Photos of Africa, taken from a flying lawn chair | George Steinmetz

86,634 views ・ 2018-01-24

TED


Please double-click on the English subtitles below to play the video.

Translator: Mardin Abdalqadir Reviewer: zhila mawlood
00:12
I have to tell you,
0
12835
1214
پێویستە پێتان بڵێم،
00:14
it's more than a little intimidating being up here,
1
14073
2531
وەستان لێرەدا شتێكی ترسناکە،
00:16
an old American guy trying to tell Africans
2
16628
2254
پیاوێکی پیری ئەمریکی دەیەوێت باسی شتێکی نوێ بکات
00:18
something new about your own continent.
3
18906
2081
بۆ ئەفریقییەکان دەربارەی کیشوەرەکەیان.
00:21
But sometimes, an outsider can see things in a different way,
4
21855
3723
بەڵام هەندێکجار، دەکرێت بێگانەیەک جیاوازتر شتەکان ببینێت،
00:25
like from the air.
5
25602
1150
بۆ نمونە، لە ئاسمانەوە.
00:27
That's what I found by flying low and slow all over the African continent
6
27855
4187
ئەوە بوو کە تێبینیم کرد بە فڕینم بەنزمی و بەهێواشی بەسەر هەموو کیشوەری ئەفریقادا
00:32
as I photographed the spectacle of its diversity.
7
32066
2591
بە وێنەگرتنی سەرجەم هەمەچەشنییەکانی.
00:35
And I wasn't always an old guy.
8
35571
1848
و هەمیشە پیاوێکی پیر نەبوومە.
00:37
(Laughter)
9
37738
2348
(پێکەنین)
00:40
This is me in 1979,
10
40110
2549
ئەمە منم لە ساڵی ١٩٧٩دا
00:42
a kid from California backpacking his way through the Ituri Forest of Zaire.
11
42683
3745
گەنجێکی خەڵکی کالیفۆرنیا کە بە جانتاکەی شانییەوە دەچێت بۆ دارستانی ئیتوری لە زایر.
00:47
I was on a yearlong hitchhiking trip.
12
47101
1763
بە درێژایی ساڵێک بەخۆڕایی گەشتم دەکرد.
00:48
I had just dropped out of Stanford University,
13
48888
2144
ماوەیەکی کەم بوو وازم لە زانکۆی ستانفۆرد هێنابوو،
00:51
and I went from Tunis to Kisangani to Cairo
14
51056
2807
لە تونسەوە رۆشتم بۆ کیسانگانی ئینجا بۆ قاهیرە
00:53
and learned how to live on 10 dollars a day.
15
53887
2396
و فێربووم چۆن رۆژانە بە ١٠ دۆلار بژیم.
00:57
It was an amazing experience for me.
16
57109
1850
ئەزمونێکی زۆر خۆش بوو بۆم.
00:58
I spent about a week in this Dinka cattle camp
17
58983
2627
نزیکەی هەفتەیەکم لە کەمپی دینکا بۆ مەڕوماڵات بەسەربرد
01:01
on the banks of the Nile in South Sudan.
18
61634
1984
لە کەناراوەکانی روباری نیل لە باشوری سودان.
01:04
The Dinka taught me how to tie papyrus into a shelter,
19
64179
2884
دینکا فێرمی کرد چۆن لە زەل شوێنی مانەوە دروست بکەم،
01:07
and also I observed how they had adapted their way of life
20
67087
4429
هەروەها تێبینی ئەوەم کرد چۆن ژیانی خۆیان گونجاندبوو
01:11
around the migratory needs of their beloved cattle.
21
71540
2435
لەگەڵ کۆچکردنی مەڕوماڵاتەکانیاندا.
01:14
It was a like a graduate course in ecological ethnography,
22
74737
2977
بۆ من وەکو کۆرسێک بوو لە بواری مرۆڤزانیی ژینگەیی.
01:17
and I got busy taking notes with a camera.
23
77738
2046
منیش سەرقاڵی وێنەگرتنی ئەو شتانە بووم کە تێبینیم دەکرد.
01:20
With no money for rides,
24
80735
1399
بە نەبوونی پارە بۆ هاتوچۆ،
01:22
they often made the Mzungu ride on the roof of the trucks,
25
82158
2961
زۆرجار سەفەری موزونگویان دەکرد بە دانیشتن لە سەربانی لۆرییەکان،
01:25
or in this case, on the top of the train going across South Sudan.
26
85143
3253
لەم حاڵەتەشدا، لە سەربانی شەمەندەفەرێک بەرەو باشوری سودان.
01:29
I felt like I was riding on the back of an insect
27
89447
3183
هەستم دەکرد لەسەر پشتی مێروویەکم
01:32
going across the enormous tapestry of Africa.
28
92654
2500
و بە درێژایی ناوچە رەنگینەکانی ئەفریقا گەشت دەکەم.
01:35
It was an incredible view from up there,
29
95178
2033
دیمەنێکی ناوازەی هەبوو لەو بەرزییەوە،
01:37
but I couldn't help but think,
30
97235
1486
منیش هەر بیرم لەوە دەکردەوە،
01:38
wouldn't it be even more amazing if I could fly over that landscape
31
98745
3175
ئایا سەرنج راکێشتر نابێت ئەگەر بتوانم بەسەر ئەم ناوچانەدا بفڕم
01:41
like a bird?
32
101944
1272
هەروەکو باڵنده‌یێک؟
01:43
Well, that notion stayed with me,
33
103924
1868
بەهەرحاڵ، بیرۆکەکە لە مێشکمدا مایەوە،
01:45
and 20 years later,
34
105816
1809
٢٠ ساڵ دواتر،
01:47
after becoming a professional photographer,
35
107649
2025
پاش ئەوەی بووم بە وێنەگرێکی لێهاتوو،
01:49
I was able to talk National Geographic
36
109698
1912
توانیم داوا لە ناشناڵ جیۆگرافیک بکەم
01:51
into doing a big story in the central Sahara,
37
111634
2167
کە چیرۆکێکی گەورە لە سەحارای ناوەڕاست دروست بکەین،
01:53
and I came back with a new kind of flying machine.
38
113825
2436
منیش بە ئامێرێکی نوێی فڕینەوە گەڕامەوە.
01:57
This is me piloting the world's lightest and slowest aircraft.
39
117348
3297
ئەمە منم لە کاتی لێخوڕینی سوکترین و هێواشترین فڕۆکەی جیهان.
02:00
(Laughter)
40
120669
1031
(پێکەنین)
02:01
It's called a motorized paraglider.
41
121724
2221
ناودەبرێت بە پاراگڵایدەری ماتۆڕی
02:03
It consists of a backpack motor and a parachute-style wing,
42
123969
4119
پێکدێت لە ماتۆڕێک لە پشتەوە و باڵێکی پەرەشووت ئاسا،
02:08
and it flies at about 30 miles an hour.
43
128112
2421
خێراییەکەی بە نزیکەیی ٣٠ میل/لە کاتژمێرێکدایە.
02:10
With 10 liters of fuel, I can fly for about two hours,
44
130557
3413
بە ١٠ لیتر بەنزین، دەتوانم نزیکەی دوو کاتژمێر بفڕم،
02:13
but what's really amazing about it is it gives me an unobstructed view,
45
133994
3751
ئەوەی سەرسامکەرە دەربارەی ئەوەیە کە بینینێکی بێ سنوورت پێ دەبەخشێت.
02:17
both horizontally and vertically,
46
137769
1741
بە ستوونی و بە ئاسۆیی،
02:19
like a flying lawn chair.
47
139534
1579
وەک ئەوەی لەسەر کورسییەک بیت بە ئاسماندا.
02:21
My hitchhiker's dream of flying over Africa came true
48
141862
2478
خەونەکەم بۆ فڕین بەسەر ئەفریقادا هاتەدی
02:24
when I spotted these two camel caravans passing out in the middle of the Sahara.
49
144364
3932
ئەوکاتەی ئەم دوو کاروانی حوشترانەم بینی تێدەپەڕین بە ناوەراستی بیابانی سەحارادا.
02:28
The one in the foreground is carrying salt out of the desert,
50
148320
2906
کاروانی پێشەوە خوێیان پێ بارکراوە لەو بیابانەدا،
02:31
while the one in the background is carrying fodder
51
151250
2396
لە کاتێکدا کاروانی پشتەوە ئالیکیان بارکردووە
02:33
for the animals heading back in.
52
153670
1586
بۆ ئەو ئاژەڵانەی دەگەڕێنەوە.
02:35
I realized you couldn't take this kind of picture
53
155280
2364
بۆم دەرکەوت کە نەتدەتوانی وێنەیەکی وەها بگریت
02:37
with a conventional aircraft.
54
157668
1445
بە فرۆکەیەکی ئاسایی.
02:39
An airplane moves too fast,
55
159137
1445
فڕۆکەی گەورە زۆر بەخێرایی دەفڕێت،
02:40
a helicopter would be too loud with too much downdraft,
56
160606
2619
هەلیکۆپتەر ژاوەژاوی زۆرە و لەگەڵ تەوژمی زۆری بەرەوخوار،
02:43
and it dawned on me that this crazy little aircraft I was flying
57
163249
3404
بۆم دەرکەوت کە فڕین بەم فڕۆکە بچوکە
02:46
would open up a new way of seeing remote parts of the African landscape
58
166677
3341
رەنگە رێگەی نوێ بهێنێتە کایەوە بۆ بینینی بەشە جوڵاوەکانی رووتەختی ئەفریقا
02:50
in a way that had never really been possible before.
59
170042
2724
بە شێوەیەک کە هەرگیز شتی وا رووی نەداوە پێشتر.
02:52
Let me show you how it works.
60
172790
1982
با پیشانتان بدەم چۆن دەبێت؟
04:35
(Applause)
61
275719
3922
(چەپڵە رێزان)
04:39
Thanks.
62
279665
1165
سوپاس.
04:40
(Applause)
63
280854
1944
(چەپڵە رێزان)
04:43
This may seem a bit dangerous, but I am not some kind of adventure dude.
64
283322
3389
ئەمە کەمێک مەترسیدار دیارە، بەڵام منیش کەسێکی سەرکێش نیم.
04:46
I'm a photographer who flies, and I only fly to take pictures.
65
286735
2986
من وێنەگرێکم کە دەفڕم، و تەنها بۆ وێنەگرتن دەفڕم.
04:49
My favorite altitude is between 200 and 500 feet,
66
289745
3362
بەرزی دڵخوازی من لە نێوان ٢٠٠ بۆ ٥٠٠ پێ دایە.
04:53
where I can see the world three-dimensionally,
67
293131
2143
بە شێوەیەک کە دەتوانم جیهان بە سێ رەهەندی ببینم،
04:55
but also at a human scale.
68
295298
1533
بەڵام لە پێوانەی چاوی مرۆڤەوە.
04:58
I find that a lot of what I'd done over the years in Africa,
69
298529
3420
بۆم دەرکەوت کە ئەوەی لە ماوەی چەند ساڵێکدا لە ئەفریقا کردوومە،
05:01
you could try to do with a drone,
70
301973
2335
تۆ دەتوانیت بە درۆنێک بیکەیت،
05:04
but drones aren't really made for exploration.
71
304332
2306
بەڵام خۆی درۆن بۆ گەڕان دروست نەکراوە.
05:06
They only fly for about 20 minutes of battery life
72
306662
2412
پاترییەکەیان تەنها بۆ ماوەی ٢٠ خولەک دەتوانێت بفڕێت
05:09
and about three kilometers of range,
73
309098
1774
و تا دووری ٣ کیلۆمەتر.
05:10
and all you get to see is what's on a little screen.
74
310896
2707
هەموو ئەوەشی کە دەیبینی تەنها وێنەی سەر شاشە بچووکەکەیە.
05:13
But I like to explore.
75
313627
1151
بەڵام من حەزم بە گەڕانە.
05:14
I want to go over the horizon and find new things, find weird stuff,
76
314802
5253
دەمەوێت لە سەرووی ئاسۆوە شتی نوێ بدۆزمەوە، شتی نامۆ بدۆزمەوە،
05:20
like this volcanic caldera in Niger.
77
320079
2206
وەک ئەم دەمە گڕکانە لە نایجیریا.
05:23
If you look at the altimeter on my left leg,
78
323532
2312
ئەگەر بڕواننە بەرزی پێوەکەی سەر قاچی چەپم،
05:25
you'll see that I'm about a mile above takeoff.
79
325868
2512
دەبینن نزیکەی یەک میل زیاتر لە ئاستی فڕینەوەم.
05:28
Flying that high really freaked me out,
80
328404
2135
فڕین بەو بەرزییە بەراستی تۆقاندمی.
05:30
but if you talk to a pro pilot,
81
330563
1677
بەڵام ئەگەر فڕۆکەوانێکی بە ئەزموون بدوێنی،
05:32
they'll tell you that altitude is actually your friend,
82
332264
2632
پێت دەڵێن کە بەرزیپێو لە راستییدا دۆستتە،
05:34
because the higher you are,
83
334920
1415
چونکە تاوەکو بەرزتر بیت،
05:36
the more time you have to figure out your problems.
84
336359
2382
کاتی زۆرترت هەیە تاوەکو فریای کێشەکانت بکەویت.
05:38
(Laughter)
85
338765
2056
(پێکەنین)
05:40
As a rank amateur, I figured this gave me more time
86
340845
2394
وەکو کەسێکی نەشارەزا، ئەمە کاتی زیاتری پێم دەبەخشی
تاوەکو هاوار بکەم لە کاتی هاتنە خوارەوەدا.
05:43
to scream on the way back down.
87
343263
1551
05:44
(Laughter)
88
344838
1230
(پێکەنین)
05:46
To calm myself down, I started taking pictures,
89
346092
2317
بۆ ئەوەی بە ئارامی بمێنمەوە، دەستم دەکردەوە بەوێنەگرتن،
05:48
and as I did, I became rational again,
90
348433
2001
بەم کارەش، دووبارە هۆشیار دەبوومەوە،
05:50
and I was getting buffeted by a Harmattan wind
91
350458
2234
هەروەها بای هارماتان رایدەشەکاندم
05:52
which was coming out of the upper right hand corner of this picture,
92
352716
3214
کە لە سەرەوەی سوچی دەستە راستی ئەم وێنەیەوە دەهات،
05:55
and I started to notice how it had filled the entire crater with sand.
93
355954
3322
و منیش تێبینی ئەوەم دەکرد کە چۆن سەراپای دەمە گڕکانەکەی پڕ دەکرد لە خۆڵ.
05:59
When I got to the north of Chad, I found a different kind of volcano.
94
359300
3294
کە گەشتمە باکوری چاد. جۆرێکی جیاوازی گڕکانم بینی.
06:02
These had had their entire exteriors stripped away,
95
362618
2396
ئەم جۆرانە هەموو روکاری دەرەوەیان راماڵڕابوون،
06:05
and all that was left was the old core,
96
365038
1908
تەنها کرۆکە کۆنەکەی مابووەوە،
06:06
and in the middle of the Sahara,
97
366970
1723
و لە ناوەڕاستی سەحارادا،
06:08
I felt like I was seeing the earth with its living skin stripped away.
98
368717
3579
وەها هەستم دەکرد کە زەوی دەبینم لە بەرگە زیندووەکەی راماڵراوە.
06:12
Much of the Sahara is underlain by an enormous freshwater aquifer.
99
372795
3646
بەشی هەرەزۆری زەوی سەحارا بریتییە لە ئاوی سازگاری ژێرزەوی.
06:16
When you go to the basin, sometimes you can see it leaking out.
100
376465
2999
کە دەچیتە نزیکی شێوەکە، هەندێجار دەبینی ئاوی لێ دزە دەکات.
06:19
If you were to walk through those palm groves,
101
379488
2699
ئەگەر بەناو ئەو باخی دارخورمایەدا بگەڕێیت،
هەر لە شوێنی هەنگاوەکانتدا دەتوانیت ئاوی سازگار بخۆیتەوە.
06:22
you could drink fresh water out of your footsteps.
102
382211
2404
06:24
But that green lake water?
103
384639
1373
بەڵام ئاوی ئەو دەریاچە سەوزە؟
06:26
Due to extreme evaporation, it's saltier than seawater
104
386036
2794
بەهۆی کرداری بەهەڵمبوونی لە رادەبەدەرەوە، لە ئاوی دەریا
06:28
and virtually lifeless.
105
388854
1150
سوێرترە و بەنزیکەیی نازیندووە.
06:30
In Niger, I was amazed to see
106
390628
1469
لە نایجیریا، سەرسام بووم بە بینینی
06:32
how the locals learned how to exploit a different kind of desert spring.
107
392121
3426
کە چۆن دانیشتوان سودیان بینیبوو لە جۆرێکی جیاوازی بەهاری بیابان.
06:35
Here, they mix the salty mud with spring water
108
395571
2308
لێرە، قوڕە خوێواوییەکە تێکەڵ بە ئاوی بەهار دەکەن
06:37
and spread it out in shallow ponds,
109
397903
1699
ئینجا بڵاوی دەکەنەوە لە حەوزی تەنکدا،
06:39
and as it evaporated, it turned into a spectacle of color.
110
399626
2816
دوای کرداری بەهەڵم بوون، دیمەنێکی پڕ لە رەنگ دروست دەکات.
06:43
My rig is also amazing for looking at agriculture.
111
403583
3284
ئامێرەکە بۆ تەماشا کردنی کشتوکاڵیش سەرسوڕهێنەر بوو.
06:46
This picture was taken in southern Algeria,
112
406891
2565
ئەم وێنەیە لە باشوری جەزائیر گیراوە.
06:49
where the locals have learned how to garden in a mobile dune field
113
409480
3120
لێرەدا دانیشتوانەکە فێربووبوون کە چۆن باخداری بکەن لەناو گردەتۆزەکاندا
06:52
by tapping into shallow groundwater.
114
412624
1784
بە سوود بینین لە ئاوی تەنکی ژێرزەوی.
هەروەها چێژم بینی لە سەیرکردنی چۆنییەتی خۆگونجاندنی ئاژەڵەکان لەگەڵ زەوی ئەفریقا.
06:55
I also loved looking at how animals have adapted to the African landscape.
115
415142
3897
06:59
This picture was taken in Lake Amboseli,
116
419063
1976
ئەم وێنەیە لە دەریاچەی ئەمبۆسێلی گیراوە،
07:01
just across the border from here in Kenya.
117
421063
2001
کە دەکەوێتە سنووری کینیا.
07:03
The elephants have carved the shallow lake water up
118
423088
2382
فیلەکان ئاوی دەریاچە تەنکەکەیان هەڵکۆڵیووە
07:05
into a network of little pathways,
119
425494
2204
و کردوویانە بە تۆڕێک لە رێڕەوی بچووک،
07:07
and they're spaced just enough apart
120
427722
1755
کە بۆشاییەکی کەم لە نێوانیاندایە
07:09
that only elephants, with their long trunks,
121
429501
2108
کە تەنها فیلەکان بە خۆیان و لمۆزیانەوە،
07:11
can tap into the most succulent grasses.
122
431633
1931
دەتوانن بەناو ئەو چیمەنە تەڕە هەنگاو بنێن.
07:13
In Namibia, the zebra have learned how to thrive in an environment
123
433588
3190
لە نامیبیا، کەرەکێوییەکان خۆیان گونجاندووە لەگەڵ ژینگەیەک
07:16
that gets no rainfall at all.
124
436802
1461
کە هیچ بارانی نییە.
07:18
These grasses are irrigated by the dense coastal fog
125
438287
2865
ئەم گیایانە بە تەمی چڕی کەناریی ئاو دەدرێن
07:21
that blankets the area every morning.
126
441176
1785
کە هەموو بەیانییەک ناوچەکە دادەپۆشێت.
07:23
And those bald patches out there?
127
443281
1897
و ئەو چاڵە رووتاوانەی ئەوێ؟
07:25
They call them fairy circles,
128
445202
1420
ناودەبرێن بە بازنەی شێوە پەری،
07:26
and scientists still struggle to understand what causes them.
129
446646
2881
زانایان تا ئێستا لە هەوڵی زانینی هۆکاری دروستبوونیانن.
07:29
This is Mount Visoke, with a small crater lake in its summit at 3,700 meters.
130
449971
4310
ئەمە شاخی ڤیسۆکێیە، کە دەریاچەیەکی بچووکی هەیە لە بەرزی ٣،٧٠٠ مەتردا.
07:34
It forms the roof of the Great Rift Valley
131
454305
2001
کە لوتکەی دۆڵی مەزنی ریفت پێکدەهێنێت
07:36
and also the border between Rwanda and Congo.
132
456330
2959
هەروەها سنووری نێوان رواندا و کۆنگۆ.
07:39
It's also the center of the reserve for the fabled mountain gorilla.
133
459313
3532
هەروەها ناوەندی حەشارگەی ئەفسانەی گۆرێلای چیاییە.
07:42
They're actually the big money-maker in Rwanda,
134
462869
2350
ئەمەش هۆکارێکی سەرەکی پارە پەیداکردنە لە رواندا،
07:45
and on this side of the border, conservation has become a huge success.
135
465243
3443
لەم دیووی سنوورەوە، بە سەرکەوتوویی پارێزگاری لێکراوە.
07:49
Rwanda has the highest rural population density in Africa,
136
469487
3778
رواندا بەرزترین چڕی دانیشتوانی لادێی هەیە لە ئەفریقادا.
07:53
and I saw it in almost every corner of the country I went to.
137
473289
3252
و من لە هەموو کونجی وڵاتەکە ئەوەم بەرچاو کەوت.
07:56
I've heard it said that competition for land
138
476565
2643
ئەوەشم بیست کە کێبڕکێ بۆ بەدەستهێنانی زەوی
07:59
was one of the things that led to the tensions
139
479232
2144
یەکێک بوو لە هۆکاری گرژییەکانی
08:01
that caused the genocide of the 1990s.
140
481400
1998
روودانی جینۆسایدی ساڵانی ١٩٩٠ەکان.
08:04
I went back to South Sudan a few years ago,
141
484699
2357
چەند ساڵێک لەمەوبەر سەردانی باشووری سودانم کردەوە،
08:07
and it was amazing to see how much things had changed.
142
487080
2555
شتێکی خۆش بوو کە تێبینی ئەو هەموو گۆڕانکارییەم کرد.
08:09
The Dinka were still in love with their cattle,
143
489659
2220
خەڵکی دینکا هێشتا دڵخۆش بوون لەگەڵ ئاژەڵەکانیان،
08:11
but they had turned in their spears for Kalashnikovs.
144
491903
2503
بەڵام رمەکانیان گۆڕیبوو بۆ کڵاشینکۆف.
08:14
The cattle camps from above were even more spectacular
145
494430
2729
کەمپی ئاژەڵەکان لە سەرەوە سەرنجڕاکێش بوو
زیاتر لەوەی بیرم لێدەکردەوە، لەوێش شتەکان گۆڕانیان بەسەردا هاتبوو.
08:17
than I could have imagined, but things had changed there too.
146
497183
2864
08:20
You see those little blue dots down there?
147
500071
2095
ئەو خاڵە شینە بچووکانە دەبینن؟
خەڵکی دینکا لەگەڵ راستییەکی نوێدا راهاتبوون،
08:22
The Dinka had adapted to the new reality,
148
502190
2047
ئەوان ئیتر خانووە لە زەل درووستکراوەکانیان بەو چادرانە دادەپۆشی
08:24
and now they covered their papyrus shelters
149
504261
2024
08:26
with the tarps from UN food convoys.
150
506309
1769
کە کاروانەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان دابەشی کردبوون.
08:28
In Mali, the Bozo people have learned how to thrive
151
508683
3080
لە مالی، خەڵکی بۆزۆ فێربوونە کە چۆن پەرە بە خۆیان بدەن
08:31
in the pulsating rhythms of the Niger River.
152
511787
2180
لەنێو ریتمی هەڵقوڵاوی رووباری نایجر.
08:33
As the rainy season ends and the water subsides,
153
513991
2487
لەگەڵ تەواو بوونی وەرزی دابارین و نیشتنی ئاوەکە،
08:36
they plant their rice in the fertile bottoms.
154
516502
2138
لە بنی زەوییە بەپیتەکە برنج دەچێنن.
08:38
And that village in the lower right corner,
155
518664
2000
ئەو گوندەی دەکەوێتە خوارەوەی سوچی لای راست،
08:40
that's Gao, one of the jumping off points for the major trade routes
156
520688
3191
گوندی گاوە، کە خاڵی دەستپێکی رێڕەوی بازرگانییە
08:43
across the Sahara.
157
523903
1452
بە درێژایی سەحارا.
08:45
At the end of the harvest,
158
525379
1326
لە کۆتایی دروێنە کردندا،
08:46
the Bozo take the leftover rice straw
159
526729
2159
خەڵکی بۆزۆ پاشماوەی کای برنجەکە دەبەن
08:48
and they mix it with mud to reinforce their roofs and the village mosque.
160
528912
3619
و لەگەڵ قوڕدا تێکەڵی دەکەن بۆ پتەوکردنی بنمیچی خانوو و مزگەوتی لادێکە.
08:52
I must have flown over a dozen villages like this along the Niger River,
161
532555
3388
دڵنیام بەسەر دەرزەنێک لادێی لەم جۆرەدا تێپەڕیووم بە درێژایی رووباری نایجر،
08:55
and each one was unique, it had a different pattern.
162
535967
2506
و هەر هەموویان بێ هاوتا بوون، و شێوازی تایبەتی خۆیان هەبوو.
08:58
And each mosque was like a sculptural masterpiece,
163
538497
2342
و هەر مزگەوتێکیش وەکو شاکارێکی پەیکەرسازی وابوو،
09:00
and no two were alike.
164
540863
1278
هیچ دوو دانەیەکیش لەیەک نەدەچوون.
09:02
I've flown all over the world, and nothing can really compare
165
542869
2859
بە نزیکەیی بەسەر هەموو جیهاندا فڕیوم، بەڵام هیچ شوێنێک
09:05
to the cultural diversity of Africa.
166
545752
1716
بە هەمەچەشنی ئەفریقا بەراورد ناکرێت.
09:07
You see it in every country,
167
547492
1460
لە هەموو وڵاتێک بەرچاو دەکەوێت،
09:09
from Morocco
168
549379
1150
هەر لە مەغریبەوە،
09:11
to Ethiopia,
169
551871
1500
بۆ ئەسیوبیا،
09:14
to South Africa,
170
554590
1150
بۆ باشووری ئەفریقا،
09:17
to Mozambique,
171
557226
1500
بۆ مۆزەمبیق،
09:19
to South Sudan,
172
559987
1500
بۆ باشووری سودان،
09:23
to Mali.
173
563361
1703
بۆ مالی،
09:25
The array of environments and cultural adaptations to them
174
565088
3493
ریزبەندی ژینگەکان و خۆگونجاندنە کەلتوورییەکان
09:28
is really extraordinary,
175
568605
1253
بەراستی سەیرە.
09:29
and the history is pretty cool too.
176
569882
1817
هەروەها مێژووەکه‌شیان خۆشە.
09:32
From the air, I have a unique window into the earliest waves
177
572259
2811
لە ئاسمانەوە، پەنجەرەیەکی تایبەتم هەبوو بۆ شەپۆلە سەرەتاکانی
09:35
of colonial history.
178
575094
1151
مێژووی داگیرکاری.
09:36
This is Cyrene on the coastal mountains of Libya,
179
576269
2316
ئەمە سیرینە کە دەکەوێتە چیا کەناراوییەکانی لیبیا،
09:38
that was founded by the Greeks, in 700 BC, as a learning center,
180
578609
3000
کە وەکو ناوەندێکی فێربوون لە لایەن یۆنانییەکانەوە ٧٠٠ ساڵ پ.ز. دامەزرێنراوە،
09:41
and Timgad, which was founded in what's now Algeria
181
581633
2660
و تیمگاد، کە لە جەزائیری ئێستا دروستکراوە
09:44
by the Romans in 100 AD.
182
584317
1421
لە لایەن رۆمانییەکانەوە لە ساڵی ١٠٠ زایینی.
09:45
This was built as a retirement community for old Roman soldiers,
183
585762
3658
ئێرە وەکو کۆمەڵگەیەکی خانەنشینی دروستكرا بوو بۆ سەربازە رۆمانییە بەتەمەنەکان،
09:49
and it amazed me to think
184
589444
2000
جێی سەرسامی بوو بۆم
09:51
that North Africa was once the breadbasket for the Roman Empire.
185
591468
3031
کە سەردەمانێک باکوری ئەفریقا سەرچاوەی بژێوی شانشینی رۆمانی بووە.
09:54
But 700 years after Timgad was built, it was buried in sand,
186
594897
3381
بەڵام ٧٠٠ ساڵ پاش بنیادنانی تیمگاد، لە ناو لمدا نێژرابوو،
09:58
and even then, the African climate was wetter than it is today.
187
598302
3579
تەنانەت ئەو کاتەش، کەشوهەوای ئەفریقا تەڕتر بوو وەک لە ئێستا.
10:02
The African climate continues to change,
188
602709
2022
کەش و هەوای ئەفریقا لە گۆڕانی بەردەوامدایە،
10:04
and you see it everywhere,
189
604755
1557
ئەمەش لە هەموو شوێنێک دەبینیت،
10:06
like here in the Gorges de Ziz,
190
606336
1810
بۆ نمونە لە گۆرج دیزیز،
10:08
where a freak rainstorm came barreling out of the Sahara
191
608170
2856
کە بارانێکی بەلێزمە رژا بەسەر ناوچەکەدا
10:11
and blanketed the mountains in snow.
192
611050
1738
و هەموو شاخەکانی بە بەفر داپۆشی.
10:13
I never thought I would see date palms in snow,
193
613669
3381
هەرگیز بیرم لەوە نەدەکردەوە کە دارخورما ببینم بەفری لەسەر بێت،
10:17
but the kids that day had a great time throwing snowballs at each other.
194
617074
3592
بەڵام منداڵەکان لەو رۆژەدا کاتێکی خۆشیان بە شەڕەتۆپەڵ بەسەربرد.
10:21
But it made me wonder, how are Africans going to adapt
195
621536
2571
بەڵام ئەمە وای لێکردم بیر لەوە بکەمەوە کە ئەفریقییەکان
10:24
to this rapidly changing climate going forward?
196
624131
2758
چۆن خۆیان دەگونجێنن لەگەل گۆڕانی ئاووهەوا بەم شێوە خێرایە؟
10:26
In a continent as dynamic and diverse as Africa,
197
626913
2477
لە کیشوەرێکی هاوشێوەی ئەفریقا بزۆک و هەمەچەشن،
10:29
sometimes it seems that the only constant is change.
198
629414
2594
هەندێ جار تاکە شتی نەگۆڕ خودی گۆڕانکاری خۆیەتی.
10:32
But one thing I've learned
199
632625
1251
ئەو شتەشی کە فێربووم ئەوەیە کە
10:33
is that Africans are the ultimate improvisers,
200
633900
2144
ئەفریقییەکان دەستپێشخەری رەهان لە کارەکانیاندا،
10:36
always adapting and finding a way forward.
201
636068
2168
هەمیشە خۆیان دەگونجێنن و بەرەو پێشەوە دەچن.
10:38
Thank you.
202
638763
1151
سوپاس.
10:39
(Applause)
203
639938
3270
(چەپڵە رێزان)
About this website

This site will introduce you to YouTube videos that are useful for learning English. You will see English lessons taught by top-notch teachers from around the world. Double-click on the English subtitles displayed on each video page to play the video from there. The subtitles scroll in sync with the video playback. If you have any comments or requests, please contact us using this contact form.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7