John Walker: Re-creating great performances

Vertaald door: Heleen van Maanen Nagekeken door: Els De Keyser

Ninety-nine percent of us have the dream of listeners.

99 procent van de mensen heeft de droom als luisteraar.

Not being the musicians -- the listeners, right?

Niet de muzikant zijn -- de luisteraar, toch?

And we crave one thing,

En we willen maar één ding,

even though we kind of don't know it all the time.

zelfs als we het ons niet altijd bewust zijn.

We crave to be in the room with the musician

We willen zo graag in de ruimte met de muzikant zijn

the day it was recorded, the day it was played.

op het moment dat het opgenomen of gespeeld werd.

And we go to live concerts, and we get that as much as we can.

We gaan naar live concerten waar we dat zoveel mogelijk kunnen ervaren

But then we listen to the other 99 percent of our stuff recorded.

Maar dan luister je naar de 99 procent van wat opgenomen is

And it turns out the further back you go in history,

en dan blijkt dat hoe verder je terug gaat,

the little rougher it sounds.

hoe ruiger het klinkt.

And so we said, there's a solution to this.

Dus bedachten we een oplossing.

Let's separate the performance, as a thing,

Laten we de uitvoering als zodanig,

out from the recording, which was how it was made.

scheiden van de opname, zoals die gemaakt werd.

You know, the thing with microphones in the room and all that day.

Dat gedoe met de microfoon in de kamer.

But the performance itself was how the musicians worked their fingers,

Maar de uitvoering zelf was hoe de muzikanten met hun vingers werkten

and what instruments they were using.

en de instrumenten die zij gebruikten.

And it's the data hidden inside the recording.

Dat zijn de gegevens die in deze opname verborgen zijn.

In order to do this, it's a lot of hardware and software

Om dit te doen is veel hard- en software nodig

that runs in a very high resolution.

met een erg hoge resolutie.

And Yamaha makes an incredible thing called the Disklavier Pro

Yamaha maakt een ongelofelijk ding, de Disklavier Pro

that looks like a nice grand piano there.

dat eruit ziet als een mooie chique piano.

And you probably didn't realize it's going to do all these things --

Je realiseert je waarschijnlijk niet dat het alles kan --

but full of solenoids, and fiber optics, and computers

vol met spoelen, optische vezels en computers

and all this kind of stuff. The highest resolution out of Japan.

en wat al niet meer. De hoogste resolutie uit Japan.

And this just didn't work until we could cross this line that says high-definition.

En het werkte niet totdat we de stap konden maken naar high definition.

And we were able to cross this line, called the uncanny valley,

We konden deze stap maken, over de 'griezelvallei' heen,

in terms of -- artificial intelligence terms.

zoals dat heet in artificiële intelligentie.

We have a process where we, you know,

We stoppen het in de computer, digitaliseren het en maken dan een hele analyse.

kind of put it into the computer and digitize it, and then a whole lot of analysis.

We stoppen het in de computer, digitaliseren het en maken dan een hele analyse.

And we look at every single note,

Dan bekijken wel elke noot

and all the attributes of those notes:

en alle attributen van deze noten:

how hard they were struck, and how they were held down,

hoe hard ze worden aangezet en aangehouden,

and how you move the fingers.

en hoe de vingers bewegen.

So we had to develop a whole new science of how you move your fingers.

We ontwikkelden een nieuwe wetenschap over vingerbewegingen.

And, you know, it's a thing your piano teacher teaches you,

Je leerde het van je pianoleraar,

but we never had a science behind these kinds of things.

maar er zat geen wetenschap achter.

I'm going to start with Glenn Gould.

Ik begin met Glenn Gould.

He died 25 years ago this year, and was born 75 years ago this year.

Het is dit jaar 25 jaar geleden dat hij stierf en 75 jaar geleden dat hij geboren werd.

Was a beloved pianist, maybe the great cult pianist of the twentieth century.

Hij was een geliefd pianist, misschien wel de grootste cultpianist van de twintigste eeuw.

He just got tired of being in front of an audience,

Hij had alleen geen zin meer om voor een publiek te spelen.

and felt like -- a performing monkey was, in fact, his term.

Hij omschreef het alsof hij een aapje was die een kunstje deed.

So he stepped back, and did nothing but the crafting of his work.

Hij zette een stap terug en werkte alleen aan de verbetering van zijn werk.

And Gould's specialty was playing Bach.

Goulds specialiteit was Bach.

His maybe most famous recording

Zijn misschien wel bekendste opname

was something called "The Goldberg Variations."

heette de 'De Goldbergvariaties'.

Bach only wrote themes and variations one time.

Bach schreef eerst alleen thema's en variaties.

He wrote some early pieces,

Hij schreef sommige vroege stukken,

but late in his life, in his mature period,

maar later, in zijn volwassen periode,

he said, "Here's a theme -- 30 variations."

zei hij: "Hier is een thema -- 30 variaties."

In fact, the theme isn't even the melody, it's the bass line.

Het thema is niet eens een melodie, het is de baslijn.

And Gould recorded it in two major recordings that you may know about,

Gould nam het in twee grote opnames op, waarvan jullie wellicht gehoord hebben,

one in mono, and one in stereo.

een in mono en een in stereo.

And the one in mono, by the way, he used the pedal,

Bij de opname in mono gebruikte hij het pedaal.

and as he got older, he said, "No, no, wait a minute.

Toen hij ouder was, zei hij, "Nee, wacht even.

I'm going to get very scientific about this, and not use the pedal."

Ik kan hier erg wetenschappelijk over doen en het pedaal niet gebruiken."

What I'd like you to hear live is the 1955 version,

Ik wil jullie graag de versie uit 1955 laten horen, de eerste paar stukken.

and we'll play the first couple pieces of it.

Ik wil jullie graag de versie uit 1955 laten horen, de eerste paar stukken.

Glenn Gould, 1955.

Glenn Gould in 1955.

(Music)

(Muziek)

How about that?

Wat denken jullie daarvan?

(Applause)

(Applaus)

So let me tell you a little bit how this was done.

Laat me jullie uitleggen doe dit gemaakt is.

First of all, let me get you to the end step.

Ik begin met de laatste stap.

This is -- we have a fairly complex process

Het is een vrij complex proces

that, you know, software and musicians and so on,

met software en muzikanten en zo,

but when we're all done, we know that the ear is the final arbiter.

maar uiteindelijk weten we dat het oor de laatste scheidsrechter is.

We can play the original in one ear, and a new recording in the other.

We kunnen het origineel in het ene oor draaien en een nieuwe opname in het andere.

So I'm going to do this for you right now, what you just heard.

Ik ga dit nu doen, wat jullie net gehoord hebben.

And in the right speaker is going to be the original recording,

In de rechter luidspreker hoor je de originele opname,

and the left speaker is going to be the new recording,

in de linker de nieuwe opname,

actually of an instrument just like that one,

dat met zo'n instrument als dat gemaakt is,

and I'm going to play them together at the same time.

en ik ga ze allebei tegelijk laten horen.

(Music)

(Muziek)

That's the original. [Unclear] That's the two together.

Dat is het origineel. Dat zijn ze samen.

(Music)

(Muziek)

Before "Jurassic Park,"

Voor "Jurassic Park,"

there was no science for how skin hung off of muscle, right?

was er geen wetenschap voor hoe de huid aan een spier hing, toch?

So, in the video world,

In de videowereld

we've been able to invent, in our lifetimes, natural behavior.

hebben we natuurlijk gedrag kunnen uitvinden.

And this is kind of another example

Dit is weer zo'n voorbeeld

of putting a science behind natural behavior.

van wetenschap achter het natuurlijke gedrag zetten.

And then you heard the original.

En dan hoorde je het origineel.

Ultimately, I started with the experience.

Ik ben met de ervaring begonnen,

And the experience is: I want to be in the room and hear the musicians.

die zegt: ik wil in de kamer zijn en de muzikanten horen.

Lots of you can afford to buy one of these.

Velen van jullie kunnen er zo eentje kopen.

But, if not, there is now high-definition surround sound.

En anders is er high-definition surround geluid.

And I got to tell you, if you haven't heard high-definition surround,

Ik moet zeggen, als je het niet gehoord hebt

go down to your audio dealer, your audiophile dealer.

ga naar je stereowinkel, je luistergekke dealer.

It's so involving compared to regular stereo.

Je zit er zo in, vergeleken met stereo.

But if you don't have that, maybe you can listen on your headphones.

Maar als je het niet hebt, probeer dan een hoofdtelefoon.

And so on the same disk we have five recordings --

Dus op dezelfde cd heb je vijf opnames --

Sony has five recordings.

Sony heeft vijf opnames.

And you could listen in headphones

Je kunt met een hoofdtelefoon luisteren,

with this thing called binaural recording.

met dit ding, zogenaamde binaurale opname.

And it's a dummy head that sits in front of the instrument,

Het is een kunsthoofd dat voor het instrument zit.

and it's got microphones where the ears are.

Het heeft microfoons waar de oren zitten.

And when you put on headphones, and you listen to this,

Als je de koptelefoon opzet en luistert,

you're inside of Glenn Gould's body.

dan zit je in Glenn Goulds lichaam.

And it is a chuckle until, you know, the musicians,

Je wordt er wat lacherig van: muzikanten,

who are musicians who play the piano, listen to this, say,

pianisten, beluisteren dit en zeggen:

"I can't believe it! It's just what it's like to play the piano."

'Ik kan het niet geloven! Dit is precies als pianospelen."

Except now you're inside Glenn Gould's body playing the piano,

Behalve dan dat je nu in Glenn Goulds lichaam piano speelt

and it feels like your fingers are making the decisions

en het voelt of jouw vingers de keuzes maken

and moving through the whole process.

en de hele tijd bewegen.

It's a game changer.

Het verandert het spel.

Here's now something we know in spectacular quality.

Hier is iets van een fantastische kwaliteit.

The whole process is very sensitive to temperature and humidity.

Het is erg gevoelig voor temperatuur en vocht.

What you heard today was not perfect.

Wat jullie hoorden was niet perfect.

It's an amalgam of wood, and cast iron, and felt,

Het is een amalgaam van hout, gietijzer en vilt,

and steel strings, and all these,

stalen snaren en wat al niet meer,

and they're all amazingly sensitive to temperature and humidity.

en het is allemaal erg gevoelig voor temperatuur en vocht.

So when you go into the recording session,

Dus als je gaat opnemen,

you get to stop after every piece and rebuild the piano if you need to.

moet je na ieder stuk stoppen en de piano opnieuw bouwen.

There's the whole action there, sitting, kind of, on the side,

Je ziet het daar in actie, de piano daar opzij

and the dummy head and our recording engineers

en het hoofd en onze geluidsmannen

standing around while we rebuild the piano.

staan erom heen terwijl wij de piano herbouwen.

Without putting dates next to these things,

Zonder de data erbij te zetten,

step-by-step music will be turned into data,

wordt de muziek stap voor stap tot gegevens gemaakt,

like every field that's occurred in the past 35 or 40 years.

zoals bij alles in de laatste 35 of 40 jaar.

Audio has come very late to this game --

Audio is pas laat begonnen --

I'm not talking about digitizing, and bits, and re-mastering.

ik heb het niet over digitaliseren, bits en remasteren.

I'm talking about turn it into the data that it was made from,

Ik heb het over het omzetten in de gegevens waarvan het gemaakt is,

which is how it was performed.

van hoe het uitgevoerd werd.

And audio came very late because our ears are so hard to fool --

Audio kwam erg laat op gang omdat onze oren zo moeilijk te bedriegen zijn.

they're high-resolution, and they're wired straight to our emotions,

Ze hebben een hoge resolutie en zijn gekoppeld aan onze emoties.

and you can't trick them very easily.

Je kunt ze niet makkelijk om de tuin leiden.

Your eyes are pretty happy with some color and movement, you know.

De ogen worden al blij van wat kleur en beweging.

All right, there's this episode of "Star Trek."

Maar goed, er is een aflevering van "Star Trek."

(Laughter)

(Gelach)

I get it -- it was all just laid in for me yesterday there.

Ik begrijp het -- het is gisteren zo voor me neergezet.

The episode of "Star Trek" for me was James Daly played Methuselah --

De aflevering van "Star Trek" was toen James Daly Methuselah speelde --

remember this one?

kennen jullie die?

And at some point he's dancing with his --

Op een bepaald moment danst hij met zijn --

and I won't ruin the episode for you, from 1967.

ik zal het niet verklappen, uit 1967.

Right, do you know where I'm going?

Goed, weten jullie wat ik bedoel?

And Nimoy, I'm sorry, Spock sits down at the piano,

Nimoy, sorry, Spock zit achter de piano,

and he starts playing this Brahms waltz, and they all dance to it.

en hij begint een wals van Brahms te spelen en ze dansen allemaal.

And then Spock turns round, he goes,

Dan draait Spock zich om en zegt:

"James, I know all of the Brahms waltzes,

"James, ik ken alle walsen van Brahms

and I don't believe this is one of them in the category."

en ik denk niet dat dit er ook een is."

That's where I'm at.

Dat is waar ik ben.

I want to hear the waltzes Brahms didn't write.

Ik wil walsen horen die Brahms niet geschreven heeft.

I want to hear the pieces that Horowitz didn't play.

Ik wil de stukken horen die Horowitz niet speelde.

But I believe we're on a path now, when we get to data,

Maar ik geloof dat we met de data een spoor hebben,

that we can distill styles, and templates, and formulas, and all these kinds of things,

dat we stijlen, voorbeelden en formules kunnen distilleren,

again, that you've seen happen in the computer graphics world.

zoals we hebben gezien in de grafische wereld.

It's now coming in this world.

Het komt nu in deze wereld.

The transition will be this one.

De overgang is deze.

It says right now, we think music is notes and how they're played.

Nu denken we dat muziek noten zijn en hoe ze gespeeld worden.

And I believe this is coming.

Ik geloof dat het volgende gaat gebeuren.

Because what you've just heard was a computer playing data --

Wat wat jullie net hoorden, was een computer die gegevens speelde --

no Glenn Gould in the room.

er was geen Glenn Gould.

But yet, it was human.

Maar het was wel menselijk.

And I believe you'll get to the next step, the real dream of listeners.

Ik geloof dat jullie de volgende stap kunnen maken, de echte droom van de luisteraar.

Every time you listen to a recording today,

Steeds als je vandaag een opname hoort,

every time you take out your iPod and whatever,

steeds als je je iPod pakt of zoiets,

every time you listen to it, it's the same thing -- it's frozen.

steeds als je luistert, is het hetzelfde -- het is statisch.

Wouldn't it be cool if every time you listened, it could be different?

Zou het niet geweldig zijn als iedere keer anders kon zijn?

This morning, you're sadder, you want to hear your song,

Vanochtend ben je triester en je wilt dat je liedje

the same song, played sadder than you did yesterday.

verdrietiger klinkt dan gisteren.

You want to hear it played by different musicians.

Je wil het van verschillende muzikanten horen.

You want to hear it in different rooms and whatever.

Je wil het in verschillende ruimtes horen of zoiets.

We've seen all these "Star Treks," and they're all holodeck episodes as well.

We kennen Star Trek en het zijn allemaal holodeck-afleveringen.

Every time I listen to that, I get goose bumps.

Iedere keer dat ik het hoor, krijg ik kippenvel.

It's so amazing, it's so exciting.

Het is geweldig en zo opwindend,

Every time I listen to that recording it's like, "Oh my God,

Iedere keer dat ik ernaar luister, denk ik "Oh, mijn god,

I can't believe I'm in the same room. I can't believe this is happening."

ik kan niet geloven dat ik in dezelfde ruimte ben. Ik kan het niet geloven."

It's a way better experience

Het is een veel betere ervaring

than whatever you're used to listening to, in whatever form.

dan waar jullie naar luisteren, hoe dan ook.

And lastly, I will wrap up with one minute of Art Tatum.

Ik wil eindigen met één minuut van Art Tatum.

So I've really overshot my budget here.

Ik ben mijn budget te buiten gegaan.

We made a new recording of him

We hebben een nieuwe opname gemaakt

playing in the Shrine Auditorium in September.

van zijn concert in het Shrine Auditorium in september.

It was a concert he recorded in the Shrine Auditorium in 1949.

Het concert was opgenomen in het Shrine Auditorium in 1949.

And I've got to tell you, we have this lab

Wij hebben een lab in Raleigh, North Carolina waar we alles meten en maken.

where we build and measure everything, back in Raleigh, North Carolina,

Wij hebben een lab in Raleigh, North Carolina waar we alles meten en maken.

and we flew out to Los Angeles.

We gingen naar Los Angeles.

And as the president of the company,

Als directeur van het bedrijf

I didn't feel real comfortable about where we were.

voelde ik me onbehaaglijk over de plek waar we waren.

That's a real uncomfortable feeling,

Dat is een erg vervelend gevoel,

when all the equipment's come out and a whole Sony team,

als alle apparatuur en een heel team van Sony uit te kast gehaald zijn

and people are going to be sitting there in the audience.

en er mensen in de zaal zullen zitten.

And we put the piano on the sweet spot of the stage in the Shrine,

We zetten de piano op zijn plek op het podium,

which has not changed since 1949, still seats 6,000 people.

die sinds 1949 niet veranderd was, nog steeds 6000 plaatsen.

And on the sweet spot on the stage, Tatum starts playing ...

Op die plek op het podium, begon Tatum te spelen ...

and every note, every beat, every slur, every accent, every pedal

Iedere noot, iedere slag, iedere trek, ieder accent, ieder pedaal

was perfect, because he played it for that room on that day.

was perfect, omdat hij het op die dag voor die ruimte speelde.

And we captured all that data all over again.

Wij namen die gegevens opnieuw op.

And I want you to hear that right now.

Dat wil ik jullie nu laten horen.

And fortunately, it's right in here.

Gelukkig zit het daar in.

This is an encore he used to do.

Dit is een bisnummer dat hij vaak speelde.

It's one minute long.

Het duurt één minuut.

It's an Irish jig, and I want you to hear his humor.

Het is een Ierse dans. Ik wil jullie zijn humor laten horen.

(Music)

(Muziek)

(Applause)

(Applaus)

And that's just what the live audience did.

Dat is precies wat het live publiek deed.

(Applause)

(Applaus)

So thank you very much, Michael, thank you for the opportunity.

Dankjewel, Michael, dankjewel voor deze kans.