Kary Mullis: Celebrating the scientific experiment

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Els De Keyser

I'll just start talking about the 17th century.

Ik moet wat kwijt over de 17e eeuw.

I hope nobody finds that offensive.

Ik hoop dat niemand daar aanstoot aan neemt.

I -- you know, when I -- after I had invented PCR,

Nadat ik PCR (Polymerase Chain Reaction) had uitgevonden,

I kind of needed a change.

had ik wat afwisseling nodig.

And I moved down to La Jolla and learned how to surf.

Ik verhuisde naar La Jolla en leerde er surfen.

And I started living down there on the beach for a long time.

Ik bracht toen veel tijd op het strand door.

And when surfers are out waiting

Misschien vraag je je af

for waves,

waarover surfers praten

you probably wonder, if you've never been out there, what are they doing?

terwijl ze op de golven wachten.

You know, sometimes there's a 10-, 15-minute break out there

Soms duurt het wel 10 – 15 minuten

when you're waiting for a wave to come in.

voor er weer eentje aan komt rollen.

They usually talk about the 17th century.

Ze praten meestal over de 17e eeuw.

You know, they get a real bad rap in the world.

Ze hebben geen al te beste faam in de wereld.

People think they're sort of lowbrows.

Mensen denken nogal eens dat ze niet bijster slim zijn.

One day, somebody suggested I read this book.

Op een dag stelde iemand voor dat ik dit boek zou lezen.

It was called --

Het heette

it was called "The Air Pump,"

'De luchtpomp'

or something like "The Leviathan and The Air Pump."

of misschien iets als 'De Leviathan en de luchtpomp'.

It was a real weird book about the 17th century.

Het was een echt raar boek over de 17e eeuw.

And I realized, the roots

En ik besefte dat

of the way I sort of thought

mijn soort van denken

was just the only natural way to think about things.

gewoon de enige natuurlijke manier was om over dingen na te denken.

That -- you know, I was born thinking about things that way,

Dat ik geboren was om zo te denken

and I had always been like a little scientist guy.

en dat ik altijd al een kleine wetenschapper was geweest.

And when I went to find out something,

Als ik iets uitzocht,

I used scientific methods. I wasn't real surprised,

gebruikte ik wetenschappelijke methoden. Ik was niet echt verrast

you know, when they first told me how --

toen ze me voor het eerst vertelden

how you were supposed to do science,

hoe je aan wetenschap moest doen,

because I'd already been doing it for fun and whatever.

omdat ik dat zo al deed voor de lol of voor wat dan ook.

But it didn't -- it never occurred to me

Maar zo was het niet - het was nooit bij me opgekomen

that it had to be invented

dat het moest worden uitgevonden

and that it had been invented

en dat dat slechts 350 jaar geleden

only 350 years ago.

was gebeurd.

You know, it was --

Het gebeurde

like it happened in England, and Germany, and Italy

zowat tegelijkertijd in Engeland,

sort of all at the same time.

Duitsland en Italië.

And the story of that,

En dat verhaal

I thought, was really fascinating.

vond ik fascinerend.

So I'm going to talk a little bit about that,

Dus ga ik daar een beetje over praten,

and what exactly is it that scientists are supposed to do.

en wat het precies is dat wetenschappers zoal doen.

And it's, it's a kind of --

Misschien weet je nog wel

You know, Charles I got beheaded

dat Charles I ergens in het begin

somewhere early in the 17th century.

van de 17e eeuw werd onthoofd.

And the English set up Cromwell

De Engelsen kozen voor Cromwell

and a whole bunch of Republicans or whatever,

en een hele hoop Republikeinen of wat dan ook

and not the kind of Republicans we had.

- niet het soort Republikeinen die wij nu hebben.

They changed the government, and it didn't work.

Zij veranderden van regering maar het werkte niet.

And

En

Charles II, the son,

Charles II, de zoon,

was finally put back on the throne of England.

kwam uiteindelijk weer op de troon van Engeland.

He was really nervous, because his dad had been,

Hij was nogal zenuwachtig, want zijn vader was

you know, beheaded for being the King of England

onthoofd omdat hij koning van Engeland was.

And he was nervous about the fact

Hij zat er nogal mee in

that conversations that got going

dat de gesprekken

in, like, bars and stuff

in bars en zo

would turn to --

die richting zouden uitgaan.

this is kind of -- it's hard to believe,

Misschien is het moeilijk te geloven

but people in the 17th century in England

maar de mensen in het zeventiende-eeuwse Engeland

were starting to talk about, you know,

begonnen in bars te praten over

philosophy and stuff in bars.

filosofie en dat soort dingen.

They didn't have TV screens,

Ze hadden geen tv en

and they didn't have any football games to watch.

geen voetbalwedstrijden om naar te kijken.

And they would get really pissy,

Ze konden daar echt nijdig om worden

and all of a sudden people would spill out into the street and fight

en zelfs overgaan tot straatgevechten,

about issues like whether or not

over zaken zoals of Robert Boyle

it was okay if Robert Boyle

al dan niet

made a device called the vacuum pump.

een vacuümpomp mocht maken.

Now, Boyle was a friend of Charles II.

Nu was Boyle een vriend van Charles II.

He was a Christian guy during the weekends,

Hij was tijdens de weekends een christelijke jongen

but during the week he was a scientist.

maar tijdens de week was hij een wetenschapper.

(Laughter)

(Gelach)

Which was -- back then it was

Hij was

sort of, you know, well, you know --

toen bezig met

if you made this thing -- he made this little device,

dit kleine apparaat te maken.

like kind of like a bicycle pump

Een soort omgekeerde fietspomp.

in reverse that could suck all the air out of --

Die zou de lucht uit

you know what a bell jar is? One of these things,

bijvoorbeeld een glazen stolp kunnen zuigen.

you pick it up, put it down, and it's got a seal,

Zo’n stolp kan je afsluiten,

and you can see inside of it,

je kunt de binnenkant ervan zien,

so you can see what's going on inside this thing.

zodat je kunt zien wat erin gebeurt.

But what he was trying to do was to pump all the air out of there,

Maar hij wou er alle lucht uit wegzuigen

and see what would happen inside there.

en zien wat er binnen zou gebeuren.

I mean, the first -- I think one of the first experiments he did

Een van de eerste experimenten die hij deed,

was he put a bird in there.

was er een vogel in zetten.

And people in the 17th century,

Mensen in de 17e eeuw

they didn't really understand the same way we do

begrijpen niet echt zoals wij

about you know, this stuff is

dat lucht uit

a bunch of different kinds of molecules,

een heleboel verschillende soorten moleculen bestaat

and we breathe it in for a purpose and all that.

en dat het inademen ervan een bedoeling heeft.

I mean, fish don't know much about water,

Ik bedoel, vissen weten niet veel over water

and people didn't know much about air.

en mensen weten niet veel over lucht.

But both started exploring it.

Maar Boyle begon met het te onderzoeken.

One thing, he put a bird in there, and he pumped all the air out,

Hij zette er een vogel in en pompte er al de lucht uit.

and the bird died. So he said, hmm...

De vogel stierf. Dus zei hij, hmm ...

He said -- he called what he'd done as making --

Hij zei dat hij een...

they didn't call it a vacuum pump at the time.

- ze noemden het toen nog geen vacuümpomp.

Now you call it a vacuum pump; he called it a vacuum.

Nu noemen we het een vacuümpomp - een vacuüm maakte.

Right? And immediately,

Terstond kwam hij

he got into trouble with the local clergy

in de problemen met de lokale geestelijkheid.

who said, you can't make a vacuum.

Die zeiden dat je geen vacuüm mocht maken.

Ah, uh --

Ah, uh -

(Laughter)

(Gelach)

Aristotle said that nature abhors one.

Aristoteles zei dat de natuur het vacuüm verafschuwt.

I think it was a poor translation, probably,

Ik denk dat dat waarschijnlijk door een slechte vertaling kwam.

but people relied on authorities like that.

Maar de mensen beriepen zich op dergelijke instanties.

And you know, Boyle says, well, shit.

"Shit!", zegt Boyle.

I make them all the time.

Ik maak ze aldoor.

I mean, whatever that is that kills the bird --

Ik noem dat wat de vogel doodmaakt

and I'm calling it a vacuum.

een vacuüm.

And the religious people said that

Maar de gelovige mensen zeiden dat

if God wanted you to make --

als God wilde dat je er een zou maken -

I mean, God is everywhere,

ik bedoel, God is overal,

that was one of their rules, is God is everywhere.

dat was een van hun regels: God is overal.

And a vacuum -- there's nothing in a vacuum,

En een vacuüm - er is niets in een vacuüm,

so you've -- God couldn't be in there.

dus kon God daar niet zijn.

So therefore the church said that you can't make a vacuum, you know.

Daarom zei de kerk dat je geen vacuüm mocht maken.

And Boyle said, bullshit.

Boyle zei: "Onzin."

I mean, you want to call it Godless,

Jullie willen het goddeloos noemen.

you know, you call it Godless.

Jullie noemen het goddeloos.

But that's not my job. I'm not into that.

Maar ik niet. Daar ben ik niet mee bezig.

I do that on the weekend. And like --

Ik doe dat in het weekend.

what I'm trying to do is figure out what happens

Ik probeer alleen maar uit te zoeken wat er gebeurt

when you suck everything out of a compartment.

als je alles wegzuigt uit een ruimte.

And he did all these cute little experiments.

En dan deed hij al die schattige experimentjes.

Like he did one with -- he had a little wheel,

Zoals met een klein wiel,

like a fan, that was

als een ventilator, dat

sort of loosely attached, so it could spin by itself.

los kon draaien, het kon draaien op zichzelf.

He had another fan opposed to it

Daar tegenover een ander wiel

that he had like a --

dat hij als een -

I mean, the way I would have done this would be, like, a rubber band,

ik zou het hebben gedaan met een rubberen band,

and, you know, around a tinker toy kind of fan.

een soort tinkertoy ventilator.

I know exactly how he did it; I've seen the drawings.

Ik weet precies hoe hij het deed. Ik heb de tekeningen gezien.

It's two fans, one which he could turn from outside

Met twee ventilatoren, een die hij van buiten kon doen draaien.

after he got the vacuum established,

Nadat hij al de lucht eruit had getrokken,

and he discovered that if he pulled all the air out of it,

ontdekte hij dat

the one fan would no longer turn the other one, right?

de ene ventilator niet langer meedraaide met de andere.

Something was missing, you know. I mean, these are --

Er ontbrak iets. Het lijkt raar dat iemand

it's kind of weird to think that someone had to do an experiment to show that,

een experiment moest doen om zoiets te laten zien,

but that was what was going on at the time.

maar dat was wat er toen gaande was.

And like, there was big arguments about it

Daarover werden in de ginhuizen, de cafés en zo

in the -- you know, the gin houses and in the coffee shops and stuff.

hevige discussies gevoerd.

And Charles

En Charles

started not liking that.

hield daar niet van.

Charles II was kind of saying, you know, you should keep that --

Charles II was er niet tegen,

let's make a place where you can do this stuff

maar hij zei: laten we een plek maken waar je je daarmee kunt bezighouden,

where people don't get so -- you know,

waar de mensen niet zo -

we don't want the -- we don't want to get the people mad at me again. And so --

we willen niet dat de mensen weer boos op me worden. En daarom -

because when they started talking about religion

want toen ze over religie

and science and stuff like that,

en wetenschap en dat soort dingen begonnen te praten,

that's when it had sort of gotten his father in trouble.

was zijn vader in de problemen geraakt.

Daarom zei Charles:

And so,

Charles said, I'm going to put up the money

"Ik ga wat geld uittrekken

give you guys a building,

om jullie een gebouw te geven.

come here and you can meet in the building,

Jullie kunnen elkaar daar ontmoeten,

but just don't talk about religion in there.

maar praat liever niet over religie."

And that was fine with Boyle.

Dat was prima voor Boyle.

He said, OK, we're going to start having these meetings.

Hij zei: "We gaan beginnen met bijeenkomsten

voor iedereen die aan wetenschap wil doen."

And anybody who wants to do science is --

this is about the time that Isaac Newton was starting to whip out

Net toen Isaac Newton met veel interessante dingen

a lot of really interesting things.

op de proppen kwam.

And there was all kind of people that would come to the Royal Society,

Allerlei mensen kwamen naar de Royal Society,

they called it. You had to be dressed up pretty well.

zoals ze het noemden. Je moest wel mooi opgetut zijn.

It wasn't like a TED conference.

Het was niet zoals bij een TED-conferentie.

That was the only criteria, was that you be --

Het enige criterium was dat je

you looked like a gentleman, and they'd let anybody could come.

eruitzag als een gentleman, maar voor de rest mocht iedereen komen.

You didn't have to be a member then.

Je moest toen nog geen lid zijn.

And so, they would come in and you would do --

Zo kwamen ze samen en

Anybody that was going to show an experiment,

iedereen kon er zijn experiment laten zien.

which was kind of a new word at the time,

Een of ander principe demonstreren

demonstrate some principle,

was toen een nieuwigheid.

they had to do it on stage, where everybody could see it.

Ze moesten het op een podium doen waar iedereen het kon zien.

So they were --

De echt belangrijke nieuwigheid

the really important part of this was,

hieraan was

you were not supposed to talk

dat het niet de bedoeling was om te praten

about final causes, for instance.

over ultieme oorzaken.

And God was out of the picture.

God kwam er niet meer bij te pas.

The actual nature of reality was not at issue.

De ware aard van de werkelijkheid was geen gespreksonderwerp.

You're not supposed to talk about the absolute nature of anything.

Je werd niet verondersteld om te praten over het absolute karakter van wat dan ook.

You were not supposed to talk about anything

Je mocht het alleen maar hebben over

that you couldn't demonstrate.

wat je kon laten zien.

So if somebody could see it, you could say, here's how the machine works,

Dus als iemand het kon zien, kon je zeggen: zo werkt het apparaat,

here's what we do, and then here's what happens.

dit is wat we doen en hier is wat er gebeurt.

And seeing what happens, it was OK

Door te zien wat er gebeurt, was het in orde

to generalize,

om te generaliseren

and say, I'm sure that this will happen anytime

en te zeggen: ik ben er zeker van dat dit altijd zal gebeuren

we make one of these things.

als we een van deze dingen maken.

And so you can start making up some rules.

Zo kan je dan een aantal regels opstellen.

You say, anytime you have a vacuum state,

In een vacuüm

you will discover that one wheel will not turn another one,

zal een wiel een ander niet meer aan het draaien kunnen brengen

if the only connection between them

als de enige verbinding tussen beide

is whatever was there before the vacuum. That kind of thing.

alleen maar het vacuüm is. Dat soort dingen.

Candles can't burn in a vacuum,

Kaarsen kunnen niet branden in een vacuüm,

therefore, probably sparklers wouldn't either.

sterretjes daarom waarschijnlijk ook niet.

It's not clear; actually sparklers will,

Het is niet duidelijk, sterretjes eigenlijk wel,

but they didn't know that.

maar dat wisten ze toen niet.

They didn't have sparklers. But, they --

Ze hadden geen sterretjes. Maar, zij -

(Laughter)

(Gelach)

-- you can make up rules, but they have to relate

- je kunt regels maken, maar ze mogen alleen maar betrekking hebben

only to the things that you've been able to demonstrate.

op de dingen die je kan aantonen.

And most the demonstrations had to do with visuals.

De meeste van die demonstraties hadden te maken met wat je kon zien.

Like if you do an experiment on stage,

Als je een experiment op een podium uitvoert

and nobody can see it, they can just hear it, they would probably think you were freaky.

en je kan het alleen maar horen, zouden ze je waarschijnlijk een rare vinden.

I mean, reality is what you can see.

De realiteit is wat je kunt zien.

That wasn't an explicit rule in the meeting,

Dat was geen expliciete regel in de vergadering, maar ik weet zeker dat het er

but I'm sure that was part of it, you know. If people hear voices,

een onderdeel van was. Als mensen stemmen horen

and they can't see and associate it with somebody,

en ze kunnen niets zien en het niet met iemand associëren,

that person's probably not there.

dan is die 'iemand' er waarschijnlijk ook niet.

But the general idea that you could only --

Maar het algemene idee was dat je alleen

you could only really talk about things in that place

kon praten over dingen

that had some kind of experimental basis.

met een experimentele basis.

It didn't matter what Thomas Hobbes,

Het maakte niet uit wat Thomas Hobbes,

who was a local philosopher,

de plaatselijke filosoof,

said about it, you know,

erover zei,

because you weren't going to be talking final causes.

omdat je niet van plan was om te praten over uiteindelijke oorzaken.

What's happening here,

Wat hier

in the middle of the 17th century,

in het midden van de 17e eeuw gebeurde,

was that what became my field --

zou later mijn onderzoeksgebied worden.

science, experimental science --

Wetenschap, experimentele wetenschap

was pulling itself away,

werd een zelfstandige discipline.

and it was in a physical way, because we're going to do it in this room over here,

Op een fysieke manier, want we gaan het hier in deze zaal doen,

but it was also what -- it was an amazing thing that happened.

maar er was nog een ander verbazingwekkend iets.

Science had been all interlocked

Wetenschap was tot dan toe verstrengeld geweest

with theology, and philosophy,

met theologie en filosofie,

and -- and -- and mathematics,

en wiskunde,

which is really not science.

dat eigenlijk geen wetenschap is.

But experimental science had been tied up with all those things.

Maar experimentele wetenschap zat vast aan al die dingen.

And the mathematics part

De wiskunde

and the experimental science part

en de experimentele wetenschap begonnen

was pulling away from philosophy.

zich aan de filosofie te onttrekken.

And -- things --

En...

we never looked back.

we keken nooit meer achteruit.

It's been so cool since then.

Het is zo cool sindsdien.

I mean, it just -- it just -- untangled a thing that was really impeding

Ze ontdeden zich van iets dat

technology from being developed.

de ontwikkeling van de technologie had belemmerd.

And, I mean, everybody in this room --

Ik herinner iedereen in deze zaal eraan

now, this is 350 short years ago.

dat dit slechts 350 korte jaren geleden is gebeurd.

Remember, that's a short time.

Vergeet het niet, dat is een korte tijd.

It was 300,000, probably, years ago

Het was waarschijnlijk 300.000 jaren geleden

that most of us, the ancestors of most of us in this room

dat de voorouders van de meesten van ons in deze zaal

came up out of Africa and turned to the left.

uit Afrika kwamen en naar links afdraaiden.

You know, the ones that turned to the right, there are some of those

Degenen die naar rechts zijn afgedraaid, vind je nu

in the Japanese translation.

terug in een Japanse versie.

But that happened very -- a long time ago

Maar dat gebeurde zeer lang geleden

compared to

vergeleken met

350 short years ago.

die korte 350 jaar.

But in that 350 years,

Maar in die 350 jaar

the place has just undergone a lot of changes.

is er een hoop veranderd.

In fact, everybody in this room probably,

In feite heeft iedereen in deze zaal waarschijnlijk

especially if you picked up your bag --

- toch als je zelf je koffer hebt gepakt -

some of you, I know, didn't pick up your bags --

en sommigen van jullie, ik weet het, dragen hun koffers niet zelf -

but if you picked up your bag, everybody in this room

maar als je je koffer hebt gepakt, heb je

has got in their pocket, or back in their room,

in je zak, of op je kamer,

something

iets

that 350 years ago,

waarvoor 350 jaar geleden

kings would have gone to war to have.

koningen ten oorlog zouden zijn getrokken.

I mean, if you can think how important --

Als je maar kunt bedenken hoe belangrijk -

If you have a GPS system and there are no satellites,

als je een gps-systeem hebt en er zijn geen satellieten,

it's not going to be much use. But, like --

heb je er niet veel aan. Maar als

but, you know, if somebody had a GPS system

iemand een gps-systeem had

in the 17th century

in de 17e eeuw

some king would have gotten together an army

zouden sommige koningen een leger hebben bijeengetrommeld

and gone to get it, you know. If that person --

om het te bemachtigen. Als die persoon -

Audience: For the teddy bear? The teddy bear?

Publiek: Voor de teddybeer? De teddybeer?

Kary Mullis: They might have done it for the teddy bear, yeah.

Kay Mullis: Ze zouden het ook hebben gedaan voor de teddybeer, ja.

But -- all of us own stuff.

Maar – we hebben allemaal spullen.

I mean, individuals own things

Ik bedoel, mensen hebben dingen

that kings would have definitely gone to war to get.

waarvoor koningen zeker ten oorlog zouden zijn getrokken.

And this is just 350 years.

En dit is slechts 350 jaar aan de gang.

Not a whole lot of people doing this stuff.

Niet veel mensen houden er zich mee bezig.

You know, the important people --

Je weet wel, de belangrijke mensen -

you can almost read about their lives,

je kunt lezen over hun leven,

about all the really important people that made advances, you know.

over al de echt belangrijke mensen die de vooruitgang hebben geholpen.

And, I mean --

En, ik bedoel -

this kind of stuff, you know, all this stuff

dit alles

came from that separation

kwam uit die afscheiding

of this little sort of thing that we do --

van dit soort kleine dingen die we doen.

now I, when I was a boy

Nu ben ik

was born sort of with this idea

een beetje geboren met dit idee

that if you want to know something --

dat als je iets wilt weten -

you know, maybe it's because my old man was gone a lot,

misschien wel omdat mijn vader veel weg was,

and my mother didn't really know much science,

en mijn moeder niet echt veel wist over wetenschap -

but I thought if you want to know something about stuff,

maar ik dacht dat als je iets wilt weten over dingen,

you do it -- you make an experiment, you know.

je een experiment moet doen.

You get -- you get, like --

Ik had een natuurlijk gevoel

I just had a natural feeling for science

voor wetenschap en het opzetten van experimenten.

and setting up experiments. I thought that was the way everybody had always thought.

Ik dacht dat dat de manier was waarop iedereen altijd had nagedacht.

I thought that anybody with any brains will do it that way.

Ik dacht dat iedereen met enig verstand het op die manier deed.

It isn't true. I mean, there's a lot of people --

Het is niet waar.

You know, I was one of those scientists that was --

Ik was een van die wetenschappers die

got into trouble the other night at dinner

de vorige nacht tijdens het diner in de problemen kwam

because of the post-modernism thing.

door dat postmodernisme-gedoe.

And I didn't mean, you know -- where is that lady?

En ik bedoel niet, je weet - waar is die dame?

Audience: Here.

Publiek: Hier.

(Laughter)

(Gelach)

KM: I mean, I didn't really think of that as an argument

KM: Ik bedoel, ik vond dat geen ruzie,

meer een soort levendige discussie.

so much as just a lively discussion.

I didn't take it personally, but --

Ik nam het niet persoonlijk op, maar -

I just -- I had -- I naively had thought,

Ik was naïef:

until this surfing experience started me into the 17th century,

totdat deze surfervaring mij naar de 17e eeuw bracht,

I'd thought that's just the way people thought,

had ik gedacht dat dat gewoon de manier was waarop mensen denken,

and everybody did, and they recognized reality

dat iedereen dat deed en dat men oog had voor de werkelijkheid

by what they could see or touch or feel or hear.

door wat ze konden zien of aanraken of voelen of horen.

At any rate, when I was a boy,

In ieder geval, toen ik een jongen was

I, like, for instance, I had this --

kreeg ik bijvoorbeeld

I got this little book from Fort Sill, Oklahoma --

dit boekje uit Fort Sill, Oklahoma.

This is about the time that George Dyson's dad

Ongeveer in de tijd dat George Dyson's vader

was starting to blow nuclear --

aan kernenergie begon te denken,

thinking about blowing up nuclear rockets and stuff.

aan nucleaire raketten en zo.

I was thinking about making my own little rockets.

Ik zat toen na te denken over het maken van mijn eigen kleine raketten.

And I knew that frogs -- little frogs --

En ik wist dat kikkers - kleine kikkers -

had aspirations of space travel,

ruimtevaartaspiraties hadden,

just like people. And I --

net als mensen. En ik -

(Laughter)

(Gelach)

I was looking for a --

Ik was op zoek naar

a propulsion system

een aandrijfsysteem

that would like, make a rocket, like,

dat als een raket

maybe about four feet high go up a couple of miles.

van misschien een meter hoog enkele kilometer omhoog kon gaan.

And, I mean, that was my sort of goal.

Dat was mijn bedoeling.

I wanted it to go out of sight and then I wanted this little parachute

Ik wilde ze zo hoog krijgen dat ik ze niet meer kon zien en dan wilde ik

to come back with the frog in it.

dat deze kleine parachute met de kikker eraan terug zou komen.

And -- I -- I --

En toen kreeg ik

I got this book from Fort Sill, Oklahoma,

dit boek uit Fort Sill, Oklahoma,

where there's a missile base.

waar er een raketbasis is.

They send it out for amateur rocketeers,

Ze stuurden het naar raketamateurs

and

en

it said in there

er stond in dat je nooit

do not ever heat a mixture of potassium perchlorate and sugar.

een mengsel van kaliumperchloraat en suiker mocht verhitten.

(Laughter)

(Gelach)

You know,

Je weet wel,

that's what you call a lead.

dat is wat je een tip noemt.

(Laughter)

(Gelach)

You sort of -- now you say, well, let's see if I can

Dan wil je natuurlijk in

get hold of some potassium chlorate and sugar, perchlorate and sugar,

het bezit komen van wat kaliumchloraat en suiker, perchloraat en suiker,

and heat it; it would be interesting to see what it is they don't want me to do,

en het verwarmen. Het zou interessant zijn om te zien wat het was dat ze niet wilden dat ik deed,

and what it is going to -- and how is it going to work.

en hoe ging het werken.

And we didn't have --

Maar mijn moeder

like, my mother

hield

presided over the back yard

de achtertuin

from an upstairs window,

vanuit een bovenraam in de gaten.

where she would be ironing or something like that.

Ze stond daar te strijken of zoiets.

And she was usually just sort of keeping an eye on,

Ze hield ons meestal in de gaten

and if there was any puffs of smoke out there,

en als er wat rookwolkjes waren te zien,

she'd lean out and admonish us all

riep ze

not to blow our eyes out. That was her --

dat we onze ogen er niet moesten uitblazen. Dat was haar manier -

You know, that was kind of the worst thing that could happen to us.

dat was zowat het ergste dat ons kon overkomen.

That's why I thought, as long as I don't blow my eyes out...

Daarom dacht ik, zolang ik mijn ogen er niet uitblaas ...

I may not care about the fact

hoef ik me geen zorgen te maken

that it's prohibited from heating this solution.

dat het verboden is deze oplossing te verwarmen.

I'm going to do it carefully, but I'll do it.

Ik ga het voorzichtig doen maar ik zal het doen.

It's like anything else that's prohibited:

Het was net zoals met alles wat verboden was:

you do it behind the garage.

je deed het achter de garage.

(Laughter)

(Gelach)

So, I went to the drug store

Dus ging ik naar de drogist

and I tried to buy some potassium perchlorate

en ik probeerde wat kaliumperchloraat kopen.

and it wasn't unreasonable then for a kid

Het was toen niet ongewoon voor een kind

to walk into a drug store and buy chemicals.

om bij een drogist binnen te lopen en wat chemicaliën te kopen.

Nowadays, it's no ma'am,

Vandaag de dag, is het: neen, mevrouw.

check your shoes. And like --

Controleer uw schoenen. En net als -

(Laughter)

(Gelach)

But then it wasn't -- they didn't have any, but the guy had --

Ze hadden er geen, maar de man had -

I said, what kind of salts of potassium do you have? You know.

ik vroeg welke kaliumzouten hij dan wel had.

And he had potassium nitrate.

Hij had kaliumnitraat.

And I said, that might do the same thing, whatever it is.

Ik zei, dat heeft misschien hetzelfde effect, wat ook zo is.

I'm sure it's got to do with rockets or it wouldn't be in that manual.

Ik weet zeker dat het te maken heeft met raketten, anders zou het niet in die handleiding staan.

And so I -- I did some experiments.

En dus begon ik met enkele experimenten.

You know, I started off with little tiny amounts

Ik begon met zeer kleine kleine hoeveelheden

of potassium nitrate and sugar,

kaliumnitraat en suiker.

which was readily available,

Daar was wel aan te komen.

and I mixed it in different proportions,

Ik mengde ze in verschillende verhoudingen

and I tried to light it on fire.

en probeerde dat aan te steken.

Just to see what would happen, if you mixed it together.

Gewoon om te zien wat er zou gebeuren, als je het gemengd had.

En het brandde.

And it -- they burned.

It burned kind of slow, but it made a nice smell,

Nogal traag, maar het gaf een fijne geur,

compared to other rocket fuels I had tried,

in vergelijking met andere raketbrandstoffen die ik al had geprobeerd.

that all had sulfur in them.

Die bevatten allemaal zwavel.

And, it smelt like burnt candy.

Het rook net als verbrande snoep.

And then I tried the melting business, and I melted it.

Daarna probeerde ik het te smelten.

And then it melted into a little sort of syrupy liquid, brown.

Gesmolten gaf het een soort stroperige bruine vloeistof.

And then it cooled down to a brick-hard substance,

Afgekoeld werd het hard als baksteen.

that when you lit that,

Als je dat aanstak

it went off like a bat.

ging het af als een duiveltje uit een doosje.

I mean, the little bowl of that stuff that had cooled down --

De kleine schaal met dat afgekoelde spul

you'd light it, and it would just start dancing around the yard.

stak je aan. Ze danste over het erf.

And I said, there

En ik zei: nu heb

is a way to get a frog up to where he wants to go.

ik een manier om die kikker te laten gaan waar hij naartoe wil.

(Laughter)

(Gelach)

So I started developing --

Dus begon ik met de ontwikkeling -

you know, George's dad had a lot of help. I just had my brother.

je weet wel, Georges vader had veel hulp. Ik had alleen mijn broer.

But I -- it took me about -- it took me about,

Maar ik - het kostte me

I'd say, six months

zo’n zes maanden

to finally figure out all the little things.

om alle details uit te werken.

There's a lot of little things involved

Er komen veel details aan te pas

in making a rocket that it will actually work,

om een raket te maken die werkt,

even after you have the fuel.

zelfs als je de brandstof al hebt.

But you do it, by -- what I just--

Maar je doet het door

you know, you do experiments,

experimenteren

and you write down things sometimes,

en je schrijft af en toe wat op,

you make observations, you know.

je doet waarnemingen.

And then you slowly build up a theory

En dan moet je langzaam een theorie opbouwen

of how this stuff works.

van hoe dit spul werkt.

And it was -- I was following all the rules.

Ik volgde alle regels.

I didn't know what the rules were,

Ik wist niet eens wat die regels waren.

I'm a natural born scientist, I guess,

Ik ben een geboren wetenschapper, denk ik,

or some kind of a throwback to the 17th century, whatever.

of een soort terugval naar de 17e eeuw, wat dan ook.

But at any rate, we finally did

Maar in ieder geval kregen we uiteindelijk toch

have a device that would reproduceably

een apparaat dat

put a frog out of sight

een kikker reproduceerbaar omhoog kon sturen

and get him back alive.

en hem levend terugkrijgen.

And we had not --

We waren er niet eens

I mean, we weren't frightened by it.

bang voor.

We should have been, because it made a lot of smoke

We hadden het moeten zijn, want het maakte veel rook

and it made a lot of noise,

en veel lawaai.

and it was powerful, you know.

Het was krachtig, weet je.

And once in a while, they would blow up.

En om de zoveel keren ontplofte het.

But I wasn't worried, by the way,

Maar ik was niet ongerust

about, you know,

dat de explosie

the explosion causing the destruction of the planet.

de vernietiging van de planeet zou veroorzaken.

I hadn't heard about the 10 ways

Ik had niet gehoord over de 10 dingen

that we should be afraid of the --

waar we bang van moeten zijn -

By the way,

Overigens

I could have thought,

zou ik er dan

I'd better not do this because

misschien hebben van afgezien, want

they say not to, you know.

ze zegden van het niet te doen.

And I'd better get permission from the government.

En dat ik maar beter toestemming zou krijgen van de overheid.

If I'd have waited around for that,

Als ik daarop had moeten wachten,

I would have never -- the frog would have died, you know.

zou ik nooit - de kikker zou zijn overleden..

At any rate, I bring it up because it's a good story,

Ik vertel het omdat het een goed verhaal is,

and he said, tell personal things, you know, and that's a personal --

en hij zei: vertel persoonlijke dingen en dit is een persoonlijk ding.

I was going to tell you about the first night that I met my wife,

Ik wilde je vertellen over de eerste nacht dat ik mijn vrouw leerde kennen,

but that would be too personal, wouldn't it.

maar dat zou te persoonlijk worden, toch?

So, so I've got something else that's not personal.

Dus ik heb iets anders dat niet persoonlijk is.

But that... process is what I think of as science,

Maar dat ... proces is wat ik zie als wetenschap,

see, where you start with some idea,

waar je begint met een idee

and then instead of, like, looking up,

en dan in plaats van

every authority that you've ever heard of

elke autoriteit waar je ooit van hebt gehoord, op te zoeken -

I -- sometimes you do that,

soms doe je dat,

if you're going to write a paper later,

als je er later een paper over gaat schrijven,

you want to figure out who else has worked on it.

wil je uitzoeken wie er nog heeft aan gewerkt.

But in the actual process, you get an idea --

Maar in het werkelijke proces krijg je een idee -

like, when I got the idea one night

zoals toen ik een nacht op het idee kwam

that I could amplify DNA with two oligonucleotides,

dat ik DNA kon vermeerderen met twee oligonucleotiden

and I could make lots of copies of some little piece of DNA,

en ik heel veel kopieën van een stukje DNA kon maken.

you know, the thinking for that

Het denkproces

was about 20 minutes while I was driving my car,

duurde ongeveer 20 minuten, terwijl ik autoreed,

and then instead of going -- I went back and I did talk to people about it,

en dan, in plaats van weg te gaan - kwam ik terug om er met mensen over te praten,

but if I'd listened to what I heard from all my friends who were molecular biologists --

maar als ik geluisterd had naar wat ik hoorde van al mijn vrienden die moleculair biologen waren -

I would have abandoned it.

had ik het laten schieten.

You know, if I had gone back looking for an authority figure

Als ik toen een autoriteit zou hebben geraadpleegd

who could tell me if it would work or not,

om mij te vertellen of het zou werken of niet,

he would have said, no, it probably won't.

zou hij hebben gezegd: nee, waarschijnlijk niet.

Because the results of it were so spectacular

Omdat de resultaten zo spectaculair zouden zijn

that if it worked it was going to change everybody's goddamn way of doing molecular biology.

dat als het werkte, het ieders verdomde manier om aan moleculaire biologie te doen, zou veranderen.

Nobody wants a chemist to come in

Niemand wil dat een chemicus

and poke around in their stuff like that and change things.

zijn neus in zijn zaken komt steken en dingen komt veranderen.

But if you go to authority, and you always don't --

Maar van een autoriteit

you don't always get the right answer, see.

krijg je niet altijd het juiste antwoord, zie je.

But I knew, you'd go into the lab

Ik wist dat je naar het lab moest gaan

and you'd try to make it work yourself. And then you're the authority,

om te proberen om het zelf uit te werken. Dan ben jij de autoriteit,

and you can say, I know it works,

en kan je zeggen: ik weet dat het werkt,

because right there in that tube

want daar in die buis

is where it happened,

is het gebeurd,

and here, on this gel, there's a little band there

en hier op deze gel zit een kleine streep waarvan

that I know that's DNA, and that's the DNA I wanted to amplify,

ik weet dat het DNA is en dat is het DNA dat ik wilde vermeerderen.

so there! So it does work.

Ziezo! Het werkt.

You know, that's how you do science.

Zo doe je aan wetenschap.

And then you say, well, what can make it work better?

En dan zeg je, nou, wat kan het beter laten werken?

And then you figure out better and better ways to do it.

En dan moet je naar betere manieren zoeken om dat te doen.

But you always work from, from like, facts

Maar je gaat altijd uit van feiten

that you have made available to you

die je beschikbaar hebt gemaakt

by doing experiments: things that you could do on a stage.

door experimenten te doen: dingen die je zou kunnen doen op een podium.

And no tricky shit behind the thing. I mean, it's all --

En geen gefoefel. Ik bedoel, het is allemaal -

you've got to be very honest

je moet heel eerlijk zijn

with what you're doing if it really is going to work.

met wat je doet als het echt moet werken.

I mean, you can't make up results,

Je mag geen resultaten verzinnen

and then do another experiment based on that one.

en daarop een ander experiment baseren.

So you have to be honest.

Je moet eerlijk zijn.

And I'm basically honest.

En ik ben in feite eerlijk.

I have a fairly bad memory, and dishonesty would always get me in trouble,

Ik heb een vrij slecht geheugen en oneerlijkheid zou mij altijd in de problemen brengen.

if I, like -- so I've just sort of been naturally honest

Dus ben ik van nature eerlijk

en nieuwsgierig.

and naturally inquisitive,

and that sort of leads to that kind of science.

Dat leidt tot dat soort wetenschap.

Now, let's see...

Laten we nu eens zien ...

I've got another five minutes, right?

Ik heb nog vijf minuten, toch?

OK. All scientists aren't like that.

Oké. Niet alle wetenschappers zijn zo.

You know -- and there is a lot --

Jullie weten - en er zijn er veel -

(Laughter)

(Gelach)

There is a lot -- a lot has been going on since

Er is veel, heel veel gebeurd sinds

Isaac Newton and all that stuff happened.

Isaac Newton.

One of the things that happened right around World War II

Een van de dingen die gebeurde rond de Tweede Wereldoorlog

in that same time period before,

in de periode ervoor,

and as sure as hell afterwards,

maar zeker daarna,

government got -- realized that scientists aren't strange dudes

is dat de overheid zich realiseerde dat wetenschappers geen rare snuiters waren,

that, you know, hide in ivory towers

die zich wegsteken in ivoren torens

and do ridiculous things with test tube.

en belachelijke dingen doen met reageerbuizen.

Scientists, you know, made World War II

Wetenschappers maakten de Tweede Wereldoorlog

as we know it quite possible.

zoals wij die kennen, mogelijk.

They made faster things.

Ze maakten snellere dingen.

They made bigger guns to shoot them down with.

Maar ook de grotere kanonnen om ze mee neer te schieten.

You know, they made drugs to give the pilots

Ze maakten medicijnen om de gewonde piloten

if they were broken up in the process.

weer op te lappen.

They made all kinds of -- and then finally one giant bomb

Ze maakten van alles - en dan eindelijk een gigantische bom

to end the whole thing, right?

om de hele zaak te beëindigen, toch?

And everybody stepped back a little and said, you know,

Iedereen dacht daar een beetje over na en zei:

we ought to invest in this shit,

we moeten in dat spul investeren,

because whoever has got the most of these people

want wie het meest van dit soort mensen aan het werk heeft

working in the places is going to have a dominant position,

gaat een dominante positie hebben,

at least in the military, and probably in all kind of economic ways.

althans in het leger en waarschijnlijk op allerlei economische gebieden.

And they got involved in it, and the scientific

Ze gingen ervoor en het wetenschappelijke

and industrial establishment was born,

en industriële bedrijf was geboren.

and out of that came a lot of scientists

Veel wetenschappers kwamen erbij

who were in there for the money, you know,

voor het geld

because it was suddenly available.

want ineens was het er.

And they weren't the curious little boys

Dat waren niet de nieuwsgierige kleine jongens

that liked to put frogs up in the air.

die graag kikkers in de lucht schoten.

They were the same people that later went in to medical school, you know,

Het waren dezelfde mensen die later geneeskunde studeerden omdat daar geld in zat.

because there was money in it, you know. I mean, later, then they all got into business --

Later vond je die allemaal terug in het bedrijfsleven -

I mean, there are waves of -- going into your high school,

ik bedoel, vroeger ging je naar de middelbare school

person saying, you want to be rich, you know, be a scientist. You know, not anymore.

om wetenschapper te worden. Nu niet meer.

You want to be rich, you be a businessman.

Nu wil je rijk worden, een zakenman.

But a lot of people got in it for the money and the power and the travel.

Een heleboel mensen stapten erin voor het geld, de macht en het reizen.

That's back when travel was easy.

Toen reizen nog makkelijk was.

And those people don't think --

En die mensen denken niet -

they don't --

Ze hebben geen -

they don't always tell you the truth, you know.

ze vertellen je niet altijd de waarheid.

There is nothing in their contract, in fact,

Er staat in feite niets in hun contract

that makes it to their advantage always,

waardoor het altijd in hun voordeel is

to tell you the truth.

om je de waarheid vertellen.

And the people I'm talking about are people that like --

De mensen waar ik het over heb, zijn mensen die graag -

they say that they're a member of the committee

zeggen dat ze lid zijn van een commissie

called, say, the Inter-Governmental Panel on Climate Change.

genre het Intergouvernementele Panel over Klimaatverandering.

And they -- and they have these big meetings where they try to figure out

Ze houden van die grote bijeenkomsten, waar ze proberen te achterhalen

how we're going to -- how we're going to continually prove

hoe ze voortdurend gaan bewijzen

dat de planeet warmer wordt.

that the planet is getting warmer,

when that's actually contrary to most people's sensations.

Terwijl de meeste mensen dat niet zo aanvoelen.

I mean, if you actually measure

Ik bedoel, als je

the temperature over a period --

de temperatuur gedurende een periode zou meten -

I mean, the temperature has been measured now

De temperatuur wordt sedert

pretty carefully for about 50, 60 years --

ongeveer 50, 60 jaar behoorlijk goed gemeten -

longer than that it's been measured,

zelfs langer dan dat,

but in really nice, precise ways,

maar vanaf toen op een echt precieze manier,

and records have been kept for 50 or 60 years,

en we hebben metingen voor 50 of 60 jaar.

and in fact, the temperature hadn't really gone up.

In feite is de temperatuur niet echt gestegen.

It's like, the average temperature

Het lijkt alsof de gemiddelde temperatuur

has gone up a tiny little bit,

een klein beetje omhoog is gegaan,

because the nighttime temperatures

omdat de temperaturen 's nachts

at the weather stations have come up just a little bit.

op de weerstations een klein beetje gestegen zijn.

But there's a good explanation for that.

Maar daar is een goede verklaring voor.

And it's that the weather stations are all built outside of town,

Het is omdat de weerstations buiten de stad werden gebouwd,

where the airport was, and now

waar de luchthaven was.

the town's moved out there, there's concrete all around

Nu is de stad daarheen verschoven. Er is overal beton.

and they call it the skyline effect.

Ze noemen het het skyline-effect.

And most responsible people

De meeste verantwoordelijke mensen

that measure temperatures realize

die temperaturen meten, realiseren zich

you have to shield your measuring device from that.

dat je je meettoestel daarvan moet afschermen.

And even then, you know,

Omdat de gebouwen

because the buildings get warm in the daytime,

tijdens de dag opwarmen

and they keep it a little warmer at night.

en het 's nachts een beetje warmer houden.

So the temperature has been, sort of, inching up.

Dus kruipt de temperatuur langzaam omhoog.

It should have been. But not a lot. Not like, you know --

Dat moest. Maar niet veel. Niet zoals, je weet wel -

the first guy -- the first guy that got the idea

De eerste man - de eerste man die het idee kreeg

that we're going to fry ourselves here,

dat we hier zouden gaan bakken.

actually, he didn't think of it that way.

Eigenlijk dacht hij niet op die manier.

His name was Sven Arrhenius. He was Swedish, and he said,

Zijn naam was Svante Arrhenius. Hij was een Zweed en hij zei:

if you double the CO2 level in the atmosphere,

als je het CO2-niveau in de atmosfeer verdubbelt -

which he thought might -- this is in 1900 --

hij dacht dat dat zou kunnen, dat was in 1900 -

the temperature ought to go up about 5.5 degrees, he calculated.

dan berekende hij dat de temperatuur met ongeveer 5,5 graden zou moeten stijgen.

He was thinking of the earth as, kind of like,

Hij dacht aan de aarde als

you know, like a completely insulated thing

een volledig geïsoleerd ding

with no stuff in it, really,

met niets erin.

just energy coming down, energy leaving.

Alleen maar energie erin, energie eruit.

And so he came up with this theory,

En zo kwam hij op deze theorie.

and he said, this will be cool,

Maar hij zei dat dat prima zou zijn

because it'll be a longer growing season in Sweden,

want Zweden zou een langer groeiseizoen kennen,

you know, and the surfers liked it,

en ook de surfers vonden het leuk.

the surfers thought, that's a cool idea,

Ze vonden het een cool idee,

because it's pretty cold in the ocean sometimes, and --

want het is soms behoorlijk koud op de oceaan, en -

but a lot of other people later on

maar een heleboel andere mensen

started thinking it would be bad, you know.

begonnen later te denken dat het slecht zou zijn.

But nobody actually demonstrated it, right?

Maar niemand heeft het eigenlijk bewezen.

I mean, the temperature as measured --

De gemeten temperatuur -

and you can find this on our wonderful Internet,

je vindt dit op ons prachtige Internet,

you just go and look for all NASAs records,

je zoekt gewoon naar alle NASA-verslagen,

and all the Weather Bureau's records,

en al die van het weerberichtenbureau.

and you'll look at it yourself, and you'll see, the temperature has just --

Je zult het zelf zien:

the nighttime temperature measured on the surface of the planet

de nachttemperatuur gemeten aan het oppervlak van de planeet

has gone up a tiny little bit.

is een klein beetje omhoog gegaan.

So if you just average that and the daytime temperature, it looks like it went up

Als je die en de temperatuur overdag uitmiddelt, dan het lijkt alsof die

about .7 degrees in this century.

deze eeuw met ongeveer 0,7 graden omhoogging.

But in fact, it was just coming up --

Maar in feite was dat gewoon

it was the nighttime; the daytime temperatures didn't go up.

‘s nachts, de temperaturen overdag gingen niet omhoog.

Volgens de theorie van Arrhenius

So -- and Arrhenius' theory --

and all the global warmers think --

en van al de wereldwijde opwarmers

they would say, yeah, it should go up in the daytime, too,

zou hij ook overdag moeten stijgen

if it's the greenhouse effect.

als het broeikaseffect de oorzaak was.

Now, people like things that have, like, names like that,

Nu houden mensen van dingen met zulke namen.

that they can envision it, right? I mean --

Ze kunnen het zich dan voorstellen, toch?

but people don't like things like this, so -- most -- I mean,

Maar mensen houden niet van dit soort dingen. De meesten

raken helemaal niet opgewonden over dingen

you don't get all excited about things

like the actual evidence, you know,

zoals echt bewijsmateriaal.

which would be evidence for strengthening

Dat zou bewijs zijn voor het versterken

of the tropical circulation in the 1990s.

van de tropische circulatie in de jaren '90.

It's a paper that came out in February,

Het is een in februari gepubliceerde paper

and most of you probably hadn't heard about it.

en de meesten van jullie hebben er waarschijnlijk nog niet over gehoord.

"Evidence for Large Decadal Variability

"Bewijs voor Grote Tienjarige Variabiliteit

in the Tropical Mean Radiative Energy Budget."

in het Tropisch Gemiddeld Stralingsenergiebudget."

Excuse me. Those papers were published by NASA,

Pardon. Die papers werden gepubliceerd door NASA,

and some scientists at Columbia, and Viliki

en sommige wetenschappers aan de universiteit van Columbia, en Viliki

and a whole bunch of people, Princeton.

en een hele hoop mensen, Princeton.

And those two papers came out in Science Magazine,

Die twee papers verschenen in Science Magazine,

February the first,

het eerste in februari,

and these -- the conclusion in both of these papers,

en dit - de conclusie van beide papers.

and in also the Science editor's, like,

Ook in de beschrijvingen van deze papers in

descriptions of these papers, for, you know,

Science Editor, voor

for the quickie,

als je het vlug-vlug wil doornemen.

is that our theories about global warming

Ze laten zien dat onze theorieën over opwarming van de aarde

are completely wrong. I mean,

het helemaal mis hebben.

what these guys were doing,

Wat deze jongens aan het doen waren,

and this is what -- the NASA people have been saying this for a long time.

en dit is het - de NASA-mensen zeggen dit al langer.

They say, if you measure the temperature of the atmosphere, it isn't going up --

Ze zeggen: als je de temperatuur van de atmosfeer meet, gaat hij niet omhoog -

it's not going up at all. We've doing it very carefully now for 20 years,

helemaal niet. We doen het nu al 20 jaar heel goed,

from satellites, and it isn't going up.

met satellieten, en ze gaat niet omhoog.

And in this paper, they show something much more striking,

In deze paper laten zij iets veel opvallenders zien.

and that was that they did what they call a radiation --

Ze noemen het een 'uitstraling'.

and I'm not going to go into the details of it, actually it's quite complicated,

Ik ga niet ingaan op de details, eigenlijk is het vrij ingewikkeld,

but it isn't as complicated as they might make you think it is

maar het is niet zo ingewikkeld als ze het je zouden willen laten geloven

by the words they use in those papers. If you really get down to it, they say,

door de woorden die ze gebruiken in die papers. Als je het echt uitpluist, zeggen ze,

the sun puts out a certain amount of energy --

dan geeft de zon een bepaalde hoeveelheid energie af

we know how much that is --

- we weten hoeveel dat is -

it falls on the earth, the earth gives back a certain amount.

ze valt op de aarde, de aarde straalt dan weer een bepaalde hoeveelheid terug uit.

Als ze opwarmt, gaat ze genereren -

When it gets warm it generates --

it makes redder energy -- I mean, like infra-red,

Ze maakt rodere energie - net als infrarood,

like something that's warm gives off infra-red.

als iets dat warm is, infrarood afgeeft.

The whole business of the global warming --

Het gehele gedoe van de opwarming van de aarde -

trash, really,

is rommel, echt,

is that -- if the -- if there's too much CO2 in the atmosphere,

is dat als er te veel CO2 in de atmosfeer is,

the heat that's trying to escape

de warmte die probeert te ontsnappen

won't be able to get out. But the heat coming from the sun,

niet in staat zal zijn om eruit te geraken. Maar de warmte afkomstig van de zon,

which is mostly down in the -- it's like 350 nanometers,

die meestal rond de 350 nanometer is,

which is where it's centered -- that goes right through CO2.

gaat dwars door CO2.

So you still get heated, but you don't dissipate any.

Zodat je nog steeds verhit wordt, maar er geen afvoert.

Well, these guys measured all of those things.

Nou, deze jongens hebben al die dingen gemeten.

I mean, you can talk about that stuff,

Je kunt over dat soort dingen praten,

and you can write these large reports, and you can get government money to do it,

je kunt grote rapporten schrijven en je kan van de overheid geld krijgen om het te doen,

maar zij hebben het werkelijk gemeten,

but these -- they actually measured it,

and it turns out that in the last 10 years --

en het blijkt dat in de laatste 10 jaar -

that's why they say "decadal" there --

dat is waarom ze 'tienjarige' zeggen -

that the energy -- that the level

de energie - het niveau

of what they call "imbalance"

van wat zij 'onevenwicht' noemen -

has been way the hell over what was expected.

veel hoger was dan wat werd verwacht.

Like, the amount of imbalance --

Bij die mate van onevenwicht -

meaning, heat's coming in and it's not going out

in de betekenis van de warmte die binnen komt en niet terug uitgaat -

that you would get from having double the CO2,

die je zou krijgen van het verdubbelen van de CO2,

which we're not anywhere near that, by the way.

komen we nog lang niet in de buurt.

But if we did, in 2025 or something,

Maar als dat zo zou zijn, in 2025 of zo,

have double the CO2 as we had in 1900,

en we dubbel zoveel CO2 zouden hebben als in 1900,

they say it would be increase the energy budget

zeggen ze dat dat de energiebegroting zou verhogen

by about -- in other words,

met ongeveer

one watt per square centimeter more

één watt per vierkante centimeter

would be coming in than going out.

dat meer zou binnenkomen dan uitgaan.

So the planet should get warmer.

Dus zou de planeet opwarmen.

Well, they found out in this study -- these two studies

Ze vonden in deze studie - deze twee studies

by two different teams --

door twee verschillende teams -

that five and a half watts

dat in 1998, 1999 vijf en een half watt

per square meter

per vierkante meter

had been coming in from 1998, 1999,

binnenkwam

and the place didn't get warmer.

en het niet warmer werd.

So the theory's kaput -- it's nothing.

Dus: theorie naar de vaantjes.

These papers should have been called,

Deze documenten zouden

"The End to the Global Warming Fiasco," you know.

"Het Einde van het Mondiale Opwarmingfiasco” genoemd moeten worden.

They're concerned,

Ze zitten ermee in

and you can tell they have very guarded conclusions in these papers,

en je kunt zien dat ze in deze documenten zeer voorzichtige conclusies trekken.

because they're talking about big laboratories

Het gaat hier over grote laboratoria

that are funded by lots of money

die met veel geld worden gefinancierd

and by scared people.

door bange mensen.

You know, if they said, you know what?

Stel dat ze zeiden:

There isn't a problem with global warming any longer,

er is geen probleem met de opwarming van de aarde meer,

so we can -- you know, they're funding.

dus we kunnen - je weet wel dat zij financieren.

And if you start a grant request with something like that,

Als dat de inleiding is van je subsidieaanvraag,

and say, global warming obviously hadn't happened...

dat de opwarming van de aarde duidelijk niet gebeurt ...

if they -- if they -- if they actually -- if they actually said that,

Als ze dat daadwerkelijk zouden zeggen...

I'm getting out.

Ik ga er vandoor.

(Laughter)

(Gelach)

I'll stand up too, and --

Ik zal maar opstaan, en -

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

They have to say that.

Ze moeten dat zeggen.

They had to be very cautious.

Ze moesten heel voorzichtig zijn.

But what I'm saying is, you can be delighted,

Maar ik zeg: je kunt blij zijn,

because the editor of Science, who is no dummy,

omdat de redacteur van Science, die niet dom is,

and both of these fairly professional --

en beide redelijk professionele,

really professional teams, have really come to the same conclusion

echt professionele teams, echt tot dezelfde conclusie zijn gekomen.

and in the bottom lines in their papers

Aan het einde van hun papers zeggen ze:

they have to say, what this means is, that what we've been thinking,

wat dit betekent is, dat wat we hebben gedacht,

was the global circulation model that we predict

dat het wereldwijde circulatiemodel dat we voorspellen

that the earth is going to get overheated

dat de aarde oververhit gaat worden,

that it's all wrong. It's wrong by a large factor.

helemaal verkeerd is. Het zit ernaast met een grote factor.

It's not by a small one. They just --

Niet met een kleine. Ze hebben

they just misinterpreted the fact that the earth --

gewoon verkeerd begrepen dat er op de aarde

there's obviously some mechanisms going on

duidelijk een aantal mechanismen werkzaam zijn

that nobody knew about,

waarvan niemand afwist,

because the heat's coming in and it isn't getting warmer.

omdat de warmte binnenkomt en het niet warmer werd.

So the planet is a pretty amazing thing, you know,

De planeet is een zeer wonderlijk ding, weet je,

it's big and horrible -- and big and wonderful,

ze is groot en verschrikkelijk - en groot en prachtig,

and it does all kinds of things we don't know anything about.

en doet allerlei dingen waar we niets over weten.

So I mean, the reason I put those things all together,

De reden waarom ik al die dingen samenbreng,

OK, here's the way you're supposed to do science --

Oké, hier is de manier waarop je aan wetenschap moet doen -

some science is done for other reasons, and just curiosity.

bepaalde wetenschap wordt gedaan om andere redenen en gewoon uit nieuwsgierigheid.

And there's a lot of things like global warming,

Er zijn een heleboel dingen, zoals opwarming van de aarde,

and ozone hole and you know,

het ozongat,

a whole bunch of scientific public issues,

een heleboel wetenschappelijke openbare kwesties,

that if you're interested in them,

waar je, als je erin geïnteresseerd bent,

then you have to get down the details, and read the papers called,

je moet bezighouden met de details en papers zoals

"Large Decadal Variability in the..."

"Grote Tienjarige Variabiliteit in de ..." moet lezen.

You have to figure out what all those words mean.

Je moet uitzoeken wat al die woorden betekenen.

And if you just listen to the guys

Als je alleen maar luistert naar de jongens

who are hyping those issues, and making a lot of money out of it,

die deze punten opschroeven en er een hoop geld mee verdienen,

you'll be misinformed, and you'll be worrying about the wrong things.

zal je verkeerd geïnformeerd worden. Je zult je zorgen gaan maken over de verkeerde dingen.

Remember the 10 things that are going to get you. The -- one of them --

Denk aan de 10 dingen die je eraan kunnen laten gaan.

(Gelach)

(Laughter)

And the asteroids is the one I really agree with there.

De asteroïden, daar ben ik het hier echt mee eens.

I mean, you've got to watch out for asteroids. OK, thank you for having me here.

Ik bedoel, je moet de asteroïden in de gaten houden. Oké, bedankt voor het feit dat ik hier mocht praten.

(Applaus)

(Applause)