We want to bring jobs. I'm just saying.

Gubernatorzy chcą więcej etatów.

And it fosters innovation at the state level

Taki projekt wspiera również

in these laboratories of democracy.

innowacyjność na szczeblu stanowym.

Now, any of you who are watching anything about politics lately

Jeśli oglądacie

might say, "Okay, great idea, but really?

programy polityczne w telewizji,

Congress putting four and a half billion dollars on the table?

pewnie wątpicie, czy Kongres zgodzi się

They can't agree to anything."

wyłożyć 4,5 miliarda dolarów.

So you could wait and go through Congress,

Czekanie na Kongres

although you should be very impatient.

wymaga dużej cierpliwości.

Or, you renegades, we could go around Congress.

Ale można też obejść Kongres.

Go around Congress.

Ale można też obejść Kongres.

What if we created a private sector challenge to the governors?

Konkurs może być zorganizowany

What if several of the high-net worth companies

przez sektor prywatny.

and individuals who are here at TED decided

Co gdyby obecne tu na TED firmy

that they would create, band together, just a couple of them,

i milionerzy zebrali się w grupę,

and create a national competition to the governors

by stworzyć narodowy konkurs

to have a race to the top

by stworzyć narodowy konkurs

and see how the governors respond?

dla gubernatorów?

What if it all started here at TED?

To mogłoby zacząć się tu, na TED.

What if you were here

Chcielibyście być świadkami

when we figured out how to crack the code

powstania nowego pomysłu

to create good paying jobs in America -- (Applause) --

na dobrze płatne posady w USA... (Brawa) --

and get national energy policy

i stworzenia

and we created a national energy strategy from the bottom up?

polityki energetycznej od podstaw?

Because, dear TEDsters,

Drodzy TEDowicze,

if you are impatient like I am,

jeśli jesteście niecierpliwi jak ja,

you know that our economic competitors,

wiecie, że nasi rywale ekonomiczni

our other nations, are in the game

zostawili nas daleko w tyle.

and are eating us for lunch.

zostawili nas daleko w tyle.

And we can get in the game or not.

Możemy wrócić do gry lub nie.

We can be at the table or we can be on the table.

Możemy być graczem lub pionkiem.

And I don't know about you,

Nie wiem, jak wy,

but I prefer to dine.

ale ja wolę grać.

Thank you all so much. (Applause)

Dziękuję bardzo wszystkim. (Brawa)