How humanity can reach the stars | Philip Lubin

Translator: Khant Min Lwin Reviewer: Sanntint Tint

We're here at the University of California, Santa Barbara

ကျွန်တော်တို့ Santa Barbara California တက္ကသိုလ်မှာ ရောက်နေတာက

to discuss a dream of humanity:

လူသားတွေရဲ့ အိပ်မက်အကြောင်း ဆွေးနွေးဖို့ပဲဖြစ်ပါတယ်

the ability to exit our solar system

ကျွန်တော်တို့ရဲ့နေစကြာဝဠာထဲကနေထွက်ခွာပြီး

and enter another solar system.

အခြားစကြာဝဠာကိုသွား‌ရောက်နိုင်ဖို့ပါ

And the solution is literally before your eyes.

ဖြေရှင်းနည်းကတော့ ခင််််ဗျားတို့ မျက်စိအောက်မှာပဲရှိနေတာပါ

So I have two things on me that you have -- I have a watch,

ကျွန်တော့်လက်ထဲမှာ ပစ္စည်းနှစ်ခုရှိတယ် ဒီမှာကနာရီ

and I have a flashlight,

ဒါကတော့လက်နှိပ်ဓာတ်မီးပေါ့

which, if it's not on you, it's on your phone.

ဓာတ်မီးမရှိဘူးဆိုလဲ ဖုန်းမှာပါပါတယ်

So the watch keeps time,

နာရီကအချိန်ကိုပြတယ်

and my flashlight just illuminates my environment.

ဓာတ်မီးကတော့ပတ်ဝန်းကျင်ကို လင်းအောင်လုပ်ပေးတာပေါ့

So like art, to me, science is illuminating.

အနုပညာလိုပဲ သိပ္ပံပညာဟာလဲ လူတွေကိုအလင်းပြပါတယ်

I want to see reality in a different way.

ကျွန်တော်ကလက်တွေ့ဘဝကိုမတူညီတဲ့ နည်းနဲ့ကြည့်ချင်တယ်

When I turn on the flashlight,

ကျွန်တော်ဓာတ်မီးထွန်းလိုက်ရင်

suddenly the dark becomes bright, and I suddenly see.

ရူတ်တရက် အမှောင်က လင်းလာပြီး ကျွန်တော် ရူတ်တရက် မြင်ရတယ်

The flashlight and its light,

ထွက်လာတယ်လို့ သင်မြင်ရတဲ့

which you can see coming out --

လျှပ်တစ်ပြက်မီးနဲ့ အလင်းပါ

the light on my hand is not only illuminating my hand,

လက်ပေါ်ကအလင်းရောင်က လက်ကိုလင်းနေစေရုံတင်မဟုတ်ပါဘူး

it's actually pushing on my hand.

လက်ကိုပါတွန်းကန်နေတာပါ

Light carries energy and momentum.

အလင်းရောင်ဟာစွမ်းအင်နဲ့ အဟုန်တွေကိုသယ်လာပါတယ်

So the answer is not to make a spacecraft out of a flashlight,

ဒီတော့ အဖြေက ဓာတ်မီးကနေ အာကာသယာဉ် ဆောက်ဖို့ပြောတာမဟုတ်ပါဘူး

by having the exhaust come out this way

ဒီနည်းနဲ့ အခိုးထွက်လာစေခြင်းအားဖြင့်

and the spacecraft goes that way --

အာကာသယာဉ်က တစ်ဖက်ကို ထွက်သွားတာပါ။

that's what we do today with chemistry.

ဒီနေ့မှာ ဒါကို ဓာတုဗေဒနဲ့ လုပ်တာပါ

The answer is this:

မေးခွန်းရဲ့အဖြေက

Take the flashlight and put it somewhere on the Earth,

ဓာတ်မီးကိုယူပြီးကမ္ဘာပေါ်က တစ်နေရာရာမှာထား

in orbit or on the Moon,

ပတ်လမ်း (သိူ့) လပေါ်မှာပါ

and then shine it on a reflector,

နောက် ရောင်ပြန်ပြား‌‌အပေါ်ထွန်းချပါ

which propels the reflector to speeds which can approach the speed of light.

ဒါက အလင်းနှုန်းဆီ ချဉ်းကပ်နိုင်တဲ့ အလင်းရဲ့အမြန်နှုန်းကို တွန်းပို့ပေးတယ်။

Well, how do you make a flashlight that's big enough?

ဒီလောက်ကြီးတဲ့ဓာတ်မီးကို ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ။

This isn't going to do it,

လုပ်လို့ရမှာ မဟုတ်ဘူးလေ။

my hand doesn't seem to be going anywhere.

လက်ကတော့ ဘယ်မှ သွားမယ့်ပုံမရှိဘူး။

And that's because the force is very, very low.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ အားက အရမ်းနည်းလို့ပါ

So the way that you can solve this problem

ဒီတော့ ဒီကိစ္စကို ဖြေရှင်းနိုင်တဲ့ နည်းက

is taking many, many flashlights, which are actually lasers,

လေဆာရောင်ခြည် ဓာတ်မီးတွေ အများကြီးကို လိုအပ်ပ​ြီး

and synchronizing them in time,

အချိန်မီ ချိန်ညှိလိုက်တာပါ။

and when you gang them all together into a gigantic array,

ပြီးရင် အဲဒီလေဆာတွေကို အလင်းတန်းကြီး တစ်ခုအဖြစ် စုလိုက်တဲ့အခါ

which we call a phased array,

အဆင့်လိုက်လုပ်ထားတဲ့အလင်းတန်းလို့ခေါ်ပါတယ်

you then have a sufficiently powerful system,

အခုဆို လုံလောက်တဲ့စွမ်းအင်စနစ် တစ်ခု ရသွားပြီဆိုတော့

which, if you make it roughly the size of a city,

ဒါကိုသာမြို့တစ်မြို့အရွယ် ဖြစ်အောင်လုပ်နိုင်မယ်ဆိုရင်

it can push a spacecraft, which is roughly the size of your hand,

ခင်ဗျားရဲ့လက်တစ်ဖက်သာသာရှိတဲ့ အာကာသယာဉ်ကို အလင်းအလျင်

to speeds which are roughly 25 percent the speed of light.

၂၅ရာခိုင်နှုန်း အရှိန်နဲ့ တွန်းတင်ပေးနိုင်ပါလိမ့်မယ်။

That would enable us to get to the nearest star, Proxima Centauri,

ဒါကကျွန်တော်တို့နဲ့အနီးဆုံးကြယ်ဖြစ်တဲ့ Proxima Centauri ကိုပို့ပေးနိုင်လိမ့်မယ်။

which is a little over four light years away,

အချိန်ကနှစ်နှစ်ဆယ်နီးနီးကြာချိန်အတွင်းက

in less than 20 years.

အလင်းနှစ်လေးခုကျော်လောက်ဝေးတဲ့ကြယ်ပါ

Initial probes would be roughly the size of your hand,

ပဏာမ စူစမ်းရေးယာဉ်တွေက သင့်လက်ရဲ့ အရွယ်အစားလ​ောက်ဖြစ်မယ်။

and the size of the reflector that you're going to use

သင် အသုံးပြုမယ့် ရောင်ပြန်ပြားရဲ့ အရွယ်ကတ​ော့

is going to be roughly human size,

သာမန်လူတစ်ယောက်အရွယ်လောက်ရှိမယ်။

so not a whole lot larger than myself,

ကျွန်တော့်ထက် သိပ်ပြီး ပိုမကြီးဘူးပေါ့

but a few meters in size.

ဒါပေမဲ့ မီတာနည်းနည်းတော့ရှိမယ်လေ။

It only uses the reflection of light from this very large laser array

အာကာသယာဉ် ပျံနိုင်ဖို့အတွက်က လေဆာတန်းကြီးကထုတ်ပေးတဲ့

to propel the spacecraft.

ရောင်ပြန်အလင်းကိုပဲသုံးတယ်။

So let's talk about this.

ဒီတော့ ဒီအကြောင်း‌‌ပြောရအောင်။

This is a lot like sailing on the ocean.

သူကသမုဒ္ဒရာထဲ ရွက်လွှင့်ရသလိုပဲ။

When you sail on the ocean, you're pushed by the wind.

ရွက်လွှင့်ပြီဆိုရင် လေက သင့်ကို တွန်းသွားတာလေ။

And the wind then drives the sail forward through the water.

လေကပဲ ရေထဲမှာလှေကို ရှေ့ရောက်အောင် မောင်းနှင်ပေးတာလေ။

In our case, we're creating an artificial wind in space

ခုကိစ္စမှာဆိုရင်ကျွန်‌တော်တို့က ဒီလေဆာတန်းကြီးကနေ အာကာသထဲမှာ

from this laser array,

လေအတုဖန်တီးလိုက်တာပါပဲ။

except the wind is actually the photons from the laser itself,

လေက လေဆာထဲက ဖိုတွန်တွေဖြစ်ပြီး

the light from the laser becomes the wind

လေဆာရဲ့အလင်းက လေဖြစ်လာတာက လွဲရင်ပေါ့။

upon which we sail.

ဒီအပေါ်မှာ ရွက်လွှင့်တာပါ။

It is a very directed light --

ဒါက တိုက်ရိုက် အလင်းပါ၊

it's often called directed energy.

တိုက်ရိုက် စွမ်းအင်လို့ ခေါ်တတ်ကြတယ်။

So why is this possible today,

ဘာလို့အခု ဖြစ်နိုင်လာတာလဲ။

why can we talk about going to the stars today,

ဒီနေ့ ကြယ်တွေဆီသွားဖို့အကြောင်း ပြောနိုင်တာက

when 60 years ago,

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၆၀ တုန်းက

when the space program began in earnest,

အာကာသစီမံကိန်းတွေကို အားတက်သရောလုပ်ကြတော့

people would have said, "That's not possible"?

လူတွေက "ဒါဖြစ်နိုင်ဘူးလား" လို့ မေးခဲ့လို့ပါ။

Well, the reason it's possible today has a lot to do with the consumer,

အခုအချိန်မှာဘာလို့ဖြစ်လာနိုင်တာဟာ သုံးစွဲသူတွေနဲ့လည်း အများကြီးဆိုင်ပါတယ်

and the very fact that you're watching me.

သင် ကျွန်တော့်ကို ကြည့်နေတယ်ဆိုတဲ့အချက်ပါ

You're watching me over a high-speed internet,

မြန်နှုန်းမြင့်အင်တာနက်နဲ့ကို ကြည့်နေတာပါ

which is dominated by the photonics of sending data over fiber optics.

ဒေတာတွေကိုဖိုင်ဘာကြိုးတွေကတဆင့် သယ်ဆောင်လာပေးနိုင်တာ Photonics ကြောင့်ပါ

Photonics essentially allow the internet to exist

Photonics ကသာ အခြေခံအားဖြင့် ဒီနေ့ကျွန်တော်တို့ သုံးနေတဲ့

in the way it does today.

အင်တာနက်ဆိုတာဖြစ်စေတာပါ။

The ability to send vast amounts of data very quickly

ဒေတာ ပမာဏအများကြီးကို မြန်မြန်ပို့နိုင်တဲ့အစွမ်းဟာ

is the same technology that we're going to use

အာကာသယာဉ်ကို ကြယ်တွေဆီ မြန်မြန်ပို့ပေးဖို့အတွက်

to send spacecraft very quickly to the stars.

အသုံးပြုမဲ့နည်းပညာနဲ့ အတူတူပါပဲ

You effectively have an infinite supply of propellent,

မကုန်နိုင်တဲ့ တွန်းကန်အား အထောက်အပံ့ရှိတယ်

you can turn it on and off as needed.

ဒါကို လိုသလိုဖွင့်လို့ ပိတ်လို့ရတယ်

You do not leave the laser array that produces the light on

ခရီးတစ်ခုလုံးမှာ အလင်းထုတ်ပေးတဲ့ ဒီလေဆာတန်းကိုဖွင့်ထားဖို့

for the entire journey.

မလိုအပ်ပါဘူး

For small spacecraft, it's only on for a few minutes,

အာကာသယာဉ်အသေးစားလေးတွေ အတွက်ဆို မိနစ်အနည်းငယ်ပဲလိုတာပါ

and then it's like shooting a gun.

သူက သေနတ်ပစ်လိုက်သလိုပါ

You have a projectile which just moves ballistically.

ပစ်ထုတ်လိုက်တဲ့ ကျည်ဆန်လို အရှိန်နဲ့သွားပါတယ်

Even if we, as humans, are not on the spacecraft,

ကျွန်တော်တို့ လူသားတွေ အာကသယာဉ်ပေါ် ပါမသွားတာတောင်

at least we have the ability to send out such spacecraft.

အနည်းဆုံးတော့ ဒီလိုအာကာသယာဉ်ကို လွှင့်တင်နိုင်စွမ်းရှိတယ်

You want to remotely view,

ကျွန်တော်တို့က

or have remote imaging and remote sensing,

အရာဝတ္ထုတစ်ခုကို အဝေးကကြည့်၊ အဝေးကဓာတ်ပုံရိုက်ပြီး

of an object.

အဝေးကပဲ လေ့လာချင်ကြတယ်

So when we go to Jupiter, for example,

ဥပမာ ကျွန်တော်တို့ ဂျူပီတာကို

with a flyby mission,

အာကာသ စူစမ်းရေးယာဉ်နဲ့ သွားတယ်ဆိုရင်

we are taking pictures of Jupiter,

ဂျူပီတာကိုဓာတ်ပုံရိုက်မယ်

we're measuring the magnetic field,

သံလိုက်စက်ကွင်းတွေ၊ အမှုန်တွေရဲ့

the particle density,

သိပ်သည်းဆကို တိုင်းတာမယ်

and we're basically exploring remotely.

အခြေခံကတော့အဝေးကနေစူးစမ်းရှာဖွေတာပါ။

The same way that you are looking at me.

အခုခင်ဗျားကျွန်တော့်ကိုကြည့်နေသလိုပေါ့

And all of the current missions that are beyond the Moon

လက်ရှိလုပ်နေတဲ့မစ်ရှင်တွေထဲမှာ လကိုကျော်ပြီးလုပ်နေသမျှတွေအားလုံးက

are remote-sensing missions.

အဝေးကနေပဲလေ့လာနေရတာတွေကြီးပါပဲ

What would we hope to find if we visited an exoplanet?

နေစကြာဝဠာအပြင်က ဂြိုဟ်ကို လည်ပတ်တာဆိုရင် ဘာတွေမျှော်လင့်မလဲ

Perhaps there's life on an exoplanet,

ဒီဂြိုဟ်မှာ သက်ရှိတွေရှိလောက်ပ​ြီး

and we would be able to see evidence of life,

သက်ရှိတွေရဲ့ သက်သေ အထောက်အထားတွေ တွေ့နိုင်မလားပဲ

either through atmospheric biosignatures

လေထုထဲမှာရှိတဲ့ biosignature တွေဆီကဖြစ်ဖြစ်

or through, you know, a dramatic picture,

ကောင်းမွန်ထင်ရှားတဲ့ ဓာတ်ပုံတစ်ပုံဆီကဖြစ်ဖြစ်

we would be able to see something actually on the surface.

ဂြိုဟ်မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာ တစ်ခုခုတော့ မြင်ရနိုင်မယ်လေ

We don't know if there's life elsewhere in the universe.

စကြာဝဠာထဲမှာ အခြားသက်ရှိတွေ ရှိမရှိဆိုတာ မသိရသေးဘူးလေ။

Perhaps on the missions that we send out, we will find evidence for life,

ဖြစ်လောက်တာက အာကာသယာဉ်တွေလွှတ်ပြီး သက်ရှိတွေရဲ့ သက်သေတွေရှာတွေ့မယ်ပေါ့၊

perhaps we will not.

တွေ့ချင်မှလည်း တွေ့မှာပေါ့။

And while economics may seem like an inappropriate thing

ကြယ်တွေဆီသွားဖို့အကြောင်းပြောနေချိန်မှာ

to bring into a talk on interstellar capability,

စီးပွားရေးအကြောင်းပြောရတာ မသင့်တော်ဘူးထင်ရပေမဲ့

it is in fact one of the driving issues in achieving interstellar capability.

သူကလဲခုလိုကြယ်တွေဆီကိုသွားဖို့အတွက် မောင်းနှင်အားတွေထဲကတစ်ခုပါပဲ

You have to get things to the point where they're economically affordable

ကျွန်တော်တို့ လုပ်ချင်ရာကို လုပ်နိုင်ဖို့က စီးပွားရေးအရ တတ်နိုင်တဲ့

to do what we want to do.

ပမာဏတစ်ခုဖြစ်မှပါ။

So currently,

လောလောဆယ်မှာတော့

we have systems in the lab

ကျွန်တော်တို့ရဲ့စမ်းသပ်ခန်းထဲမှာ

which have achieved the ability to synchronize over very large scales,

တစ်ဆယ်ကီလိုမီတာဒါမှမဟုတ် ခြောက်မိုင်လောက်အတွင်းကလေဆာတွေကို

out to about 10 kilometers or roughly six miles.

ချိန်ညှိနိုင်မယ့်စနစ်တစ်ခု ရနေပါပြီ

We've been able to achieve synchronization of laser systems,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့လေဆာစနစ်နဲ့ ချိန်ညှိတာ လုပ်နိုင်ပါပြီ

and it's worked beautifully.

ကောင်းကောင်းအလုပ်လုပ်ပါတယ်

We've known how to build lasers for many decades,

လေဆာတည်ဆောက်ပုံကို သိခဲ့တာ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာရှိပြီဆိုပေမဲ့

but it's only now that the technology has gotten inexpensive enough,

အခုမှသာနည်းပညာတွေကစျေးသက်သာလာပြီး

and become mature enough

ပြည့်စုံလာတာဆိုတော့

that we can imagine having huge arrays, literally,

လေဆာတန်းအကြီးကြီးတွေရဖို့ စိတ်ကူးယဉ်နိုင်သွားပါပြီ

kilometer-scale arrays, much like solar farms,

ဆိုလာခြံကြီးတွေလို ကီလိုမီတာများစွာ ကျယ်ဝန်းတဲ့ လေဆာတန်းတွေပေါ့

but instead of receiving light, they transmit light.

သူတို့ကတော့အလင်းကိုလက်ခံမှာမဟုတ်ဘဲ ထုတ်လွှင့်မှာပေါ့

The beauty of this type of technology is it enables many applications,

ဒီလိုနည်းပညာမျိုးရဲ့ကောင်းကွက်ကတော့ နေရာအတော်များများမှာသုံးလို့ရတာပါ

not just relativistic flight for small spacecraft,

အလင်းအလျင်နီးနီးနဲ့ပျံသန်းနိုင်တဲ့ အာကာသယာဉ်အသေးစားလေးတွေသာမက

but enables high-speed spacecraft,

အလွန်မြန်တဲ့အာကာသယာဉ်တွေပါ

high-speed flight in our solar system,

နေစကြာဝဠာအတွင်းမှာ မြန်မြန်ပျံသန်းလာနိုင်စေမယ်

it enables planetary defense,

ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကာကွယ်ဖို့ ဖြစ်စေမယ်

it enables space debris removal,

ပတ်လမ်းထဲက အမှိုက်တွေကိုဖယ်ရှားနိုင်မယ်

it enables powering of distant assets that we may want to send power to,

အဝေးကြီးကစွမ်းအင်လိုအပ်တဲ့အာကာသယာဉ်တွေ လပေါ် ဒါမှမဟုတ် အခြားနေရာကအာကာသစခန်းတွေကို

such as spacecraft or bases on the Moon or other places.

စွမ်းအင်ပို့ပေးနိုင်မယ်

It's an extremely versatile technology,

အလွန်ကို စွယ်စုံရတဲ့နည်းပညာတစ်ခုပဲလေ

it's something that humanity would want to develop

ဒါက ကြယ်တွေဆီကို အာကာသယာဉ် မပို့လွတ်ဘူးဆိုရင်တောင်

even if they didn't want to send spacecraft to the stars,

လူသားက ဖွံ့ဖြိုးအောင် လုပ်ချင်မယ့်နည်းပညာတစ်ခုပဲ

because that technology allows so many applications

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒါက လက်ရှိမဖြစ်နိုင်သေးတဲ့

that are currently not feasible.

အရာတွေမှာပါအသုံးပြုလာနိုင်မှာမို့လို့ပဲ

And therefore, I feel it's an inevitable technology,

ဒါကြောင့် ဒါဟာ မုချအသုံးဝင်တဲ့ နည်းပညာလို့ယုံကြည်တာက

because we have the ability,

ကျွန်တော်တို့မှာ လုပ်နိုင်စွမ်းရှိပြီး

we just need to fine-tune the technology

ဒီနည်းပညာကို အသေးစိတ် ချိန်ညှိဖို့ပဲ လိုတာကြောင့်ပါ

and in a sense, wait for economics to catch up with us

သဘောအနေနဲ့ စနစ်အကြီးကြီးတွေ စျေးသက်သက်သာသာနဲ့

so that it becomes cheap enough to build the large systems.

တည်ဆောက်လာနိုင်အောင် စီးပွားရေးတွေ အလျဉ်မီလာဖို့ စောင့်ပါ။

The smaller systems are affordable now.

အခုတောင်စနစ်အသေးစားလေးတွေဆောက်နိုင်ပြီ

And we've already started building prototype systems in our lab.

ရှေ့ပြေးပုံစံလေးတွေကိုစမ်းသပ်ခန်းထဲမှာ စဆောက်နေပါပြီ

So while it's not going to happen tomorrow,

ဒီတော့ ၏မနက်ဖြန်မှာဖြစ်လာမှာမဟုတ်ပေမဲ့

we've already begun the process,

ကျွန်တော်တို့ စလုပ်နေပါပြီ

and so far, it's looking good.

ခုထိတော့အခြေအနေကောင်းပါတယ်

This is both a revolutionary program,

ဒါကခေတ်ကိုပြောင်းလဲသွားစေမဲ့ အစီအစဉ် တစ်ခုဖြစ်ရုံသာမက

in terms of being a transformative technology,

ပြောင်းလဲနိုင်တဲ့နည်းပညာတစ်ခုအနေနဲ့

but it's also an evolutionary program.

နည်းပညာကိုပါ ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲသွားစေမယ့် အရာပါ။

So personally, I do not expect to be around

ကျွန်တော်ကတော့ပထမဆုံးအလင်းအလျင်နဲ့ ပျံသန်းမှုလုပ်နိုင်မယ့်အချိန်မှာ

when the first relativistic flight happens.

အသက်ရှင်နေဦီးမယ်မထင်ပါဘူး

I think that's probably 30-plus years off before we get to that point,

ဒီနေရာရောက်ဖို့နှစ်သုံးဆယ်ကျော်လောက် လိုဦီးမှာပါ

and perhaps more.

ဒီထက်မက ပိုကြာနိုင်ပေမဲ့

But what inspires me

ကျွန်တော့်ကုိစေ့ဆော်တာက

is to look at the ability to achieve the final goal.

နောက်ဆုံးပန်းတိုင်ကိုရောက်အောင် လုပ်နိုင်စွမ်းကိုမြင်သွားရဖို့ပါ

Even if it does not happen in my lifetime,

ကျွန်တော့ သက်တမ်းမှာ ဖြစ်မလာသေးရင်တောင်

it can happen in the lifetime of the next generation

နောက်မျိုးဆက်တစ်ခုလက်ထက်မှာဖြစ်နိုင်တယ်လေ

or the generation beyond that.

(သို့) သူတို့အလွန်မျိုးဆက်ပေါ့

The consequences are so transformative

အကျိုးဆက်တွေကတဖြည်းဖြည်းပြောင်းလဲလာမှာပဲလေ

that we literally, in my opinion, must go down this path,

ကျွန်တော့်အမြင်အရတော့ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီလမ်းကိုလျှောက်ကိုလျှောက်ရမှာပဲ

and must explore what the limitations are,

ဘယ်လိုကန့်သတ်ချက်တွေရှိတာကိုရှာဖွေပြီးတော့

and then how do we overcome the limitations.

ဘယ်လိုကျော်လွှားသွားရမယ်ဆိုတာ ကိုဖော်ထုတ်ရမယ်

The search for life on other planets

အခြားဂြိုဟ်ပေါ်ကသက်ရှိကိုရှာဖွေတာက

would be one of humanity's foremost explorations,

လူတွေရဲ့အထင်ရှားဆုံးရှာဖွေစူးစမ်းမှုပဲလေ

and if we're able to do so,

အကယ်၍ရှာဖွေတာအောင်မြင်ပြီး

and actually find life on another planet,

တခြားဂြိုဟ်ပေါ်မှာသက်ရှိတွေတွေ့ပြီဆိုရင်

it would change humanity forever.

ဒါကလူသားတွေကိုထာဝရပြောင်းလဲသွားစေမှာပဲ

Everything is profound in life.

အသေအချာ စူးစိုက်ကြည့်မယ်ဆိုရင်

If you look deep enough,

ဘဝမှာ အရာတိုင်းကလေးနက်တယ်

you'll find something incredibly complex and interesting and beautiful in life.

အလွန်ရှုပ်ထွေး၊စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းပြီး လှပတဲ့အရာတွေတွေ့နိုင်ပါတယ်

And the same is true with the lowly photon

ကျွန်တော်တို့နေ့စဥ်အသုံးပြုနေတဲ့ ဖိုတွန်လေးတွေအတွက်လည်း

that we use to see every day.

တူတူပါပဲ

But when we look outside and we imagine something vastly greater,

ဒါပေမဲ့အပြင်ကိုလှမ်းကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် ပိုအရေးပါတဲ့အရာတွေကိုစိတ်ကူးယဥ်နိုင်တယ်

an array of lasers that are synchronized,

ချိန်ညှိထားတဲ့လေဆာတန်းကြီးလိုမျိုးပေါ့

we could imagine things which are just extraordinary in life.

ဘဝမှာထူးခြားတဲ့အရာတွေကို စိတ်ကူးယဥ်ကြည့်နိုင်ပါတယ်

And the ability to go to another star

ကြယ်တစ်ခုကနေနောက်တစ်ခုကိုသွားဖို့ဆိုတာက

is one of those extraordinary capabilities.

ထူးခြားတဲ့ လုပ်နိုင်စွမ်းတစ်ခုပါပဲ

(Birds chirping)

(ငှက်ကလေးများ အော်မြည်သံ)