The function and fashion of eyeglasses | Small Thing Big Idea, a TED series

Transcriber: TED Translators admin Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: saza salih Reviewer: Ayan Organization

I think that at the time,

پێموابێ ئەو لەو کاتەدا،

Catwoman had a really cool pair of glasses

کاتوومان چاویلکەیەکی زۆر جوانی هەبوو

in the Batman series that was on television.

لە زنجیرەی باتمان کە لە تەلەفیزیۆن ڕووماڵ دەکرا

And I wanted to be cool like her.

دەمویست وەکو ئەو قەشەنگ بم.

It didn't occur to me

نەهاتە بیرم

that glasses were really a medical device.

ئەو چاویلکانە تەنها ئامێرێکی پزیشکی بوون.

(Small Thing.)

( شتێکی بچووک)

(Big Idea.)

(بیرۆکەیەکی گەورە.)

When light rays reflect off an object

کاتێک تیشکەکانی ڕووناکی پەرچی تەنێک دەدەن

and enter the eye through the cornea,

و لەڕێگەی تۆڕەوە دەچێتە ناو چاو،

your retina converts this light into electrical impulses

بەرگی ناوەوەی چاوت ئەم ڕووناکیە دەگۆڕێ بۆ گورزەی ئەلکتڕۆنی

that are sent to the brain,

کە دەنێردرێن بۆ مێشک،

which interprets the impulses

ئەویش لێکدانەوە بۆ گورزەکان دەکات

and allows you to understand what you're seeing.

و هەمیشە تۆ تێدەگەیت لەوەی کە کە دەیبینی.

Eyeglasses help you see.

چاویلکەکان یارمەتیت دەدەن ببینی.

The earliest forms of eye gear

یەکەمین شێوازی چاویلکە

can be traced back 4,000 years.

مێژووەکەی بۆ چوار هەزار ساڵ دەگەڕێتەوە.

Cultures that needed to adapt to climates that were snowy

کلتورەکانن پێویستیان بووە بۆ ئەوەی بیگونجێنن بۆ کەشوهەوایانەی کە بەفراوی بوون

created eye shields,

پارێزەری چاوی دروست کرد،

and they were made of bone and animal hides.

و ئەوان دروست کرابووون لە ئێسک و پیستی ئاژەڵ.

They had small slits for people to see through,

درزی بچوکیان هەبوو بۆ ئەوەی خەڵک بتوانێت ببینێت،

but no lenses.

بەڵام بەبێ هاوێنە.

The first vision aid was called a reading stone

یەکەمین یاریدەدەری بینین پێی دەگوترا کەڤری خوێندنەوە

and was invented over 1,000 years ago.

و زیاتر لە ١٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر داهێنراوە.

It's not exactly clear who invented the first eyeglasses,

‌ڕوون نییە کێبوو ئەوەی یەکەم چاویلکەکەی دا‌هێنا،

but many people attribute it to the Italians.

بەڵام زۆربەی خەڵک دەیگەڕێننەوە بۆ ئیتاڵیەکان.

Early versions of eyeglasses were called rivet spectacles.

دانە کۆنەکەی چاویلکەکان پێیان دەگوترا دیمەنە بزماریەکان.

They were two magnifying glasses that were hinged together

دوو چاویلکەی گەورەکردن بوون کە بەیەکەوە ڕاگیر کرا بوون

at the bridge of the nose.

بەسەر لوتەوە.

It took some time for eyeglasses to land

هەندێک کاتی خایاند تا چاویلکەکان ڕاگیر بکرێن

on the perfect design.

بە بێ کەم و کورتی.

They didn't really have sides,

لە ڕاستیدا دەسک (لایان) نەبوو،

which are also called temples, or arms,

هەروەها پێیان دەگوترا لاجانگ یان باڵ،

until about the 17th century.

تاکو نزیک سەدەی ١٧.

Modern-day eyeglasses feature a pair of rims

تایبەتمەندی جووت قەراغی چاویلکەی هاوچەرخ

that hold corrective lenses,

کە هاوێنەی ڕاستکەر لە خۆ دەگرێ،

a bridge that connects the rims,

پردێک کە قەراغەکان دەلکێنێ بە یەکەوە،

sides that slide behind the ears,

لاکان کە لە پشت گوێیەکانن،

hinges that connect the sides to the frames,

لاکانی بەستراو بە چوارچێوەکانەوە ڕاگیر دەکات،

and on some glasses, a pair of temple tips

و لە هەندێک چاویلکەدا، جووت سەرەکانی لاجانگێک

for behind the ear comfort.

گونجاوە بۆ پشت گوێ،

In American culture,

لە کلتوری ئەمەریکیەکان،

20th century cinema helped popularize eyeglasses.

سەدەی بیستی سینەما هاوکاری ناساندنی چاویلکەی دا.

Audiences would see glamorous actresses and actors

ئامادەبوان نوێنەرە شۆخ و شەنگەکانیان

donning glasses to take on a different persona.

بە لەچاوکردنی چاویلکەی کەسایەتی جۆراوجۆر.

Sometimes a pair of glasses became popularized

هەندێک جار جووت چاویلکەیەک خۆشەویست دەبێت

by the actual person that was wearing them,

لەلایەن کەسە ڕاستەقینەکە کە لە چاوی کردبوون،

and then that personality trait

و دواتر مامەڵەی ئەو کەسایەتیە

was projected into the actual device.

گەڕێنراوەتەوە بۆ ناو ئامێرە ڕاستەکە.

You had the aviator glasses,

تۆ چاویلکەی فڕۆکەوانەکەت هەبوو

which showed a forward-thinking,

کە بیرۆکەیەکی پێشەنگت پیشاندەدا،

adventurous type of person.

کەسە سەرکەشەکان.

Glasses with heavy frames signified intelligence

چاویلکەی چوارچێوەی قوڕس زیرەکی دیاری دەکرد

or nerdiness.

یاخود بەئەزمونی.

Wayfarers signified this kind of nerdy punk,

ڕێبوارە پیادەکان نیشانەی ئەم جۆرە کەسە نالەبارانەن،

the outlaw, the misfit.

چەتە ،بیانی.

Glasses have become so popular as a fashion device

چاویلکەکان بوون بە ئامێرێکی باوی زۆر بەناوبانگ

that some people actually don glasses

کە هەندێ کەس زۆر چاویلکە بەکاردێنن

without a prescription lens at all,

تەنانەت بەبێ ڕەچەتەیەکی هاوێنەیی،

because they want to portray a certain attribute about themselves.

چونکە دەیانەوێ تایبەتمەندیەکی سەرەکی دەربارەی خۆیان نیشان بدەن

Glasses are a lifeline to people.

چاویلکەکان بوون بە( هێڵێکی) ژیان بۆ خەڵک.

People that can't see well enough to drive,

ئەوانەی کە ناتوانن ببینن بە باشی بۆ شۆفێری کردن،

well enough to cook, well enough to read

تەواو باشنیە بۆ چێشت لێنان، بۆ خوێندنەوە

rely on glasses for maintaining their lives.

پشت بە چاویلکە دەبەستن بۆ بەردەوام بوون لە ژیانیاندا.

And there's lots of other objects in our society

و لە کۆمەڵگەماندا زۆر کەل و پەلی تر هەن

that have been created

کە دروست کراون

to help overcome various physical obstacles.

بۆ هاندانیان بە زاڵبوون بەسەر چەند بەربەستێکدا.

And it's only the eyeglasses

ئەمەش تەنها چاویلکەکانن

that have catapulted to that fashion statement.

کە هاوێشتران بۆ ئەو لێدوانە باوە.

Wouldn't it be wonderful if anything that we use,

سەرنجڕاکێش نابێ ئەگەر هەرشتێک کە ئێمە بەکاری دێنین،

any device that we've invented to help our humanity

هەر ئامێرێک کە دامان‌هێناون بۆ یارمەتیدانی مرۆڤایەتیمان

could also be elevated in the same way?

هەروەها دەتوانرێ لە هەمان ڕێگە پێشبکەوێ؟

(Upbeat music)

(مۆسیقای گەشبینی)