Daniel Libeskind's 17 words of architectural inspiration

Tłumaczenie: Marta Krzeminska Korekta: Krzysztof Ignaciuk

I'll start with my favorite muse, Emily Dickinson,

Zacznijmy od mojej ulubionej Emily Dickinson,

who said that wonder is not knowledge, neither is it ignorance.

Powiedziała, że zachwyt nie jest wiedzą, tak jak nie jest nią ignorancja.

It's something which is suspended

Jest zawieszony między wiarą w to,

between what we believe we can be,

kim możemy się stać,

and a tradition we may have forgotten.

a tradycją, o której moglibyśmy zapomnieć.

And I think, when I listen to these incredible people here,

Wykłady niesamowitych ludzi na tej konferencji

I've been so inspired -- so many incredible ideas, so many visions.

zainspirowały mnie. Tyle pomysłów i wizji!

And yet, when I look at the environment outside,

Ale gdy wyglądam na zewnątrz,

you see how resistant architecture is to change.

widzę, że architektura opiera się zmianom.

You see how resistant it is to those very ideas.

Jest oporna na pomysły.

We can think them out. We can create incredible things.

Można tworzyć niesamowite rzeczy,

And yet, at the end,

ale koniec końców,

it's so hard to change a wall.

ściana pozostaje ścianą.

We applaud the well-mannered box.

Lubimy stateczne klocki.

But to create a space that never existed is what interests me;

Chciałbym stworzyć coś,

to create something that has never been,

co nigdy dotąd nie istniało,

a space that we have never entered except in our minds and our spirits.

przestrzeń, którą do tej pory tylko sobie wyobrażaliśmy.

And I think that's really what architecture is based on.

Na tym właśnie polega architektura.

Architecture is not based on concrete

Nie opiera się na betonie,

and steel and the elements of the soil.

stali czy minerałach.

It's based on wonder.

Jej podstawą jest zachwyt.

And that wonder is really what has created the greatest cities,

Dzięki zachwytowi i zdumieniu powstały największe miasta

the greatest spaces that we have had.

i najznakomitsze przestrzenie.

And I think that is indeed what architecture is. It is a story.

Dla mnie architektura opowiada historię.

By the way, it is a story that is told through

Jest to historia zbudowana

its hard materials.

z mocnych materiałów.

But it is a story of effort and struggle

A także opowieść o wysiłku

against improbabilities.

i walce z niemożliwym.

If you think of the great buildings, of the cathedrals, of the temples,

Pomyślcie o wspaniałych budynkach,

of the pyramids, of pagodas,

świątyniach, piramidach, pagodach,

of cities in India and beyond,

miastach w Indiach, itd.

you think of how incredible this is that that was realized

Niewiarygodne, że zbudowali to ludzie,

not by some abstract idea, but by people.

a nie sama abstrakcyjna idea.

So, anything that has been made can be unmade.

Co wytworzono można usunąć.

Anything that has been made can be made better.

Wszystko, co stworzono, można ulepszyć.

There it is: the things that I really believe

Oto, co uważam za podstawy

are of important architecture.

wielkiej architektury.

These are the dimensions that I like to work with.

Oto wymiary, w których lubię pracować.

It's something very personal.

To bardzo osobiste,

It's not, perhaps, the dimensions appreciated by art critics

być może niedoceniane przez krytyków sztuki,

or architecture critics or city planners.

krytyków architektury czy urbanistów.

But I think these are the necessary oxygen

Według mnie jednak niezbędne jak tlen,

for us to live in buildings, to live in cities,

by mieszkać w budynkach i miastach,

to connect ourselves in a social space.

jednoczyć się w przestrzeni społecznej.

And I therefore believe that optimism is what drives architecture forward.

Uważam, że optymizm jest siłą napędową architektury.

It's the only profession where you have to believe in the future.

W tej profesji trzeba wierzyć w przyszłość.

You can be a general, a politician, an economist who is depressed,

Można być generałem, politykiem, ekonomistą w depresji,

a musician in a minor key, a painter in dark colors.

muzykiem smutnej nuty, malarzem szarości.

But architecture is that complete ecstasy that the future can be better.

Architektura jest ekstatyczną wiarą w lepszą przyszłość.

And it is that belief that I think drives society.

A ta wiara napędza społeczeństwo.

And today we have a kind of evangelical pessimism all around us.

Obecnie ogarnia nas wszechobecny pesymizm.

And yet it is in times like this

A jednak według mnie nasze czasy

that I think architecture can thrive with big ideas,

mogą przynieść nowe koncepcje w architekturze,

ideas that are not small. Think of the great cities.

i to nie małe. Miasta i budynki

Think of the Empire State Building, the Rockefeller Center.

jak Empire State Building, Rockefeller Center

They were built in times that were

nie powstały w czasach dobrobytu.

not really the best of times in a certain way.

nie powstały w czasach dobrobytu.

And yet that energy and power of architecture

Jednak energia i siła ich architektury,

has driven an entire social and political space that these buildings occupy.

nadal napędza społeczną i polityczną przestrzeń wokół nich.

So again, I am a believer in the expressive.

Wierzę w ekspresję.

I have never been a fan of the neutral.

Nigdy nie byłem zwolennikiem neutralności

I don't like neutrality in life, in anything.

czy to w życiu, czy w czymkolwiek.

I think expression.

Ekspresja to jak kawa espresso.

And it's like espresso coffee, you know, you take the essence of the coffee.

To esencja kawy.

That's what expression is.

To właśnie ekspresja.

It's been missing in much of the architecture,

W wielu projektach jest nieobecna,

because we think architecture is the realm of the neutered,

bo wydaje nam się, że architektura powinna być neutralna,

the realm of the kind of a state that has no opinion,

że to branża bez opinii,

that has no value.

bez wartości.

And yet, I believe it is the expression --

Wierzę, że to właśnie siła wyrazu

expression of the city, expression of our own space --

- miast czy naszej własnej przestrzeni -

that gives meaning to architecture.

nadaje znaczenie architekturze.

And, of course, expressive spaces are not mute.

Przestrzenie wyraziste nie milczą.

Expressive spaces are not spaces

Nie są zwykłymi powierzchniami,

that simply confirm what we already know.

potwierdzającymi to, co już wiemy.

Expressive spaces may disturb us.

Niepokój, który wywołują też jest częścią życia,

And I think that's also part of life.

Niepokój, który wywołują też jest częścią życia,

Life is not just an anesthetic to make us smile,

które nie polega na pustym uśmiechu.

but to reach out across the abyss of history,

lecz na sięgnięciu przez otchłań historii,

to places we have never been,

dotarciu do nieznanych miejsc,

and would have perhaps been, had we not been so lucky.

które inaczej pozostałyby nieodkryte.

So again, radical versus conservative.

Zatem radykalizm kontra konserwatyzm.

Radical, what does it mean? It's something which is rooted,

Radykalizm to coś głęboko zakorzenionego w tradycji.

and something which is rooted deep in a tradition.

Radykalizm to coś głęboko zakorzenionego w tradycji.

And I think that is what architecture is, it's radical.

Taka właśnie jest architektura.

It's not just a conservation in formaldehyde

To nie konserwowanie martwych form w formalinie.

of dead forms.

To nie konserwowanie martwych form w formalinie.

It is actually a living connection

Ale ciągłe łączenie się z kosmiczną historią, której częścią jesteśmy,

to the cosmic event that we are part of,

Ale ciągłe łączenie się z kosmiczną historią, której częścią jesteśmy,

and a story that is certainly ongoing.

z historią, która wciąż trwa

It's not something that has a good ending or a bad ending.

i nie ma dobrego czy złego zakończenia.

It's actually a story in which our acts themselves

To historia, o której rozwoju decydują nasze czyny.

are pushing the story in a particular way.

To historia, o której rozwoju decydują nasze czyny.

So again I am a believer in the radical architecture.

Wierzę w radykalną architekturę.

You know the Soviet architecture of that building

Radziecka architektura tego budynku to ochrona.

is the conservation.

Radziecka architektura tego budynku to ochrona.

It's like the old Las Vegas used to be.

Takie było niegdyś Las Vegas.

It's about conserving emotions, conserving the traditions

Kurczowe trzymanie się tradycji krępuje rozwój.

that have obstructed the mind in moving forward

Kurczowe trzymanie się tradycji krępuje rozwój.

and of course what is radical is to confront them.

Radykalizm się temu przeciwstawia.

And I think our architecture is a confrontation

Architektura jest konfrontacją z naszymi własnymi zmysłami.

with our own senses.

Architektura jest konfrontacją z naszymi własnymi zmysłami.

Therefore I believe it should not be cool.

Dlatego nie powinna być chłodna.

There is a lot of appreciation for the kind of cool architecture.

A taka architektura zyskała duże uznanie.

I've always been an opponent of it. I think emotion is needed.

Ja, przeciwnie, uważam, że emocje są niezbędne,

Life without emotion would really not be life.

że bez nich nie ma życia.

Even the mind is emotional.

Nawet umysł jest uczuciowy.

There is no reason which does not take a position

Każdy rozum ma swoje zdanie w sferze etycznej,

in the ethical sphere, in the philosophical mystery of what we are.

w sferze tajemnicy naszego istnienia.

So I think emotion is a dimension

Uczucia to aspekt architektury,

that is important to introduce into city space, into city life.

który warto wprowadzić w przestrzeń i życie miasta.

And of course, we are all about the struggle of emotions.

Wiadomo, że całym światem rządzą emocje.

And I think that is what makes the world a wondrous place.

To właśnie czyni go pięknym.

And of course, the confrontation of the cool, the unemotional with emotion,

Konfrontacja braku emocji z emocjami to próba dialogu,

is a conversation that I think

Konfrontacja braku emocji z emocjami to próba dialogu,

cities themselves have fostered.

który przyswoiły sobie miasta.

I think that is the progress of cities.

Na tym polega postęp.

It's not only the forms of cities,

Nie chodzi tylko o formę,

but the fact that they incarnate emotions,

ale o wyrażanie emocji.

not just of those who build them,

Nie tylko emocji konstruktorów, ale i mieszkańców.

but of those who live there as well.

Nie tylko emocji konstruktorów, ale i mieszkańców.

Inexplicable versus understood. You know, too often we want to understand everything.

Niewytłumaczalne kontra zrozumiałe. Często chcemy zrozumieć wszystko.

But architecture is not the language of words.

Lecz architektura nie jest językiem słów.

It's a language. But it is not a language that can be reduced

Jest formą języka, ale nie można jej sprowadzić do serii zapisywalnych znaków.

to a series of programmatic notes that we can verbally write.

Jest formą języka, ale nie można jej sprowadzić do serii zapisywalnych znaków.

Too many buildings that you see outside that are so banal

Zbyt wiele banalnych budynków opowiada tę samą, krótką historię

tell you a story, but the story is very short,

Zbyt wiele banalnych budynków opowiada tę samą, krótką historię

which says, "We have no story to tell you."

pod tytułem: "Nie mamy nic do opowiedzenia".

(Laughter)

(Śmiech)

So the important thing actually,

Chodzi o to, by wprowadzić takie wymiary architektury,

is to introduce the actual architectural dimensions,

Chodzi o to, by wprowadzić takie wymiary architektury,

which might be totally inexplicable in words,

które mogą być niemożliwe do opisania słowami.

because they operate in proportions,

Takie, które polegają na proporcjach, materiałach czy świetle.

in materials, in light.

Takie, które polegają na proporcjach, materiałach czy świetle.

They connect themselves into various sources,

Łączą się w różne formy, w skomplikowane matryce.

into a kind of complex vector matrix

Łączą się w różne formy, w skomplikowane matryce.

that isn't really frontal

Nie są one czymś całkiem nowym,

but is really embedded in the lives,

ale czymś osadzonym w życiu

and in the history of a city, and of a people.

i historii miasta, w ludziach.

So again, the notion that a building should just be explicit

Twierdzenie, że budynek powinien być zrozumiały

I think is a false notion,

jest fałszywym założeniem,

which has reduced architecture into banality.

które zbanalizowało architekturę.

Hand versus the computer.

Ręka kontra komputer.

Of course, what would we be without computers?

Czym bylibyśmy bez komputerów?

Our whole practice depends on computing.

Od nich zależy nasz zawód.

But the computer should not just be the glove of the hand;

Komputer nie powinien być tylko rękawicą dla dłoni,

the hand should really be the driver of the computing power.

to ręka powinna kierować możliwościami komputera.

Because I believe that the hand

Myślę, że ręka, mimo swojego prymitywizmu i fizyczności

in all its primitive, in all its physiological obscurity,

Myślę, że ręka, mimo swojego prymitywizmu i fizyczności

has a source, though the source is unknown,

kierowana jest nieznaną siłą, niekoniecznie jednak mistyczną.

though we don't have to be mystical about it.

kierowana jest nieznaną siłą, niekoniecznie jednak mistyczną.

We realize that the hand has been given us

Rozumiemy, że ręka jest darem od niezależnych od nas sił.

by forces that are beyond our own autonomy.

Rozumiemy, że ręka jest darem od niezależnych od nas sił.

And I think when I draw drawings

Rysunki, które tworzę,

which may imitate the computer, but are not computer drawings --

mogą przypominać komputerowe, lecz nimi nie są.

drawings that can come from sources

Mogą one pochodzić ze źródeł zupełnie nieznanych, niezwyczajnych, niewidzianych.

that are completely not known, not normal, not seen,

Mogą one pochodzić ze źródeł zupełnie nieznanych, niezwyczajnych, niewidzianych.

yet the hand -- and that's what I really, to all of you who are working --

Jednak tworzone są ręką.

how can we make the computer respond to our hand

Jak sprawić, by to komputer reagował na naszą dłoń

rather than the hand responding to the computer.

a nie nasza dłoń na komputer?

I think that's part of what the complexity of architecture is.

To również należy do zawiłości architektury.

Because certainly we have gotten used to the propaganda

Przyzwyczailiśmy się do propagandy, według której prostota jest dobra.

that the simple is the good. But I don't believe it.

Ja w to nie wierzę.

Listening to all of you, the complexity of thought,

Złożoność myśli, których tu wysłuchałem, jest niesamowita.

the complexity of layers of meaning is overwhelming.

Złożoność myśli, których tu wysłuchałem, jest niesamowita.

And I think we shouldn't shy away in architecture,

W architekturze też nie powinniśmy być nieśmiali.

You know, brain surgery, atomic theory,

Operacje mózgu, teoria atomu,

genetics, economics

genetyka, ekonomia

are complex complex fields.

to bardzo skomplikowane dziedziny.

There is no reason that architecture should shy away

Architektura nie powinna się wycofywać

and present this illusory world of the simple.

i pozostawiać złudny obraz prostoty.

It is complex. Space is complex.

Przestrzeń jest złożona.

Space is something that folds out of itself into completely new worlds.

Jest jak kwiat, który rozkwitając, tworzy nowe światy.

And as wondrous as it is,

Dlatego jego piękno nie może zostać uproszczone do formy,

it cannot be reduced to a kind of simplification

Dlatego jego piękno nie może zostać uproszczone do formy,

that we have often come to be admired.

którą często przychodzi nam podziwiać.

And yet, our lives are complex.

Życie jest skomplikowane.

Our emotions are complex.

Nasze emocje i pragnienia intelektualne są złożone.

Our intellectual desires are complex.

Nasze emocje i pragnienia intelektualne są złożone.

So I do believe that architecture as I see it

Uważam, że architektura

needs to mirror that complexity in every single space that we have,

powinna odzwierciedlać tę złożoność, w każdym skrawku przestrzeni

in every intimacy that we possess.

i intymności, które posiadamy.

Of course that means that architecture is political.

Oznacza to także, że architektura jest polityczna.

The political is not an enemy of architecture.

Ale polityka nie jest jej wrogiem.

The politeama is the city. It's all of us together.

"Polis" to miasto, my wszyscy razem.

And I've always believed that the act of architecture,

Każdy obiekt architektoniczny,

even a private house, when somebody else will see it, is a political act,

nawet dom prywatny, gdy oglądają go inni, staje się czymś politycznym.

because it will be visible to others.

Ponieważ jest widoczny dla innych.

And we live in a world which is connecting us more and more.

Świat łączy nas coraz bliżej.

So again, the evasion of that sphere,

Unikanie tej sfery,

which has been so endemic to that sort of pure architecture,

które ma miejsce w tzw. "czystej architekturze",

the autonomous architecture that is just an abstract object

będącej tylko abstrakcyjnym obiektem,

has never appealed to me.

nigdy do mnie nie przemawiało.

And I do believe that this interaction

Uważam, że ważna jest interakcja z historią, nawet bardzo trudną.

with the history, with history that is often very difficult,

Uważam, że ważna jest interakcja z historią, nawet bardzo trudną.

to grapple with it, to create

Zmaganie się z nią,

a position that is beyond our normal expectations and to create a critique.

by zająć konkretne, niespotykane i krytyczne stanowisko.

Because architecture is also the asking of questions.

Architektura to także sztuka zadawania pytań,

It's not only the giving of answers.

nie tylko udzielania odpowiedzi

It's also, just like life, the asking of questions.

Tak samo jak życie.

Therefore it is important that it be real.

Liczy się autentyczność

You know we can simulate almost anything.

Można symulować prawie wszystko, poza jednym.

But the one thing that can be ever simulated

Można symulować prawie wszystko, poza jednym:

is the human heart, the human soul.

ludzkim sercem i duszą.

And architecture is so closely intertwined with it

Architektura jest nierozerwalnie z nimi związana.

because we are born somewhere and we die somewhere.

Gdzieś się rodzimy i gdzieś umieramy.

So the reality of architecture is visceral. It's not intellectual.

Architektura zależy od instynktu, nie od umysłu.

It's not something that comes to us from books and theories.

Nie pochodzi z książek i teorii.

It's the real that we touch -- the door, the window,

To rzeczywistość, z którą się stykamy, drzwi, okno,

the threshold, the bed --

próg czy łóżko.

such prosaic objects. And yet,

Prozaiczne przedmioty.

I try, in every building, to take that virtual world,

A jednak próbuję przy każdym projekcie

which is so enigmatic and so rich,

przenieść ów świat wirtualny, tak enigmatyczny i bogaty,

and create something in the real world.

do tego prawdziwego.

Create a space for an office,

Tworzę przestrzeń biurową,

a space of sustainability

przestrzeń zrównoważoną,

that really works between that virtuality

która pochodzi ze świata wirtualnego,

and yet can be realized as something real.

ale jest możliwa do zrealizowania.

Unexpected versus habitual.

Zaskoczenie kontra przyzwyczajenie.

What is a habit? It's just a shackle for ourselves.

Przyzwyczajenie jest dla nas jak kajdany.

It's a self-induced poison.

Jak trucizna, którą sami sobie zaaplikowaliśmy.

So the unexpected is always unexpected.

Nieoczekiwane jest zawsze nieoczekiwanym.

You know, it's true, the cathedrals, as unexpected,

Katedry były, są i zawsze będą zaskakujące.

will always be unexpected.

Budynki Franka Gehry'ego będą zaskakujące również w przyszłości.

You know Frank Gehry's buildings, they will continue to be unexpected in the future.

Budynki Franka Gehry'ego będą zaskakujące również w przyszłości.

So not the habitual architecture that instills in us

"Nie" dla architektury przyzwyczajeń

the false sort of stability,

wzbudzającej złudne poczucie stabilności.

but an architecture that is full of tension,

"Tak" dla architektury pełnej napięcia,

an architecture that goes beyond itself

przekraczającej własne granice,

to reach a human soul and a human heart,

by dotrzeć do ludzkiej duszy i serca

and that breaks out of the shackles of habits.

i wyzwolić się z przyzwyczajenia.

And of course habits are enforced by architecture.

Przyzwyczajenia narzucane są przez architekturę.

When we see the same kind of architecture

Patrząc na taką samą architekturę,

we become immured in that world of those angles,

przyzwyczajamy się do świata jej kątów,

of those lights, of those materials.

świateł i tworzyw.

We think the world really looks like our buildings.

Wydaje się nam, że one tworzą nasz świat.

And yet our buildings are pretty much limited by the techniques and wonders

A przecież te budynki ograniczone są techniką,

that have been part of them.

która jest ich częścią.

So again, the unexpected which is also the raw.

To co zaskakujące, często jest surowe.

And I often think of the raw and the refined.

Surowe kontra dopracowane.

What is raw? The raw, I would say

Czym jest surowość?

is the naked experience, untouched by luxury,

Nagim doświadczeniem, nieskażonym przez luksus,

untouched by expensive materials,

drogie tworzywa czy wytworność i udoskonalenie,

untouched by the kind of refinement

drogie tworzywa czy wytworność i udoskonalenie,

that we associate with high culture.

które utożsamiamy z wysoką kulturą.

So the rawness, I think, in space,

Zrównoważenie przestrzeni może w przyszłości

the fact that sustainability can actually, in the future

Zrównoważenie przestrzeni może w przyszłości

translate into a raw space,

oznaczać przestrzeń surową, nieudekorowaną i niezmanierowaną,

a space that isn't decorated,

oznaczać przestrzeń surową, nieudekorowaną i niezmanierowaną,

a space that is not mannered in any source,

nieudekorowaną i niezmanierowaną,

but a space that might be cool in terms of its temperature,

pod względem temperatury chłodną,

might be refractive to our desires.

odzwierciedlającą nasze pragnienia.

A space that doesn't always follow us

Przestrzeń, która nie podąża za nami jak tresowany pies,

like a dog that has been trained to follow us,

Przestrzeń, która nie podąża za nami jak tresowany pies,

but moves ahead into directions of demonstrating

lecz przemieszcza się sama,

other possibilities, other experiences,

pokazując nowe możliwości i doświadczenia,

that have never been part of the vocabulary of architecture.

które wcześniej nie mieściły się w alfabecie architektury.

And of course that juxtaposition is of great interest to me

To zestawienie bardzo mnie interesuje,

because it creates a kind of a spark of new energy.

ponieważ wytwarza iskrę nowej energii.

And so I do like something which is pointed, not blunt,

Dlatego lubię to, co wyraziste,

something which is focused on reality,

co jest skupione na rzeczywistości,

something that has the power, through its leverage,

i posiada moc podważania

to transform even a very small space.

i przeistaczania nawet małej przestrzeni.

So architecture maybe is not so big, like science,

Być może architektura nie dorównuje potędze nauki

but through its focal point

jednak może podważyć,

it can leverage in an Archimedian way

niczym prawo Archimedesa,

what we think the world is really about.

nasz sposób postrzegania świata.

And often it takes just a building

Często wystarczy zaledwie jeden budynek,

to change our experience of what could be done, what has been done,

by zmienić nasze przeświadczenie o tym, co można stworzyć

how the world has remained both in between stability and instability.

oraz o tym, jak świat przetrwał pomiędzy stabilnością a niestabilnością.

And of course buildings have their shapes.

Oczywiście budynki mają swoje kształty.

Those shapes are difficult to change.

Ciężko je zmienić.

And yet, I do believe that in every social space,

Wierzę jednak w każdą przestrzeń społeczną,

in every public space,

w każdą przestrzeń publiczną,

there is a desire to communicate more

w to, że chęć komunikacji

than just that blunt thought, that blunt technique,

jest większa niż stępiona myśl, wyblakła technika,

but something that pinpoints, and can point in various directions

coś, co określa i wskazuje nowe kierunki,

forward, backward, sideways and around.

w przód, wstecz, na skos i dookoła.

So that is indeed what is memory.

Na tym polega pamięć.

So I believe that my main interest is to memory.

I dlatego na niej się skupiam.

Without memory we would be amnesiacs.

Jeśli stracimy pamięć,

We would not know which way we were going,

nie będziemy wiedzieli dokąd iść,

and why we are going where we're going.

ani dlaczego tam idziemy.

So I've been never interested in the forgettable reuse,

Nigdy nie interesowało mnie przetwarzanie, odgrzewanie tego samego w kółko,

rehashing of the same things over and over again,

co, niestety, spotyka się z uznaniem krytyków.

which, of course, get accolades of critics.

co niestety, spotyka się z uznaniem krytyków.

Critics like the performance to be repeated again and again the same way.

Oni lubią powtarzalne schematy.

But I rather play something

A ja wolę grać nowe melodie,

completely unheard of,

nieznane i nawet z dysonansami,

and even with flaws,

nieznane i nawet z dysonansami,

than repeat the same thing over and over which has been hollowed

niż powtarzać wypalone, pozbawione znaczenia tematy.

by its meaninglessness.

niż powtarzać wypalone, pozbawione znaczenia tematy.

So again, memory is the city, memory is the world.

Pamięć to miasto, to cały świat.

Without the memory there would be no story to tell.

Bez niej nie byłoby czego opowiadać,

There would be nowhere to turn.

ani dokąd się zwrócić.

The memorable, I think, is really our world, what we think the world is.

To, co pamiętamy, to nasz świat.

And it's not only our memory,

Liczy się nie tylko nasza pamięć,

but those who remember us,

ale też pamięć tych, którzy pamiętają nas.

which means that architecture is not mute.

Architektura nie jest niema.

It's an art of communication.

To sztuka komunikacji.

It tells a story. The story can reach into obscure desires.

Opowiada historię, która może dotrzeć do ukrytych pragnień.

It can reach into sources that are not explicitly available.

Do źródeł, które nie są łatwo dostępne.

It can reach into millennia

Dotrzeć do mileniów,

that have been buried,

które były pochowane,

and return them in a just and unexpected equity.

i odzyskać je z nieoczekiwaną słusznością.

So again, I think the notion that

Idea milczącej architektury nigdy nie była mi bliska.

the best architecture is silent has never appealed to me.

Idea milczącej architektury nigdy nie była mi bliska.

Silence maybe is good for a cemetery but not for a city.

Cisza może jest dobra na cmentarzu, ale nie w mieście.

Cities should be full of vibrations, full of sound, full of music.

Miasto powinny przepełniać wibracje, dźwięki i muzyka.

And that indeed is the architectural mission

Według mnie, na tym polega zadanie architektury.

that I believe is important,

Według mnie, na tym polega zadanie architektury.

is to create spaces that are vibrant,

Na tworzeniu miejsc tętniących życiem, pluralistycznych,

that are pluralistic,

Na tworzeniu miejsc tętniących życiem, pluralistycznych,

that can transform the most prosaic activities,

które mogą przeistaczać prozaiczne czynności

and raise them to a completely different expectation.

i wynieść je na nowy poziom.

Create a shopping center, a swimming place

Stworzyć centrum handlowe, basen,

that is more like a museum than like entertainment.

które bardziej przypominają muzeum niż rozrywkę.

And these are our dreams.

To własnie nasze marzenie.

And of course risk. I think architecture should be risky.

Łączy się to z ryzykiem, które także należy do architektury.

You know it costs a lot of money and so on, but yes,

Wiadomo, że to kosztuje, ale trzeba trochę igrać z ogniem.

it should not play it safe.

Wiadomo, że to kosztuje, ale trzeba trochę igrać z ogniem.

It should not play it safe, because if it plays it safe

Zbytnia ostrożność nie zaprowadzi nas tam, gdzie chcemy być.

it's not moving us in a direction that we want to be.

Zbytnia ostrożność nie zaprowadzi nas tam, gdzie chcemy być.

And I think, of course,

Siłą napędową tego świata jest ryzyko.

risk is what underlies the world.

Siłą napędową tego świata jest ryzyko.

World without risk would not be worth living.

Bez niego nie warto byłoby żyć.

So yes, I do believe that the risk we take in every building.

Wierzę w ryzyko włożone w każdy budynek,

Risks to create spaces that have never been cantilevered to that extent.

które nigdy nie było takim wsparciem.

Risks of spaces that have never been

Ryzyko przestrzeni, które nigdy dotąd nie przysparzały o zawrót głowy,

so dizzying,

Ryzyko przestrzeni, które nigdy dotąd nie przysparzały aż tak o zawrót głowy,

as they should be, for a pioneering city.

tak potrzebne nowatorskim miastom.

Risks that really move architecture

Ryzyko zmieniające architekturę, nawet tę z usterkami,

even with all its flaws, into a space which is much better

Ryzyko zmieniające architekturę, nawet tę z usterkami,

that the ever again repeated

w przestrzeń lepszą niż powtarzalna pustka produktów typu instant.

hollowness of a ready-made thing.

w przestrzeń lepszą niż powtarzalna pustka produktów typu instant.

And of course that is finally what I believe architecture to be.

Taką powinna być architektura.

It's about space. It's not about fashion.

Tu chodzi o przestrzeń, nie modę.

It's not about decoration.

Nie dekoracje.

It's about creating with minimal means

To tworzenie czegoś niepowtarzalnego minimalnym nakładem

something which can not be repeated,

To tworzenie czegoś niepowtarzalnego minimalnym nakładem,

cannot be simulated in any other sphere.

czegoś nie do podrobienia w innej sferze.

And there of course is the space that we need to breathe,

To jest przestrzeń, której potrzebujemy do oddychania,

is the space we need to dream.

do marzeń.

These are the spaces that are

Przestrzenie dostępne

not just luxurious spaces for some of us,

nie tylko na wyłączny użytek wybranych,

but are important for everybody in this world.

ale ważne dla wszystkich na świecie.

So again, it's not about the changing fashions, changing theories.

Nie chodzi więc o zmienną modę czy teorie.

It's about carving out a space for trees.

Chodzi o stworzenie miejsca na drzewa.

It's carving out a space where nature can enter

Stworzenie w miastach przestrzeni, w którą wkroczy natura.

the domestic world of a city.

Stworzenie w miastach przestrzeni, w którą wkroczy natura.

A space where something which has never seen a light of day

Przestrzeni, dzięki której coś wcześniej nieistniejącego,

can enter into the inner workings of a density.

mogło wtopić się w miejską dżunglę.

And I think that is really the nature of architecture.

Na tym własnie polega architektura.

Now I am a believer in democracy.

Wierzę także w demokrację.

I don't like beautiful buildings

Nie lubię pięknych budynków wybudowanych w totalitarnych reżimach.

built for totalitarian regimes.

Nie lubię pięknych budynków wybudowanych w totalitarnych reżimach,

Where people cannot speak, cannot vote, cannot do anything.

gdzie ludzie nie mogą mówić czy głosować.

We too often admire those buildings. We think they are beautiful.

Zbyt często je podziwiamy, myśląc, że są piękne.

And yet when I think of the poverty of society

Gdy pomyślę o społeczeństwie,

which doesn't give freedom to its people,

które nie daje ludziom wolności,

I don't admire those buildings.

przestają mi się podobać.

So democracy, as difficult as it is, I believe in it.

Mimo wszelkich trudności, wierzę w demokrację.

And of course, at Ground Zero what else?

Także przy Ground Zero.

It's such a complex project.

To bardzo złożony projekt.

It's emotional. There is so many interests.

Emocjonalny, łączący wiele spraw.

It's political. There is so many parties to this project.

Polityczny, bo łączy zainteresowania wielu grup.

There is so many interests. There's money. There's political power.

Łączy wiele interesów - pieniądze, władzę.

There are emotions of the victims.

Są w nim uczucia ofiar.

And yet, in all its messiness, in all its difficulties,

Mimo tej gmatwaniny trudności,

I would not have liked somebody to say,

nie chciałbym, by powiedziano:

"This is the tabula rasa, mister architect -- do whatever you want."

"To tabula rasa, rób co chcesz".

I think nothing good will come out of that.

Nic dobrego by z tego nie wyszło.

I think architecture is about consensus.

W architekturze chodzi o zgodę.

And it is about the dirty word "compromise." Compromise is not bad.

O to brzydkie słowo "kompromis", który nie jest niczym złym.

Compromise, if it's artistic,

W sztuce, jeśli używa się go właściwie,

if it is able to cope with its strategies --

nie jest wcale odległy.

and there is my first sketch and the last rendering --

Oto mój pierwszy i ostatni szkic.

it's not that far away.

Pierwszy szkic i budynek.

And yet, compromise, consensus,

Kompromis i zgoda,

that is what I believe in.

to coś, w co wierzę.

And Ground Zero, despite all its difficulties, it's moving forward.

Mimo trudności Ground Zero posuwa się na przód.

It's difficult. 2011, 2013. Freedom Tower, the memorial.

Rok 2011, 2013, "Wieża Wolności", pomniki.

And that is where I end.

I na tym skończę.

I was inspired when I came here as an immigrant

Gdy jako imigrant przybyłem tu na statku,

on a ship like millions of others,

widok Ameryki był dla mnie inspirujący.

looking at America from that point of view.

widok Ameryki był dla mnie inspirujący.

This is America. This is liberty.

Ameryka. Wolność.

This is what we dream about. Its individuality,

O tym własnie marzymy.

demonstrated in the skyline. It's resilience.

Indywidualność. Ten horyzont. Siła.

And finally, it's the freedom that America represents,

Ameryka jest symbolem tej wolności.

not just to me, as an immigrant, but to everyone in the world. Thank you.

Nie tylko dla imigrantów, ale dla całego świata.

(Applause)

Dziękuję. (Oklaski)

Chris Anderson: I've got a question.

Chris Anderson: Mam pytanie.

So have you come to peace

Czy pogodziłeś sie z tym,

with the process that happened at Ground Zero

co stało się z twoim pierwotnym projektem Ground Zero,

and the loss of the original, incredible design that you came up with?

co stało się z twoim pierwotnym projektem Ground Zero,

Daniel Libeskind: Look. We have to cure ourselves

Daniel Liebeskind: Musimy wyzbyć się wiary w to,

of the notion that we are authoritarian,

że mamy władzę,

that we can determine everything that happens.

że możemy o wszystkim stanowić.

We have to rely on others, and shape the process in the best way possible.

Należy wierzyć w to, że inni także mogą kształtować sprawy.

I came from the Bronx. I was taught not to be a loser,

Pochodzę z Bronksu. Nauczyłem się nie być frajerem,

not to be somebody who just gives up in a fight.

nie poddawać się.

You have to fight for what you believe. You don't always win

Trzeba walczyć o swoje.

everything you want to win. But you can steer the process.

Nie zawsze się wygra, choć trzeba próbować.

And I believe that what will be built at Ground Zero

Wiem, że to co powstanie przy Ground Zero,

will be meaningful, will be inspiring,

będzie inspirujące,

will tell other generations of the sacrifices,

opowie następnym pokoleniom,

of the meaning of this event.

o znaczeniu, jakie to zdarzenie

Not just for New York, but for the world.

miało dla całego świata.

Chris Anderson: Thank you so much, Daniel Libeskind.

Chris Anderson: Dziękuję ci bardzo.

(Applause)

(Oklaski)