The magic of Khmer classical dance | Prumsodun Ok

Translator: Maryam Manzoori Reviewer: sadegh zabihi

"Robam kbach boran,"

«رُبانک باخ بُران،»

or the art of Khmer classical dance,

یا هنر رقص کلاسیک خمر،

is more than 1,000 years old.

بیش از هزار سال قدمت ادرد.

It was developed as a prayer in movement

این رقص به عنوان نیایش متحرک تکامل یافت

for rain and fertility,

برای باران و برکت،

and a prosperity that this meant for an agricultural society.

و رحمت برای جامعه کشاورزی.

Dancers who were both men and women

رقاصانی از زن و مرد

were offered to temples

به معابد عرضه می‌شدند

where they served as living bridges between heaven and earth.

که در آن‌ها به مثابه پل‌های زنده میان آسمان و زمین خدمت می‌کردند.

Their dancing bodies carried the prayers of the people up to the gods,

بدن‌های رقصانشان حامل دعا‌های مردم برای خدایان بود،

and the will of the deities was delivered back through them

و اراده خدایان از طریق آنها

to the people and the land.

به مردم و زمین کشاورزی بازگردانده می‌شد.

There are a lot of curves in Khmer dance.

در رقص خمر منحنی بسیار است.

Our backs are arched,

پشتمان قوس می‌شود،

our knees are bent,

زانوهایمان خم می‌شود،

our toes are curled,

انگشتان پا برمی‌گردد،

our elbows are hyperflexed

آرنجها کاملاً منقبض می‌شود

and our fingers are curved backwards.

و انگشتان دست به بیرون خم می‌شود.

All of these curves create a serpentine impression,

تمامی این انحناها تصویر مار را خلق می‌کند،

and this is important because before the introduction of major religions,

و این نکته مهمی است چرا که پیش از ادیان بزرگ،

Khmers, and people all over the world practiced animism.

خمرها و مردمان تمامی جهان روح‌باور بودند.

Serpents were especially important in this belief system

مار در این نظام اعتقادی اهمیت ویژه داشت

because in their fluid, curvilinear movement,

زیرا مارها در حرکات روان و پرکش‌وقوس،

they mimicked the flow of water.

جریان آب را تقلید می‌کنند.

So to invoke the serpent in your dancing body then

پس برای بیدار کردن مار در بدن رقصانتان

was to conjure the image of rivers cutting across the earth:

می‌بایستی تصویر رودها در پهنای زمین را فرابخوانید:

inspire the flow of life-giving waters.

الهام جریان آب‌های زندگی‌بخش.

As you can see then,

همانطور که می‌بینید،

Khmer classical dance is a transformation of nature,

رقص کلاسیک خمر، تغییر شکل ذات است،

of both the physical world around us and of our own internal universe.

چه در جهان فیزیکی پیرامون ما و چه در هستی درونی‌مان.

We have four primary hand gestures that we use.

چهار حرکت اولیه دست داریم.

Can we do them together?

می‌خواهید با هم انجامشان دهیم؟

Yeah? OK.

بله؟

This is a tree.

این درخت است.

That tree will grow,

درخت رشد می‌کند،

and then it will have leaves.

و برگ می‌آورد.

After it has leaves,

بعد از برگ‌آوری،

it'll have flowers,

گل می‌دهد،

and after it has flowers,

بعد از گل،

it'll have fruit.

میوه می‌دهد.

That fruit will drop

میوه می‌افتد

and a new tree will grow.

و درختی جدید خواهد رویید.

And in those four gestures

و در این چهار حرکت

is the cycle of life.

چرخه حیات است.

These four gestures are then used

این چهار حرکت استفاده می‌شود

to create a whole entire language with which dancers express themselves.

برای خلق کامل یک زبان که رقاصان برای بیان خود به کار می‌برند.

So for example,

به عنوان مثال،

I can say,

می‌توانم بگویم،

"I."

«من،»

"I."

«من.»

In dance that would be ...

به زبان رقص می‌شود…

"I."

«من.»

Or I can say ...

یا می‌توانم بگویم…

"Hey you, come here, come here."

«آهای تو، بیا اینجا، بیا اینجا.»

In dance ...

به زبان رقص…

"Come here,"

«بیا اینجا،»

or, "Go, go."

یا، «برو، برو.»

(Laughter)

(خنده حضار)

"Go."

«برو.»

And everything from ...

و هر چیزی از…

love ...

عشق…

to sadness,

تا اندوه،

to --

تا --

(Stomping)

(پایش را می‌کوبد)

anger

خشم

can be expressed through the dance as well.

می‌تواند به زبان رقص بیان شود.

There's a certain magic

جادوی مخصوصی هست

in the way that things are filtered, transformed and put together

از نظر نحوه جدا کردن چیزها، تغییرشکل آن‌ها، و ترکیب شدنشان

to create limitless possibilities in art.

تا امکان‌های بی‌حدوحصری در هنر خلق شود.

The Khmer word for art,

کلمه خمری برای هنر،

silapak,

سیلاپاک،

in fact, at its root, means "magic."

در واقع، از نظر ریشه کلمه، به معنی «جادو» است.

The artist --

هنرمند --

the silapakar,

سیلاپاکار،

or the silapakarani, then,

یا سیلاپاکارانی،

is nothing short of a magician.

هیچ از جادوگر کم ندارد.

I am very proud to say

من بسیار مفتخرم از این که بگویم

that I belong to a long line of magicians,

به تباری طولانی از جادوگران تعلق دارم،

from my teacher, Sophiline Cheam Shapiro,

از استادم، سُپلین چم شاپیرو گرفته،

to her teachers who were stars in the royal palace,

تا استادان او که ستارگان دربار سلطنتی بودند،

to the ancient dancers of Angkor

و رقاصان باستانی آنگکور

and to the primal villagers

و روستائیان اولیه‌ای

from which the art form originally took life.

که منشاء اصلی تولد این هنر بودند.

That said,

با این وصف،

our cherished heritage was once almost completely destroyed.

میراث گرانبهای ما روزگاری تقریباً یکسره ویران شد.

If you are wearing glasses,

اگر عینک می‌زنید،

please stand up.

لطفاً بایستید.

If you speak more than one language,

اگر به بیش از یک زبان صحبت می‌کنید،

please stand up.

لطفاً بایستید.

If you have light skin,

اگر پوست روشن دارید،

please stand up.

لطفاً بایستید.

Your glasses meant that you could afford health care.

عینک شما یعنی این که از عهده پرداخت مراقبت بهداشتی برمی‌آیید.

That second or third language you spoke indicated your elite education.

زبان دوم یا سومی که بلدید، نشان می‌دهد که تحصیلات عالی دارید.

Your light skin meant you didn't have to work beneath the sun.

پوست روشنتان حاکی است که مجبور نبودید زیر آفتاب کار کنید.

Under the Khmer Rouge,

تحت حاکمیت خمر‌های سرخ،

who took over Cambodia from 1975 to 1979,

که از ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹ بر کامبوج حاکم شدند،

we would all be dead now,

همه ما تا به الان مرده بودیم،

targeted because of our assumed privilege.

به دلیل امتیاز احتمالی‌مان هدف قرار می‌گرفتیم.

You see,

می‌بینید،

the Khmer Rouge looked to Cambodia,

خمر‌های سرخ به کامبوج نگاه کردند،

and they saw centuries of rigid inequality.

و قرن‌ها نابرابری سختگیرانه را دیدند.

The king and the few elites around him

پادشاه و شماری از خواص پیرامونش

had all the pleasures and comforts of the world

رفاه و خوشگذرانی‌های جهان را داشتند،

while the mass majority suffered from backbreaking labor

در حالی که اکثریت عام از کار کمرشکن

and harsh poverty.

و فقر شدید رنج می‌کشیدند.

You don't need a history book to see that this is true.

برای دیدن این حقیقت کتاب تاریخ لازم نیست.

The Khmer word for "I,"

کلمه خمری برای «من»

for "me,"

برای «من،»

is khnhom.

می‌شود «کنیوم.»

This very same word can also mean "slave"

همین کلمه به معنی «برده» نیز هست

and dancers were in fact known as knhom preah robam,

و رقاصان در واقع «کنیوم پره رُبام»

or "slaves of the sacred dance."

یا «بردگان رقص مقدس» بودند.

The Khmer Rouge sought to end slavery in Cambodia,

خمر‌های سرخ به دنبال پایان بردگی در کامبوج بودند،

yet somehow they turned everyone into slaves to do it.

و همزمان برای انجام این کار همه را به بردگی گرفتند.

They became the oppression that they sought to end.

آنان به سرکوبی بدل شدند که به دنبال پایانش بودند.

They evacuated the capital

آنان پایتخت را تخلیه کردند

and forced people into labor camps.

و مردم را به اردوگاه‌های کار اجباری فرستادند.

They tore families apart

خانواده‌ها را جدا کردند،

and brainwashed children against their own parents.

و کودکان را علیه والدینشان شستشوی مغزی دادند.

Everywhere, people were dying and being killed,

همه جا مردم در حال مردن و کشته شدن بودند،

losing their lives from disease,

به بیماری‌ها تسلیم می‌شدند،

overwork,

به کار بیش از حد،

execution and starvation.

و به اعدام و گرسنگی.

The result of this is that an entire third of Cambodia's population was lost

نتیجه این شد که یک سوم جمعیت کامبوج

در کمتر از چهار سال به طور کامل نابود شد،

in less than four years,

and in that number were 90 percent of Khmer dance artists.

و این رقم ۹۰ درصد از هنرمندان رقص خمری را شامل می‌شد.

In other words,

به عبارت دیگر،

nine out of 10 visions for the tradition and future were lost.

از هر ده مورد چشم‌انداز برای سنت و آینده، ۹ مورد از بین رفت.

Thankfully, however,

با این وجود، خوشبختانه،

it was my teacher's teachers,

استادان استاد من،

Chea Samy, Soth Sam On and Chheng Phon,

چی‌آ سامی، سوت سام‌آن و چین پان بودند،

who would lead the revival of the art form

که احیای این فرم هنری را

from the ashes of war and genocide:

از خاکستر جنگ و قتل‌عام موجب شدند:

one student,

یک شاگرد،

one gesture,

یک حالت رقص،

one dance at a time.

هر بار یک رقص،

They wrote the love,

آنان عشق را،

magic,

و جادو را،

beauty,

و زیبایی را،

history and philosophy of our lineage

و تاریخ و فلسفه نسل ما را

into the bodies of the next generation.

در بدن‌های نسل بعدی نوشتند.

Nearly 40 years later,

نزدیک به ۴۰ سال بعد،

Khmer classical dance has been revived to new heights.

رقص کلاسیک خمر، به اوج جدیدی رسیده است.

Yet somehow it still exists in a vulnerable environment.

اما با این حال همچنان در موقعیت آسیب‌پذیریست.

The disastrous effects of war still haunt Khmer people today.

اثر‌های مخرب جنگ هنوز بر مردم خمر سایه افکنده است.

It is written in our bodies,

این آثار بر بدن‌های ما حک شده،

manifested in a genetic passage of PTSD

در گذر اختلال استرسی پس از آسیب روانی به ژنتیک ما راه یافته

and in families facing cyclical poverty

و به خانواده‌هایی که با فقر ادواری

and immense cultural rifts and language barriers.

و تنگنا‌های عمیق فرهنگی و موانع زبانی مواجهند.

Yet beauty is a most resilient thing.

اما زیبایی سازگارترین است.

Beauty has this ability to grow anywhere and everywhere

زیبایی می‌تواند در هر جا و همه‌جا

at any time.

و در هر زمانی، رشد کند.

Beauty is what connects people through time and place.

زیبایی همانی است که مردم را به زمان و مکان پیوند می‌دهد.

Beauty is a liberation from suffering.

زیبایی ر‌هایی از رنج است.

As Khmer artists work to revive our culture and country,

همزمان با کار هنرمندان برای احیای فرهنگ و کشور ما،

we find that there are many paths in which to move forward into the future.

دریافتیم که راه‌های زیادی برای حرکت به سوی آینده وجود دارد.

And in a tradition where we often don't know the dancer's names,

و در سنتی که اغلب نمی‌دانیم نام رقاصان چیست،

who they were,

چه کسانی بودند،

what their lives were like,

زندگی‌شان چطور بود،

what they felt,

چه احساسی داشتند،

let me propose that we move forward honestly and openly from "khnhom."

بگذارید بگویم که ما صادقانه و خالصانه از «کنیوم» عبور می‌کنیم.

Khnhom not as in slave,

کنیوم نه به معنای برده،

but as in conscious service.

بلکه به معنای خدمت آگاهانه.

Khnhom:

کنیوم:

"I,"

«من،»

"me,"

«من،»

"flowering."

«شکوفا شدن.»

My name is Prumsodun Ok.

اسم من پرومسدوم آیک است.

I am Khmer,

من خمرم،

and I am American.

و آمریکایی‌ام.

I am the child of refugees,

من فرزند یک پناهجو هستم،

a creator, a healer,

یک آفرینشگر، یک رامشگر،

and a builder of bridges.

و کسی که پل می‌سازد.

I am my teacher's first male student

من اولین شاگرد مرد معلمم هستم

in a tradition understood by many as female,

در سنتی که به باور بسیاری زنانه است،

and I founded Cambodia's first gay dance company.

و اولین مدرسه رقص همجنسگرایان کامبوج را تاسیس کردم.

I am the incarnation of the beauty, dreams and power

زیبایی، رویاها و قدرت کسانی در من تناسخ یافته

of those who came before me.

که پیش از من آمده‌اند.

The convergence of past, present and future,

محل تلاقی گذشته، حال و آینده،

and of individual and collective.

و افراد و گروه‌ها.

Let me then play that ancient and ageless role

بگذارید نقش باستانی و ابدی

of the artist as messenger,

هنرمند به مثابه پیام‌رسان را ایفا کنم،

by sharing the words of Chheng Phon

با گفتن سخنانی از چنگ پُن،

"A garden with only one type of flower,

«باغی که تنها یک جور گل،

or flowers of only one color,

یا گل‌های تک‌رنگ دارد،

is no good."

بی‌فایده است.»

This is a reminder that our strength,

یادآوریست از این نکته که توان،

growth,

رشد،

survival

بقا،

and very existence,

و کل موجودیت ما،

lies in diversity.

منوط به تنوع است.

It is, however,

این نکته،

a message of courage as well.

پیامی از سر شهامت نیز هست.

For a flower does not ask for anyone's permission to bloom.

چرا که گل برای شکفتن، از کسی اجازه نمی‌گیرد.

It was born to offer itself to the world.

گل زاده شده تا خود را به جهان عرضه کند.

Fearless love is its nature.

عشق بدون ترس ذات اوست.

Thank you.

متشکرم.

(Applause)

(تشویق حاضران)