The real reason why mosquitoes buzz | DIY Neuroscience, a TED series

Translator: Joseph Geni Reviewer: Krystian Aparta

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

(Mosquito buzzing)

(ခြင်တွေ တဝီဝီမြည်သံ)

Greg Gage: We've all heard the annoying sound of a mosquito,

GG: အနှောက်အယှက်ဖြစ်စေတဲ့ ခြင်သံကို အားလုံး ကြားဖူးကြပါတယ်။

and we will stop at nothing to make it go away.

ဒါ ပျောက်သွားအောင် ဘယ်အရာကမှ တားမှာမဟုတ်ဘူး။

While this sound may be maddening to us,

ဒီအသံက ကျွန်တော်တို့ကို ရူးသွပ်စေပေမဲ့

perhaps it's music to a mosquito's ears.

ခြင်တစ်ကောင်ရဲ့နားအတွက် ဂီတဖြစ်နိုင်တယ်။

The mosquito's nervous system has almost as many sensory auditory cells as we do.

ခြင်ရဲ့ အာရုံကြောစနစ်က ကျွန်တော်တို့လိုပဲ အကြားအာရုံခံ ဆဲလ်တွေ အများကြီးရှိတယ်။

But why would they have so many in such a small body,

ဒါပေမဲ့ ဒီလောက်သေးတဲ့ကိုယ်မှာ ဘာကြောင့်အများကြိး

and why would they need to be so sensitive to sounds?

ရှိပြိး ဘာကြောင့် အသံကို အာရုံခံဖို့ လိုအပ်တာလဲ။

The answer is love.

အဖြေက အချစ်ပါ။

[DIY Neuroscience]

[ကိုယ်တိုင်လုပ် အာရုံကြောသိပ္ပံ]

(Music)

(ဂီတသံ)

As humans, we do a lot to attract each other.

လူတွေက အချင်းချင်းဆွဲဆောင်ဖို့ အများကြိးလုပ်တယ်။

Some things are conscious --

တချို့အရာတွေက သတိထားမိတယ်။

we put on makeup and make sure we smell nice.

မိတ်ကပ်လိမ်းတယ်၊ အနံ့ကောင်းအောင်လုပ်တယ်။

And some are unconscious.

တချို့အရာတွေက သတိမထားမိပါ။

You may unconsciously point your body or even sit closer to someone you like.

မသိစိတ်ကနေ ကိုယ်ကြိုက်တဲ့သူဘက် ကိုယ်ကို လှည့်တာ၊ပိုနီးအောင်တောင်ထိုင်တာ။

These are courtship behaviors, and a lot of animals have them.

ဒါတွေ ပိုးပန်းတဲ့ အပြုအမူတွေပါ။ တိရစ္ဆာန်တွေမှာ အများကြီးရှိတယ်။

And mosquitoes are no different.

ခြင်တွေလည်း အလားတူပါ။

So Haley's been spending her summer bravely listening to mosquitoes,

Haley ဟာ ခြင်တွေကို သတ္တိရှိရှိ နားထောင်ရင်း နွေရာသီကို ကုန်ဆုံးပြီး

and what she observed may surprise you.

သူတွေ့ရှိခဲ့တာက သင့်ကို အံ့သြစေနိုင်တယ်။

So we want to investigate how the mosquitoes make their song.

ဒီတော့ ခြင်တွေ သိချင်း ဖန်တီးပုံကို ကျွန်တော်တို့ စုံစမ်းချင်တယ်။

So Haley, how do we record their wing beats?

ဒါဆို Haley တောင်ပံ ခတ်သံတွေကို ဘယ်လို အသံဖမ်းလံ။

Haley Smith: We need to tether them.

HS: သူတို့ကို လံထားဖို့လိုတယ်။

First, we anesthetize them in a fridge or a bed of ice.

အရင်ဆုံး ရေခဲသေတ္တာ (သို့) ရေခဲခုတင်ထဲမှာ သူတို့ကို မေ့ဆေးပေးတယ်။

And then I transfer them to this petri dish of ice,

ဒီနောက် သူတို့ကို မေ့ဆေးပေးထပ်ထိုးပေးဖို့

just to get them even more anesthetized.

ဒီရေခဲပန်းကန်ဆီ ပြောင်းလိုက်တယ်။

Next, I take an insect pin,

ဒီနောက် အင်ဆက်ပင်တံတစ်ခုကို ယူပြီး

and what I do is put a tiny little dab of superglue on this pin.

ကျွန်မ လုပ်တာက ဒီပင်တံပေါ်မှာ အထူးကော် နည်းနည်း သုတ်လိုက်တာပါ။

I want to make sure that I get it on his thorax above his wings

ချိတ်ဆွဲထားတဲ့အခါ အတောင်တွေ လွတ်လွတ်လပ်လပ် လှုပ်ရှားနိုင်အောင်

so that when he is suspended, his wings are still free to move.

အတောင်တွေအထက်မှာ ရင်ဘတ်ရှိနေတာ သေချာအောင်လုပ်ချင်တယ်။

So here's one down.

ဒီမှာ တစ်ကောင်ရပါပြီ။

သဘာဝမှာဆို ခြင်အထီးက ဖမ်းရခက်တာက

It's really hard to catch male mosquitoes in the wild

because females are the only mosquitoes that are attracted to humans.

လူသားတွေကို ဆွဲဆောင်တဲ့ ခြင်တွေက အမတွေချည်းဖြစ်လို့ပါ။

They feed on human blood.

လူ့သွေးကို မှီကာ ရှင်ကြတယ်။

And now, we can try to get some recordings from them.

အခု သူတို့ဆီက အသံဖမ်းတာတွေ ရဖို့ကြိုးစားနိုင်တယ်။

So this is the stand that I use to hold them.

ဒါက သူတို့ကို ထိန်းဖို့ ကျွန်မ သုံးတဲ့ စင်ပါ။

I like to place it right over the microphone

သင် ကြားရတဲ့ တဝီဝီသံကို အသံဖမ်းလို့ရအောင်

so that I can get a recording of the buzzing that you hear.

ဒါကို မိုက်ခရိုဖုန်းပေါ် တင်ချင်တယ်။

That sound is generated by how fast they're beating their wings.

ဒီအသံက တောင်ပံတွေကို ဘယ်လောက် မြန်မြန် ခတ်လဲဆိုတာကနေ ထွက်လာတာပါ။

This is a male.

ဒါက အထီးတစ်ကောင်ပါ။

The males have very bushy antennae, and they look kind of feathery.

အထီးတွေမှာ အမွေးထူတဲ့ ဦးမှင်တွေရှိပြိး ငှက်မွေးလို နူးညံ့ပုံရတယ်။

And they are also much smaller.

အများကြီးလည်း ပိုငယ်ပါတယ်။

GG: So he's flying at around 600 hertz.

GG:ဒါဆို သူက ၆၀၀ ဟာ့ဇ်လောက်နဲ့ ပျံသန်းနေတယ်။

Can we try a female mosquito?

ခြင်မတစ်ကောင်ကို စမ်းကြည့်လို့ရမလား။

HS: Sure, here we go.

HS:ရတာပေါ့ဦ စပြိနော်။

(Mosquito buzzing, lower pitch)

(ခြင် တဝီဝီမြည်သံ၊ ပိုနိမ့်သော အသံ)

GG: Wow.

GG: အိုး။

HS: This is a much lower frequency than the male.

HS : ဒါက အထီးထက် ကြိမ်နှုန်း အများကြီး ပိုနိမ့်တယ်။

GG: Yeah, it sounds completely different.

GG: ဟုတ်တယ်၊ လုံးဝကို တူပုံမရဘူး။

(Mosquito buzzing)

(ခြင် တဝီဝီမြည်သံ)

(Mosquito buzzing, lower pitch)

(ခြင် တဝီဝီမြည်သံ၊ ပိုနိမ့်သော အသံ)

So is it because they're two different mosquitoes,

ဒီတော့ ဒါက မတူတဲ့ ခြင်နှစ်ကောင်ကြောင့်လား၊

or because they're male and female?

အထီးနဲ့ အမဖြစ်တာကြောင့်လား။

HS: It's because they're male and female.

HS: အထီးနဲ့ အမဖြစ်တာကြောင့်ပါ။

GG: Alright, let's verify that.

GG: ဒါကို စစ်ဆေးကြည့်ရအောင်။

Can you bring in another female and see if she sounds

ခြင် A (သို့) ခြင် B လိုမျိုး အသံထွက်လား သိဖို့

like mosquito A or mosquito B?

နောက်ထပ် အမတစ်ကောင် ယူလာလို့ရမလား။

HS: Yeah.

HS: ရတာပေါ့။

(Mosquito buzzing, lower pitch)

(ခြင် တဝီဝီမြည်သံ၊ ပိုနိမ့်သော အသံ)

And again, she is much lower than the male.

ထပ်တစ်ခါ သူက အထီးထက် အများကြိးပိုနိမ့်တယ်။

GG: Yeah, she sounds different.

GG: ဟုတ်တယ်၊ သူက အသံမတူဘူး။

(Mosquito buzzing, lower pitch)

(ခြင် တဝီဝီမြည်သံ၊ ပိုနိမ့်သော အသံ)

Yeah, she's spot-on 400.

ဟုတ်တယ်၊ သူက ၄၀၀ ရှိတယ်။

HS: She really is. GG: That's really bizarre.

HS : တကယ်ပါ ။ GG: ဒါက တကယ်ကို ထူးဆန်းတယ်။

HS: The females are at a much lower pitch. They were around 400 hertz.

HS: အမတွေက အများကြီး အသံပိုနိမ်ံ့တယ်။ ၄၀၀ ဟာ့ဇ် ဝန်းကျင်မှာပါ။

HS: And all of the females were around that, too.

HS: အမတွေအားလုံးကလည်း ဒီဝန်းကျင်မှာပါ။

They were much larger than the males,

အထီးတွေထက် အများကြိး ပိုကြီးတော့

so they didn't have to flap their wings as fast to stay in free flight.

အလွတ် ပျံသန်းမှုမှာ ရှိနေဖို့ တောင်ပံတွေကို မြန်မြန် ခတ်စရာမလိုဘူး။

GG: So they have larger wings, so they're flapping slower.

GG: သူတို့မှာ ပိုကြီးတဲ့ အတောင်တွေရှိတာ့ ပိုနှေးတယ်။

And you noticed that all the females have the same frequency, roughly?

အကြမ်းအားဖြင့် အမတွေအကုန်လုံး တူညီတဲ့ ကြိမ်နှုန်းရှိတာ သတိထားမိလား။

And the males do, too. That's kind of interesting.

အထီးတွေလည်း တူကြတယ်။ အဲဒါ စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတယ်။

So that must mean something.

ဒါကြောင့် တစ်ခုခု ဆိုလိုရမယ်။

Well, let's see what happens when we put the male and the female together.

အထီးနဲ့ အမ အတူတူထားပြီး ဘယ်အချိန်မှာ ဘာဖြစ်မလဲဆိုတာ ကြည့်လိုက်ရအောင်။

(Mosquitoes buzzing; pitch varies)

(ခြင် တဝီဝီမြည်သံ မတူသော အသံများဖြင့်)

HS: When I put them into the same hearing range,

HS : တူညီသော အကြားအာရုံ အကွာအဝေးမှာ ထားတဲ့အခါ

I noticed that they were kind of changing their tones.

အသံတွေ ပြောင်းလဲတာမျိုးကို သတိထားမိတယ်။

It was kind of more dull, almost.

ပိုပြီးတော့ မှိုင်းနေသလို နီးပါးပါ။

(Mosquitoes buzzing)

(ခြင် တဝီဝီမြည်သံ )

And when I put it back in my spectrogram to see their interaction,

သူတို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးကို မြင်အောင် spectrogram မှာ ပြန်ထည့်လိုက်တော့

they were meeting at the same tone.

တူညီသော အသံ၎ျာ တွေ့ဆုံနေကြတယ်။

GG: OK, pause.

GG: ကောင်းပြီ ခဏရပ်ပါ။

The males and females are singing a duet,

အထီးတွေနဲ့ အမတွေ စုံတွဲ သီချင်းဆိုနေကြတယ်၊

meaning that they adjust their wings to be able to produce a common tone.

တူညီတဲ့ အသံထွက်ဖို့ အတောင်ပံတွေကို ညှိကြတယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။

You have the male singing up here at G,

အထီး G မှာ သီချင်းဆိုနေပြိး

and you have the female singing down here at D,

အမက D မှာ သီချင်းဆိုနေတယ်။

and when they get together,

သူတို့ ပေါင်းစည်းကြတဲ့ အခါ

you're saying that they change the frequency of their wings

အတောင်ပံတွေရဲ့ကြိမ်နှုန်းကို ပြောင်းပြီး အတူတူ

such that they come together?

ပေါင်းဆုံတယိလို့ ပြောနေတာလား။

HS: Yeah, exactly. GG: And they sort of sing a duet.

HS: အတိအကျပဲ။ GG : သူတို့က စုဲတွဲ သီဆိုတာမျိုးပေါ့။

(Mosquitoes gradually adjusting to identical pitch)

(ခြင်တွေ တဖြည်းဖြည်း တူညီတဲ့အသံ ချိန်ညှိခြင်း)

HS: They're communicating to let each other know

HS : အခြေခံအားဖြင့် အလားအလာရှိတဲ့ အဖော်ကို

that they've basically found a potential mate.

ရှာတွေ့တာကို အချင်းချင်း သိဖို့ ဆက်သွယ်နေတယ်။

GG: So in other words,

GG : တစ်နည်းပြောရရင်

the female tends to choose a male that best sings her duet.

စုံတွဲ အကောင်းဆုံး သီချင်းဆိုတဲ့ အထီးကို အမက ရွေးချယ်လေ့ရှိတယ်။

And studies have found that if she's pregnant,

လေ့လာမှုတွေက တွေ့ရှိတာက ကိုယ်ဝန်ရှိနေရင်

she doesn't even bother.

သူ စိတ်၀င်စားဘူးဆိုတာပါ။

So if we can understand the mosquito mating behavior,

ဒီတော့ ခြင်မိတ်လိုက်တဲ့ အပြုအမူကိုာနားလည်နိုင်ရင်

we may be able to disrupt it in the wild and prevent diseases like malaria.

ဒါကို အလျဥ်ပြတ်စေပြီး ငှက်ဖျားလို ရောဂါတွေကို ကာကွယ်နိုင်လောက်တယ်။

But for now, the next time you hear a mosquito buzzing,

ဒါပေမဲ့ အခုတော့ နောက်တစ်ကြိမ် ခြင်တွေအော်သံ ကြားတဲ့အခါ

just pause and remember she may be in love

ခဏရပ်ပြီး သူ ချစ်စိတ်ဝင်ပြီး သီချင်းဆိုကာ

and she may be singing her song,

သူ့ရဲ့ အကောင်ဆုံး အဖော်ကို

looking for her perfect match.

ရှာနေနိုင်တာကို သတိရလိုက်ပါ။

(Mosquito buzzing)

(ခြင် တဝီဝီမြည်သံ)

(Smack)

(ခြင်ရိုက်သံ)