Sarah Rugheimer: The search for microscopic aliens | TED Fellows

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

[SHAPE YOUR FUTURE]

[SHAPE YOUR FUTURE]

I want to find aliens.

ကျွန်မ ဂြိုဟ်သားတွေကို ရှာချင်တယ်။

Finding life on another planet is not just going to be a little hard,

တခြားဂြိုဟ်တစ်ခုပေါ်က သက်ရှိကို ရှာခြင်းဟာ နည်းနည်း ခက်မှာတော့ မဟုတ်ဘူး။

it's going to be very hard.

အများကြီး ခက်မှာပါ။

But for the first time in human history,

ဒါပေမဲ့ လူ့သမိုင်းမှာ ပထမဆုံး အကြိမ်အဖြစ်

we have a chance to detect signs of life on another planet.

တခြားဂြိုဟ်ပေါ်က သက်ရှိ လက္ခဏာတွေကို ရှာတွေ့ဖို့ အခွင့်အလမ်းရှိတယ်၊

Or maybe we've already detected it on Venus.

ဒါမှမဟုတ် သောကြာဂြိုဟ်ပေါ်မှာ ဒါကို တွေ့ပြီးလောက်ပြီပေါ့။

Or maybe not.

ဒါမှမဟုတ် ဟုတ်ချင်မှဟုတ်မှာပေါ့။

There are still two big hurdles

တခြားဂြိုဟ်ပေါ်က သက်ရှိကို

when it comes to confirming life on another world.

အတည်ပြုရာမှာ အတားအဆီး နှစ်ခုရှိနေဆဲပါ။

The first is building a telescope big enough to do this,

ပထမက လုပ်လို့ ရအောင်ကြီးတဲ့ အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းတစ်လက် ဆောက်တာဖြစ်ပြီး

and the second is interpreting what we will find.

ဒုတိယက တွေ့ရှိမယ့် အရာကို အဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူတာပါ။

When we think of extraterrestrial life,

အခြားဂြိုဟ်မှ လာတဲ့ သက်ရှိလို့ တွေးတဲ့အခါ

we tend to think of aliens like funny little green men,

ရယ်စရာ အစိမ်းရောင် လူလေးတွေလို ဂြိုဟ်သားတွေကို တွေးမိပြီး

not aliens as single-celled microbes.

ဆဲလ်တစ်ခုတည်းပါတဲ့ အဏုဇီဝရုပ်တွေတော့ မဟုတ်ဘူး။

But it's actually detecting signs of microbial life on another planet

ဒါပေမဲ့ တခြားဂြိုဟ်ပေါ်က အဏုဇီဝ သက်ရှိရဲ့ လက္ခဏာတွေကို ရှာတွေ့ခြင်းပါ။

that I'm most optimistic about, and what I focus my research on.

ဒါက ကျွန်မ အကောင်းအမြင်ဆုံးနဲ့ ကျွန်မရဲ့ သုတေသနမှာ စူးစိုက်တာပါ။

I model how a star's high-energy radiation

ကြယ်ရဲ့ စွမ်းအင်မြင့် ရောင်ခြည်တစ်ခုက နောက်ထပ်

can make gases from microbes harder or easier to see

မှန်ပြောင်းတွေနဲ့ မြင်ဖို့ ပိုခက်ရာက ပိုလွယ်တဲ့ဆီ အဏုဇီဝရုပ်တွေကနေ

with future telescopes.

ဓာတ်ငွေ့လုပ်ပုံကို ပုံစံလုပ်တယ်။

Microbes have dominated our planet's biosphere for most of Earth's history.

အဏုဇီဝရုပ်တွေဟာ ကမ္ဘာမြေသမိုင်း အများစု အတွက် ဂြိုဟ်ရဲ့ဇီဝလွှာကို လွှမ်းမိုးတယ်။

They've been emitting gases that can be seen in our atmosphere --

လေထုလွှာထဲမှာ မြင်နိုင်တဲ့ ဓာတ်ငွေ့တွေကို ထုတ်လွှင့်ပေးနေတာပါ။

even light years away --

နှစ်ဘီလီယံချီတဲ့ အလင်းနှစ်တွေ

for billions of years.

အဝေးမှာတောင်ပါ။

Now, if an alien astronomer were looking at Earth,

အခု ဂြိုဟ်သား နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင်က ကမ္ဘာမြေကို ကြည့်နေရင်

they would probably detect gases like oxygen, methane and nitrous oxide

ကျွန်မတို့လက္ခဏာတွေကို မတွေ့မီ အောက်ဆီဂျင် ၊မီသိန်းနဲ့နိုက်ထရစ် အောက်ဆိုဒ်လို

before detecting signs of us.

ဓာတ်ငွေ့တွေကို တွေ့လောက်တယ်။

Even with an active biosphere like Earth's,

ကမ္ဘာမြေလို့ တက်ကြွတဲ့ ဇီဝအလွှာတစ်ခုနဲ့တောင်

most of the gases that indicate life are coming from single-celled microbes,

သက်ရှိကို ညွှန်ပြတဲ့ ဓာတ်ငွေ့အများစုဟာ ဆဲလ်တစ်ခုသာရှိတဲ့ အဏုဇီဝရုပ်တွေကနေ လာပြီး

not from animals.

တိရစ္ဆာန်တွေကနေ မဟုတ်ဘူး။

This is what we'll try to do in the next decade of astronomy --

နက္ခတ္တဗေဒရဲ့ နောက်ဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း လုပ်ဖို့ကြိုးစားမယ့်အရာပါ။

try to find signs of microbial life on planets orbiting other stars.

ကြယ်တွေကို ပတ်နေတဲ့ ဂြိုဟ်တွေပေါ်က အဏုဇီဝ သက်ရှိတွေရဲ့လက္ခဏာတွေ ရှာဖို့ကြိုးစားတာပါ။

But the technology to detect the atmosphere

ဒါပေမဲ့ အခြားနေ ပတ်လည်က ကမ္ဘာမြေအရွယ်

of a planet the size of Earth

ဂြိုဟ်တစ်လုံးရဲ့ လေထုလွှာကို

around another sun

သိရှိဖို့ နည်းပညာက

is incredibly difficult.

အလွန့်အလွန် ခက်ခဲပါတယ်။

It's like trying to determine the size of a firefly in front of a spotlight

တခြားတိုက်တစ်တိုက်ကနေ ကြည့်နေစဉ် မီးမောင်းတစ်ခုရှေ့က ပိုးစုန်းကြူး အရွယ်ကို

while looking from another continent.

ဆုံးဖြတ်ဖို့ ကြိုးစားတာမျိုးပါ။

What's amazing is that with telescopes in the 2020s,

အံ့ဩစရာက ၂၀၂၀ နှစ်လွန်တွေမှာ အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းတွေနဲ့ဆို

we're overcoming this technological barrier.

ဒီနည်းပညာ အတားအဆီးကို ကျွန်မတို့ ကျော်နိုင်မှာပါ။

The second issue defining alien life

ဂြိုဟ်သားသက်ရှိကို သတ်မှတ်တဲ့ ဒုတိယပြဿနာက

will be to interpret what these biosignature gases actually mean.

ဒီဇီဝလက္ခဏာ ဓာတ်ငွေ့တွေက ဘာကို တကယ်ဆို လိုတာလဲဆိုတာကို အနက်ကောက်တာဖြစ်လိမ့်မယ်။

Twenty-one percent of our atmosphere is oxygen,

လေထုလွှာရဲ့ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းဟာ အောက်ဆီဂျင်ဖြစ်ပြီး

and nearly all of that oxygen comes from life.

သက်ရှိကနေ လာတဲ့ အောက်ဆီဂျင် အားလုံးနီးပါးပါ။

So here's the tricky question:

ဒီတော့ ခဲရာခဲဆစ်နိုင်တဲ့ မေးခွန်းက

Would detecting oxygen on another planet mean life?

တခြားဂြိုဟ်ပေါ်မှာ အောက်ဆီဂျင် ရှာတွေ့တာက သက်ရှိလို့ဆိုမလား။

No, not necessarily,

မဟုတ်ရေးချ မဟုတ်ပါ။

because we know of ways to get oxygen without biology.

ဇီဝဗေဒမရှိဘဲ အောက်ဆီဂျင် ရယူဖို့ နည်းလမ်းတွေကို သိလို့ပါ။

I try to understand a planet's geology and its star's radiation

သက်ရှိလက္ခဏာ အစစ်တစ်ခုကို ပိုကောင်းကောင်း ဖော်ထုတ်နိုင်ဖို့ ဂြိုဟ်ရဲ့ဘူမိဗေဒနဲ့

so that we can better identify a true life signal.

၎င်းရဲ့ကြယ် ရောင်ခြည်ကိုနားလည်ဖို့ ကြိုးစားတယ်။

And this is what makes the preliminary detection on Venus of phosphine,

ဒါက သောကြာဂြိုဟ်ပေါ်က ဖော့စဖိန်း ပဏာမ တွေ့ရှိမှုကို ဖြစ်စေတာပါ။

a potential biosignature gas,

အလားအလာရှိတဲ့ ဇီဝလက္ခဏာ ဓာတ်ငွေ့တစ်ခုပါ။

so compelling but also so confusing.

အလွန် ဆွဲဆောင်သလို အလွန် စိတ်ရှုပ်ထွေးစရာလည်းကောင်းတယ်။

Venus is not where we expected to find life.

သောကြာဂြိုဟ်ဟာ သက်ရှိရှိဖို့ မျှော်လင့်တဲ့နေရာ မဟုတ်ဘူး။

It is a hellish world,

ဒါက မျက်နှာပြင် အပူချိန်

with a surface temperature of nearly 900 degrees Fahrenheit.

၉၀၀ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်ရှိတဲ့ ငရဲဆန်တဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုပါ။

Could life be floating in the more temperate upper atmosphere?

သက်ရှိတွေက ပိုပြီး သမမျှတတဲ့ အထက် လေထုလွှာထဲမှာ လွင့်မျောနေနိုင်လား။

But then how would such life eat and reproduce?

ဒီလိုဆို ဒီလိုသက်ရှိတွေက ဘယ်လို စားသောက်၊ မျိုးပွားမှာလဲ။

This discovery will have to be vetted over the coming decade.

ဒီရှာဖွေမှုကို လာမယ့် ဆယ်စုနှစ်မှာ စိစစ်ဖို့လိုပါလိမ့်မယ်။

First, we must verify the detection of phosphine itself,

ပထမဆုံး ဖော့စဖိန်း တွေ့ရှိမှုကို စစ်ဆေးရမှာပါ။

and then later, we would have to confirm that this gas is coming from life

ဒီနောက်ပိုင်းမှာ ဓာတ်ငွေ့ဟာ မမျှော်လင့်တဲ့ ဘူမိဗေဒဆိုင်ရာ(သို့)

and not from some unexpected geological or photochemical process.

အလင်းဓာတုဆိုင်ရာ ဖြစ်စဉ်ကနေမဟုတ်ဘဲ သက်ရှိကနေ လာနေတာကို အတည်ပြုဖို့လိုမယ်။

If true, this would be one of the most profound discoveries of our generation.

မှန်တယ်ဆိုရင် ဒါက ကျွန်မတို့ မျိုးဆက်ရဲ့ အကြီးအကျယ်ဆုံး ရှာဖွေမှုတစ်ခုဖြစ်လိမ့်မယ်။

If it turns out that we were fooled,

ကျွန်မတို့တွေ အရူးလုပ်ခံရတာဖြစ်သွားရင်

that we mistook this gas for biology when it's from some other process,

ကျွန်မတို့ဟာ ဒီဓာတ်ငွေ့ကို ဇီဝဗေဒနဲ့ အမှတ်မှားတာပါ။ ဒါက အခြားဖြစ်စဉ်ကနေဆိုရင်

we will have a sobering lesson to apply to planets orbiting distant stars.

ဝေးကွာတဲ့ ကြယ်တွေကို ပတ်နေတဲ့ ဂြိုဟ်တွေမှာ သုံးဖို့ ဆင်ခြင်စရာ သင်ခန်းစာတစ်ခု ရမှာပါ။

Venus is close -- literally, our next-door neighbor --

သောကြာဂြိုဟ်က နီးပါတယ်၊ ပြောရမယ်ဆို ကပ်လျက် အိမ်နီးချင်းဖြစ်ပေမဲ့

and yet we still have trouble understanding it.

ဒါကို နားလည်ဖို့ ပြဿနာရှိနေဆဲပါ။

The planets we're finding orbiting other stars

အခြားကြယ်တွေကို ပတ်နေတဲ့ ကျွန်မတို့ ရှာနေတဲ့

are weird and unexpected.

ဂြိုဟ်တွေဟာ ထူးဆန်းပြီး မျှော်လင့်မရတာပါ။

Some have the density of cotton candy,

တချို့က ငှက်သိုက်မုန့်လို သိပ်သည်းပြီး

and others rain molten iron.

အခြားဟာတွေက သံရည်ပူ ရွာချတယ်။

And most stars are different from our sun,

ကြယ်အများစုဟာ သက်ရှိတွေအတွက် ခက်ခဲစေနိုင်တဲ့

with high-energy flares that can make it difficult for life.

စွမ်းအင်မြင့် မီးရောင်တွေရှိတဲ့ ကျွန်မတို့ရဲ့ နေနဲ့ ခြားနားပါတယ်။

So the more we're looking at different biosignature gases,

ဒီတော့ မတူတဲ့ ဇီဝအမှတ်အသား ဓာတ်ငွေ့တွေကို ပိုပြီး ကြည့်လေလေ

the more we realize that there's no single gas

ဂြိုဟ်တစ်လုံးကို နားလည်ပြီးနဲ့ ဂြိုဟ်သား

that's enough to understand a planet and to claim alien life.

သက်ရှိလို့ အခိုင်အမာဆိုလောက်တဲ့ ဓာတ်ငွေ့ တစ်ခုမှ မရှိတာ ပိုပြီး နားလည်လေလေပါ။

It is just really difficult to distinguish life from nonlife

အလင်းနှစ်တွေ အဝေးကနေ သက်ရှိကို သက်ရှိမဟုတ်တာကနေ ခွဲခြားဖို့

from light years away.

တကယ် ခက်ခဲပါတယ်။

And here's where the ambiguity lies.

ဒီနေရာက မရေရာမှု တည်ရှိတဲ့နေရာပါ။

How will we know if a clue is a sign of life or is not?

သဲလွန်စတစ်ခုဟာ သက်ရှိ လက္ခဏာတစ်ခု ဟုတ်၊မဟုတ်ဆိုတာ ဘယ်လိုလုပ် သိမှာလဲ။

Well, first, we'll need to understand as much as we can

ပထမဆုံး ဂြိုဟ်တစ်လုံးရဲ့ ဘူမိဗေဒနဲ့ ၎င်းကို ပတ်တဲ့

about a planet's geology and the star it orbits.

ကြယ်အကြောင်း တတ်နိုင်သလောက် အများကြီး နာလည်ဖို့ လိုအပ်တယ်။

We'll learn vital lessons by exploring our own solar system

သောကြာဂြိုဟ်နဲ့ အင်္ဂါဂြိုဟ်လို နေရာတွေအတွင်းက နေစကြာဝဠာကို

in places such as Venus and Mars.

စူးစမ်းရင်းကနေ အဓိက သင်ခန်းစာတွေကို သင်ယူမယ်။

We're getting closer to answering one of humanity's biggest questions:

လူ့လောကရဲ့ အကြီးမားဆုံး မေးခွန်းတစ်ခုကို ဖြေဖို့ ပိုပြီး နီးကပ်လာနေပါပြီ။

Are we alone in the universe?

စကြာဝဠာထဲမှာ ကျွန်မတို့ချည်းပဲလား။

Any claim will be hotly debated.

ပြောဆိုချက်တိုင်းကို အပြင်းအထန် ဆွေးနွေးငြင်းခုံကြမယ်။

So basically, I'm stretched between two desires.

ဒီတော့ အရင်းခံအနေနဲ့ ကျွန်မဟာ ဆန္ဒနှစ်ခုကြားမှာ ဆွဲဆန့်ခံရတယ်။

I want to find alien life, but likely will not have a clear answer.

ဂြိုဟ်သား သက်ရှိကို ရှာချင်ပေမဲ့ ရှင်းလင်းတဲ့အဖြေတစ်ခု ရှိနိုင်မှာမဟုတ်ဘူး။

And that's OK; science is nuanced and self-correcting.

ဒါက ရတယ်၊ သိပ္ပံပညာဟာ သိမ်မွေ့ကွဲပြားပြီး သူ့ဘာသာ ပြင်ဆင်နေတယ်။

It's what I love about it.

ကျွန်မ သဘောကျတာက ဒါပါ။

Science is about balancing this duality of skepticism and of hope.

သိပ္ပံပညာက အယုံအကြည်ကင်းမဲ့မှုနဲ့ မျှော်လင့်ချက် ဒွန်တွဲမှုကို ဘက်ညီစေတာပါ။

We won't be able to teleport ourselves to another planet

ကျွန်မတို့ကိုယ်တိုင်ကို တခြားဂြိုဟ်ဆီ ပို့ဆောင်ပြီး

and take pictures of alien kangaroos jumping around.

ခုန်ပေါက်နေတဲ့ ဂြိုဟ်သား သားပိုက်ကောင် ပုံတွေကို ရိုက်ယူနိုင်မှာ မဟုတ်ပါ။

And without an intelligent "Hello, Earthlings!" signal,

စကြာဝဠာမှာ ကျွန်မတို့ချည်းမဟုတ်တာကို သိရှိတောင်

we might still feel lonely,

“ဟဲလို ကမ္ဘာသားတို့ရေ” ဆိုတဲ့

even if we find out we're not alone in the universe.

ဉာဏ်ရည်ထက်တဲ့ အချက်ပြမှုမပါရင် ကျွန်မတို့ အထီးကျန်နေဆဲ ဖြစ်လောက်တယ်။

Despite these challenges, I'm super excited about alien microbes

ဒီစိန်ခေါ်မှုတွေရှိပေမဲ့ ဂြိုဟ်သား အဏုဇီဝရုပ်တွေနဲ့ သူတို့က သင်ပေးနိုင်တာနဲ့

and what they could teach us.

ပတ်သက်ပြီး စိတ်လှုပ်ရှားမိတယ်။

Even if we find just one other sign of life,

အခြား သက်ရှိ လက္ခဏာတစ်ခုပဲ ရှာတွေ့ရင်တောင်

then likely the universe is teeming with it,

စကြာဝဠာဟာ ဒါနဲ့ ဖွေးဖွေးလှုပ်နေလောက်မယ်။

from single-celled to complex.

ဆဲလ်တစ်ခုတည်းကနေ မျိုးစုံအထိပါ။

If we search for decades and find nothing,

ဆယ်စုနှစ်ချီ ရှာပြီး ဘာမှ မတွေ့ရင်

then that is equally humbling.

ဒါဟာ အလားတူ ဂုဏ်ငယ်စရာပါ။

But we must try.

ဒါပေမဲ့ ကြိုးစားရမှာပါ။

We must do this search even when it means sitting with uncertainty along the way.

တောက်လျှောက် မသေချာမှုနဲ့ ထိုင်နေတယ်လို့ ဆိုတဲ့အခါတောင် ဒီရှာဖွေမှုကို လုပ်ရမှာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။