Mallika Sarabhai: Dance to change the world

134,110 views ・ 2009-11-26

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Magdalena Ługowska Korekta: Marcin Kasiak
00:15
One day a one-eyed monkey came into the forest.
0
15260
4000
Pewnego dnia, jednooka małpa przybyła do lasu.
00:19
Under a tree she saw a woman
1
19260
2000
Pod drzewem ujrzała kobietę
00:21
meditating furiously.
2
21260
3000
żarliwie medytującą.
00:24
The one-eyed monkey recognized the woman, a Sekhri.
3
24260
3000
Jednooka małpa rozpoznała kobietę, Sekhri.
00:29
She was the wife of an even more famous Brahmin.
4
29260
3000
Była ona żoną jeszcze sławniejszego Brahmina.
00:35
To watch her better, the one-eyed monkey climbed onto the tree.
5
35260
4000
Aby przyjrzeć jej się lepiej, jednooka małpa wspięła się na drzewo.
00:41
Just then, with a loud bang,
6
41260
2000
Wtedy to, z wielkim hukiem
00:43
the heavens opened. (Claps)
7
43260
2000
otwarły się niebiosa.
00:46
And the god Indra jumped into the clearing.
8
46260
2000
Bóg Indra zeskoczył na polanę.
00:50
Indra saw the woman, a Sekhri.
9
50260
2000
Indra zobaczył kobietę, Sekhri.
00:52
Ah-hah.
10
52260
2000
Ah-hah.
00:54
The woman paid him no heed.
11
54260
3000
Kobieta nie zwróciła na niego najmniejszej uwagi.
00:57
So, Indra, attracted, threw her onto the floor,
12
57260
2000
Zatem, Indra, zachęcony, rzucił ją na ziemię
00:59
and proceeded to rape her.
13
59260
2000
i zaczął gwałcić.
01:06
Then Indra disappeared. (Clap! Clap!)
14
66260
4000
Potem Indra zniknął. (Klaśnięcie! Klaśnięcie!)
01:10
And the woman's husband, the Brahmin, appeared.
15
70260
3000
Pojawił się mąż kobiety, Brahim.
01:16
He realized at once what had happened.
16
76260
2000
Od razu zdał sobie sprawę z tego, co się wydarzyło.
01:18
So, he petitioned the higher gods
17
78260
2000
Zatem zwrócił się do wyższych bogów,
01:20
so that he may have justice.
18
80260
4000
aby wymierzyli sprawiedliwość.
01:24
So, the god Vishnu arrived.
19
84260
3000
Tak więc, przybył bóg Vishnu.
01:29
"Are there any witnesses?"
20
89260
3000
"Czy są jacyś świadkowie?"
01:32
"Just a one-eyed monkey," said the Brahmin.
21
92260
2000
"Tylko jednooka małpa" - stwierdził Brahim.
01:34
Now, the one-eyed monkey
22
94260
2000
Teraz, jednooka małpa
01:36
really wanted for the woman, a Sekhri, to get justice,
23
96260
4000
naprawdę zapragnęła dla kobiety, Sekri, sprawiedliwości,
01:40
so she retold events exactly as they had happened.
24
100260
3000
więc powtórzyła dokładnie wszystko co się wydarzyło.
01:51
Vishnu gave his judgment.
25
111260
3000
Vishnu wydał osąd.
01:54
"The god Indra has sinned,
26
114260
2000
"Bóg Indra zgrzeszył.
01:56
in that he has sinned against ... a Brahmin.
27
116260
4000
Zgrzeszył przeciw... Brahimowi.
02:00
May he be called to wash away his sins."
28
120260
4000
Niech zmyje swoje grzechy".
02:04
So, Indra arrived,
29
124260
2000
Tak więc przybył Indra
02:06
and performed the sacrifice of the horse.
30
126260
3000
i złożył ofiarę w postaci konia.
02:09
And so it transpired
31
129260
2000
Okazało się,
02:11
that a horse was killed,
32
131260
2000
że koń został zabity,
02:13
a god was made sin-free,
33
133260
4000
a bóg został rozgrzeszony.
02:17
a Brahmin's ego was appeased,
34
137260
3000
ego Brahima zostało zaspokojone.
02:20
a woman ... was ruined,
35
140260
3000
a kobieta ... była zgubiona,
02:23
and a one-eyed monkey was left ...
36
143260
4000
a jednooka małpa zamarła
02:32
very confused at what we humans call justice.
37
152260
6000
zdumiona tym, co ludzie nazywają sprawiedliwością.
02:38
In India there is a rape every three minutes.
38
158260
5000
W Indiach, dochodzi do gwałtu co trzy minuty.
02:43
In India, only 25 percent of rapes
39
163260
5000
W Indiach, tylko 25 procent gwałtów
02:48
come to a police station,
40
168260
2000
jest zgłaszana na policję.
02:50
and of these 25 percent that come to a police station,
41
170260
5000
i z tych 25 procent zgłaszanych
02:55
convictions are only in four percent of the cases.
42
175260
4000
tylko w 4 procentach przypadków wyrok jest skazujący.
02:59
That's a lot of women who don't get justice.
43
179260
3000
Jest wiele kobiet, które nie mogą doczekać się sprawiedliwości.
03:02
And it's not only about women.
44
182260
2000
Ta historia nie dotyczy tylko tej jednej kobiety.
03:04
Look around you, look at your own countries.
45
184260
3000
Spójrzcie dookoła siebie, popatrzcie na swoje własne kraje.
03:07
There is a certain pattern in who gets charged with crimes.
46
187260
5000
Istnieje określony schemat, według którego można określić kto zostanie oskarżony o przestępstwo.
03:12
If you're in Australia, it's mostly aboriginals who are in jail.
47
192260
5000
W Australii głównie Aborygeni trafiają do więzienia.
03:17
If you're in India, it's either Muslims or Adivasis,
48
197260
3000
W Indiach są to Muzułmanie, czy też Adiwasi,
03:20
our tribals, the Naxalites.
49
200260
2000
lub nasze plemiona, Naksalici.
03:22
If you're in the U.S., it's mostly the blacks.
50
202260
5000
W Stanach Zjednoczonych są to zazwyczaj czarni.
03:27
There is a trend here.
51
207260
2000
Jest to trend.
03:29
And the Brahmins and the gods, like in my story,
52
209260
3000
Brahimowie i bogowie, tak jak w mojej historii,
03:32
always get to tell their truth as The Truth.
53
212260
3000
zawsze przedstawiają swoją prawdę jako Tę Prawdę.
03:35
So, have we all become
54
215260
3000
Tak więc, czyżbyśmy wszyscy stali się
03:38
one-eyed -- two-eyed instead of one-eyed -- monkeys?
55
218260
3000
jednoocy, dwuocy, zamiast tacy, jak jednooka małpa?
03:41
Have we stopped seeing injustice?
56
221260
4000
Czyżbyśmy przestali zauważać niesprawiedliwość?
03:45
Good morning.
57
225260
2000
Dzień dobry.
03:48
(Applause)
58
228260
4000
(Aplauz)
03:52
You know, I have told this story
59
232260
5000
Jak wiecie, opowiedziałam tą historię
03:57
close to 550 times,
60
237260
2000
prawie 550 razy,
03:59
in audiences in 40 countries,
61
239260
2000
widzom w 40 krajach,
04:01
to school students, to black-tie dinners at the Smithsonian, and so on and so forth,
62
241260
5000
uczniom, na oficjalnych kolacjach w Instytucie Smithsonian, i tak dalej, i tak dalej,
04:06
and every time it hits something.
63
246260
2000
i za każdym razem trafia w sedno.
04:08
Now, if I were to go into the same crowd
64
248260
2000
Teraz, gdybym miała wystąpić przed tymi samymi ludźmi
04:10
and say, "I want to lecture you about justice and injustice,"
65
250260
3000
i powiedziała: "Chcę przeprowadzić z wami wykład o sprawiedliwości i niesprawiedliwości"
04:13
they would say, "Thank you very much, we have other things to do."
66
253260
3000
stwierdziliby: "Dziękujemy bardzo, mamy inne rzeczy do roboty".
04:16
And that is the astonishing power of art.
67
256260
4000
I to jest właśnie ta zadziwiająca moc sztuki.
04:20
Art can go through where other things can't.
68
260260
3000
Sztuka może dotrzeć tam, gdzie inne rzeczy nie są w stanie.
04:23
You can't have barriers, because it breaks through your prejudices,
69
263260
4000
Nie możecie mieć barier, ponieważ ona przedziera się przez wasze uprzedzenia,
04:27
breaks through everything that you have as your mask,
70
267260
3000
przebija się przez wszystko, co stanowi waszą maskę,
04:30
that says, "I am this, I am that, I am that."
71
270260
3000
która mówi: "Jestem taka, siaka i owaka".
04:33
No. It breaks through those.
72
273260
2000
Ona przełamuje je wszystkie.
04:35
And it reaches somewhere where other things don't.
73
275260
2000
I dociera tam, gdzie inne rzeczy nie mogą.
04:37
And in a world where attitudes are so difficult to change,
74
277260
3000
I w świecie w którym tak trudno jest zmienić nastawienie
04:40
we need a language that reaches through.
75
280260
4000
potrzebujemy języka, który dociera.
04:45
Hitler knew it; he used Wagner
76
285260
2000
Hitler wiedział o tym; używał Wagnera
04:47
to make all the Nazis feel wonderful and Aryan.
77
287260
4000
by wszyscy Naziści czuli się wspaniałymi Aryjczykami.
04:51
And Mr. Berlusconi knows it, as he sits atop
78
291260
2000
Również minister Berlusconi wie o tym, jako że siedzi na szczycie
04:53
this huge empire of media and television and so on and so forth.
79
293260
4000
wielkiego imperium medialnego i telewizyjnego, i tak dalej, i tak dalej.
04:57
And all of the wonderful creative minds who are in all the advertising agencies,
80
297260
4000
Także wszystkie te kreatywne umysły pracujące w agencjach reklamowych,
05:01
and who help corporate sell us things we absolutely don't require,
81
301260
4000
i te, które pomagają korporacjom w sprzedawaniu nam rzeczy, których w ogóle nie potrzebujemy,
05:05
they also know the power of the arts.
82
305260
3000
one również znają siłę sztuki.
05:08
For me it came very early.
83
308260
3000
Zdałam sobie z tego sprawę bardzo wcześnie.
05:11
When I was a young child, my mother, who was a choreographer,
84
311260
2000
Kiedy byłam małym dzieckiem, moja mama, która była choreografem,
05:13
came upon a phenomenon that worried her.
85
313260
3000
zauważyła zjawisko, które ją zaniepokoiło.
05:16
It was a phenomenon where young brides
86
316260
2000
Zjawisko to polegało na tym, iż panny młode
05:18
were committing suicide in rural Gujarat,
87
318260
2000
popełniały samobójstwo w wiejskim Gudżarat,
05:20
because they were being forced to bring more and more money for their in-laws' families.
88
320260
5000
ponieważ były zmuszane do przynoszenia coraz większej ilości pieniędzy dla swoich powinowatych.
05:25
And she created a dance piece which then Prime Minister Nehru saw.
89
325260
4000
Stworzyła ona taniec, który zobaczył wicepremier Nehru.
05:29
He came to talk to her and said, "What is this about?"
90
329260
2000
Przyszedł do niej aby porozmawiać i zapytał:" O czym to jest?".
05:31
She told him and he set out the first inquiry
91
331260
4000
Opowiedziała mu, a on przeprowadził pierwsze dochodzenie
05:35
into what today we call Dowry Dance.
92
335260
3000
w sprawie tego co dzisiaj nazywamy Tańcem Posagowym.
05:38
Imagine a dance piece
93
338260
2000
Wyobraźcie sobie taniec,
05:40
for the first inquiry into something
94
340260
2000
który przyczynił się do pierwszego śledztwa w sprawie,
05:42
that even today kills thousands of women.
95
342260
5000
która nawet w dzisiejszych czasach zabija tysiące kobiet.
05:47
Many years later, when I was working with the director Peter Brook
96
347260
3000
Wiele lat później, kiedy pracowałam z reżyserem Peterem Brookiem
05:50
in "The Mahabharata" playing this feisty feminine feminist
97
350260
4000
nad "Mahabharata", grając zadziorną, kobiecą feministkę
05:54
called Draupadi, I had similar experiences.
98
354260
3000
o imieniu Draupadi, miałam podobne doświadczenia.
05:57
Big fat black mamas in the Bronx
99
357260
2000
Wielkie, grube mamuśki z Bronksu
05:59
used to come and say, "Hey girl, that's it!"
100
359260
3000
przychodziły i mówiły: "Hej dziewczyno, to jest to!"
06:02
And then these trendy young things in the Sorbonne would say,
101
362260
2000
Następnie modne, młode dziewczyny na Sorbonie stwierdzały:
06:04
"Madame Draupadi, on n'est pas feministe, mais ça? Ça!"
102
364260
5000
"Pani Draupadi, nie jest Pani feministką, ale to? To jest to!".
06:09
And then aboriginal women in Africa
103
369260
2000
Również aborygeńskie kobiety w Afryce
06:11
would come and say, "This is it!"
104
371260
4000
przychodziły i mówiły: "To jest to!".
06:15
And I thought, "This is what we need,
105
375260
3000
A ja myślałam: "To jest to, czego potrzebujemy
06:18
as a language."
106
378260
3000
jako języka".
06:21
We had somebody from public health. And Devdutt also mentioned public health.
107
381260
4000
Mieliśmy kogoś ze zdrowia publicznego. Devdutt również wspomniał zdrowie publiczne.
06:25
Well, millions of people around the world die
108
385260
3000
Cóż, miliony ludzi na świecie umierają
06:28
of waterborne disease every year.
109
388260
2000
każdego roku z powodu chorób przenoszonych przez wodę.
06:30
And that's because there is no clean water to drink,
110
390260
3000
Dzieje się tak, ponieważ nie ma czystej wody do picia,
06:33
or in countries like India,
111
393260
2000
lub też w krajach takich jak Indie
06:35
people don't know that they need to soap their hands before defecation.
112
395260
3000
ludzie nie wiedzą, że powinni myć ręce po wypróżnieniu się.
06:38
So, what do they do?
113
398260
2000
Więc, cóż oni robią?
06:40
They drink the water they know is dirty,
114
400260
2000
Piją wodę, o której wiedzą, że jest brudna,
06:42
they get cholera, they get diarrhea, they get jaundice
115
402260
3000
nabawiają się cholery, dostają biegunki, żółtaczki
06:45
and they die.
116
405260
2000
i umierają.
06:47
And governments have not been able to provide clean water.
117
407260
5000
Rządy nie są w stanie zapewnić czystej wody.
06:52
They try and build it. They try and build pipelines; it doesn't happen.
118
412260
3000
Próbują i budują. Próbują zbudować rurociągi; jednak nic z tego nie wychodzi.
06:55
And the MNCs give them machines that they cannot afford.
119
415260
4000
Międzynarodowe korporacje udostępniają maszyny na które rządy nie mogą sobie pozwolić.
06:59
So what do you do? Do you let them die?
120
419260
2000
Więc co robicie? Pozwalacie im umrzeć?
07:01
Well, somebody had a great idea.
121
421260
2000
Cóż, ktoś wpadł na wspaniały pomysł.
07:03
And it was a simple idea. It was an idea that could not profit anybody
122
423260
3000
I był to pomysł prosty. Był to zamiar, który nie przyniósłby zysku nikomu,
07:06
but would help health in every field.
123
426260
4000
lecz pomógłby zdrowiu pod każdym względem.
07:10
Most houses in Asia and India
124
430260
2000
W większości domów w Azji i w Indiach
07:12
have a cotton garment.
125
432260
2000
jest bawełniana odzież.
07:14
And it was discovered, and WHO endorses this,
126
434260
4000
Odkryto, a Światowa Organizacja Zdrowia to potwierdza,
07:18
that a clean cotton garment folded eight times over,
127
438260
3000
iż czysta bawełniana odzież złożona osiem razy,
07:21
can reduce bacteria up to 80 percent from water sieved through.
128
441260
4000
może zredukować do 80 procent bakterii w przelewanej przez nią wodzie.
07:25
So, why aren't governments blaring this on television?
129
445260
4000
Dlaczegóż więc rządy nie grzmią o tym w telewizji?
07:29
Why isn't it on every poster across the third world?
130
449260
4000
Dlaczego nie piszą o tym na każdym plakacie w krajach trzeciego świata?
07:33
Because there is no profit in it.
131
453260
2000
Ponieważ nie ma z tego zysku.
07:35
Because nobody can get a kickback.
132
455260
2000
Bowiem nikt nie może dostać łapówki.
07:37
But it still needs to get to people.
133
457260
2000
Lecz to nadal musi trafić do ludzi.
07:39
And here is one of the ways we get it to people.
134
459260
2000
I to jest właśnie jeden ze sposobów dotarcia do ludzi.
07:41
[Video] Woman: Then get me one of those fancy water purifiers.
135
461260
3000
[Film] Kobieta: Więc kup mi jeden z tych wymyślnych oczyszczaczy wody.
07:44
Man: You know how expensive those are.
136
464260
3000
Mężczyzna: Wiesz jakie one są drogie.
07:47
I have a solution that requires neither machine,
137
467260
4000
Mam rozwiązanie, które nie wymaga, ani maszyny,
07:51
nor wood, nor cooking gas.
138
471260
5000
ani drewna, ani butli z gazem.
07:57
Woman: What solution?
139
477260
2000
Kobieta: Jakież to rozwiązanie?
07:59
Man: Listen, go fetch that cotton sari you have.
140
479260
3000
Mężczyzna: Słuchaj, idź przynieś swoje bawełniane sari.
08:02
Boy: Grand-dad, tell me the solution please.
141
482260
2000
Chłopiec: Dziadku, wyjaw mi to rozwiązanie, proszę.
08:04
Man: I will tell all of you. Just wait.
142
484260
2000
Mężczyzna: Wyjawię je wam wszystkim. Tylko zaczekaj.
08:06
Woman: Here father. (Man: Is it clean?) Woman: Yes, of course.
143
486260
3000
Kobieta: Proszę ojcze. (Mężczyzna: czy sari jest czyste?) Kobieta: Tak, oczywiście.
08:09
Man: Then do as I tell you. Fold the sari into eight folds.
144
489260
3000
Mężczyzna: Zrób to co ci powiem. Złóż sari osiem razy.
08:12
Woman: All right, father.
145
492260
2000
Kobieta: Dobrze ojcze.
08:14
Man: And you, you count that she does it right. (Boy: All right, grand-dad.)
146
494260
3000
Mężczyzna: A ty, ty licz czy ona robi to dobrze. (Chłopiec: Dobrze, dziadku.)
08:17
Man: One, two, three, four folds we make.
147
497260
2000
Mężczyzna: Jeden, dwa, trzy, cztery razy składamy.
08:19
All the germs from the water we take.
148
499260
3000
Wszystkie zarazki z wody usuwamy.
08:22
Chorus: One, two, three, four folds we make.
149
502260
2000
Chór: Jeden, dwa, trzy, cztery razy składamy.
08:24
All the germs from the water we take.
150
504260
3000
Wszystkie zarazki z wody usuwamy.
08:27
Five, six, seven, eight folds we make.
151
507260
2000
Pięć, sześć, siedem osiem razy składamy.
08:29
Our drinking water safe we make.
152
509260
3000
Naszą wodę w pitną zamieniamy.
08:32
Five, six, seven, eight folds we make.
153
512260
2000
Pięć, sześć, siedem osiem razy składamy.
08:34
Our drinking water safe we make.
154
514260
3000
Naszą wodę w pitną zamieniamy.
08:37
Woman: Here, father, your eight-times folded cotton sari.
155
517260
2000
Kobieta: Proszę, ojcze, twoje osiem razy złożone bawełniane sari
08:39
Man: So this is the cotton sari.
156
519260
3000
Mężczyzna: Zatem jest to bawełniane sari
08:42
And through this we will have clean water.
157
522260
3000
Dzięki niemu będziemy mieli czystą wodę.
08:45
(Applause)
158
525260
4000
(Aplauz)
08:49
I think it's safe to say that all of us here
159
529260
2000
Myślę, że można bezpiecznie stwierdzić, iż my wszyscy tutaj
08:51
are deeply concerned about the escalating violence in our daily lives.
160
531260
5000
jesteśmy głęboko przejęci nasilającą się falą przemocy w naszym życiu codziennym.
08:56
While universities are trying to devise courses in conflict resolution,
161
536260
3000
Podczas gdy uniwersytety starają się wymyślać kursy dotyczące rozwiązywania konfliktów,
08:59
and governments are trying to stop skirmishes at borders,
162
539260
4000
a rządy próbują powstrzymać zbrojne starcia na granicach,
09:03
we are surrounded by violence, whether it's road rage,
163
543260
3000
my jesteśmy otoczeni przez przemoc, niezależnie od tego czy jest to napaść drogowa,
09:06
or whether it's domestic violence,
164
546260
2000
czy jest to przemoc domowa,
09:08
whether it's a teacher beating up a student and killing her
165
548260
4000
czy też jest to nauczyciel bijący uczennicę i tępiący ją
09:12
because she hasn't done her homework, it's everywhere.
166
552260
3000
za to, że nie zrobiła swojej pracy domowej, tak jest wszędzie.
09:15
So, why are we not doing something
167
555260
2000
Więc, dlaczego nie robimy czegoś,
09:17
to actually attend that problem on a day to day basis?
168
557260
2000
ażeby faktycznie zająć się tym problemem na co dzień?
09:19
What are we doing to try and make children
169
559260
3000
Co robimy by spróbować uprzytomnić dzieciom
09:22
and young people realize
170
562260
2000
i młodym ludziom,
09:24
that violence is something that we indulge in,
171
564260
3000
że przemoc jest czymś w czym się pogrążamy,
09:27
that we can stop,
172
567260
2000
czymś co możemy zatrzymać,
09:29
and that there are other ways of actually
173
569260
2000
że są inne drogi faktycznego
09:31
taking violence, taking anger, taking frustrations
174
571260
4000
uwalniania się od przemocy, pozbywania się złości, dawania upustu frustracji
09:35
into different things that do not harm other people.
175
575260
3000
w sposób, który nie krzywdzi innych ludzi.
09:38
Well, here is one such way.
176
578260
3000
Cóż, oto jeden z takich sposobów.
09:41
(Video) (Laughs) You are peaceful people.
177
581260
5000
(Wideo)(Śmiechy) Jesteście spokojnymi ludźmi.
09:46
Your parents were peaceful people.
178
586260
4000
Wasi rodzice byli spokojnymi ludźmi.
09:50
Your grandparents were peaceful people.
179
590260
4000
Wasi dziadkowie byli spokojnymi ludźmi.
09:54
So much peace in one place?
180
594260
4000
Tyle spokoju w jednym miejscu?
09:58
How could it be otherwise?
181
598260
3000
Jak to możliwe, że było inaczej?
10:01
(Music)
182
601260
4000
(Muzyka)
10:05
But, what if ...
183
605260
5000
(Ale, co jeżeli...)
10:10
Yes. What if ...
184
610260
5000
Tak. Co jeżeli ...
10:15
One little gene in you
185
615260
2000
Jeden, mały gen w was
10:17
has been trying to get through?
186
617260
3000
próbował się wydostać?
10:20
From your beginnings in Africa,
187
620260
2000
Od waszych początków w Afryce,
10:22
through each generation, may be passed on to you,
188
622260
3000
przez każde pokolenie, mógł być przekazywany wam,
10:25
in your creation. It's a secret urge, hiding deep in you.
189
625260
4000
w procesie waszego stworzenia. To jest sekretny impuls, kryjący się głęboko w was.
10:29
And if it's in you, then it's in me too. Oh, dear.
190
629260
6000
I jeśli on jest w was, wobec tego jest również we mnie. Ojej.
10:35
It's what made you smack your baby brother,
191
635260
4000
To jest to, co zmusiło was by uderzyć waszego młodszego brata,
10:39
stamp on a cockroach, scratch your mother.
192
639260
3000
nadepnąć na karalucha, zadrapać waszą mamę.
10:42
It's the feeling that wells up from deep inside,
193
642260
3000
To jest to uczucie, które wzbiera głęboko w środku,
10:45
when your husband comes home drunk and you wanna tan his hide.
194
645260
5000
kiedy wasz mąż przychodzi do domu pijany, a wy chcecie zbić go na kwaśne jabłko.
10:50
Want to kill that cyclist on the way to work,
195
650260
3000
Chcecie zabić tego rowerzystę w drodze do pracy
10:53
and string up your cousin 'cause she's such a jerk. Oh, dear.
196
653260
7000
i powiesić waszego kuzyna, ponieważ jest takim kretynem. Ojej.
11:00
And as for outsiders, white, black or brown,
197
660260
3000
A co do innych osób, czarnych, białych czy brązowych
11:03
tar and feather them, and whip them out of town.
198
663260
3000
otoczyć je w smole i w pierzu i wyrzucić z miasta.
11:06
It's that little gene. It's small and it's mean.
199
666260
3000
To jest sprawka tego niewielkiego genu. Jest on mały i wredny.
11:09
Too small for detection, it's your built-in protection.
200
669260
4000
Zbyt mały, aby go wykryć, jest wbudowaną w was osłoną.
11:13
Adrenaline, kill. It'll give you the will.
201
673260
3000
Adrenalina, zabij. To da wam wolę.
11:16
Yes, you'd better face it 'cause you can't displace it.
202
676260
3000
Cóż, lepiej zmierzcie się z tym, ponieważ nie możecie się tego wyprzeć.
11:19
You're V-I-O-L-E-N-T.
203
679260
3000
Jesteście B-R-U-T-A-L-N-I.
11:22
Cause you're either a victim, or on top, like me.
204
682260
7000
Ponieważ jesteście, albo na dole, albo na górze, tak jak ja.
11:42
Goodbye, Abraham Lincoln.
205
702260
5000
Do widzenia Abrahamie Lincolnie.
11:47
Goodbye, Mahatma Gandhi.
206
707260
4000
Do widzenia Mahatmo Gandhi.
11:51
Goodbye, Martin Luther King.
207
711260
4000
Do widzenia Martinie Lutherze Kingu.
11:55
Hello, gangs from this neighborhood
208
715260
4000
Witajcie gangi z tej dzielnicy
11:59
killing gangs from that neighborhood.
209
719260
4000
zabijające gangi z innej dzielnicy.
12:03
Hello governments of rich countries
210
723260
3000
Witajcie rządy bogatych krajów,
12:06
selling arms to governments of poor countries
211
726260
4000
sprzedające broń rządom krajów biednych,
12:10
who can't even afford to give them food.
212
730260
4000
wy, których nie stać na podarowanie im jedzenia.
12:14
Hello civilization. Hello, 21st century.
213
734260
5000
Witaj cywilizacjo. Witaj 21 wieku.
12:19
Look what we've ...
214
739260
5000
Spójrzcie co my,,,
12:24
look what they've done.
215
744260
5000
Spójrzcie co wy zrobiliście.
12:29
(Applause)
216
749260
6000
(Aplauz)
12:35
Mainstream art, cinema,
217
755260
3000
Główny nurt w sztuce, kinie
12:38
has been used across the world to talk about social issues.
218
758260
4000
był wykorzystywany na świecie do poruszania spraw społecznych.
12:42
A few years ago we had a film called Rang De Basanti,
219
762260
3000
Kilka lat temu powstał film "Kolor szafranu",
12:45
which suddenly spawned thousands of young people
220
765260
4000
który nagle zrodził tysiące młodych ludzi
12:49
wanting to volunteer for social change.
221
769260
2000
chcących podjąć się wolontariatu, aby przyczynić się do zmian społecznych.
12:51
In Venezuela, one of the most popular
222
771260
2000
W Wenezueli, w jednej z najbardziej popularnych
12:53
soap operas has a heroine called Crystal.
223
773260
2000
telenowel, występuje bohaterka o imieniu Crystal.
12:55
And when, onscreen, Crystal got breast cancer,
224
775260
4000
Kiedy na ekranie okazało się, że Crystal miała raka
12:59
75,000 more young women went to have mammographies done.
225
779260
6000
o 75,000 więcej kobiet zrobiło sobie badania mammograficzne.
13:05
And of course, "The Vagina Monologues" we know about.
226
785260
2000
Oczywiście znamy "Dialogi waginy".
13:07
And there are stand-up comics
227
787260
2000
Są też artyści kabaretowi,
13:09
who are talking about racial issues, about ethnic issues.
228
789260
3000
którzy mówią o problemach rasowych i etnicznych.
13:12
So, why is it,
229
792260
2000
Więc jak to możliwe,
13:14
that if we think that we all agree
230
794260
3000
że kiedy myślimy, że wszyscy się zgadzamy,
13:17
that we need a better world,
231
797260
2000
że potrzebujemy lepszego świata,
13:19
we need a more just world,
232
799260
2000
że koniecznym jest dla nas coś więcej niż ten świat,
13:21
why is it that we are not using the one language
233
801260
2000
dlaczego więc nie używamy jedynego języka,
13:23
that has consistently showed us
234
803260
2000
który konsekwentnie pokazywał nam,
13:25
that we can break down barriers, that we can reach people?
235
805260
4000
że możemy pokonać bariery, że jesteśmy w stanie dotrzeć do ludzi?
13:29
What I need to say to the planners of the world,
236
809260
3000
To, co chcę powiedzieć architektom świata,
13:32
the governments, the strategists
237
812260
2000
rządom, strategom
13:34
is, "You have treated the arts as the cherry on the cake.
238
814260
5000
to: "Traktowaliście sztukę jak wisienkę na torcie,
13:39
It needs to be the yeast."
239
819260
2000
a ona musi być drożdżami".
13:41
Because, any future planning,
240
821260
3000
Ponieważ wszelkie plany dotyczące przyszłości;
13:44
if 2048 is when we want to get there,
241
824260
3000
jeżeli do 2048 chcemy je wypełnić,
13:47
unless the arts are put with the scientists,
242
827260
3000
a sztuki będą w rękach naukowców,
13:50
with the economists,
243
830260
2000
ekonomistów,
13:52
with all those who prepare for the future, badly,
244
832260
5000
oraz wszystkich, którzy źle przygotowują się na przyszłość;
13:57
we're not going to get there.
245
837260
3000
spełzną na niczym.
14:00
And unless this is actually internalized, it won't happen.
246
840260
4000
Nie wydarzy się to, jeżeli rzeczywiście nie zostanie przyswojone.
14:04
So, what is it that we require? What is it that we need?
247
844260
3000
Więc czegóż my wymagamy? Co jest nam potrzebne?
14:07
We need to break down our vision
248
847260
3000
Koniecznym jest zniszczenie naszej wizji
14:10
of what planners are,
249
850260
2000
tego, kim są architekci,
14:12
of what the correct way of a path is.
250
852260
3000
tego, która ścieżka jest prawidłowa.
14:15
And to say all these years of trying
251
855260
2000
Koniecznym jest stwierdzenie, że przez te wszystkie lata prób
14:17
to make a better world, and we have failed.
252
857260
2000
ulepszania świata ponieśliśmy porażkę.
14:19
There are more people being raped. There are more wars.
253
859260
3000
Coraz więcej ludzi pada ofiarami gwałtów. Jest więcej wojen.
14:22
There are more people dying of simple things.
254
862260
3000
Coraz więcej ludzi umiera z prostych powodów.
14:25
So, something has got to give. And that is what I want.
255
865260
3000
Zatem muszą nastąpić jakieś zmiany. I to jest to, czego chcę.
14:28
Can I have my last audio track please?
256
868260
3000
Czy mogę prosić o moją ostatnią ścieżkę audio?
14:33
Once there was a princess who whistled beautifully.
257
873260
4000
Pewnego razu była sobie księżniczka, która pięknie gwizdała.
14:37
(Whistling)
258
877260
3000
(Gwizdanie)
14:40
Her father the king said, "Don't whistle."
259
880260
3000
Jej ojciec, król, mówił: "Nie gwiżdż."
14:43
Her mother the queen said, "Hai, don't whistle."
260
883260
3000
Matka jej, królowa, mówiła: "Hai, nie gwiżdż".
14:46
But the princess continued whistling.
261
886260
3000
Lecz księżniczka nadal gwizdała.
14:49
(Whistling)
262
889260
4000
(Gwizdanie)
14:53
The years went by and the princess grew up
263
893260
2000
Minęły lata i księżniczka wyrosła
14:55
into a beautiful young woman,
264
895260
2000
na przepiękną, młodą kobietę,
14:57
who whistled even more beautifully.
265
897260
2000
która gwizdała jeszcze piękniej.
14:59
(Whistling)
266
899260
5000
(Gwizdanie)
15:04
Her father the king said, "Who will marry a whistling princess?"
267
904260
4000
Jej ojciec, król, mówił: "Kto weźmie za żonę gwiżdżącą księżniczkę?".
15:08
Her mother the queen said, "Who will marry a whistling princess?"
268
908260
4000
Matka jej, królowa, mówiła:"Kto weźmie za żonę gwiżdżącą księżniczkę?".
15:12
But the king had an idea.
269
912260
2000
Lecz król wpadł na pomysł.
15:14
He announced a Swayamvara.
270
914260
2000
Ogłosił on Swaramwarę.
15:16
He invited all the princes to come and defeat his daughter at whistling.
271
916260
4000
Zaprosił wszystkich książąt, aby przybyli i pokonali jego córkę w gwizdaniu.
15:20
"Whoever defeats my daughter shall have half my kingdom
272
920260
3000
"Ktokolwiek pokona mą córkę, otrzyma połowę królestwa,
15:23
and her hand in marriage!"
273
923260
3000
a także jej rękę".
15:26
Soon the palace filled with princes whistling.
274
926260
5000
Wkrótce zamek zapełnił się gwiżdżącymi książętami.
15:31
(Whistling)
275
931260
2000
(Gwizdanie)
15:33
Some whistled badly.
276
933260
3000
Jedni gwizdali źle.
15:36
Some whistled well.
277
936260
2000
Inni gwizdali dobrze.
15:38
But nobody could defeat the princess.
278
938260
4000
Ale nikt nie mógł pokonać księżniczki.
15:42
"Now what shall we do?" said the king.
279
942260
3000
"Cóż teraz uczynimy?" powiedział król.
15:45
"Now what shall we do?" said the queen.
280
945260
2000
"Cóż teraz uczynimy?" powiedziała królowa.
15:47
But the princess said, "Father, Mother, don't worry.
281
947260
3000
Lecz księżniczka stwierdziła: "Matko, Ojcze, nie martwcie sie.
15:50
I have an idea. I am going to go to each of these young men
282
950260
3000
Mam pomysł. Zamierzam zwrócić się do każdego z tych młodych mężczyzn
15:53
and I am going to ask them
283
953260
2000
i zapytam ich
15:55
if they defeated correctly.
284
955260
2000
czy przegrali oni słusznie.
15:57
And if somebody answers, that shall be my wish."
285
957260
3000
Jeżeli któryś z nich tak odpowie, ten będzie moim życzeniem".
16:00
So she went up to each and said, "Do you accept that I have defeated you?"
286
960260
4000
Poszła więc i zapytała każdego: "Czy akceptujesz to, że cię pokonałam?"
16:04
And they said, "Me? Defeated by a woman?
287
964260
2000
Oni odpowiadali: "Mnie? Pokonany przez kobietę?
16:06
No way, that's impossible! No no no no no! That's not possible."
288
966260
4000
Nigdy w życiu, to nie możliwe! Nie, nie, nie, nie, nie! To nie możliwe".
16:10
Till finally one prince said,
289
970260
2000
Dopóki wreszcie jeden książę nie odpowiedział:
16:12
"Princess, I accept, you have defeated me."
290
972260
4000
"Księżniczko, zgadzam się, pokonałaś mnie".
16:18
"Uh-huh ..." she said.
291
978260
2000
"Uh-huh..." powiedziała.
16:20
"Father, mother, this man shall be my wife."
292
980260
4000
"Matko, Ojcze, ten mężczyzna będzie moją żoną".
16:24
(Whistling)
293
984260
5000
(Gwizdanie)
16:29
Thank you.
294
989260
2000
Dziękuję.
16:31
(Applause)
295
991260
15000
(Aplauz)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7