Why specializing early doesn't always mean career success | David Epstein

Transcriber: Leslie Gauthier Reviewer: Camille Martínez

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Hiwa Foundation

So, I'd like to talk about the development of human potential,

ئەمەوێ باسی پەرەسەندنی تواناکانی مرۆڤ بکەم، و

and I'd like to start with maybe the most impactful modern story of development.

حەز ئەکەم بە چیرۆکێک دەستپێکەم کە لەوانەیە کاریگەرترین چیرۆکی پەرەسەندنی سەردەم بێت.

Many of you here have probably heard of the 10,000 hours rule.

لەوانەیە زۆرێک لە ئێوە لێرە یاسای ١٠ هەزار کاتژمێرەکەتان بیستبێت.

Maybe you even model your own life after it.

لەوانەیە تەنانەت ژیانی خۆشتان لەسەر ئەوە بەڕێوە بەرن.

Basically, it's the idea that to become great in anything,

بەشێوەیەکی بنچینەیی، بیرۆکەکە ئەوەیە بۆ ئەوەی لە شتێکا مەزن بیت

it takes 10,000 hours of focused practice,

پێویستت بە ١٠ هەزار کاتژمێر لە ڕاهێنانی چڕە،

so you'd better get started as early as possible.

بۆیە پێویستە بە زووترین کات دەستپێکەیت.

The poster child for this story is Tiger Woods.

مناڵی پۆستەرەکە بۆ ئەم چیرۆکە تایگەر وودسە.

His father famously gave him a putter when he was seven months old.

ئەوکاتەی حەوت مانگ بوو باوکی دارێکی گۆڵفی یا پێی.

At 10 months, he started imitating his father's swing.

لە دە مانگیدا، دەستیکرد بە لاساییکردنەوەی پیاکێشانەکەی باوکی.

At two, you can go on YouTube and see him on national television.

لە دوو ساڵیدا، ئەتوانیت بچیتە سەر یو تویب و ڤیدیۆکانی لەسەر تەلەفزیۆنی نەتەوەیی ببینیت.

Fast-forward to the age of 21,

بۆ پێشەوە بڕۆین بۆ ٢١ ساڵی،

he's the greatest golfer in the world.

مەزنترین یاریزانی گۆڵفی جیهانە.

Quintessential 10,000 hours story.

دە هەزار کاتژمێرە نموونەییەکە ئەکات.

Another that features in a number of bestselling books

نموونەیەکی تری زۆر باڵای ئەم بیردۆزە

is that of the three Polgar sisters,

هی سێ خووشکە پۆڵگارەکەیە،

whose father decided to teach them chess in a very technical manner

کە باوکیان بڕیاری یا بە شێوەیەکی زۆر تەکنیکی فێری شەترەنجیان بکات

from a very early age.

لە تەمەنێکی منداڵییەوە.

And, really, he wanted to show

ئەیویست نیشانی بات

that with a head start in focused practice,

بە دەستپێکردنێکی زوو و ڕاهێنانی چڕەوە،

any child could become a genius in anything.

هەر منداڵێک بێت ئەتوانێت لە شتێکا ببێت بە بلیمەت.

And in fact,

ڕاستییەکەشی،

two of his daughters went on to become Grandmaster chess players.

دووان لە کچەکانی بوون بە یاریزانی جیهانی شەترەنج.

So when I became the science writer at "Sports Illustrated" magazine,

بۆیە کە بووم بە نووسەری زانست لە گۆڤاری "وەرزش بە ڕوونکراوەیی"،

I got curious.

حەسرەت گرتمی.

If this 10,000 hours rule is correct,

ئەگەر ئەم یاسای ١٠ هەزار کاتژمێرە ڕاست بێت،

then we should see that elite athletes get a head start

کەواتە پێویستە ببینین کە وەرزشەوانە پێشەنگەکان پێشدەکەون

in so-called "deliberate practice."

لەو شتەی پێی ئەوترێت "ڕاهێنانی بەمەبەست."

This is coached, error-correction-focused practice,

ئەمە ڕاهێنانی چڕی ڕاستکردنەوەی هەڵەی ژێر ڕاهێنەرایەتییە،

not just playing around.

نەک هەر یاریکردنی ئاسایی.

And in fact, when scientists study elite athletes,

کاتێک زانایانیش سەیری وەرزشەوانە پێشەنگەکانیان کردووە،

they see that they spend more time in deliberate practice --

بینیویانە کە کاتی زیاتریان بەسەربردووە لە ڕاهێنانی بەمەبەست --

not a big surprise.

زۆر جێی سەرسوڕمان نییە.

When they actually track athletes over the course of their development,

کاتێک شوێن وەرزشەوانەکان کەوتوون بەدرێژایی ماوەی پەرەسەندنیان،

the pattern looks like this:

شێوەی بەرەوپێشچوون ئاوا بووە:

the future elites actually spend less time early on

پێشەنگەکانی داهاتوو لە سەرەتای خۆیانا کاتی کەمتریان بەسەربردووە

in deliberate practice in their eventual sport.

لە ڕاهێنانی بەمەبەست لەو وەرزشەی لەسەری جێگیر بوون.

They tend to have what scientists call a "sampling period,"

ئەو کارەیان کردووە کە زانایان پێی ئەڵێن "ماوەی نموونە وەرگرتن،"

where they try a variety of physical activities,

کە تیایا چالاکی جەستەیی هەمەجۆر تاقی ئەکەنەوە،

they gain broad, general skills,

شارەزایی فراوان و گشتی وەرئەگرن،

they learn about their interests and abilities

بە حەزەکانیان و تواناکانیان ئەزانن و

and delay specializing until later than peers who plateau at lower levels.

درەنگتر لە هاوەڵەکانیان بوار جیا ئەکەنەوە کە لە ئاستێکی نزمترا جێگیر ئەبن.

And so when I saw that, I said,

بۆیە کە ئەوەم بینی، وتم،

"Gosh, that doesn't really comport with the 10,000 hours rule, does it?"

"باشە ئەوە یەکناگرێتەوە لەگەڵ یاسای ١٠ هەزار کاتژمێرەکە، وانییە؟"

So I started to wonder about other domains

بۆیە دەستمکرد بە بیرکردنەوە لە بوارەکانی تر

that we associate with obligatory, early specialization,

کە پەیوەندی هەیە بە شارەزایی پەیاکردنی ناچاری زوو،

like music.

وەک موزیک.

Turns out the pattern's often similar.

دەرکەوت ڕێڕەوی گەشەکردنەکە زۆر جار هاوشێوەیە.

This is research from a world-class music academy,

ئەمە توێژینەوەی ئەکادیمیایەکی فێربوونی موزیکی جیهانییە، و

and what I want to draw your attention to is this:

ئەوەی ئەمەوێ سەرنجی ئێوەی بخەمە سەر ئەمەیە:

the exceptional musicians didn't start spending more time in deliberate practice

موزیسیانە نایابەکان دەستیان نەکردووە بە کات بەسەربردن زیاتر لەسەر ڕاهێنانی بەمەبەست

than the average musicians

وەک لە موزیسیانە ئاساییەکان

until their third instrument.

هەتا تاقیکردنەوەی ئامێری سێیەمیان.

They, too, tended to have a sampling period,

ئەوانیش بەهەمان شێوە ماوەی نموونە وەرگرتنیان هەبووە،

even musicians we think of as famously precocious,

تەنانەت موزیسیانەکانیش کە وا ئەزانین زوو بەناوبانگ بوون،

like Yo-Yo Ma.

وەک یۆ-یۆ ما.

He had a sampling period,

ماوەی هەڵبژاردنی هەبووە،

he just went through it more rapidly than most musicians do.

تەنیا لە موزیسیانەکانی تر خێراتر بەوەیا تێپەڕیوە.

Nonetheless, this research is almost entirely ignored,

بەهەرحاڵ، ئەم توێژینەوەیە بە تەواوەتی فەرامۆش کراوە، و

and much more impactful

ئەوەی زۆر کاریگەرترە

is the first page of the book "Battle Hymn of the Tiger Mother,"

پەڕەی یەکەمی کتێبەکەی "سروودی شەڕی پڵنگە دایکەکە،"یە

where the author recounts assigning her daughter violin.

کە تیایا نوسەرەکە باسی ئەوە ئەکات کەمانچەی یابێت بە کچەکەی.

Nobody seems to remember the part later in the book

لەوە ئەچێت کەس ئەو بەشەی دواتری بیرنەکەوێتەوە

where her daughter turns to her and says, "You picked it, not me,"

کە کچەکە ڕووی تێئەکات و ئەڵێت، "تۆ هەڵتبژارد، نەک من،" و

and largely quits.

ئینجا وازئەهێنێت.

So having seen this sort of surprising pattern in sports and music,

بۆیە دوای بینینی ئەم جۆرە ئاقارە سەرسوڕهێنەرەی وەرزش و موزیک،

I started to wonder about domains that affect even more people,

دەستمکرد بە بیرکردنەوە لە بوارەکانی کە کار لە خەڵکی زیاتر ئەکات،

like education.

وەک فێربوون.

An economist found a natural experiment

ئابوریناسێک تاقیکردنەوەیەکی سرووشتی دۆزییەوە

in the higher-ed systems of England and Scotland.

لە سیستمە فێرکردنە پێشکەوتووترەکانی ئینگلتەرا و سۆکتلەندا.

In the period he studied, the systems were very similar,

ئەو ماوەیەی توێژینەوەکەی، سیستمەکان زۆر هاوشێوە بوون،

except in England, students had to specialize in their mid-teen years

جگە لە ئینگلتەرا، کە خوێندکارەکان ئەبوو لە ناوەڕاستی هەرزەکاری بوار جیاکەنەوە

to pick a specific course of study to apply to,

بۆ ئەوەی ڕێڕەوێکی دیاریکراوی خوێندن هەڵبژێرن.

whereas in Scotland, they could keep trying things in the university

بەڵام لە سکۆتلەندا، ئەیانتوانی بەردەوام شت تاقیکەنەوە لە زانکۆ

if they wanted to.

ئەگەر بیانویستایە.

And his question was:

پرسیارەکەشی ئەمە بوو:

Who wins the trade-off, the early or the late specializers?

کێ گرەوەکە ئەباتەوە، زوو بوار جیاکردنەوە یان درەنگ؟

And what he saw was that the early specializers jump out to an income lead

ئەوەیان بەدی کرد ئەو کەسانەی زوو بواریان جیاکردەوە خێرا داهاتیان زۆر بووە

because they have more domain-specific skills.

چونکە شارەزایی زیاتریان هەبووە لە بوارەکەی خۆیانا.

The late specializers get to try more different things,

ئەوانەشی درەنگ بواریان جیاکردۆتەوە توانیویانە شتی جیاوازی تر تاقیکەنەوە، و

and when they do pick, they have better fit,

کاتێکیش هەڵئەبژێرن، باشتر ئەگونجێن لەگەڵی،

or what economists call "match quality."

یان ئەوەی ئابوریناسان پێی ئەڵێن "تایبەتمەندی گونجاو"

And so their growth rates are faster.

بۆیە ڕێژەی گەشەکردنیان خێراتر ئەبێت.

By six years out,

لە ماوەی شەش ساڵا،

they erase that income gap.

جیاوازی داهات ناهێڵن.

Meanwhile, the early specializers start quitting their career tracks

بەڵام، ئەوانەی زوو بوار جیائەکەنەوە دەست ئەکەن بە وازهێنان لەو ڕەوتی کارە

in much higher numbers,

بە ڕێژەیەکی زۆر زیاتر،

essentially because they were made to choose so early

بە زۆری لەبەر ئەوەی زۆر زوو ناچارکراون کە هەڵبژێرن و

that they more often made poor choices.

زۆرجار هەڵبژاردنی خراپیان کردووە.

So the late specializers lose in the short term

کەواتە ئەوانەی درەنگ بوار دیاری ئەکەن لە سەرەتایا دۆڕاون و

and win in the long run.

لەسەر ئاستی درێژخایەن براوەن.

I think if we thought about career choice like dating,

پێموابێت ئەگەر وەک ژوانکردن سەیری هەڵبژاردنی کار بکەین،

we might not pressure people to settle down quite so quickly.

لەوانەیە فشار لە خەڵک نەکەین ئەوەنە بەخێرایی هەڵبژێرن.

So this got me interested, seeing this pattern again,

بۆیە ئەمە سەرنجی ڕاکێشام، دووبارە ئەم ڕێڕەوی ژیانە ببینمەوە،

in exploring the developmental backgrounds of people whose work I had long admired,

لە گەڕان بۆ پێشینەی پەرەسەندنی ئەو کەسانەی ماوەیەکی زۆر ڕێزم هەبوو بۆ کارەکانیان،

like Duke Ellington, who shunned music lessons as a kid

وەک دیوک ئێڵینگتۆن، کە وازی لە وانەکانی موزیک هێنا بە مناڵی

to focus on baseball and painting and drawing.

بۆ ئەوەی تیشک بخاتە سەر بەیسبۆڵ و وێنەکێشان.

Or Maryam Mirzakhani, who wasn't interested in math as a girl --

یان مەریەم میرزاخانی، کە بە مناڵی حەزی بە بیرکاری نەبوو --

dreamed of becoming a novelist --

خەونی ئەبینی ببێت بە ڕۆمان نووسێک و

and went on to become the first and so far only woman

لە کۆتاییا بوو بە یەکەمین ژن کە هەتا ئێستا،

to win the Fields Medal,

مەدالیای مەیدانەکانی بردبێتەوە،

the most prestigious prize in the world in math.

کە بەرزترین خەڵاتە لە جیهانی بیرکارییا.

Or Vincent Van Gogh had five different careers,

یان ڤینسینت ڤان کوخ پێنج ڕەوتی کارکردنی جیای هەبوو،

each of which he deemed his true calling before flaming out spectacularly,

هەر یەکێکیانی بە کاری خۆی ئەزانی پێش ئەوەی لە یەکێکیانا بدرەوشێتەوە، و

and in his late 20s, picked up a book called "The Guide to the ABCs of Drawing."

لە کۆتاییەکانی ٢٠ەکانیا، کتێبێکی خوێندەوە پێی ئەوترا "ئەی بی سی وێنەکێشان."

That worked out OK.

ئەوە سەرکەوتوو بوو بۆی.

Claude Shannon was an electrical engineer at the University of Michigan

کلاودی شانۆن ئەندازیاری کارەبا بوو لە زانکۆی میچیگان

who took a philosophy course just to fulfill a requirement,

کە کۆرسێکی فەلسەفەی وەرگرت بەس بۆ ئەوەی پێویستییەک بەجێبێنێت، و

and in it, he learned about a near-century-old system of logic

لەوەیا، سیستمێکی لۆجیکی فێربوو کە نزیکەی سەدەیەک تەمەنێتی

by which true and false statements could be coded as ones and zeros

کە بەوە دەستەواژە ڕاست و هەڵەکان ئەکرێت وەک ژمارە یەک و سفر کۆدی بۆ دانرێت و

and solved like math problems.

وەک هاوکێشەی بیرکاری حەل بکرێت.

This led to the development of binary code,

ئەمە بووە هۆی پەرەدان بە کۆدی ئاوێتەیی،

which underlies all of our digital computers today.

کە ئەمڕۆ هەموو کۆمپیتەرەکانمان لەسەر بنەمای ئەوە کار ئەکەن.

Finally, my own sort of role model, Frances Hesselbein --

لە کۆتاییشدا، جۆرە نموونە باڵاکەی خۆم، فرانسیس هیسیڵبین --

this is me with her --

ئەمە من و ئەوین --

she took her first professional job at the age of 54

یەکەمین کاری پیشەگەری خۆی لە تەمەنی ٥٤یدا وەرگرت و

and went on to become the CEO of the Girl Scouts,

توانی ببێت بە سەرۆکی ڕێکخراوی دیدەوانە کچەکان،

which she saved.

کە خۆی ڕزگاریکرد.

She tripled minority membership,

ئەندامێتی کەمینەکانی کرد بە سێ هێندە،

added 130,000 volunteers,

١٣٠ هەزار خۆبەخشی بۆ زیادکرد و

and this is one of the proficiency badges that came out of her tenure --

ئەمە یەکێکە لە باجەکانی کارامەیی کە لە دامەزرێنەری ئەوەوە هاتووە --

it's binary code for girls learning about computers.

کۆدی دوانییە بۆ کچەکانی فێری کۆمپیتەر ئەبن.

Today, Frances runs a leadership institute

ئەمڕۆ، فرانسیس پەیمانگایەکی سەرکردایەتیکردن بەڕێوە ئەبا

where she works every weekday, in Manhattan.

کە هەموو ڕۆژێکی هەفتە کار ئەکات لە مانهاتن. و

And she's only 104,

تەنیا تەمەنی ١٠٤ ساڵە،

so who knows what's next.

بۆیە کەس نازانێت کێ دواترە.

(Laughter)

(پێکەنین)

We never really hear developmental stories like this, do we?

هەرگیز چیرۆکی پەرەسەندنی تری ئاواهی نابیستین، وانییە؟

We don't hear about the research

هیچ نابیستین لە بارەی توێژینەوەیەکەوە

that found that Nobel laureate scientists are 22 times more likely

کە زانایانی براوەی نۆبڵ ئەگەریان ٢٢ هێندە زیاترە

to have a hobby outside of work

خولیایەکیان هەبێت لە دەرەوەی کارەکەیان

as are typical scientists.

وەک زانا ئاساییەکان.

We never hear that.

هەرگیز ئەوە نابیستین.

Even when the performers or the work is very famous,

تەنانەت کاتێکیش ئەنجامدەرەکان یان کارەکە زۆر بەناوبانگە،

we don't hear these developmental stories.

ئەم چیرۆکی پەرەسەندنانە نابیستین.

For example, here's an athlete I've followed.

بۆ نموونە، ئەمە وەرزشەوانێکە کە بەشوێنییەوە بووم.

Here he is at age six, wearing a Scottish rugby kit.

لێرەیا شەش ساڵە، جلێکی رەگبی سکۆتلەندی لەبەرایە.

He tried some tennis, some skiing, wrestling.

تێنسی تاقیکردۆتەوە، کەمێک خلیسکێنە، و زۆرانبازی.

His mother was actually a tennis coach but she declined to coach him

دایکی ڕاهێنەری تێنس بووە بەڵام ڕەتیکردۆتەوە ڕاهێنان بەم بکات

because he wouldn't return balls normally.

چونکە بەشێوەیەکی ئاسایی تۆپی نەگەڕاندۆتەوە.

He did some basketball, table tennis, swimming.

هەندێکیش یاری باسکە، تێنسی سەر مێز، مەلەی کردووە.

When his coaches wanted to move him up a level

کاتێک ڕاهێنەرەکانی ویستوویانە پلەیەک بەرزیکەنەوە

to play with older boys,

لەگەڵ گەورەکان،

he declined, because he just wanted to talk about pro wrestling

ڕەتیکردۆتەوە، چونکە تەنیا ویستوێتی باسی زۆرانبازی پیشەگەر بکات

after practice with his friends.

دوای ڕاهێنانێک لەگەڵ هاوڕێکانی. و

And he kept trying more sports:

بەردەوام بووە لە تاقیکردنەوەی وەرزشی زیاتر:

handball, volleyball, soccer, badminton, skateboarding ...

تۆپی دەست، باسکە، تۆپی پێ، ڕیشە، سکەیت بۆرد...

So, who is this dabbler?

کەواتە، ئەمە کێیە؟

This is Roger Federer.

ئەمە رۆجەر فێدرێرە.

Every bit as famous as an adult as Tiger Woods,

هێندەی تایگەر وودز بە گەورەیی بەناوبانگە، و

and yet even tennis enthusiasts don't usually know anything

کەچی هێشتا هەوادارانی تێنس هیچ شتێکی ئەوتۆ نازانن

about his developmental story.

لەسەر چیرۆکی پەرەسەندنی.

Why is that, even though it's the norm?

ئەوە لەبەر چی، هەرچەنە شتێکی جێگیرە؟

I think it's partly because the Tiger story is very dramatic,

پێموابێت بەشێکی لەبەر ئەوەیە کە چیرۆکەکەی تایگەر زۆر دراماییە،

but also because it seems like this tidy narrative

بەڵام لەبەر ئەوەشە لەوە ئەچێت ئەم گێڕانەوە ڕێک و پێکە

that we can extrapolate to anything that we want to be good at

بتوانین بگونجێنین لەگەڵ هەر شتێک کە ئەمانەوێ باشبین تیایا

in our own lives.

لە ژیانی خۆماندا.

But that, I think, is a problem,

بەڵام پێموابێت ئەوە، کێشەیەکە،

because it turns out that in many ways, golf is a uniquely horrible model

چونکە دەرکەوت بە چەندین شێوە، گۆڵف مۆدێلێکی ناخۆشی بێهاوتایە

of almost everything that humans want to learn.

بۆ هەموو شتێک کە مرۆڤەکان ئەیانەوێ فێری ببن.

(Laughter)

(پێکەنین)

Golf is the epitome of

گۆڵف پوختەیەکە لەو شتەی

what the psychologist Robin Hogarth called a "kind learning environment."

دەروون ناس رۆبین هۆگارس پێی ئەڵێت "ژینگەی فێربوونی باش."

Kind learning environments have next steps and goals that are clear,

ژینگەی فێربوونی باش هەنگاو و ئامانجی دواتری هەیە کە ڕوونن،

rules that are clear and never change,

یاساکانی ڕوونن و هەرگیز ناگۆڕێن.

when you do something, you get feedback that is quick and accurate,

کاتێک شتێک ئەکەیت، هەڵسەنگاندن ئەدرێتێ کە خێرا و وردە،

work next year will look like work last year.

کارکردنی ساڵی دواترت وەک ئەوە ئەبێت دوایین ساڵت بێت کار بکەی.

Chess: also a kind learning environment.

شەترەنج: ئەویش ژینگەیەکی فێربوونی باشە.

The grand master's advantage

باڵادەستی مامۆستا گەورەکان

is largely based on knowledge of recurring patterns,

بە زۆری پشتی بەستووە بە زانیارییان لەسەر ڕێکخستنە دووبارەبووەکان،

which is also why it's so easy to automate.

لەبەر ئەوەشە هێندە ئاسانە بکرێت بە ئۆتۆماتیک.

On the other end of the spectrum are "wicked learning environments,"

لەلاکەی تری شەبەنگەکەش "ژینگە خراپەکانی فێربوونن،"

where next steps and goals may not be clear.

کە لەوانەیە هەنگاو و ئامانجەکانی دواتر هێندە ڕوون نەبن.

Rules may change.

لەوانەیە یاساکان بگۆڕێن.

You may or may not get feedback when you do something.

کە شتێک ئەکەیت لەوانەیە و لەوانەش نییە یەکسەر هەڵسەنگاندن وەرگری.

It may be delayed, it may be inaccurate,

لەوانەیە دواکەوێت، ورد نەبێت، و

and work next year may not look like work last year.

کارکردنی ساڵی دواتر وەک کارکردنی دواین ساڵ نەبێت.

So which one of these sounds like the world we're increasingly living in?

کەواتە کام لەمانە لەو جیهانە ئەچێت کە زیاتر و زیاتر تیایا ئەژین؟

In fact, our need to think in an adaptable manner

ڕاستییەکەی، پێویستیمان بۆ بیرکردنەوە بە شێوەیەکی خۆگونجێن و

and to keep track of interconnecting parts

چاودێریمان بۆ بەشە پێکەوەبەستووەکان

has fundamentally changed our perception,

بەشێوەیەکی بنەڕەتییانە تێڕوانینی گۆڕیوین،

so that when you look at this diagram,

بۆیە کاتێک سەیری ئەم دایاگرامە ئەکەیت،

the central circle on the right probably looks larger to you

بازنەی ناوەڕاست لە ڕاستەوە لەوانەیە گەورەتر دەرکەوێت

because your brain is drawn to

چونکە مێشکت ڕائەکێشرێت

the relationship of the parts in the whole,

بۆ پەیوەندی هەموو بەشەکان پێکەوە،

whereas someone who hasn't been exposed to modern work

لەکاتێکا کەسێک کە بەرکەوتنی نەبووە بۆ کارکردنی ئەم سەردەمە

with its requirement for adaptable, conceptual thought,

لەگەڵ پێویستییەکانی بۆ بیرکردنەوەی خۆگونجێنەری، چەمکداری،

will see correctly that the central circles are the same size.

بە شێوەیەکی ڕاست ئەوە ئەبینێت کە بازنەکانی ناوەڕاست هەمان قەبارەن.

So here we are in the wicked work world,

کەواتە لێرەیاین لە جیهانی کارکردنی خراپا و

and there, sometimes hyperspecialization can backfire badly.

هەندێک جار تیایا، خێرا بوار جیاکردنەوە خراپ ئەشکێتەوە.

For example, in research in a dozen countries

بۆ نموونە، لە توێژینەوەی چەند وڵاتێکا

that matched people for their parents' years of education,

چەند کەسێکی هاوشێوە لە ئاستی خوێندەواری دایک و باوکا،

their test scores,

نمرەی تاقیکردنەوەکانیان،

their own years of education,

ساڵەکانی خوێندنی خۆیان،

the difference was some got career-focused education

جیاوازییان بەس ئەوە بوو هەندێکیان فێرکردنییان لەسەر بابەتێک بووە و

and some got broader, general education.

ئەوانی تر فێرکردنی گشتیتر و فراوانتریان هەبووە.

The pattern was those who got the career-focused education

ئەم شێوەی فێرکردنە نیشانی یاوە ئەوانەی زوو فێری بوارێک کراون

are more likely to be hired right out of training,

ئەگەری زۆربووە یەکسەر کاتی ڕاهێنان بخرێنە سەر کارێک،

more likely to make more money right away,

ئەگەریان زیاتر بووە یەکسەر پارە پەیاکەن،

but so much less adaptable in a changing work world

بەڵام کەمتر گونجاوبوون لە جیهانێکی کارکردنی خۆگۆڕدا

that they spend so much less time in the workforce overall

کە بە هەمووییەوە کاتێکی کەمتریان بەسەربردووە لە هێزی کاردا

that they win in the short term and lose in the long run.

کە لە مەودای کورتدا براوە ئەبن و لە مەودای درێژخایەندا دۆڕاو ئەبن.

Or consider a famous, 20-year study of experts

یان توێژینەوەیەکی بیست ساڵی بەناوبانگی پسپۆڕەکان

making geopolitical and economic predictions.

کە پێشبینی ئابووری و جیۆپۆڵیتیکی کردووە.

The worst forecasters were the most specialized experts,

خراپترین پێشبینیکەرەکان پسپۆڕەکان بوون کە زۆرترین تایبەتمەندیان وەرگرتووە،

those who'd spent their entire careers studying one or two problems

ئەوانەی هەموو ماوەی کارکردنیان بەسەربردووە لە فێربوون لەسەر یەک یان دوو کێشە

and came to see the whole world through one lens or mental model.

هاتوون هەموو جیهان ببینن لە ڕێگەی یەک مۆدێلی دەروونی یان هاوێنەوە.

Some of them actually got worse

ڕاستییەکەی هەندێکیان خراپتریش بوون

as they accumulated experience and credentials.

کاتێک ئەزموون و بڕوانامەیان کۆکردۆتەوە.

The best forecasters were simply bright people with wide-ranging interests.

باشترین پێشبینیکەرەکان خەڵکە زیرەکەکان بوون کە خولیای فراوانیان هەبووە.

Now in some domains, like medicine,

ئێستا لە هەندێک بواردا، وەک پزیشکی،

increasing specialization has been both inevitable and beneficial,

زیادکردنی پسپۆڕی ڕێگەلێنەگیراویشە و بەسوودیشە،

no question about it.

هیچ پرسیار لەسەر ئەوە نییە. و

And yet, it's been a double-edged sword.

هێشتا، شمشێرێکی دوو خەنجەر بووە.

A few years ago, one of the most popular surgeries in the world for knee pain

چەند ساڵێک لەمەوبەر، یەکێک لە بڵاوترین نەشتەرگەرییەکانی جیهان بۆ ئازاری ئەژنۆ

was tested in a placebo-controlled trial.

تاقیکرایەوە لە تاقیکردنەوەی ساختەی کۆنترۆڵکراودا.

Some of the patients got "sham surgery."

هەندێک لە نەخۆشەکان "نەشتەرگەری ساختە."یان بۆ کرا

That means the surgeons make an incision,

واتە نەشتەرگەرەکان بڕینێکیان ئەکرد،

they bang around like they're doing something,

خۆیان خەریک ئەکرد وەک ئەوەی شتێک بکەن،

then they sew the patient back up.

ئینجا برینی نەخۆشەکەیان ئەدوورییەوە.

That performed just as a well.

ئەوە هێشتا سوودی هەبوو بۆ نەخۆشەکە.

And yet surgeons who specialize in the procedure continue to do it

کەچی هێشتا نەشتەرگەرەکانی پسپۆڕییان هەیە لەم نەشتەرگەرییەیا بەردەوامن

by the millions.

لە کردنی بە ملیۆنەها.

So if hyperspecialization isn't always the trick in a wicked world, what is?

کەواتە ئەگەر پسپۆڕی ورد هەموو کاتێک فێڵەکە نەبێت، ئەی کەواتە چی؟

That can be difficult to talk about,

باسکردنی ئەوە قورس ئەبێت،

because it doesn't always look like this path.

چونکە هەموو جارێک لەم ڕەوتە ناچێت.

Sometimes it looks like meandering or zigzagging

هەندێک جار لە شەپۆلکردن یان زیگزاگکردن ئەچێت

or keeping a broader view.

یان هێشتنەوەی بینینێکی فراوانتر.

It can look like getting behind.

ئەکرێت لەوە بچێت بچیتە دواوە.

But I want to talk about what some of those tricks might be.

بەڵام ئەمەوێ باسی ئەوە بکەم ئەبێت هەندێک لەو فێڵانە چی بن.

If we look at research on technological innovation, it shows that increasingly,

ئەگەر سەیری توێژینەوە بکەین لەسەر داهێنانی تەکنەلۆجیا، دەریئەخات هەتا دێت زیاتر،

the most impactful patents are not authored by individuals

کاریگەرترین داهێنانەکان لەلایەن ئەو کەسانەوە نین

who drill deeper, deeper, deeper into one area of technology

قوڵتر و قوڵتر ئەچنە ناو یەک بواری تەکنەلۆجیاوە

as classified by the US Patent Office,

وەک نوسینگەی داهێنانی ئەمریکا پۆڵێنی کردووە

but rather by teams that include individuals

بەڵکو لەلایەن تیمەکانەوە کە ئەو کەسانەشی تیایە

who have worked across a large number of different technology classes

کە کاریان لەسەر ژمارەیەکی گەورەتری پۆڵێنە جیاوازەکانی تەکنەلۆجیا کردووە و

and often merge things from different domains.

زۆرجار شتەکانی ناو بوارە جیاوازەکان یەک ئەخەن.

Someone whose work I've admired who was sort of on the forefront of this

کەسێک ڕێزم هەبوو بۆ کارەکەی و بە جۆرێک لە پێشەنگی ئەم کارانەیا بوو

is a Japanese man named Gunpei Yokoi.

پیاوێکی ژاپۆنییە بەناوی گونپی یۆکۆی.

Yokoi didn't score well on his electronics exams at school,

یۆکۆی لە تاقیکردنەوەی ئەلیکترۆنییەکانیا لە قوتابخانە باش نەبوو،

so he had to settle for a low-tier job as a machine maintenance worker

بۆیە ناچار بوو کارێک وەرگرێت وەک کرێکاری ڕاگرتنی ئامێرێک

at a playing card company in Kyoto.

لە کۆمپانیایەکی کارتی یاریکردن لە کیۆتۆ.

He realized he wasn't equipped to work on the cutting edge,

درکی بەوە کرد کە ئامرازی پێویستی نییە بۆ کارکردن لەسەر نوێترین ئامێر،

but that there was so much information easily available

بەڵام ئەوەنە زانیاری زۆری بە ئاسانی لەبەردەستدا بوو

that maybe he could combine things that were already well-known

ئەیتوانی ئەو شتانە تێکەڵ بکات کە خۆیان پێشتر باش زانرابوون

in ways that specialists were too narrow to see.

بە شێوەیەک پسپۆڕەکانی زۆر بیر تەسک بوون و نەیانبینیوە.

So he combined some well-known technology from the calculator industry

بۆیە چەند تەکنەلۆجیایەکی زانراوی پیشەسازی ژمێرەکان

with some well-known technology from the credit card industry

لەگەڵ هەندێک تەکنەلۆجیای زانراوی پیشەسازی کارتی بانقی

and made handheld games.

یارییە دەسکەکانی درووستکرد.

And they were a hit.

داهێنانێکی بێوێنەش بوون. و

And it turned this playing card company,

ئەم کۆمپانیای کارتی یاریکردنە،

which was founded in a wooden storefront in the 19th century,

کە لە سەدەی نۆزدەیەمدا لە ماڵێکی تەختەدا درووستکرابوو،

into a toy and game operation.

کرد بە کۆمپانیای یاری.

You may have heard of it; it's called Nintendo.

لەوانەیە بیستبێتتان؛ پێی ئەوترێت نینتێندۆ.

Yokoi's creative philosophy

فەلسەفە داهێنەرانەکەی یۆکۆی

translated to "lateral thinking with withered technology,"

وەرئەگێڕدرێت بۆ "بیرکردنەوەی تەنیشتی بە تەکنەلۆجیای سستبوو،"

taking well-known technology and using it in new ways.

تەکنەلۆجیای ناسراو بێنیت و بە شێوازی نوێ بەکاریبێنیت. و

And his magnum opus was this:

گەورەترین داهێنانیشی ئەمە بوو:

the Game Boy.

گەیم بۆی.

Technological joke in every way.

بە هەموو شێوەیەک لەڕووی تەکنەلۆجیاوە خراپ بووە. و

And it came out at the same time as color competitors from Saga and Atari,

لە هەمان کاتی ڕکابەرە ڕەنگاوڕەنگەکانی بوو لە ساگا و ئەتاری، و

and it blew them away,

لێی بردنەوە،

because Yokoi knew what his customers cared about

چونکە یۆکۆی ئەیزانی ئەوەی کڕیارەکانی بایەخی پێئەیەن

wasn't color.

ڕەنگ نەبووە.

It was durability, portability, affordability, battery life,

بەرگەگرتن، توانای هەڵگرتن، هەرزانی، ماوەی پاترییەکە، و

game selection.

هەڵبژاردنی یارییەکان بووە.

This is mine that I found in my parents' basement.

ئەمە ئەوەی خۆمە کە لە ژێرزەمینی ماڵی باوکم دۆزیمەوە.

(Laughter)

(پێکەنین)

It's seen better days.

ڕۆژی باشتری بینیوە.

But you can see the red light is on.

بەڵام ئەبینیت گڵۆپە سوورەکەی هەڵکراوە.

I flipped it on and played some Tetris,

هەڵمکرد و تۆزێک تێتریسم کرد،

which I thought was especially impressive

کە زۆر سەرسوڕهێنەر بوو بەلامەوە

because the batteries had expired in 2007 and 2013.

چونکە پاترییەکانی ٢٠٠٧ و ٢٠١٣ش کۆتاییان پێهاتووە.

(Laughter)

(پێکەنین)

So this breadth advantage holds in more subjective realms as well.

کەواتە ئەم لایەنە باشترانە وایکردووە زیاتر بە برەو بێت.

In a fascinating study of what leads some comic book creators

لە توێژینەوەیەکی سەرنجڕاکێشی ئەوەی چی هەندێک نوسەری کۆمیکی والێکردووە

to be more likely to make blockbuster comics,

ئەگەریان زیاتر بێت کۆمپیکی ناوازەتر درووستکەن،

a pair of researchers found

دوو توێژەر بۆیان دەرکەوت

that it was neither the number of years of experience in the field

نە ژمارەی ساڵەکانی ئەزموون بووە لەو بوارەیا

nor the resources of the publisher

نە سەرچاوەکانی لەبەردەستی بڵاوکەرەوەکەیا بووە

nor the number of previous comics made.

نە ژمارەی کۆمیکەکانی پێشتر دەریکردووە.

It was the number of different genres that a creator had worked across.

ژمارەی جۆرە جیاوازەکان بووە کە درووستکەرەکە کاری لەسەر کردووە. و

And interestingly,

سەرنجڕاکێشانەش،

a broad individual could not be entirely replaced

کەسێکی ئەزمون براوان ناتوانرێ بە تەواوەتی شوێن بگیرێتەوە

by a team of specialists.

بە تیمێکی پسپۆڕ.

We probably don't make as many of those people as we could

لەوانەیە ئەوەنە لەو کەسانە درووست نەکەین وەک پێویست

because early on, they just look like they're behind

چونکە لە سەرەتایا، لەوە ئەچن کە لە دواوە بن و

and we don't tend to incentivize anything that doesn't look like a head start

نامانەوێت بایەخ بە شتێک بەین کە لە سەرەتایەکی باش نەچێت

or specialization.

یان لە بوار جیاکردنەوە.

In fact, I think in the well-meaning drive for a head start,

ڕاستییەکەی، لە پاڵنەر بۆ دۆزینەوەی واتای سەرەتایەکی باش،

we often even counterproductively short-circuit even the way

زۆر جار تەنانەت دژی بەرهەم کەمکردنەوە تەنانەت ڕێگاکە کورت ئەکەینەوە

we learn new material,

بۆ فێربوونی بابەتی نوێ،

at a fundamental level.

لە ئاستێکی بنەڕەتییا.

In a study last year, seventh-grade math classrooms in the US

لە توێژینەوەیەکی ساڵی پاردا، پۆلەکانی پۆلی حەوتی ئەمریکا

were randomly assigned to different types of learning.

جۆری فێرکردنی جیاوازیان پێ سپێردرا.

Some got what's called "blocked practice."

هەندێک ئەوەیان بۆ دەرچوو کە پێی ئەوترێت "ڕاهێنانی قەتیسخواردوو"

That's like, you get problem type A,

ئەوەش واتە، بۆ نموونە پرسیاری ئەیت هەیە،

AAAAA, BBBBB, and so on.

هەمووی بە شێوەی ئەی ئەی ئەی یان بی بی بی ئەبێت.

Progress is fast,

بەرەوپێشچوون خێرایە،

kids are happy,

منداڵەکان دڵخۆشن،

everything's great.

هەموو شتێک باشە.

Other classrooms got assigned to what's called "interleaved practice."

پۆلەکانی تریش شتێکیان پێ درا پێی ئەوترێ "ڕاهێنانی هەمەجۆر."

That's like if you took all the problem types and threw them in a hat

ئەوەش وەک ئەوە وایە هەموو جۆرەکانی کێشەکان بێنیت و بیخەیتە کڵاوێکە و

and drew them out at random.

ئینجا هەڕەمەکییانە لێی هەڵگریت.

Progress is slower, kids are more frustrated.

بەرەوپێشچوون خاوترە، منداڵان زیاتر مەراقیان ئەبێ.

But instead of learning how to execute procedures,

بەڵام لەجیاتی ئەوەی فێری ئەوە ببن یەک جۆر پەیڕەو بکەن،

they're learning how to match a strategy to a type of problem.

فێری ئەوە ئەبن چۆن ستراتیجییەک بگونجێنن لەگەڵ جۆرێکی دیاریکراو پرسیارا.

And when the test comes around,

کاتێکیش تاقیکردنەوەکە یەتە پێشەوە،

the interleaved group blew the block practice group away.

کۆمەڵەکەی ڕاهێنانی هەمەجۆریان کردووە کۆمەڵە قەتیسخواردووەکەیان بەزاندووە.

It wasn't even close.

تەنانەت نزیکیش نەبوون لە یەکترەوە.

Now, I found a lot of this research deeply counterintuitive,

ئێستا بۆم دەرکەوت زۆرێک لەم توێژینەوانە لەڕووی ژیرییەوە دژ بە یەکن،

the idea that a head start,

بیرۆکەی ئەوەی سەرەتایەکی خێرا،

whether in picking a career or a course of study

ئەگەر لە هەڵبژاردنی ڕەوتی کار یان ڕێڕەوی خوێندن بێت

or just in learning new material,

یان تەنیا فێربوونی ئامرازی نوێ،

can sometimes undermine long-term development.

هەندێک جار ئەکرێت پەرەسەندنی درێژخایەن پەک بخات.

And naturally, I think there are as many ways to succeed

بەشێوەیەکی سرووشتیش، هێندەی خەڵکەکانی ئەتوانن سەرکەوتوو بن

as there are people.

ڕێگای سەرکەوتن هەیە.

But I think we tend only to incentivize and encourage the Tiger path,

بەڵام پێموابێت ئێمە تەنیا هانی ڕێگاکەی تایگەر ودز ئەیەین

when increasingly, in a wicked world,

لەکاتێکا لەم جیهانە خراپەیا،

we need people who travel the Roger path as well.

ئەو کەسانەمان ئەوێت کە پێویستە لەسەر ڕێگای رۆجەر بڕۆن.

Or as the eminent physicist and mathematician

یان وەک فیزیاناس و بیرکاری ناسی دیار و

and wonderful writer, Freeman Dyson, put it --

نوسەری سەرسوڕهێنەر، فریمان دایسۆن ئەیڵێت --

and Dyson passed away yesterday,

دایسۆن دوێنێ کۆچی دوایی کرد،

so I hope I'm doing his words honor here --

بۆیە هیوادارم لێرەیا ڕێز لە قسەکانی بنێم --

as he said: for a healthy ecosystem, we need both birds and frogs.

وەک ئەلێت: بۆ سیستمێکی ژینگەیی تەندروست، پێویستمان بە باڵندەکان و بۆقەکانیشە.

Frogs are down in the mud,

بۆقەکان لەناو قوڕەکەیان،

seeing all the granular details.

هەموو وردەکارییە بچوکەکان ئەبینن.

The birds are soaring up above not seeing those details

باڵندەکان لە سەرەوەن و ئەو وردەکارییانە نابینن

but integrating the knowledge of the frogs.

بەڵام زانیاری لە بۆقەکان وەرئەگرن. و

And we need both.

هەردووکیشیمان ئەوێت.

The problem, Dyson said,

دایسۆن ئەڵێت کێشەکە ئەوەیە،

is that we're telling everyone to become frogs.

بە هەمووان ئەڵێین ببن بە بۆقەکە. و

And I think,

پێموابێت،

in a wicked world,

لە جیهانێکی خراپا،

that's increasingly shortsighted.

ئەوە هەتا یەت بیر کورتتر ئەبێت.

Thank you very much.

زۆر سوپاس بۆ ئێوە.

(Applause)

(چەپڵەلێدان)