George Dyson: The birth of the computer

Tłumaczenie: Marcin Krzaczkowski Korekta: Jerzy Pa

Last year, I told you the story, in seven minutes, of Project Orion,

W zeszłym roku przedstawiłem wam siedmiominutową opowieść o Programie Orion,

which was this very implausible technology

niewiarygodnej technologii,

that technically could have worked,

która miała szanse na sukces z technicznego punktu widzenia,

but it had this one-year political window where it could have happened.

ale musiała być zrealizowana w określonym politycznie rocznym okresie,

So it didn't happen. It was a dream that did not happen.

i projekt zakończył się niepowodzeniem. Był to sen, który się nie ziścił.

This year I'm going to tell you the story of the birth of digital computing.

W tym roku opowiem wam historię narodzin komputera.

This was a perfect introduction.

To był świetny wstęp.

And it's a story that did work. It did happen,

Jest to historia zakończona sukcesem. Udało się,

and the machines are all around us.

a takie maszyny są teraz wszędzie wokół nas.

And it was a technology that was inevitable.

Pojawienie się tej technologii było nieuniknione.

If the people I'm going to tell you the story about,

Jeśli ludzie, o których opowiada ta historia,

if they hadn't done it, somebody else would have.

nie dokonaliby tego, zrobiłby to ktoś inny.

So, it was sort of the right idea at the right time.

Był to więc właściwy pomysł we właściwym czasie.

This is Barricelli's universe. This is the universe we live in now.

To jest Wszechświat Baricelli'ego. To wszechświat, w którym teraz żyjemy.

It's the universe in which these machines

To wszechświat, w którym te maszyny

are now doing all these things, including changing biology.

robią teraz mnóstwo rzeczy – między innymi zmieniają biologię.

I'm starting the story with the first atomic bomb at Trinity,

Swoje opowiadanie rozpocznę od pierwszej bomby atomowej – próbnego wybuchu Trinity,

which was the Manhattan Project. It was a little bit like TED:

czyli Projektu Manhattan. Trochę to przypominało TED:

it brought a whole lot of very smart people together.

zebrano razem masę bardzo inteligentnych ludzi.

And three of the smartest people were

A trzema najinteligentniejszymi byli

Stan Ulam, Richard Feynman and John von Neumann.

Stanisław Ulam, Richard Feynman i John von Neumann,

And it was Von Neumann who said, after the bomb,

a von Neumann był tym, który powiedział, gdy uporali się już z bombą,

he was working on something much more important than bombs:

że pracuje nad czymś dużo ważniejszym niż bomby:

he's thinking about computers.

myśli o komputerach.

So, he wasn't only thinking about them; he built one. This is the machine he built.

I nie tylko myślał o nich – jeden zbudował. Oto maszyna zbudowana przez niego.

(Laughter)

(Śmiech)

He built this machine,

Zbudował ten komputer,

and we had a beautiful demonstration of how this thing really works,

dzięki czemu można było zobaczyć, jak to naprawdę działa –

with these little bits. And it's an idea that goes way back.

– te malutkie bity. A jest to idea, która pochodzi z dość dawnych czasów.

The first person to really explain that

Pierwszą osobą, która naprawdę to opisała

was Thomas Hobbes, who, in 1651,

był Thomas Hobbes, który w 1651 roku

explained how arithmetic and logic are the same thing,

wykazał, że arytmetyka i logika są tym samym,

and if you want to do artificial thinking and artificial logic,

i że jeśli chcemy stworzyć sztuczne myślenie i sztuczną logikę,

you can do it all with arithmetic.

możemy tego dokonać, opierając się na arytmetyce.

He said you needed addition and subtraction.

Twierdził, że potrzebne do tego jest dodawanie i odejmowanie.

Leibniz, who came a little bit later -- this is 1679 --

Nieco później – w 1679 roku – Leibniz

showed that you didn't even need subtraction.

wykazał, że można się obejść nawet bez odejmowania.

You could do the whole thing with addition.

Wszystko można zrobić, wykorzystując tylko dodawanie.

Here, we have all the binary arithmetic and logic

Oto cała arytmetyka i logika binarna

that drove the computer revolution.

umożliwiające rewolucję komputerową,

And Leibniz was the first person to really talk about building such a machine.

a Leibniz był pierwszą osobą rzeczywiście przewidującą budowę takiej maszyny.

He talked about doing it with marbles,

Proponował użycie kulek,

having gates and what we now call shift registers,

zastosowanie bramek i czegoś, co dziś nazywamy rejestrami przesuwnymi,

where you shift the gates, drop the marbles down the tracks.

gdzie bramki są przełączane, kulki toczą się po ścieżkach.

And that's what all these machines are doing,

I to jest wszystko, co każda taka maszyna robi,

except, instead of doing it with marbles,

tyle że zamiast kulek,

they're doing it with electrons.

wykorzystywane są elektrony.

And then we jump to Von Neumann, 1945,

Teraz przeskoczymy do von Neumanna w 1945 roku,

when he sort of reinvents the whole same thing.

gdy w pewnym sensie wynalazł on ponownie to samo rozwiązanie.

And 1945, after the war, the electronics existed

A w roku 1945, po wojnie, istniała elektronika

to actually try and build such a machine.

pozwalająca zbudować taką maszynę.

So June 1945 -- actually, the bomb hasn't even been dropped yet --

Mamy więc czerwiec 1945 r. Bomba nie została jeszcze nawet zrzucona,

and Von Neumann is putting together all the theory to actually build this thing,

a von Neumann składa razem całą teorię, która ma umożliwić zbudowanie czegoś takiego,

which also goes back to Turing,

o czym myślał już Turing,

who, before that, gave the idea that you could do all this

który wcześniej przedstawił pomysł zrealizowania całego działania

with a very brainless, little, finite state machine,

przy użyciu bardzo prymitywnego małego automatu skończonego,

just reading a tape in and reading a tape out.

który po prostu odczytuje i zapisuje taśmę.

The other sort of genesis of what Von Neumann did

Jeszcze innym źródłem dzieła von Neumanna były

was the difficulty of how you would predict the weather.

problemy związane z prognozowaniem pogody.

Lewis Richardson saw how you could do this with a cellular array of people,

Lewis Richardson wymyślił, jak można to robić, wykorzystując siatkę komórkową złożoną z ludzi,

giving them each a little chunk, and putting it together.

z których każdy dostaje małą porcję danych, i odpowiednio łącząc wszystko razem.

Here, we have an electrical model illustrating a mind having a will,

To jest elektryczny model umysłu obdarzonego wolą,

but capable of only two ideas.

ale zdolnego do posiadania tylko dwóch idei.

(Laughter)

(Śmiech)

And that's really the simplest computer.

To jest naprawdę najprostszy komputer.

It's basically why you need the qubit,

Zasadniczo jest to powód tego, że potrzebujemy kubitów –

because it only has two ideas.

– ponieważ ma on tylko dwie idee.

And you put lots of those together,

A gdy złożymy razem ich dużą liczbę,

you get the essentials of the modern computer:

mamy kluczowe elementy współczesnego komputera:

the arithmetic unit, the central control, the memory,

jednostkę arytmetyczną, główną jednostkę sterującą, pamięć,

the recording medium, the input and the output.

nośnik pamięci trwałej, wejście i wyjście.

But, there's one catch. This is the fatal -- you know,

Ale tkwi tu jeden haczyk. Bardzo niebezpieczny – znacie go.

we saw it in starting these programs up.

Wszyscy doświadczyliśmy tego, uruchamiając programy.

The instructions which govern this operation

Instrukcje sterujące działaniem

must be given in absolutely exhaustive detail.

muszą być absolutnie precyzyjne.

So, the programming has to be perfect, or it won't work.

Napisany program musi być bezbłędny – albo nie będzie działać.

If you look at the origins of this,

Gdy chcemy poznać początki tej technologii,

the classic history sort of takes it all back to the ENIAC here.

typowe ujęcie historyczne prowadzi nas do ENIAC-a.

But actually, the machine I'm going to tell you about,

Ale maszyna, o której ja chcę wam opowiedzieć,

the Institute for Advanced Study machine, which is way up there,

maszyna Institute for Advanced Study, która jest tutaj wyżej,

really should be down there. So, I'm trying to revise history,

naprawdę powinna być tu niżej. Tak więc próbuję skorygować historię

and give some of these guys more credit than they've had.

i okazać niektórym z tych ludzi więcej uznania, niż otrzymali w rzeczywistości.

Such a computer would open up universes,

Taki komputer otworzyłby przed nami wszechświaty,

which are, at the present, outside the range of any instruments.

które są obecnie poza zasięgiem wszelkich przyrządów –

So it opens up a whole new world, and these people saw it.

– jest to więc odkrycie całkiem nowego świata, z czego oni zdawali sobie sprawę.

The guy who was supposed to build this machine

Tym, kto miał zbudować tę maszynę,

was the guy in the middle, Vladimir Zworykin, from RCA.

był facet w środku: Vladimir Zworykin z RCA.

RCA, in probably one of the lousiest business decisions

RCA podjęło prawdopodobnie jedną z najgłupszych decyzji biznesowych

of all time, decided not to go into computers.

w całej historii, postanawiając nie wchodzić do branży informatycznej.

But the first meetings, November 1945, were at RCA's offices.

Ale pierwsze zebrania, w listopadzie 1945 r., odbywały się w biurach RCA.

RCA started this whole thing off, and said, you know,

RCA rozpoczęło całą tą przygodę, po czym stwierdziło, wiecie,

televisions are the future, not computers.

przyszłość to telewizja, a nie komputery.

The essentials were all there --

Podstawowe elementy już istniały –

all the things that make these machines run.

– wszystko, co umożliwia działanie tych maszyn.

Von Neumann, and a logician, and a mathematician from the army

Von Neumann oraz jeden logik i jeden matematyk z armii

put this together. Then, they needed a place to build it.

złożyli to wszystko razem. Następnie potrzebowali miejsca, gdzie możnaby to zbudować.

When RCA said no, that's when they decided to build it in Princeton,

Gdy RCA odmówiło, postanowili zbudować to w Princeton,

where Freeman works at the Institute.

gdzie Freeman [Dyson] pracuje w Instytucie.

That's where I grew up as a kid.

To tam dorastałem.

That's me, that's my sister Esther, who's talked to you before,

To ja, to moja siostra Esther, która występowała przed wami wcześniej;

so we both go back to the birth of this thing.

tak więc oboje pochodzimy z czasów narodzin tej technologii.

That's Freeman, a long time ago,

To Freeman – dawno temu,

and that was me.

a to ja.

And this is Von Neumann and Morgenstern,

A to von Neumann i Morgenstern,

who wrote the "Theory of Games."

którzy napisali wspólnie książkę „Teoria gier”.

All these forces came together there, in Princeton.

Te wszystkie siły zebrały się tam, w Princeton.

Oppenheimer, who had built the bomb.

Oppenheimer – twórca bomby.

The machine was actually used mainly for doing bomb calculations.

Maszyna głównie wykonywała kolejkowane obliczenia związane z bombami.

And Julian Bigelow, who took

Oraz Julian Bigelow, który zajął

Zworkykin's place as the engineer, to actually figure out, using electronics,

miejsce Zworykina jako inżynier mający stworzyć projekt

how you would build this thing. The whole gang of people who came to work on this,

konstrukcji tego urządzenia z podzespołów elektronicznych. Spora grupa ludzi zebrała się, aby nad tym pracować;

and women in front, who actually did most of the coding, were the first programmers.

kobiety widoczne z przodu faktycznie napisały większość kodu, były pierwszymi programistkami.

These were the prototype geeks, the nerds.

Byli prototypami geeków, maniaków komputerowych.

They didn't fit in at the Institute.

Nie pasowali do tamtego Instytutu.

This is a letter from the director, concerned about --

Oto list od dyrektora zaniepokojonego

"especially unfair on the matter of sugar."

"wyjątkowo niewłaściwym postępowaniem, jak chodzi o cukier".

(Laughter)

(Śmiech)

You can read the text.

Przeczytajcie.

(Laughter)

(Śmiech)

This is hackers getting in trouble for the first time.

Tak oto hakerzy po raz pierwszy wpakowali się w kłopoty.

(Laughter).

(Śmiech)

These were not theoretical physicists.

To nie byli fizycy teoretyczni.

They were real soldering-gun type guys, and they actually built this thing.

To byli ludzie, którym naprawdę niestraszna lutownica, i oni sami zbudowali tę maszynę.

And we take it for granted now, that each of these machines

Dziś nie jest dla nas niczym niezwykłym, że każdy komputer

has billions of transistors, doing billions of cycles per second without failing.

zawiera miliardy tranzystorów i wykonuje miliardy cykli na sekundę bez jednej awarii.

They were using vacuum tubes, very narrow, sloppy techniques

Oni używali lamp próżniowych – bardzo ograniczonej i kiepskiej technologii –

to get actually binary behavior out of these radio vacuum tubes.

– żeby przy ich zastosowaniu uzyskać urządzenie binarne.

They actually used 6J6, the common radio tube,

Dokładnie mówiąc, używali modelu 6J6, czyli zwykłej radiowej lampy próżniowej,

because they found they were more reliable than the more expensive tubes.

ponieważ odkryli, że jest bardziej niezawodna niż droższe lampy.

And what they did at the Institute was publish every step of the way.

Ponadto instytut publikował opis każdego etapu projektu.

Reports were issued, so that this machine was cloned

Wydawano raporty, dzięki czemu maszyna została sklonowana

at 15 other places around the world.

w 15 innych miejscach na świecie.

And it really was. It was the original microprocessor.

I był to naprawdę... był to pierwszy mikroprocesor.

All the computers now are copies of that machine.

Wszystkie dzisiejsze komputery są kopiami tamtej maszyny.

The memory was in cathode ray tubes --

Jako pamięć służyły lampy kineskopowe,

a whole bunch of spots on the face of the tube --

zbiór plamek na ekranie kineskopu,

very, very sensitive to electromagnetic disturbances.

bardzo wrażliwe na zakłócenia elektromagnetyczne.

So, there's 40 of these tubes,

To 40 takich kineskopów,

like a V-40 engine running the memory.

pamięć wyglądająca jak czterdziestocylindrowy silnik widlasty.

(Laughter)

(Śmiech)

The input and the output was by teletype tape at first.

Wejściem i wyjściem była początkowo taśma do dalekopisu.

This is a wire drive, using bicycle wheels.

To jest drutowa pamięć trwała, zbudowana z wykorzystaniem kół rowerowych.

This is the archetype of the hard disk that's in your machine now.

To archetyp dysków twardych, które mamy teraz w komputerach.

Then they switched to a magnetic drum.

Następnie zastąpili ją bębnem magnetycznym.

This is modifying IBM equipment,

To jest modyfikowanie sprzętu IBM,

which is the origins of the whole data-processing industry, later at IBM.

będące początkiem całej branży przetwarzania danych, później w IBM.

And this is the beginning of computer graphics.

A to początek grafiki komputerowej.

The "Graph'g-Beam Turn On." This next slide,

„Graph'g-Beam Turn On”. Na następnym slajdzie

that's the -- as far as I know -- the first digital bitmap display, 1954.

widzicie – o ile wiem – pierwszy cyfrowy wyświetlacz bitmapowy, rok 1954.

So, Von Neumann was already off in a theoretical cloud,

Tak więc von Neumann zanurzył się już w chmurze teorii,

doing abstract sorts of studies of how you could build

prowadząc abstrakcyjne poszukiwania sposobu budowania

reliable machines out of unreliable components.

niezawodnych maszyn z zawodnych podzespołów.

Those guys drinking all the tea with sugar in it

Ci faceci, wypijający całą herbatę z cukrem,

were writing in their logbooks, trying to get this thing to work, with all

prowadzili swoje dzienniki, gdy nieustannie próbowali zmusić do działania tę maszynę,

these 2,600 vacuum tubes that failed half the time.

z jej 2600 lampami próżniowymi, która przez połowę czasu była niesprawna.

And that's what I've been doing, this last six months, is going through the logs.

A ja przez ostatnie pół roku przeglądałem te dzienniki.

"Running time: two minutes. Input, output: 90 minutes."

„Czas działania: dwie minuty. Wejście, wyjście: 90 minut.”

This includes a large amount of human error.

„Jest tam dużo błędów człowieka.”

So they are always trying to figure out, what's machine error? What's human error?

Wobec czego oni wciąż próbują ustalić: co jest błędem maszyny? co jest błędem człowieka?

What's code, what's hardware?

Czy kod, czy sprzęt?

That's an engineer gazing at tube number 36,

To inżynier przyglądający się lampie nr 36,

trying to figure out why the memory's not in focus.

próbując ustalić dlaczego pamięć nie jest zogniskowana.

He had to focus the memory -- seems OK.

Musiał zogniskować pamięć – „wydaje się OK”.

So, he had to focus each tube just to get the memory up and running,

Musiał więc zogniskować każdą lampę, żeby pamięć w ogóle działała,

let alone having, you know, software problems.

zmagając się jednocześnie z problemami z oprogramowaniem.

"No use, went home." (Laughter)

„Bez sensu, idę do domu.” (Śmiech)

"Impossible to follow the damn thing, where's a directory?"

„Nie można ogarnąć tego cholerstwa. Gdzie jest spis treści?”

So, already, they're complaining about the manuals:

Jak widać, już wtedy narzekano na dokumentację.

"before closing down in disgust ... "

„Przed wyłączeniem z obrzydzeniem”.

"The General Arithmetic: Operating Logs."

„Arytmetyka ogólna – dzienniki pracy”.

Burning lots of midnight oil.

Dużo przesiadywania po nocach.

"MANIAC," which became the acronym for the machine,

MANIAC (takim akronimem ochrzczono maszynę,

Mathematical and Numerical Integrator and Calculator, "lost its memory."

Mathematical And Numerical Integrator And Calculator - matematyczno-numeryczne urządzenie całkujące i obliczeniowe) „utracił pamięć”.

"MANIAC regained its memory, when the power went off." "Machine or human?"

„MANIAC odzyskał pamięć po wyłączeniu zasilania”, „wina maszyny czy człowieka?”

"Aha!" So, they figured out it's a code problem.

„Aha!” Czyli odkryli – to problem z kodem:

"Found trouble in code, I hope."

„Znalazłem usterkę w kodzie – mam nadzieję”.

"Code error, machine not guilty."

„Błąd w kodzie, maszyna niewinna”.

"Damn it, I can be just as stubborn as this thing."

„Cholera, nie odpuszczę – to coś nie wygra ze mną”.

(Laughter)

(Śmiech)

"And the dawn came." So they ran all night.

„I nadszedł świt”. Więc siedzieli całą noc.

Twenty-four hours a day, this thing was running, mainly running bomb calculations.

Maszyna pracowała 24 godziny na dobę – głównie wykonując obliczenia związane z bombami.

"Everything up to this point is wasted time." "What's the use? Good night."

„Wszystko dotąd to strata czasu.” „Po co to? Dobranoc.”

"Master control off. The hell with it. Way off." (Laughter)

„Główne sterowanie nie działa. Chrzanić to. Bardzo nie działa.” (Śmiech)

"Something's wrong with the air conditioner --

„Jakiś problem z klimatyzatorem –

smell of burning V-belts in the air."

– czuć zapach palonych pasków klinowych.”

"A short -- do not turn the machine on."

„Zwarcie – nie włączać maszyny.”

"IBM machine putting a tar-like substance on the cards. The tar is from the roof."

„Maszyna IBM brudzi karty czymś podobnym do smoły. Smoła pochodzi z dachu.”

So they really were working under tough conditions.

Czyli naprawdę pracowali w trudnych warunkach.

(Laughter)

(Śmiech)

Here, "A mouse has climbed into the blower

Tutaj: „Mysz weszła do wentylatora

behind the regulator rack, set blower to vibrating. Result: no more mouse."

za szafą regulatora, co spowodowało wibracje wentylatora. Skutek: mysz już nie istnieje.”

(Laughter)

(Śmiech)

"Here lies mouse. Born: ?. Died: 4:50 a.m., May 1953."

„Tu spoczywa mysz. Urodzona ? Zmarła godz. 4.50, maj 1953.”

(Laughter)

(Śmiech)

There's an inside joke someone has penciled in:

Ktoś zapisał ołówkiem żart dla wtajemniczonych:

"Here lies Marston Mouse."

„Tu spoczywa Marston Mysz.”

If you're a mathematician, you get that,

Matematycy powinni wiedzieć, o co chodzi –

because Marston was a mathematician who

– Marston [Morse] był matematykiem, który

objected to the computer being there.

sprzeciwiał się obecności komputera w Princeton.

"Picked a lightning bug off the drum." "Running at two kilocycles."

„Zdrapałem robaczka świętojańskiego z bębna” – „przy szybkości dwóch kilocykli”.

That's two thousand cycles per second --

To dwa tysiące cykli na sekundę (dwa kiloherce);

"yes, I'm chicken" -- so two kilocycles was slow speed.

„tak, jestem tchórzem” – czyli dwa kilocykle to była mała szybkość.

The high speed was 16 kilocycles.

Duża szybkość to było 16 kilocykli.

I don't know if you remember a Mac that was 16 Megahertz,

Nie wiem, czy pamiętacie 16-megahercowego Macintosha.

that's slow speed.

To jest mała szybkość.

"I have now duplicated both results.

„Właśnie odtworzyłem oba wyniki.

How will I know which is right, assuming one result is correct?

Skąd będę wiedzieć, który jest poprawny – zakładając, że jeden jest poprawny?”

This now is the third different output.

„Ten teraz to trzecie, jeszcze inne wyjście.

I know when I'm licked."

Nie trzeba mi przypominać, że leżę na deskach.”

(Laughter)

(Śmiech)

"We've duplicated errors before."

„Odtworzyliśmy błędy wcześniej.”

"Machine run, fine. Code isn't."

„Maszyna działa, świetnie. Program nie.”

"Only happens when the machine is running."

„To dzieje się, tylko gdy maszyna działa.”

And sometimes things are okay.

A czasem wszystko jest w porządku.

"Machine a thing of beauty, and a joy forever." "Perfect running."

„Ta maszyna to samo piękno i nieustanna radość.” „Działa doskonale.”

"Parting thought: when there's bigger and better errors, we'll have them."

„Wniosek końcowy: gdy pojawią się błędy większe i doskonalsze, dopadniemy je.”

So, nobody was supposed to know they were actually designing bombs.

A nikt nie miał wiedzieć, że w rzeczywistości projektują bomby.

They're designing hydrogen bombs. But someone in the logbook,

Bomby wodorowe. Ale w dzienniku ktoś

late one night, finally drew a bomb.

późno pewnej nocy, w końcu narysował bombę.

So, that was the result. It was Mike,

I to był wynik: Mike –

the first thermonuclear bomb, in 1952.

– pierwsza bomba termojądrowa, w roku 1952.

That was designed on that machine,

Została zaprojektowana na tej maszynie

in the woods behind the Institute.

w lesie za instytutem.

So Von Neumann invited a whole gang of weirdos

Tak więc von Neumann ściągnął całą bandę wariatów

from all over the world to work on all these problems.

z różnych stron świata do pracy nad tymi wszystkimi problemami.

Barricelli, he came to do what we now call, really, artificial life,

Baricelli przyjechał, żeby zajmować się tym, co teraz naprawdę nazywamy sztucznym życiem,

trying to see if, in this artificial universe --

żeby sprawdzić, czy w tym sztucznym wszechświecie...

he was a viral-geneticist, way, way, way ahead of his time.

Zajmował się genetyką wirusów - bardzo wyprzedzając swoje czasy.

He's still ahead of some of the stuff that's being done now.

Dzisiejsze badania nadal pozostają w tyle za niektórymi z jego myśli.

Trying to start an artificial genetic system running in the computer.

Próby stworzenia sztucznego systemu genetycznego działającego w komputerze.

Began -- his universe started March 3, '53.

Zaczął je – jego wszechświat ruszył 3 marca 1953 r.

So it's almost exactly -- it's 50 years ago next Tuesday, I guess.

Więc to prawie dokładnie – 50 lat minie w przyszły wtorek, chyba.

And he saw everything in terms of --

I postrzegał wszystko w kategoriach...

he could read the binary code straight off the machine.

Potrafił czytać kod binarny prosto z maszyny.

He had a wonderful rapport.

Świetnie się z nią rozumiał.

Other people couldn't get the machine running. It always worked for him.

Inni nie potrafili zmusić jej do działania. Jemu była posłuszna zawsze.

Even errors were duplicated.

Nawet błędy udawało się odtworzyć.

(Laughter)

(Śmiech)

"Dr. Barricelli claims machine is wrong, code is right."

„Dr Baricelli twierdzi, że maszyna działa nieprawidłowo, a kod jest poprawny.”

So he designed this universe, and ran it.

Tak więc zaprojektował ten wszechświat i uruchomił go.

When the bomb people went home, he was allowed in there.

Gdy ludzie od bomby skończyli i poszli do domu, on mógł tam zacząć swoją pracę.

He would run that thing all night long, running these things,

Maszyna pracowała całą noc, wykonując jego programy.

if anybody remembers Stephen Wolfram,

Jeśli ktoś pamięta Stephena Wolframa,

who reinvented this stuff.

który na nowo odkrył te zagadnienia.

And he published it. It wasn't locked up and disappeared.

I opublikował to. Nie wylądowało w szufladzie i nie zniknęło.

It was published in the literature.

Trafiło do literatury naukowej.

"If it's that easy to create living organisms, why not create a few yourself?"

„Jeśli tak łatwo jest tworzyć żywe organizmy, czemu nie stworzyć ich trochę samemu?”

So, he decided to give it a try,

Więc postanowił spróbować

to start this artificial biology going in the machines.

stworzyć tę sztuczną biologię działającą wewnątrz maszyn.

And he found all these, sort of --

I odkrył te wszystkie, coś jak...

it was like a naturalist coming in

Można powiedzieć: przychodzi badacz przyrody

and looking at this tiny, 5,000-byte universe,

i ogląda ten malutki, 5000-bajtowy wszechświat

and seeing all these things happening

i widzi tam wszystko to,

that we see in the outside world, in biology.

co widzimy w świecie zewnętrznym, w biologii.

This is some of the generations of his universe.

To kilka pokoleń jego wszechświata.

But they're just going to stay numbers;

Ale one pozostaną liczbami –

they're not going to become organisms.

– nie staną się organizmami.

They have to have something.

Muszą coś dostać.

You have a genotype and you have to have a phenotype.

Mamy genotyp i musimy mieć fenotyp.

They have to go out and do something. And he started doing that,

Muszą ruszyć i zacząć coś robić. I on o to zadbał –

started giving these little numerical organisms things they could play with --

– zaczął dawać tym małym cyfrowym organizmom zajęcia,

playing chess with other machines and so on.

jak gra w szachy z innymi maszynami itp.

And they did start to evolve.

A one zaczęły ewoluować.

And he went around the country after that.

Potem jeździł po całym kraju.

Every time there was a new, fast machine, he started using it,

Zawsze gdy gdzieś pojawiała się nowa szybka maszyna, zaczynał z niej korzystać

and saw exactly what's happening now.

i widział dokładnie to, co mamy dzisiaj:

That the programs, instead of being turned off -- when you quit the program,

programy, zamiast być wyłączane po ich zamknięciu,

you'd keep running

działają nadal,

and, basically, all the sorts of things like Windows is doing,

i najprościej mówiąc wszystko, co robi Windows,

running as a multi-cellular organism on many machines,

działanie jak wielokomórkowy organizm na wielu maszynach –

he envisioned all that happening.

– przewidział to wszystko.

And he saw that evolution itself was an intelligent process.

Ponadto postrzegał samą ewolucję jako inteligentny proces.

It wasn't any sort of creator intelligence,

Nie była to żadna inteligencja stwórcy,

but the thing itself was a giant parallel computation

ale samo to zjawisko było gigantycznym równoległym procesem obliczeniowym

that would have some intelligence.

obdarzonym pewną inteligencją.

And he went out of his way to say

I podsumował swoją pracę, mówiąc,

that he was not saying this was lifelike,

że nie twierdzi, że to jest imitacja życia

or a new kind of life.

lub nowy rodzaj życia,

It just was another version of the same thing happening.

to po prostu inna wersja tego samego procesu.

And there's really no difference between what he was doing in the computer

I naprawdę nie ma żadnej różnicy między tym, co uruchomił w komputerze,

and what nature did billions of years ago.

a tym, co przyroda zrobiła miliardy lat temu.

And could you do it again now?

Czy można to teraz powtórzyć?

So, when I went into these archives looking at this stuff, lo and behold,

Gdy siedziałem w tym archiwum i przeglądałem to wszystko – niespodzianka! –

the archivist came up one day, saying,

– pewnego dnia przyszedł pracownik archiwum i powiedział

"I think we found another box that had been thrown out."

„Chyba znaleźliśmy jeszcze jedno pudło, które zostało wyrzucone.”

And it was his universe on punch cards.

A był to ten wszechświat na kartach dziurkowanych.

So there it is, 50 years later, sitting there -- sort of suspended animation.

Więc oto on, po 50 latach, jest tutaj. Jakby zahibernowany.

That's the instructions for running --

To instrukcje –

this is actually the source code

– to jest naprawdę kod źródłowy

for one of those universes,

jednego z tych wszechświatów

with a note from the engineers

z notatką inżynierów

saying they're having some problems.

mówiącą, że mają pewne problemy.

"There must be something about this code that you haven't explained yet."

„W tym kodzie musi byś coś, czego jeszcze pan nie wytłumaczył.”

And I think that's really the truth. We still don't understand

I myślę, że to prawda. Wciąż nie rozumiemy,

how these very simple instructions can lead to increasing complexity.

jak te bardzo proste instrukcje mogą prowadzić do wzrostu złożoności.

What's the dividing line between

Gdzie jest granica między

when that is lifelike and when it really is alive?

imitacją życia a prawdziwym życiem?

These cards, now, thanks to me showing up, are being saved.

Te karty, dzięki temu że się tam zjawiłem, udało się ocalić.

And the question is, should we run them or not?

Teraz pytanie brzmi: czy powinniśmy to uruchomić?

You know, could we get them running?

Rozumiecie, czy możemy to uruchomić?

Do you want to let it loose on the Internet?

Chcielibyście to wypuścić na wolność w Internecie?

These machines would think they --

Te maszyny myślałyby, że...

these organisms, if they came back to life now --

Te organizmy, gdyby teraz wróciły do życia,

whether they've died and gone to heaven, there's a universe.

zastanawiałyby się, czy umarły i trafiły do nieba, to wszechświat...

My laptop is 10 thousand million times

Mój laptop ma 10 tysięcy milionów razy

the size of the universe that they lived in when Barricelli quit the project.

większą pojemność niż wszechświat, w którym żyły, gdy Baricelli zakończył projekt.

He was thinking far ahead, to

Myślami wybiegał daleko w przyszłość – do kwestii

how this would really grow into a new kind of life.

w jaki sposób to by mogło się rozwinąć w nową formę życia.

And that's what's happening!

I to się właśnie dzieje!

When Juan Enriquez told us about

Gdy Juan Enriquez opowiadał nam o

these 12 trillion bits being transferred back and forth,

tych przesyłanych w tę i z powrotem 12 trylionach bitów,

of all this genomics data going to the proteomics lab,

o tych wszystkich danych genomicznych trafiających do laboratorium proteomiki -

that's what Barricelli imagined:

– to jest właśnie to, co wyobrażał sobie Baricelli:

that this digital code in these machines

że ten kod cyfrowy w maszynach

is actually starting to code --

naprawdę zaczyna pisać kod,

it already is coding from nucleic acids.

już tworzy kod z kwasów nukleinowych.

We've been doing that since, you know, since we started PCR

Robimy to, odkąd wynaleziono reakcję łańcuchową polimerazy (metodę PCR)

and synthesizing small strings of DNA.

i syntetyzujemy małe łańcuchy DNA.

And real soon, we're actually going to be synthesizing the proteins,

A faktycznie już wkrótce będziemy syntetyzować białka,

and, like Steve showed us, that just opens an entirely new world.

co jak pokazał nam Steve otwiera przed nami całkiem nowy świat.

It's a world that Von Neumann himself envisioned.

To świat, który wyobrażał sobie sam von Neumann.

This was published after he died: his sort of unfinished notes

To zostało opublikowane po jego śmierci – rodzaj niedokończonych zapisków

on self-reproducing machines,

o samoreprodukujących się maszynach.

what it takes to get the machines sort of jump-started

Czego trzeba, żeby w maszynach w pewien sposób „odpalić napęd”,

to where they begin to reproduce.

żeby „zaskoczyły” i zaczęły się reprodukować.

It took really three people:

Trzeba do tego było trzech osób:

Barricelli had the concept of the code as a living thing;

Baricelli miał koncepcję kodu jako bytu ożywionego.

Von Neumann saw how you could build the machines --

Von Neumann odkrył sposób budowy komputerów.

that now, last count, four million

Obecnie, według najnowszych danych, cztery miliony

of these Von Neumann machines is built every 24 hours;

takich maszyn von Neumanna są budowane każdej doby.

and Julian Bigelow, who died 10 days ago --

A Julian Bigelow, który zmarł 10 dni temu,

this is John Markoff's obituary for him --

to wspomnienie pośmiertne o nim napisane przez Johna Markoffa,

he was the important missing link,

był ważnym brakującym ogniwem:

the engineer who came in

inżynierem, który pojawił się,

and knew how to put those vacuum tubes together and make it work.

wiedząc jak złożyć razem te lampy próżniowe i sprawić, by to wszystko działało.

And all our computers have, inside them,

Wszystkie nasze komputery mają w środku

the copies of the architecture that he had to just design

kopie architektury, którą on zwyczajnie zaprojektował

one day, sort of on pencil and paper.

pewnego dnia, można powiedzieć mając tylko papier i ołówek.

And we owe a tremendous credit to that.

A zawdzięczamy temu bardzo wiele.

And he explained, in a very generous way,

Ponadto opisał, bardzo obszernie,

the spirit that brought all these different people to

ducha, który przywiódł wszystkich tych ludzi do

the Institute for Advanced Study in the '40s to do this project,

Institute for Advanced Study w latach 40-tych, aby zrealizować ten projekt

and make it freely available with no patents, no restrictions,

i udostępnić go całemu światu bez żadnych ograniczeń ani patentów,

no intellectual property disputes to the rest of the world.

żadnych sporów o prawa własności intelektualnej.

That's the last entry in the logbook

To ostatni wpis w dzienniku,

when the machine was shut down, July 1958.

w dniu wyłączenia maszyny w lipcu 1958 r.

And it's Julian Bigelow who was running it until midnight

To Julian Bigelow czuwał nad pracą maszyny do północy,

when the machine was officially turned off.

kiedy to została oficjalnie wyłączona.

And that's the end.

To już koniec.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)