Earth's mass extinctions | Peter Ward

Tłumaczenie: Marcin Mituniewicz Korekta: Joanna Piecuch

So, I want to start out with

Chciałbym zacząć

this beautiful picture from my childhood.

od tego pięknego zdjęcia z mojego dzieciństwa.

I love the science fiction movies.

Uwielbiam filmy science fiction.

Here it is: "This Island Earth."

"Ta wyspa Ziemia"

And leave it to Hollywood to get it just right.

W Hollywood znają się na swojej robocie.

Two-and-a-half years in the making.

Powstawał dwa i pół roku

(Laughter)

(Śmiech)

I mean, even the creationists give us 6,000,

Kreacjoniści mówią o stworzeniu w 6000 lat,

but Hollywood goes to the chase.

ale Hollywood podjął wyzwanie.

And in this movie, we see what we think is out there:

W tym filmie jest to, o czym myślimy, że gdzieś istnieje:

flying saucers and aliens.

latające spodki i obcy.

Every world has an alien, and every alien world has a flying saucer,

Na każdej planecie żyją obcy, którzy mają latające spodki,

and they move about with great speed. Aliens.

które latają z ogromną prędkością. Obcy.

Well, Don Brownlee, my friend, and I finally got to the point

Razem z moim przyjacielem Donem Brownlee,

where we got tired of turning on the TV

w końcu wyłączyliśmy telewizor,

and seeing the spaceships and seeing the aliens every night,

znużeni oglądaniem statków kosmicznych i obcych co wieczór,

and tried to write a counter-argument to it,

Spróbowaliśmy innych argumentów, pisząc

and put out what does it really take for an Earth to be habitable,

o tym co sprawia, że Ziemia jest przyjazna dla życia,

for a planet to be an Earth, to have a place

czy jakakolwiek planeta może być podobna,

where you could probably get not just life, but complexity,

czy mogłoby na niej powstać złożone życie,

which requires a huge amount of evolution,

co wymaga wielu lat ewolucji

and therefore constancy of conditions.

w niezmiennych warunkach.

So, in 2000 we wrote "Rare Earth." In 2003, we then asked,

Więc w 2000 roku napisaliśmy "Jedyną Ziemię", a w 2003

let's not think about where Earths are in space, but how long has Earth been Earth?

zapytaliśmy nie o inne Ziemie w kosmosie, ale jak długo nasza Ziemia jest Ziemią.

If you go back two billion years,

Jeśli cofniemy się w czasie 2 miliardy lat,

you're not on an Earth-like planet any more.

planeta, którą ujrzymy, nie będzie podobna do Ziemi.

What we call an Earth-like planet is actually a very short interval of time.

Ziemia, jaką znamy dziś, istnieje od bardzo niedawna.

Well, "Rare Earth" actually

"Jedyna Ziemia"

taught me an awful lot about meeting the public.

świetnie nauczyła mnie wystąpień publicznych.

Right after, I got an invitation to go to a science fiction convention,

Tuż po jej wydaniu dostałem zaproszenie na konwent science fiction,

and with all great earnestness walked in.

które potraktowałem bardzo poważnie.

David Brin was going to debate me on this,

Miałem prowadzić debatę z Davidem Brinem,

and as I walked in, the crowd of a hundred started booing lustily.

kiedy się pojawiłem, setka ludzi zaczęła mocno buczeć.

I had a girl who came up who said, "My dad says you're the devil."

Pewna dziewczyna powiedziała mi: "Mój tata mówi, że jesteś diabłem".

You cannot take people's aliens away from them

Nie można odbierać ludziom ich kosmitów,

and expect to be anybody's friends.

jeśli chcemy ich przyjaźni.

Well, the second part of that, soon after --

Nieco później,

and I was talking to Paul Allen; I saw him in the audience,

rozmawiałem z Paulem Allenem, który był na widowni

and I handed him a copy of "Rare Earth."

i wręczyłem mu egzemplarz "Jedynej Ziemi".

And Jill Tarter was there, and she turned to me,

Jill Tarter też tam była,

and she looked at me just like that girl in "The Exorcist."

spojrzała na mnie jak ta dziewczyna z "Egzorcysty".

It was, "It burns! It burns!"

"To pali! To pali!"

Because SETI doesn't want to hear this.

Ci z SETI nie chcą o tym słyszeć.

SETI wants there to be stuff out there.

Oni chcą żeby coś żyło w kosmosie.

I really applaud the SETI efforts, but we have not heard anything yet.

Doceniam wysiłki SETI, ale na razie nic nie usłyszeliśmy.

And I really do think we have to start thinking

Naprawdę uważam, że powinniśmy przemyśleć,

about what's a good planet and what isn't.

co nazwiemy "dobrą planetą", a co nie.

Now, I throw this slide up because it indicates to me that,

Pokazuję ten slajd, bo przypomina mi,

even if SETI does hear something, can we figure out what they said?

że nawet jeśli w SETI coś usłyszą, jak to zinterpretujemy?

Because this was a slide that was passed

Ten slajd przekazały między sobą

between the two major intelligences on Earth -- a Mac to a PC --

dwie czołowe inteligencje na Ziemi - Mac i PC

and it can't even get the letters right --

Nawet litery im się pomyliły.

(Laughter)

(Śmiech)

-- so how are we going to talk to the aliens?

Jak zamierzamy porozmawiać z obcymi?

And if they're 50 light years away, and we call them up,

Jeśli są 50 lat świetlnych stąd i wyślemy im nasze

and you blah, blah, blah, blah, blah,

bla, bla, bla, bla, bla,

and then 50 years later it comes back and they say, Please repeat?

a 50 lat później sygnał powróci i będzie brzmiał: "proszę powtórzyć"?

I mean, there we are.

Tak to wygląda.

Our planet is a good planet because it can keep water.

Nasza planeta jest dobra, bo może utrzymać wodę.

Mars is a bad planet, but it's still good enough for us to go there

Mars jest zły, ale wciąż możemy tam polecieć

and to live on its surface if we're protected.

i żyć tam, jeśli będziemy chronieni.

But Venus is a very bad -- the worst -- planet.

Ale Wenus to bardzo zła, najgorsza planeta.

Even though it's Earth-like, and even though early in its history

Pomimo, że jest podobna do Ziemi i dawno temu

it may very well have harbored Earth-like life,

mogło na niej istnieć życie,

it soon succumbed to runaway greenhouse --

szybko uległa efektowi cieplarnianemu.

that's an 800 degrees [Fahrenheit] surface --

Na jej powierzchni panuje temperatura 800 st. celsjusza,

because of rampant carbon dioxide.

za sprawą wielkiej ilości dwutlenku węgla.

Well, we know from astrobiology that we can really now predict

Dzięki astrobiologii możemy przewidzieć,

what's going to happen to our particular planet.

co stanie się z naszą planetą.

We are right now in the beautiful Oreo

Teraz trwa piękny okres

of existence -- of at least life on Planet Earth --

w dziejach Ziemi dla życia,

following the first horrible microbial age.

poprzedzony okropną erą mikrobów

In the Cambrian explosion, life emerged from the swamps,

Podczas eksplozji kambryjskiej, życie pojawiło się na bagnach,

complexity arose,

jego złożoność rosła,

and from what we can tell, we're halfway through.

a w tej chwili jest w połowie swojej drogi

We have as much time for animals to exist on this planet

Zwierzętom pozostało tyle czasu na Ziemi,

as they have been here now,

ile żyły do tej pory,

till we hit the second microbial age.

aż nadejdzie druga era mikrobów.

And that will happen, paradoxically --

To co nastąpi, będzie paradoksem.

everything you hear about global warming --

O globalnym ociepleniu słyszymy wiele rzeczy.

when we hit CO2 down to 10 parts per million,

Jeśli poziom CO2 osiągnie 10 części na milion,

we are no longer going to have to have plants

rośliny umrą, ponieważ

that are allowed to have any photosynthesis, and there go animals.

nie będzie odbywać się fotosynteza, umrą też zwierzęta.

So, after that we probably have seven billion years.

Prawdopodobnie za 7 miliardów lat,

The Sun increases in its intensity, in its brightness,

nasili się intensywność i jasność Słońca,

and finally, at about 12 billion years after it first started,

w końcu za 12 miliardów lat od swojego powstania,

the Earth is consumed by a large Sun,

ogromne Słońce pochłonie Ziemię.

and this is what's left.

Tyle pozostanie.

So, a planet like us is going to have an age and an old age,

Nasza planeta, tak jak my, starzeje się.

and we are in its golden summer age right now.

W tej chwili mamy złote lato jej życia.

But there's two fates to everything, isn't there?

Rozważmy dwa scenariusze.

Now, a lot of you are going to die of old age,

Wielu z was umrze ze starości,

but some of you, horribly enough, are going to die in an accident.

ale niektórzy, to straszne, zginą w wypadku.

And that's the fate of a planet, too.

Podobny los może spotkać Ziemię.

Earth, if we're lucky enough -- if it doesn't get hit by a Hale-Bopp,

Jeśli szczęśliwie nie trafi w nią kometa Hale-Boppa

or gets blasted by some supernova nearby

albo nie zniszczy jej pobliska supernowa,

in the next seven billion years -- we'll find under your feet.

za 7 miliardów lat jej czas dobiegnie końca.

But what about accidental death?

Co powiemy o śmierci w wypadku?

Well, paleontologists for the last 200 years

Paleontologowie przez ostatnie 200 lat

have been charting death. It's strange --

opisywali śmierć. To dziwne, że

extinction as a concept wasn't even thought about

koncepcja wymierania nie przyszła nikomu do głowy,

until Baron Cuvier in France found this first mastodon.

aż baron Cuvier odnalazł kości tego mastodonta.

He couldn't match it up to any bones on the planet,

Nie były podobne do żadnych znanych na Ziemi.

and he said, Aha! It's extinct.

Wiedział już, że to gatunek wymarły.

And very soon after, the fossil record started yielding

Wkrótce skamieniałości zaczęło przybywać.

a very good idea of how many plants and animals there have been

To pozwalało przypuszczać, że wiele roślin i zwierząt wymarło,

since complex life really began to leave

zanim złożone życie zaczęło zostawiać

a very interesting fossil record.

widoczne, skamieniałe ślady.

In that complex record of fossils,

W tym złożonym zapisie kopalnym

there were times when lots of stuff

zauważono okresy, w których

seemed to be dying out very quickly,

dużo organizmów umierało bardzo szybko.

and the father/mother geologists

Ojcowie i matki geologii

called these "mass extinctions."

nazwali to "masowym wymieraniem".

All along it was thought to be either an act of God

Wydarzenia te uznawane były za akt Boga

or perhaps long, slow climate change,

lub za skutek powolnej zmiany klimatu.

and that really changed in 1980,

Zmieniło się to w roku 1980,

in this rocky outcrop near Gubbio,

w tej odkrywce niedaleko Gubbio,

where Walter Alvarez, trying to figure out

gdzie Walter Alvarez dociekał

what was the time difference between these white rocks,

jaka jest różnica w czasie występowania białych skał,

which held creatures of the Cretaceous period,

gdzie znajdujemy stworzenia z okresu kredy,

and the pink rocks above, which held Tertiary fossils.

a różowymi powyżej, skrywającymi te trzeciorzędowe.

How long did it take to go from one system to the next?

Ile czasu dzieli te dwa systemy geologiczne?

And what they found was something unexpected.

Badacze odkryli coś niespodziewanego.

They found in this gap, in between, a very thin clay layer,

W przerwie między warstwami gliny,

and that clay layer -- this very thin red layer here --

zauważyli bardzo cienką czerwoną warstwę,

is filled with iridium.

wypełnioną irydem.

And not just iridium; it's filled with glassy spherules,

Nie zwykłym metalem, a szklistymi kulkami

and it's filled with quartz grains

oraz drobinami kwarcu,

that have been subjected to enormous pressure: shock quartz.

poddanym działaniu potężnego ciśnienia - jest to kwarc szokowy.

Now, in this slide the white is chalk,

Na tym slajdzie białe to kreda,

and this chalk was deposited in a warm ocean.

która powstawała w ciepłym oceanie.

The chalk itself's composed by plankton

Składa się z planktonu,

which has fallen down from the sea surface onto the sea floor,

który opadał z powierzchni na dno morza,

so that 90 percent of the sediment here is skeleton of living stuff,

a więc 90 % osadów tu widocznych to szkielety organizmów.

and then you have that millimeter-thick red layer,

Tutaj mamy milimetrową czerwoną warstwę,

and then you have black rock.

a dalej czarną skałę.

And the black rock is the sediment on the sea bottom

Ta czarna skała to osad z dna morza,

in the absence of plankton.

powstały bez udziału planktonu.

And that's what happens in an asteroid catastrophe,

Wskazuje to na zderzenie z asteroidą,

because that's what this was, of course. This is the famous K-T.

bo tak, rzecz jasna, się stało. Oto słynne wymieranie kredowe.

A 10-kilometer body hit the planet.

10 kilometrowy bolid trafił w Ziemię.

The effects of it spread this very thin impact layer all over the planet,

Globalnym efektem uderzenia była ta właśnie cienka warstwa,

and we had very quickly the death of the dinosaurs,

bardzo szybko wymarły dinozaury,

the death of these beautiful ammonites,

te piękne amonity,

Leconteiceras here, and Celaeceras over here,

jak tu, z rodzaju Leconteicera i Celaecera

and so much else.

i wiele innych.

I mean, it must be true,

To wszystko musi być prawdziwe,

because we've had two Hollywood blockbusters since that time,

bo od tego czasu mieliśmy dwa hollywoodzkie hity.

and this paradigm, from 1980 to about 2000,

W latach 1980-2000 zmienił się paradygmat,

totally changed how we geologists thought about catastrophes.

dotyczący podejścia geologów do katastrof.

Prior to that, uniformitarianism was the dominant paradigm:

Wcześniej dominującym prądem był aktualizm:

the fact that if anything happens on the planet in the past,

wszystko co zdarzyło się na planecie w przeszłości,

there are present-day processes that will explain it.

ma swoje odpowiedniki w dzisiejszych procesach.

But we haven't witnessed a big asteroid impact,

Nie byliśmy świadkami uderzenia dużej asteroidy,

so this is a type of neo-catastrophism,

co potwierdziłoby idee neokatastrofizmu.

and it took about 20 years for the scientific establishment

20 lat naukowy establishment dojrzewał

to finally come to grips: yes, we were hit;

do stwierdzenia: tak, zostaliśmy trafieni,

and yes, the effects of that hit caused a major mass extinction.

tak, efekty tego zdarzenia wywołały masowe wymieranie.

Well, there are five major mass extinctions

"Wielka Piątka" masowych wymierań

over the last 500 million years, called the Big Five.

wydarzyła się w czasie ostatnich 500 milionów lat.

They range from 450 million years ago

Od zdarzenia sprzed 450 milionów lat,

to the last, the K-T, number four,

aż do wymierania kredowego.

but the biggest of all was the P, or the Permian extinction,

Największym z nich było "P", zagłada permska,

sometimes called the mother of all mass extinctions.

czasem zwane matką wszystkich wymierań.

And every one of these has been subsequently blamed

Za każde z nich przyjęło obwiniać się

on large-body impact.

uderzenie wielkiego bolidu.

But is this true?

Ale czy to prawda?

The most recent, the Permian, was thought to have been an impact

Przyjęto, że wymieranie permskie wywołał impakt,

because of this beautiful structure on the right.

z powodu tej pięknej struktury po prawej.

This is a Buckminsterfullerene, a carbon-60.

To fuleren Buckminstera, węgiel-60

Because it looks like those terrible geodesic domes

Wygląda jak te okropne kopuły geodezyjne

of my late beloved '60s,

z moich ukochanych lat 60.

they're called "buckyballs."

Nazwano je "buckyballs".

This evidence was used to suggest

Dowody miały sugerować,

that at the end of the Permian, 250 million years ago, a comet hit us.

że pod koniec permu, 250 milionów lat temu, uderzyła w nas kometa.

And when the comet hits, the pressure produces the buckyballs,

Gdy nastąpiło zderzenie, ciśnienie wytworzyło te cząsteczki,

and it captures bits of the comet.

które przyswoiły materiał z komety.

Helium-3: very rare on the surface of the Earth, very common in space.

Hel-3, bardzo rzadki na Ziemi, powszechny w kosmosie.

But is this true?

Ale czy to prawda?

In 1990, working on the K-T extinction for 10 years,

W 1990, już od 10 lat zgłębiałem wymieranie kredowe.

I moved to South Africa to begin work twice a year

Pojechałem do Afryki Południowej, aby 2 razy do roku

in the great Karoo desert.

pracować na wielkiej Pustyni Karoo.

I was so lucky to watch the change of that South Africa

Byłem szczęściarzem, bo mogłem ujrzeć zmiany,

into the new South Africa as I went year by year.

jakie zachodziły w Południowej Afryce co roku.

And I worked on this Permian extinction,

Pracując nad wymieraniem permskim,

camping by this Boer graveyard for months at a time.

obozowałem parę miesięcy przy tym cmentarzu Burów.

And the fossils are extraordinary.

Tutejsze skamieniałości są niezwykłe.

You know, you're gazing upon your very distant ancestors.

Wpatrujemy się w swoich odległych przodków.

These are mammal-like reptiles.

Są to gady podobne do ssaków.

They are culturally invisible. We do not make movies about these.

Kultura masowa ich nie dostrzega. Nie robi się o nich filmów.

This is a Gorgonopsian, or a Gorgon.

Oto gorgonops, inaczej gorgona.

That's an 18-inch long skull of an animal

To 45 centymetrowa czaszka zwierzęcia,

that was probably seven or eight feet, sprawled like a lizard,

które sięgało 2 - 2,5 metra, podobne było do jaszczurki,

probably had a head like a lion.

a jego głowa przypominała lwią.

This is the top carnivore, the T-Rex of its time.

Jest to czołowy drapieżnik, T-Rex swoich czasów.

But there's lots of stuff.

Dużo tego jest.

This is my poor son, Patrick.

To mój biedny synek, Patrick

(Laughter)

(śmiech)

This is called paleontological child abuse.

Paleontologiczne znęcanie się nad dziećmi

Hold still, you're the scale.

Stój spokojnie, jesteś wagą.

(Laughter)

(śmiech)

There was big stuff back then.

Mieliśmy wtedy sporo tego.

Fifty-five species of mammal-like reptiles.

55 gatunków ssakopodobnych gadów.

The age of mammals had well and truly started

Era ssaków na dobre nastała

250 million years ago ...

250 milionów lat temu...

... and then a catastrophe happened.

...a potem nastąpiła katastrofa.

And what happens next is the age of dinosaurs.

Po czym nastała era dinozaurów.

It was all a mistake; it should have never happened. But it did.

To nieporozumienie, tak nie powinno się zdarzyć. Ale stało się.

Now, luckily,

Mamy jednak szczęście.

this Thrinaxodon, the size of a robin egg here:

Oto trinaksodon, wielkości ptasiego jaja.

this is a skull I've discovered just before taking this picture --

Znalazłem tę czaszkę tuż przed zrobieniem tego zdjęcia.

there's a pen for scale; it's really tiny --

Długopis dla skali - jest naprawdę mała.

this is in the Lower Triassic, after the mass extinction has finished.

Pochodzi z dolnego triasu, z okresu tuż po wymieraniu.

You can see the eye socket and you can see the little teeth in the front.

Widać tu oczodół i mały ząb z przodu.

If that does not survive, I'm not the thing giving this talk.

Jeśli by nie przetrwał, nie mówił bym tu przed wami.

Something else is, because if that doesn't survive, we are not here;

Powiem więcej, nie było by tu nas wszystkich.

there are no mammals. It's that close; one species ekes through.

Nie było by ssaków. Mało brakowało - wyginięcia tego gatunku.

Well, can we say anything about the pattern of who survives and who doesn't?

Czy istnieje jakiś wzór - kto przetrwa, a kto nie?

Here's sort of the end of that 10 years of work.

Przed wami wynik mojej 10 letniej pracy.

The ranges of stuff -- the red line is the mass extinction.

Widzimy zasięgi, czerwona linia to masowe wymieranie.

But we've got survivors and things that get through,

Jednak pewne gatunki przetrwały,

and it turns out the things that get through preferentially are cold bloods.

wychodzi na to, że udało się to przede wszystkim tym zimnokrwistym.

Warm-blooded animals take a huge hit at this time.

Ciepłokrwiste przyjęły wtedy silny cios.

The survivors that do get through

Te, którym udało się przeżyć,

produce this world of crocodile-like creatures.

to stworzenia podobne do krokodyli.

There's no dinosaurs yet; just this slow, saurian, scaly, nasty,

To jeszcze nie dinozaury, a powolne, wredne, łuskowate jaszczury,

swampy place with a couple of tiny mammals hiding in the fringes.

wraz z kilkoma małymi ssakami kryjące się na bagnach.

And there they would hide for 160 million years,

Taka sytuacja trwać będzie 160 milionów lat,

until liberated by that K-T asteroid.

aż w kredzie wyzwoli je asteroida.

So, if not impact, what?

Jeśli nie była to ona, to co?

And the what, I think, is that we returned, over and over again,

Myślę, że "to coś", to nasz kolejny powrót

to the Pre-Cambrian world, that first microbial age,

do świata prekambryjskiego, ery mikrobów,

and the microbes are still out there.

które cały czas były aktywne.

They hate we animals.

Nienawidziły zwierząt.

They really want their world back.

Chciały przywrócić swój porządek.

And they've tried over and over and over again.

Próbowały cały czas na nowo.

This suggests to me that life causing these mass extinctions

Jest to sugestia, że organizmy, które wywołały wymierania,

because it did is inherently anti-Gaian.

właściwie działały przeciwko Gai.

This whole Gaia idea, that life makes the world better for itself --

Idea Gai, dotyczy tego, że życie czyni świat lepszym dla siebie.

anybody been on a freeway on a Friday afternoon in Los Angeles

Czy ktoś, kto jechał drogami Los Angeles w piątek po południu

believing in the Gaia theory? No.

uwierzy w teorię Gai? Nie.

So, I really suspect there's an alternative,

Naprawdę podejrzewam inne wyjaśnienie -

and that life does actually try to do itself in --

że życie próbuje się unicestwić,

not consciously, but just because it does.

nieświadomie, ale jednak.

And here's the weapon, it seems, that it did so over the last 500 million years.

Oto broń, która robiła to na przestrzeni ostatnich 500 milionów lat.

There are microbes which, through their metabolism,

Są to mikroby, których metabolizm

produce hydrogen sulfide,

wytwarza siarkowodór,

and they do so in large amounts.

w dużych ilościach.

Hydrogen sulfide is very fatal to we humans.

Siarkowodór jest zabójczy dla ludzi.

As small as 200 parts per million will kill you.

Zaledwie 200 cząstek na milion wystarczy.

You only have to go to the Black Sea and a few other places -- some lakes --

Trzeba tylko pojechać nad Morze Czarne lub nad niektóre jeziora,

and get down, and you'll find that the water itself turns purple.

aby zauważyć, że woda staje się tam purpurowa.

It turns purple from the presence of numerous microbes

Dzieje się tak z powodu obecności licznych mikrobów,

which have to have sunlight and have to have hydrogen sulfide,

które potrzebują światła słonecznego i siarkowodoru.

and we can detect their presence today -- we can see them --

Możemy zobaczyć je dziś,

but we can also detect their presence in the past.

jak również stwierdzić ich obecność w przeszłości.

And the last three years have seen

Ostatnie trzy lata

an enormous breakthrough in a brand-new field.

to wielki przełom w tej nowej dziedzinie badań.

I am almost extinct --

Jestem na wymarciu -

I'm a paleontologist who collects fossils.

paleontolog zbierający skamieniałości.

But the new wave of paleontologists -- my graduate students --

Ale nowa fala paleontologów, moich studentów,

collect biomarkers.

gromadzi biomarkery.

They take the sediment itself, they extract the oil from it,

Zbierają osad, wyciągają z niego olej

and from that they can produce compounds

i otrzymują związki chemiczne,

which turn out to be very specific to particular microbial groups.

które odpowiadają konkretnej grupie mikrobów.

It's because lipids are so tough, they can get preserved in sediment

Dzieje się tak, ponieważ tłuszcze mogą przetrwać w osadzie,

and last the hundreds of millions of years necessary,

nawet setki milionów lat.

and be extracted and tell us who was there.

Mogą powiedzieć nam, co wtedy żyło.

And we know who was there. At the end of the Permian,

I wiemy co to było. Pod koniec permu

at many of these mass extinction boundaries,

czy też innych masowych wymierań,

this is what we find: isorenieratene. It's very specific.

oto co znajdujemy: bardzo specyficzny izorenieraten.

It can only occur if the surface of the ocean has no oxygen,

Występuję w oceanach jedynie w warunkach beztlenowych,

and is totally saturated with hydrogen sulfide --

ulega całkowitej saturacji z udziałem siarkowodoru.

enough, for instance, to come out of solution.

To wystarczy, aby otrzymać go z roztworu.

This led Lee Kump, and others from Penn State and my group,

Lee Kump z ekipą z Uniwersytetu Pensylwanii i moja grupa

to propose what I call the Kump Hypothesis:

mogliśmy dzięki temu zaproponować Hipotezę Kumpa,

many of the mass extinctions were caused by lowering oxygen,

która zakłada, że wiele wymierań spowodował spadek poziomu tlenu

by high CO2. And the worst effect of global warming, it turns out:

i wzrost CO2. Okazuje się, że najgorszym skutkiem globalnego ocieplenia

hydrogen sulfide being produced out of the oceans.

jest siarkowodór wytwarzany w oceanach.

Well, what's the source of this?

Jakie jest jego źródło?

In this particular case, the source over and over has been flood basalts.

W tym przypadku, od zawsze były to pokrywy lawowe.

This is a view of the Earth now, if we extract a lot of it.

Tak wyglądałaby Ziemia, jeśli pojawi się dużo siarkowodoru.

And each of these looks like a hydrogen bomb;

Przypomina to wybuch bomby wodorowej,

actually, the effects are even worse.

ale tak naprawdę skutki są znacznie gorsze.

This is when deep-Earth material comes to the surface,

To dzieje się, gdy materiał z głębi Ziemi wychodzi,

spreads out over the surface of the planet.

rozprzestrzeniając się po jej powierzchni

Well, it's not the lava that kills anything,

Lawa nie zabija,

it's the carbon dioxide that comes out with it.

robi to towarzyszący jej dwutlenek węgla.

This isn't Volvos; this is volcanoes.

To nie Volvo, to wulkan.

But carbon dioxide is carbon dioxide.

Dwutlenek węgla to dwutlenek węgla.

So, these are new data Rob Berner and I -- from Yale -- put together,

To są nowe dane, które uzyskaliśmy z Robertem Bernerem z Yale.

and what we try to do now is

Próbujemy teraz

track the amount of carbon dioxide in the entire rock record --

namierzyć poziom dwutlenku węgla w zapisie geologicznym.

and we can do this from a variety of means --

Możemy to zrobić na kilka sposobów

and put all the red lines here,

i wytyczyć czerwone linie tu, kiedy -

when these -- what I call greenhouse mass extinctions -- took place.

nazwane tak przeze mnie - wymierania cieplarniane miały miejsce.

And there's two things that are really evident here to me,

Dwie rzeczy są dla mnie naprawdę oczywiste.

is that these extinctions take place when CO2 is going up.

Jedna to związek wzrostu CO2 z wymieraniem.

But the second thing that's not shown on here:

Druga nie jest tutaj pokazana:

the Earth has never had any ice on it

na Ziemi nigdy nie było lodu,

when we've had 1,000 parts per million CO2.

kiedy poziom CO2 wynosił tysiąc cząsteczek na milion.

We are at 380 and climbing.

Teraz jest 380 i rośnie.

We should be up to a thousand in three centuries at the most,

Najdalej za 300 lat dojdziemy do tysiąca,

but my friend David Battisti in Seattle says he thinks a 100 years.

ale mój przyjaciel David Battisti z Seattle mówi o stu latach.

So, there goes the ice caps,

Ziemię pokryją czapy lodowe,

and there comes 240 feet of sea level rise.

a poziom mórz wzrośnie o ponad 70 metrów.

I live in a view house now;

Mieszkam w domu z widokiem.

I'm going to have waterfront.

Będzie to dom z widokiem...na morze.

All right, what's the consequence? The oceans probably turn purple.

Jakie będą konsekwencje? Oceany zapewne zabarwią się na purpurowo.

And we think this is the reason that complexity took so long

Wydaje się, że jest to powód długiego

to take place on planet Earth.

różnicowania się gatunków na Ziemi.

We had these hydrogen sulfide oceans for a very great long period.

Mieliśmy siarkowodorowe oceany przez bardzo długi czas.

They stop complex life from existing.

Nie pozwalały istnieć złożonemu życiu.

We know hydrogen sulfide is erupting presently a few places on the planet.

Wiemy, że siarkowodór wydobywa się dziś w kilku miejscach na świecie.

And I throw this slide in -- this is me, actually, two months ago --

Wrzucam slajd - to ja, dwa miesiące temu.

and I throw this slide in because here is my favorite animal, chambered nautilus.

Pokazuję go, bo jest na nim moje ulubione zwierzę - łodzik.

It's been on this planet since the animals first started -- 500 million years.

Żyje na Ziemi od czasu pojawienia się zwierząt - 500 milionów lat.

This is a tracking experiment, and any of you scuba divers,

Te badania polegają na śledzeniu; jeśli ktoś z was nurkuje

if you want to get involved in one of the coolest projects ever,

i chce wziąć udział w jednym z najfajniejszych projektów w historii,

this is off the Great Barrier Reef.

zapraszam na Wielką Rafę Barierową.

And as we speak now,

Właśnie teraz,

these nautilus are tracking out their behaviors to us.

te łodziki ujawniają nam swoje zachowania.

But the thing about this is that every once in a while

Rzecz w tym, że od czasu do czasu,

we divers can run into trouble,

my nurkowie wpadamy w tarapaty.

so I'm going to do a little thought experiment here.

Przeprowadzimy teraz mały eksperyment myślowy.

This is a Great White Shark that ate some of my traps.

To żarłacz biały, który zjadał zastawione na niego sieci.

We pulled it up; up it comes. So, it's out there with me at night.

Wyciągnęliśmy go w końcu na pokład i zastała nas noc.

So, I'm swimming along, and it takes off my leg.

Pływam sobie, a on odgryza mi nogę.

I'm 80 miles from shore, what's going to happen to me?

Jestem 130 kilometrów od brzegu, co się ze mną stanie?

Well now, I die.

Na dziś umarłbym.

Five years from now, this is what I hope happens to me:

Za pięć lat mam nadzieję, że będzie tak:

I'm taken back to the boat, I'm given a gas mask:

zabierają mnie na łódź i zakładają maskę gazową.

80 parts per million hydrogen sulfide.

Siarkowodór, 80 cząsteczek na milion.

I'm then thrown in an ice pond, I'm cooled 15 degrees lower

Potem wrzucają mnie do komory z lodem, schładzają o 15 st.

and I could be taken to a critical care hospital.

i zostaję zabrany na intensywną terapię.

And the reason I could do that is because we mammals

Przeżyłbym to, bo my ssaki

have gone through a series of these hydrogen sulfide events,

przeszliśmy serię perypetii związanych z siarkowodorem,

and our bodies have adapted.

a nasze ciała się zaadaptowały.

And we can now use this as what I think will be a major medical breakthrough.

Myślę, że ta metoda może stać się wielkim przełomem w medycynie.

This is Mark Roth. He was funded by DARPA.

To Mark Roth, finansowany przez DARPA.

Tried to figure out how to save Americans after battlefield injuries.

Starał się wymyślić, jak ratować Amerykanów rannych w bitwach.

He bleeds out pigs.

Wykrwawiał świnie.

He puts in 80 parts per million hydrogen sulfide --

Stosował siarkowodór w stężeniu 80 cząsteczek/milion,

the same stuff that survived these past mass extinctions --

takim samym, jakie było obecne podczas wymierań

and he turns a mammal into a reptile.

i zamieniło ssaki w gady.

"I believe we are seeing in this response the result of mammals and reptiles

"Myślę, że taka reakcja wskazuje, że ssaki i gady

having undergone a series of exposures to H2S."

były wielokrotnie wystawione na oddziaływanie H2S"

I got this email from him two years ago;

Tego emaila dostałem od niego 2 lata temu.

he said, "I think I've got an answer to some of your questions."

Napisał: "myślę, że znaleźliśmy odpowiedzi na twoje pytania"

So, he now has taken mice down

Teraz próbuje tego na myszach,

for as many as four hours, sometimes six hours,

usypia je na 4, czasem i 6 godzin.

and these are brand-new data he sent me on the way over here.

To świeże dane, które wysłał mi, gdy tu jechałem.

On the top, now, that is a temperature record of a mouse who has gone through --

Na samej górze widzimy zapis normalnej temperatury ciała myszy,

the dotted line, the temperatures.

spójrzmy na linię przerywaną.

So, the temperature starts at 25 centigrade,

Zaczynamy od 25 stopni celsjusza,

and down it goes, down it goes.

temperatura się obniża.

Six hours later, up goes the temperature.

6 godzin później znów wzrasta.

Now, the same mouse is given 80 parts per million hydrogen sulfide

Ta sama mysz dostaje 80 cząsteczek/milion siarkowodoru.

in this solid graph,

Linia ciągła -

and look what happens to its temperature.

- spójrzcie tylko na temperaturę.

Its temperature drops.

Spada.

It goes down to 15 degrees centigrade from 35,

Obniżyła się z 35 do 15 stopni celsjusza,

and comes out of this perfectly fine.

a mysz wyszła z tego zupełnie cało.

Here is a way we can get people to critical care.

W ten sposób zdążymy przewieźć człowieka do szpitala.

Here's how we can bring people cold enough to last till we get critical care.

Możemy schładzać ludzi na tyle długo, aby przeżyli do nadejścia pomocy.

Now, you're all thinking, yeah, what about the brain tissue?

Pomyślicie sobie, co z tkanką mózgową?

And so this is one of the great challenges that is going to happen.

Będzie to wymagało od nas ogromnej próby sił.

You're in an accident. You've got two choices:

Miałeś wypadek. Masz dwa wyjścia:

you're going to die, or you're going to take the hydrogen sulfide

umierasz lub poddajesz się działaniu siarkowodoru

and, say, 75 percent of you is saved, mentally.

i, powiedzmy, w 75 procentach twój mózg jest sprawny.

What are you going to do?

Co zrobisz?

Do we all have to have a little button saying, Let me die?

Czy musimy wcisnąć guziczek z napisem "pozwól mi umrzeć"?

This is coming towards us,

Czekają nas zmiany

and I think this is going to be a revolution.

i myślę, że będą rewolucyjne.

We're going to save lives, but there's going to be a cost to it.

Będziemy ratować życie, ale będzie to nas kosztować.

The new view of mass extinctions is, yes, we were hit,

Nowe spojrzenie na masowe wymieranie to: tak, zostaliśmy trafieni.

and, yes, we have to think about the long term,

Tak, musimy myśleć długofalowo

because we will get hit again.

bo znów to nastąpi.

But there's a far worse danger confronting us.

Ale istnieje o wiele poważniejsze zagrożenie.

We can easily go back to the hydrogen sulfide world.

Możemy powrócić do świata siarkowodoru.

Give us a few millennia --

Wystarczy kilka tysiącleci,

and we humans should last those few millennia --

a ludzie powinni tyle przetrwać.

will it happen again? If we continue, it'll happen again.

Czy to nastąpi znów? Jeśli się nie opamiętamy, tak będzie.

How many of us flew here?

Ilu z nas przyleciału tu samolotem?

How many of us have gone through

Ilu z nas przekroczyło limit

our entire Kyoto quota

zapisany w traktacie z Kioto,

just for flying this year?

podróżując tak w tym roku?

How many of you have exceeded it? Yeah, I've certainly exceeded it.

Ilu z nas tak zrobiło? Ja na pewno go przekroczyłem.

We have a huge problem facing us as a species.

Mamy wielki kłopot, jako rodzaj ludzki.

We have to beat this.

Musimy go rozwiązać.

I want to be able to go back to this reef. Thank you.

Chcę mieć możliwość powrotu na tę rafę. Dziękuję.

(Applause)

(oklaski)

Chris Anderson: I've just got one question for you, Peter.

Mam do ciebie pytanie, Peter

Am I understanding you right, that what you're saying here

Jeśli dobrze cię rozumiem, twierdzisz,

is that we have in our own bodies

że w naszych ciałach istnieje

a biochemical response to hydrogen sulfide

biochemiczna odpowiedź na siarkowodór,

that in your mind proves that there have been past mass extinctions

że twoim zdaniem dowodzi to, że masowe wymierania nastąpiły

due to climate change?

z powodu zmian klimatu?

Peter Ward: Yeah, every single cell in us

Tak, każda nasza komórka

can produce minute quantities of hydrogen sulfide in great crises.

może wytworzyć niewielkie ilości siarkowodoru w obliczu zagrożenia.

This is what Roth has found out.

Odkrył to Roth.

So, what we're looking at now: does it leave a signal?

Czego szukamy teraz, jakiegoś śladu?

Does it leave a signal in bone or in plant?

Śladu w kościach, czy roślinach?

And we go back to the fossil record and we could try to detect

Możemy odwołać się do zapisu kopalnego i dowiedzieć się,

how many of these have happened in the past.

jak wiele z tego o czym mówimy wydarzyło się.

CA: It's simultaneously

To jednocześnie

an incredible medical technique, but also a terrifying ...

niesamowita metoda medyczna, ale też straszne...

PW: Blessing and curse.

Błogosławieństwo i klątwa.