The stories behind The New Yorker's iconic covers | Françoise Mouly

Tłumaczenie: Weronika Dziadosz Korekta: Rysia Wand

So 24 years ago,

Dwadzieścia cztery lata temu

I was brought to The New Yorker

zaczęłam pracę w New Yorkerze

as art editor

jako redaktor działu sztuki,

to rejuvenate

żeby wprowadzić powiew świeżości

what had by then become a somewhat staid institution

do instytucji, która już wówczas uchodziła za nieco zardzewiałą,

and to bring in new artists

i wypromować nowych artystów tak,

and to try to bring the magazine from its ivory tower

żeby magazyn zszedł z piedestału

into engaging with its time.

i poszedł z duchem czasu.

And it was just the right thing for me to do

Było to dla mnie odpowiednie zadanie,

because I've always been captivated by how an image can --

bo zawsze mnie fascynowało,

a simple drawing --

jak jeden obraz, prosty rysunek,

can cut through the torrent of images that we see every single day.

może przebić się przez tysiące innych, które codziennie widzimy.

How it can capture a moment,

Jak potrafi uchwycić moment,

how it can crystallize a social trend or a complex event

wyjaśnić społeczne tendencje czy złożone wydarzenie

in a way that a lot of words wouldn't be able to do --

lepiej niż wiele słów,

and reduce it to its essence and turn it into a cartoon.

wyciągnąć z nich esencję i zamienić w karykaturę.

So I went to the library

Odwiedziłam bibliotekę,

and I looked at the first cover drawn by Rea Irvin in 1925 --

żeby obejrzeć pierwszą okładkę narysowaną w 1925 roku przez Rea Irvina.

a dandy looking at a butterfly through his monocle,

Jest na niej elegancik lustrujący motyla przez monokl.

and we call it Eustace Tilley.

Nazywamy go Eustace Tilly.

And I realized that as the magazine had become known

Zaobserwowałam, że w miarę jak magazyn stawał się znany

for its in-depth research and long reports,

ze swoich wnikliwych dociekań i długich reportaży,

some of the humor had gotten lost along the way,

część poczucia humoru się zatraciła,

because now often Eustace Tilley was seen as a haughty dandy,

bo Eustace'a Tilleya zaczęto kojarzyć z wyniosłością.

but in fact, in 1925,

Jednak w roku 1925

when Rea Irvin first drew this image,

Rea Irvin namalował ten obrazek

he did it as part of a humor magazine

dla magazynu humorystycznego,

to amuse the youth of the era,

żeby rozbawić ówczesną młodzież

which was the flappers of the roaring twenties.

z szalonych lat dwudziestych.

And in the library,

W tej właśnie bibliotece

I found the images that really captured the zeitgeist

znalazłam ilustracje, które naprawdę uchwyciły ducha

of the Great Depression.

Wielkiej Depresji.

And it showed us not just how people dressed

Pokazywały nie tylko ubrania ludzi

or what their cars looked like,

lub ich samochody,

but also what made them laugh,

ale również co ich śmieszyło

what their prejudices were.

i jakie mieli uprzedzenia.

And you really got a sense

Pozwalały naprawdę zrozumieć,

of what it felt like to be alive in the '30s.

jak żyło się w latach trzydziestych.

So I called on contemporary artists,

Dlatego zaprosiłam do współpracy współczesnych artystów,

such as Adrian Tomine here.

takich jak Adrian Tomine.

I often call on narrative artists --

Często zapraszam artystów narracyjnych,

cartoonists, children's book authors --

rysowników, autorów książek dla dzieci,

and I give them themes such as,

i daję im motywy przewodnie,

you know, what it's like to be in the subway,

takie jak, na przykład, podróż metrem

or Valentine's Day,

lub walentynki,

and they send me sketches.

a oni przysyłają mi szkice.

And once the sketches are approved by the editor,

Kiedy szkice są zaakceptowane przez redaktora,

David Remnick,

Davida Remnicka,

it's a go.

można zacząć rysować.

And I love the way

Uwielbiam to,

those images are actually not telling you what to think.

że te rysunki nie mówią nam, co myśleć.

But they do make you think,

Za to zmuszają do myślenia,

because the artist is actually --

bo artysta w zasadzie...

it's almost a puzzle;

tworzy jakby układankę.

the artist is drawing the dots,

Artysta rysuje kropki

and you, the reader, have to complete the picture.

a my, czytelnicy, musimy stworzyć pełny obraz.

So to get this image on the left by Anita Kunz,

Żeby zrozumieć ten rysunek po lewej, autorstwa Anity Kunz,

or the one on right by Tomer Hanuka,

i ten po prawej Tomera Hanuka,

you have to play spot the differences.

trzeba je porównać i zauważyć różnice.

And it is something that ...

Obserwowanie tego procesu...

It's really exciting to see

jest naprawdę ekscytujące.

how the engagement with the reader ...

Obserwowanie, jak angażują czytelnika,

how those images really capture --

jak ilustracje wychwytują,

jak bawią się stereotypami.

play with the stereotypes.

But when you get it,

A kiedy zaczynamy je rozumieć,

it rearranges the stereotypes that are in your head.

istniejące uprzedzenia ulegają zmianie.

But the images don't just have to show people,

Rysunki nie muszą pokazywać tylko ludzi,

sometimes it can be a feeling.

czasem mogą przedstawiać emocję.

Zaraz po 11 września

Right after September 11,

I was at a point,

byłam w punkcie,

like everybody else,

zresztą jak każdy,

where I really didn't know how to deal with what we were going through,

gdzie nie do końca wiedziałam, jak sobie poradzić

and I felt that no image could capture this moment,

i czułam, że żaden obraz nie może uchwycić tej chwili.

and I wanted to just do a black cover,

Chciałam zrobić czarną okładkę,

like no cover.

tak jakby nie było żadnej okładki.

And I talked to my husband, cartoonist Art Spiegelman,

Rozmawiałam z mężem, rysownikiem Artem Spiegelmanem,

and mentioned to him that I was going to propose that,

i wspomniałam, że mam taką propozycję.

and he said, "Oh, if you're going to do a black cover,

Na to on odpowiedział: "Jeśli naprawdę zamierzasz zrobić czarną okładkę,

then why don't you do the silhouette of the Twin Towers,

to dlaczego nie użyjesz zarysu Twin Towers,

black on black?"

czarnych konturów na czarnym tle?".

And I sat down to draw this,

Więc usiadłam do rysowania

and as soon as I saw it,

i jak tylko skończyłam,

a shiver ran down my spine

przeszedł mnie dreszcz.

and I realized

Zdałam sobie sprawę,

that in this refusal to make an image,

że rezygnując ze stworzenia obrazu,

we had found a way to capture loss

znaleźliśmy sposób uchwycenia straty,

and mourning

żałoby

and absence.

i nieobecności.

And it's been a profound thing that I learned in the process --

Nauczyłam się wtedy czegoś dogłębnego.

that sometimes some of the images that say the most

Czasami obrazy, które mówią najwięcej,

do it with the most spare means.

są bardzo oszczędne w środkach.

And a simple image can speak volumes.

Prosty obraz może być niezwykle wymowny.

So this is the image that we published by Bob Staake

To rysunek Boba Staake'a, który opublikowaliśmy

right after the election of Barack Obama,

zaraz po wyborze Baracka Obamy

and captured a historic moment.

i który uchwycił ten historyczny moment.

But we can't really plan for this,

Ale takich chwil nie da się zaplanować,

because in order to do this,

bo żeby powstała taka okładka

we have to let the artist experience the emotions that we all feel

trzeba pozwolić artyście doświadczyć emocji, które wszyscy odczuwamy

when that is happening.

w czasie danego wydarzenia.

So back in November 2016,

W listopadzie 2016 roku,

during the election last year,

podczas ubiegłorocznych wyborów,

the only image that we could publish was this,

jedynym rysunkiem, który mogliśmy opublikować był ten.

which was on the stand on the week that everybody voted.

Pojawił się w kioskach w tygodniu wyborów.

(Laughter)

[Rany, tylko nie to]

(Śmiech)

Because we knew somebody would feel this --

Wiedzieliśmy, że ktoś tak się poczuje,

(Laughter)

(Śmiech)

when the result of the election was announced.

kiedy ogłoszą wyniki wyborów.

And when we found out the result,

Kiedy poznaliśmy wyniki,

we really were at a loss,

byliśmy w rozterce.

and this is the image that was sent by Bob Staake again,

Obraz, który przesłał Bob Staake

and that really hit a chord.

naprawdę trafił do odbiorców.

And again,

Powtórzę,

we can't really figure out what's going to come next,

że nie da się przewidzieć, co będzie dalej.

but here it felt like we didn't know how to move forward,

W tamtej chwili wydawało się, że nie wiemy jak ruszyć naprzód,

but we did move forward,

ale udało się.

and this is the image that we published after Donald Trump's election

To rysunek opublikowany po wyborze Donalda Trumpa

and at the time of the Women's March

oraz w czasie marszów kobiet

all over the US.

w całych Stanach.

So over those 24 years,

Przez ponad 24 lata widziałam,

I have seen over 1,000 images come to life week after week,

jak ponad 1000 rysunków powstaje tydzień po tygodniu,

and I'm often asked which one is my favorite,

i często pytają mnie, który lubię najbardziej,

but I can't pick one

ale nie mogę wybrać jednego,

because what I'm most proud of is how different every image is,

bo najbardziej dumna jestem z tego,

że tak bardzo się od siebie różnią.

one from the other.

And that's due to the talent and the diversity

To dzięki talentowi i różnorodności

of all of the artists that contribute.

wszystkich artystów, którzy z nami współpracują.

And now, well,

A teraz...

now, we're owned by Russia,

teraz jesteśmy w posiadaniu Rosji,

so --

więc...

(Laughter)

(Śmiech)

In a rendering by Barry Blitt here,

W tej wersji Barry'ego Blitta

Eustace has become Eustace Vladimirovich Tilley.

Eustace stał się Eustace'em Władimirowiczem Tilleyem.

And the butterfly is none other than a flabbergasted Donald Trump

A motyl to nie kto inny jak zdumiony Donald Trump,

flapping his wings,

trzepoczący skrzydłami

trying to figure out how to control the butterfly effect,

i próbujący zrozumieć, jak opanować efekt motyla.

and the famed logo that was drawn by Rae Irvin in 1925

Sławne logo stworzone przez Rae Irvina w 1925 roku

is now in Cyrillic.

zapisano tutaj cyrilicą.

So, what makes me really excited about this moment

Naprawdę ekscytuje mnie

is the way that ...

sposób w jaki...

You know, free press is essential to our democracy.

Wolna prasa jest podstawą demokracji.

And we can see from the sublime to the ridiculous

Widać zarówno w tych podniosłych, jak i absurdalnych przykładach,

that artists can capture what is going on

że artyści mogą uchwycić wydarzenia,

in a way that an artist

że artysta

armed with just India ink and watercolor

uzbrojony tylko w tusz chiński i akwarele

can capture and enter into the cultural dialogue.

może wejść w dialog kulturowy.

It puts those artists at the center of that culture,

To umieszcza artystów w centrum danej kultury

and that's exactly where I think they should be.

i uważam, że właśnie tam jest ich miejsce.

Because the main thing we need right now is a good cartoon.

Bo zwłaszcza dziś potrzeba dobrej karykatury.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)