John Walker: Re-creating great performances

Translator: Hong An Nguyen Reviewer: Chau Hoang

Ninety-nine percent of us have the dream of listeners.

99% chúng ta mơ làm thính giả.

Not being the musicians -- the listeners, right?

Không phải nhạc sĩ, mà là thính giả nhỉ?

And we crave one thing,

Và chúng ta luôn khao khát một điều,

even though we kind of don't know it all the time.

dù là chẳng biết rõ đó là gì.

We crave to be in the room with the musician

Chúng ta mong muốn được ở trong phòng cùng với người nhạc sĩ

the day it was recorded, the day it was played.

vào ngày thu âm, ngày bản nhạc được chơi.

And we go to live concerts, and we get that as much as we can.

Chúng ta đi xem họ biểu diễn, càng nhiều càng tốt.

But then we listen to the other 99 percent of our stuff recorded.

Nhưng sau đó chúng ta nghe 99% phần mà chúng ta thu lại.

And it turns out the further back you go in history,

Hóa ra là càng lùi về lịch sử,

the little rougher it sounds.

âm thanh càng thô.

And so we said, there's a solution to this.

Và chúng ta đã tìm ra được giải pháp.

Let's separate the performance, as a thing,

Hãy tách riêng màn trình diễn

out from the recording, which was how it was made.

khỏi phần ghi âm như cách nó được tạo ra.

You know, the thing with microphones in the room and all that day.

Bạn biết đấy, cái việc phải làm với micro trong phòng cả ngày.

But the performance itself was how the musicians worked their fingers,

Nhưng buổi biểu diễn chính là cách nhạc sĩ sử dụng ngón tay mình

and what instruments they were using.

và nhạc cụ mà họ sử dụng.

And it's the data hidden inside the recording.

Đó chính là thông tin đằng sau mỗi bản thu.

In order to do this, it's a lot of hardware and software

Để làm được nó, cần rất nhiều phần cứng và phần mềm

that runs in a very high resolution.

chạy ở độ phân giải cao.

And Yamaha makes an incredible thing called the Disklavier Pro

Yamaha đã tạo ra 1 thứ tuyệt vời có tên là Disklavier Pro

that looks like a nice grand piano there.

trông giống chiếc piano kia.

And you probably didn't realize it's going to do all these things --

Bạn có thể không nhận ra nó sẽ làm tất cả

but full of solenoids, and fiber optics, and computers

với đầy dây nhợ, van điện tử, và máy móc tính toán

and all this kind of stuff. The highest resolution out of Japan.

và tất cả những thứ tương tự. Độ phân giải cao nhất đến từ Nhật.

And this just didn't work until we could cross this line that says high-definition.

Nó chỉ hoạt động đến khi ta đạt tới ngưỡng độ phân giải cao.

And we were able to cross this line, called the uncanny valley,

Và ta đã vượt qua ranh giới đó, gọi là ranh giới thật và ảo,

in terms of -- artificial intelligence terms.

hay còn gọi là trí tuệ nhân tạo.

We have a process where we, you know,

Có 1 quá trình mà chúng ta đã, gọi là

kind of put it into the computer and digitize it, and then a whole lot of analysis.

đã dựa vào máy tính và số hóa nó, sau đó là 1 chuỗi phân tích.

And we look at every single note,

Và chúng ta xem qua từng nốt nhạc,

and all the attributes of those notes:

và mọi đặc tính của chúng:

how hard they were struck, and how they were held down,

như độ khó để đánh, cách chúng nhấn nhá,

and how you move the fingers.

và cách bạn di chuyển ngón tay.

So we had to develop a whole new science of how you move your fingers.

Nên ta đã tạo ra thứ khoa học mới về việc chạy ngón,

And, you know, it's a thing your piano teacher teaches you,

và đấy là điều giáo viên piano sẽ dạy bạn,

but we never had a science behind these kinds of things.

nhưng ta chưa có ngành khoa học nào cho vấn đề này.

I'm going to start with Glenn Gould.

Tôi sẽ bắt đầu với Glenn Gould.

He died 25 years ago this year, and was born 75 years ago this year.

Ông ấy mất cách đây 25 năm và được sinh ra cách đây 75 năm.

Was a beloved pianist, maybe the great cult pianist of the twentieth century.

Là 1 nhạc công đáng kính, 1 thần đồng âm nhạc của thế kỉ 20.

He just got tired of being in front of an audience,

Ông ta đã mệt mỏi khi đứng trước thính giả,

and felt like -- a performing monkey was, in fact, his term.

và cảm thấy như 1 con khỉ đang biểu diễn.

So he stepped back, and did nothing but the crafting of his work.

Vì vậy ông ta bỏ hết tất cả và chỉ tập trung vào công việc.

And Gould's specialty was playing Bach.

Và khả năng của Gould là chơi nhạc Bach.

His maybe most famous recording

Bản thu có lẽ nổi tiếng nhất của ông ta

was something called "The Goldberg Variations."

được gọi là "Những biến tấu của Goldberg."

Bach only wrote themes and variations one time.

Bach trước đây chỉ viết về chủ đề và giai điệu cùng lúc.

He wrote some early pieces,

Bach viết vài tác phẩm sớm,

but late in his life, in his mature period,

nhưng khi trưởng thành

he said, "Here's a theme -- 30 variations."

ông ta nói: "Đây là chủ đề- 30 tiết tấu."

In fact, the theme isn't even the melody, it's the bass line.

Thực tế, chủ đề không phải là giai điệu mà chỉ là nền nhạc.

And Gould recorded it in two major recordings that you may know about,

Và Gould thu lại trên 2 bản thu chính mà bạn có thể biết

one in mono, and one in stereo.

1 là đơn âm, 1 là âm nổi.

And the one in mono, by the way, he used the pedal,

Bản đơn âm, ông ta dùng pedal

and as he got older, he said, "No, no, wait a minute.

và sau này, ông ta nói: "Không, đợi chút.

I'm going to get very scientific about this, and not use the pedal."

Tôi sẽ hơi khoa học chút, và không dùng pedal.

What I'd like you to hear live is the 1955 version,

Cái mà tôi muốn bạn nghe trực tiếp là phiên bản năm 1955

and we'll play the first couple pieces of it.

và chúng ta sẽ chơi vài bản nhạc đầu tiên.

Glenn Gould, 1955.

Glenn Gould, 1955.

(Music)

(Âm nhạc)

How about that?

Mọi người thấy sao?

(Applause)

(Vỗ tay)

So let me tell you a little bit how this was done.

Giờ tôi sẽ nói về cách nó được làm ra.

First of all, let me get you to the end step.

Đầu tiên, hãy đi đến bước cuối cùng.

This is -- we have a fairly complex process

Chúng ta có 1 quá trình khá phức tạp

that, you know, software and musicians and so on,

gồm phần mềm, nhạc sĩ và những thứ khác

but when we're all done, we know that the ear is the final arbiter.

nhưng khi hoàn thành, chúng ta biết đôi tai là thứ quyết định cuối cùng.

We can play the original in one ear, and a new recording in the other.

Ta có thể chơi bản gốc bằng 1 tai và thu lại bằng tai còn lại.

So I'm going to do this for you right now, what you just heard.

Nên tôi sẽ phát lại bản nhạc vừa rồi ngay bây giờ.

And in the right speaker is going to be the original recording,

Bên loa phải sẽ là bản thu âm gốc,

and the left speaker is going to be the new recording,

và bên loa trái là bản thu mới,

actually of an instrument just like that one,

thực ra là giống nhạc cụ kia,

and I'm going to play them together at the same time.

và tôi sẽ chơi chúng cùng lúc.

(Music)

(Âm nhạc)

That's the original. [Unclear] That's the two together.

Đó là bản gốc. 2 bản chơi cùng nhau.

(Music)

(Âm nhạc)

Before "Jurassic Park,"

Trước "Công viên kỷ Jura"

there was no science for how skin hung off of muscle, right?

không có ngành khoa học nào về việc da bám trên cơ bắp như thế nào, nhỉ?

So, in the video world,

Trong thế giới phim,

we've been able to invent, in our lifetimes, natural behavior.

chúng ta có thể tạo ra, thái độ tự nhiên, trong thời đại này.

And this is kind of another example

Đây cũng là một ví dụ khác

of putting a science behind natural behavior.

về việc áp dụng khoa học vào hành vi tự nhiện.

And then you heard the original.

Bạn nghe bản nhạc gốc.

Ultimately, I started with the experience.

Tóm lại, tôi đã có được trải nghiệm.

And the experience is: I want to be in the room and hear the musicians.

Đó là: tôi muốn trong căn phòng và nghe nhạc sĩ chơi đàn.

Lots of you can afford to buy one of these.

Nhiều người ở đây có thể mua nó.

But, if not, there is now high-definition surround sound.

Nhưng, nếu không, thì giờ đã có âm thanh lập thể với độ phân giải cao

And I got to tell you, if you haven't heard high-definition surround,

Tôi phải nói với rằng, nếu bạn chưa thử nghe dàn âm thanh đó,

go down to your audio dealer, your audiophile dealer.

hãy tới người bán âm thanh hay audiophile.

It's so involving compared to regular stereo.

Chúng rất lôi cuốn nếu so với dàn âm thanh stereo thông thường.

But if you don't have that, maybe you can listen on your headphones.

Nếu không, bạn có thể nghe bằng tai nghe.

And so on the same disk we have five recordings --

Và với đĩa tương tự, chúng ta có 5 bản thu

Sony has five recordings.

Sony có 5 bản thu âm.

And you could listen in headphones

Bạn có thể nghe bằng tai nghe

with this thing called binaural recording.

bản thu thẳng.

And it's a dummy head that sits in front of the instrument,

Có một cái đầu giả được đặt trước nhạc cụ,

and it's got microphones where the ears are.

và được gắn micro tại vị trí tai.

And when you put on headphones, and you listen to this,

Khi đeo tai nghe, và nghe nhạc,

you're inside of Glenn Gould's body.

bạn sẽ như đang trong cơ thể Gleen Gould.

And it is a chuckle until, you know, the musicians,

Có thể là hơi buồn cười, cho đến khi mấy người nhạc sĩ,

who are musicians who play the piano, listen to this, say,

chơi piano, nghe cái này và nói

"Không thể tin được! Như đang chơi piano."

"I can't believe it! It's just what it's like to play the piano."

Except now you're inside Glenn Gould's body playing the piano,

Trừ việc bây giờ bạn trong cơ thể Glenn chơi piano

and it feels like your fingers are making the decisions

và cảm thấy ngón tay bạn quyết định

and moving through the whole process.

và di chuyển trong toàn bộ bản nhạc.

It's a game changer.

Một sự thay đổi cách mạng.

Còn đây là thứ chúng ta biết với chất lượng tuyệt vời.

Here's now something we know in spectacular quality.

The whole process is very sensitive to temperature and humidity.

Toàn bộ quá trình rất nhạy cảm với nhiệt độ và độ ẩm.

What you heard today was not perfect.

Cái bạn nghe hôm nay không hoàn hảo.

It's an amalgam of wood, and cast iron, and felt,

Đó là 1 hỗn hợp của gỗ, và gang, và nỉ,

and steel strings, and all these,

có cả dây thép, mọi thứ,

and they're all amazingly sensitive to temperature and humidity.

và chúng đều rất nhạy cảm với nhiệt độ và độ ẩm.

So when you go into the recording session,

Vì thế trong các buổi thu âm,

you get to stop after every piece and rebuild the piano if you need to.

bạn phải dừng sau mỗi bản nhạc và chỉnh lại đàn nếu cần.

There's the whole action there, sitting, kind of, on the side,

Có cả 1 chuỗi hành động: ngồi đó, một bên,

and the dummy head and our recording engineers

với cái đầu giả và các kĩ sư thu âm

standing around while we rebuild the piano.

đứng xung quanh trong khi ta chỉnh đàn.

Without putting dates next to these things,

Nếu như không định ngày tháng cho chúng,

step-by-step music will be turned into data,

từng bước âm nhạc sẽ chuyển thành dữ liệu,

like every field that's occurred in the past 35 or 40 years.

như mọi ngành khác cách đây 35 hay 40 năm.

Audio has come very late to this game --

Âm thanh đã phát triễn rất chậm --

I'm not talking about digitizing, and bits, and re-mastering.

Tôi không nói về số hóa, bits và áp dụng công nghệ cho âm nhạc.

I'm talking about turn it into the data that it was made from,

Tôi nói về biến nó thành dữ liệu mà chúng được tạo ra,

which is how it was performed.

cũng là cách âm nhạc được biểu diễn.

And audio came very late because our ears are so hard to fool --

Và âm thanh xuất hiện muộn bởi tai của ta rất khó bị đánh lừa

they're high-resolution, and they're wired straight to our emotions,

chúng có độ phân giải cao, nối trực tiếp với cảm xúc,

and you can't trick them very easily.

và bạn rất khó đánh lừa chúng.

Your eyes are pretty happy with some color and movement, you know.

Mắt bạn có thể rất thích thú với màu sắc và những chuyển động.

All right, there's this episode of "Star Trek."

Được rồi, có một tập trong bộ phim"Star Trek"

(Laughter)

(Cười)

I get it -- it was all just laid in for me yesterday there.

Tôi hiểu, nó ám ảnh tôi cả ngày hôm qua.

The episode of "Star Trek" for me was James Daly played Methuselah --

trong tập phim "Star Trek" đó với tôi James Daly chơi bản Methuselah

remember this one?

Các bạn nhớ đoạn này không?

And at some point he's dancing with his --

Đôi lúc, anh ta nhảy cùng với..

and I won't ruin the episode for you, from 1967.

và tôi sẽ không kể về tập phim này từ 1967.

Right, do you know where I'm going?

Giờ bạn biết nơi tôi đang nói tới không?

And Nimoy, I'm sorry, Spock sits down at the piano,

Nimoy, xin lỗi, Spock ngồi chơi piano,

and he starts playing this Brahms waltz, and they all dance to it.

và bắt đầu chơi bản valse của Brahms, mọi người bắt đầu khiểu vũ.

And then Spock turns round, he goes,

sau đó Spock xoay vòng và nói

"James, I know all of the Brahms waltzes,

"James, tôi biết tất cả những bản valse của Brahms,

and I don't believe this is one of them in the category."

những tôi không tin đây là một trong những bản đó."

That's where I'm at.

Đó là cái tôi muốn nói tới.

I want to hear the waltzes Brahms didn't write.

Tôi muốn nghe những bản valse mà Brahm không viết.

I want to hear the pieces that Horowitz didn't play.

Tôi muốn nghe những bản mà Horowitz không chơi.

But I believe we're on a path now, when we get to data,

Nhưng tôi tin ta đi đúng hướng rồi đó, khi chúng ta thu thập dữ liệu,

that we can distill styles, and templates, and formulas, and all these kinds of things,

bằng cách chắt lọc phong cách, bản mẫu, công thức và tất cả mọi thứ tương tự,

again, that you've seen happen in the computer graphics world.

1 lần nữa, bạn lại thấy điều này ở thế giới đồ họa vi tính.

It's now coming in this world.

Nó đang đến thế giới này.

The transition will be this one.

Đây sẽ là sự chuyển đổi.

It says right now, we think music is notes and how they're played.

Nó nói rằng chúng ta nghĩ âm nhạc là những nốt nhạc và cách chơi

And I believe this is coming.

Và tôi tin nó sắp diễn ra.

Because what you've just heard was a computer playing data --

Bởi vì cái bạn vừa nghe là do máy tính chơi lại dữ liệu

no Glenn Gould in the room.

chứ không có Glenn Gould trong phòng này.

But yet, it was human.

Nhưng, như là một con người.

And I believe you'll get to the next step, the real dream of listeners.

Và tôi tin bạn sẽ tiến sang bước kế tiếp, giấc mơ thật sự của người nghe.

Every time you listen to a recording today,

Mỗi khi nghe bản thu âm hôm nay,

every time you take out your iPod and whatever,

mỗi lần bạn lấy iPod ra hay gì đó,

every time you listen to it, it's the same thing -- it's frozen.

mỗi lần bạn nghe nó đều như nhau. Như đông cứng lại.

Wouldn't it be cool if every time you listened, it could be different?

Sẽ thật tuyệt nhỉ nếu như mỗi lần nghe lại thấy khác đi?

This morning, you're sadder, you want to hear your song,

Sáng nay, bạn buồn và muốn nghe nhạc,

the same song, played sadder than you did yesterday.

cùng bản nhạc nhưng chơi buồn hơn hôm qua.

You want to hear it played by different musicians.

Bạn muốn nghe nó được chơi bởi nhạc sĩ khác.

You want to hear it in different rooms and whatever.

muốn nghe nó ở phòng khác hoặc nơi khác.

Chúng ta đã xem "Star Trek", và mấy tập có holodeck nhỉ.

We've seen all these "Star Treks," and they're all holodeck episodes as well.

Every time I listen to that, I get goose bumps.

Mỗi lần nghe tôi đều nổi da gà.

It's so amazing, it's so exciting.

Thật tuyệt vời, thật kinh ngạc.

Every time I listen to that recording it's like, "Oh my God,

Mỗi lần nghe, nó như thể: "Trời ơi,

không thể tin tôi đang trong phòng. Và nó đang xảy ra."

I can't believe I'm in the same room. I can't believe this is happening."

It's a way better experience

Đó là 1 trải nghiệm hay hơn nhiều

than whatever you're used to listening to, in whatever form.

với cái chúng ta thường nghe

And lastly, I will wrap up with one minute of Art Tatum.

Cuối cùng, tôi sẽ tóm tắt trong 1 phút bản Art Tatum.

So I've really overshot my budget here.

Tôi đã vượt quá ngân sách của mình rồi.

We made a new recording of him

Chúng ta đã có bản thu mới của ông ấy

playing in the Shrine Auditorium in September.

chơi ở phòng thu Shrine vào tháng 9.

It was a concert he recorded in the Shrine Auditorium in 1949.

Đó là buổi hòa nhạc thu âm ở Shrine năm 1949.

And I've got to tell you, we have this lab

Để tôi nói điều này, tụi tôi có một phòng thí nghiệm,

where we build and measure everything, back in Raleigh, North Carolina,

được xây dựng và đo lường tất cả, ở Raleigh, Bắc Carolina,

and we flew out to Los Angeles.

còn chúng tôi thì bay về Los Angeles.

And as the president of the company,

Và là chủ tịch của công ty,

I didn't feel real comfortable about where we were.

tôi thấy không thoải mái về nơi chúng tôi tới.

That's a real uncomfortable feeling,

Đó là 1 cảm giác không thoải mái,

when all the equipment's come out and a whole Sony team,

khi tất cả thiết bị xuất hiện và cả một đội Sony,

and people are going to be sitting there in the audience.

mọi người ngồi dưới hàng khán giả

And we put the piano on the sweet spot of the stage in the Shrine,

và chúng tôi đặt piano ở vị trí đẹp trên sân khấu Shrine,

which has not changed since 1949, still seats 6,000 people.

nó vẫn không đổi từ năm 1949 với 6000 chỗ.

And on the sweet spot on the stage, Tatum starts playing ...

Và ở vị trí đó, Tatum bắt đầu chơi ...

and every note, every beat, every slur, every accent, every pedal

mọi nốt nhạc, mọi giai điệu, mọi cung bậc, mọi nốt trầm, mọi phím đệm

was perfect, because he played it for that room on that day.

đều hoàn hảo bởi vì ông ta chơi nó ở căn phòng đó vào ngày đó.

And we captured all that data all over again.

Chúng ta nắm bắt mọi thông tin 1 lần nữa.

And I want you to hear that right now.

Tôi muốn các bạn nghe bây giờ.

And fortunately, it's right in here.

Thật may nó ở ngay đây.

This is an encore he used to do.

Có 1 đoạn lặp lại thường được dùng.

It's one minute long.

Nó dài 1 phút.

Một điệu Ai-len và tôi muốn các bạn nghe sự hài hước của ông ta.

It's an Irish jig, and I want you to hear his humor.

(Music)

(Âm nhạc)

(Applause)

(Vỗ tay)

And that's just what the live audience did.

Và đó là thứ khán thính giả làm.

(Applause)

(Vỗ tay)

So thank you very much, Michael, thank you for the opportunity.

Cảm ơn mọi người rất nhiều, Michael, cảm ơn về cơ hội này.