Should you be able to patent a human gene? | Tania Simoncelli

75,383 views ・ 2016-02-17

TED


Κάντε διπλό κλικ στους αγγλικούς υπότιτλους παρακάτω για να αναπαραγάγετε το βίντεο.

Μετάφραση: Antonis Triantafyllakis Επιμέλεια: Lucas Kaimaras
00:13
It was an afternoon in the fall of 2005.
0
13424
3158
Ήταν ένα απόγευμα, το φθινόπωρο του 2005.
00:17
I was working at the ACLU as the organization's science advisor.
1
17325
3599
Εργαζόμουν στην ACLU, την Ένωση για τα Δικαιώματα των Πολιτών
ως επιστημονικός σύμβουλος.
00:21
I really, really loved my job,
2
21388
2607
Πραγματικά αγαπούσα τη δουλειά μου,
00:24
but I was having one of those days
3
24019
1636
αλλά ήταν μία απ' αυτές τις μέρες που ένιωθα κάπως αποθαρρυμένη.
00:25
where I was feeling just a little bit discouraged.
4
25679
2569
00:29
So I wandered down the hallway to my colleague Chris Hansen's office.
5
29265
4104
Έτσι κατέβηκα στο γραφείο του συναδέλφου μου Κρις Χάνσεν.
00:34
Chris had been at the ACLU for more than 30 years,
6
34367
3654
Ο Κρις δούλευε στην Ένωση για παραπάνω από 30 χρόνια,
00:38
so he had deep institutional knowledge and insights.
7
38045
3075
κι έτσι είχε βαθιά γνώση και αίσθηση των θεσμών.
00:41
I explained to Chris that I was feeling a little bit stuck.
8
41640
2973
Εξήγησα στον Κρις πως ένιωθα κάπως κολλημένη.
00:45
I had been investigating a number of issues
9
45512
2182
Ερευνούσα κάποια πολύ ενδιαφέροντα ζητήματα
00:47
at the intersection of science and civil liberties -- super interesting.
10
47718
5301
όπου διασταυρώνονταν η επιστήμη και οι πολιτικές ελευθερίες.
00:53
But I wanted the ACLU to engage these issues in a much bigger way,
11
53043
3910
Ήθελα όμως η Ένωση να ασχοληθεί μ' αυτά τα θέματα πιο ουσιαστικά.
00:56
in a way that could really make a difference.
12
56977
2245
Να κάνει τη διαφορά.
01:01
So Chris cut right to the chase, and he says,
13
61603
2100
Ο Κρις μπήκε αμέσως στο θέμα και μου είπε:
01:03
"Well, of all the issues you've been looking at, what are the top five?"
14
63727
3460
Από όλα τα θέματα που εξετάζεις, ποια είναι τα πέντε κορυφαία;
01:07
"Well, there's genetic discrimination,
15
67524
2656
«Ε, λοιπόν, υπάρχουν οι γενετικές διακρίσεις,
01:10
and reproductive technologies,
16
70204
2425
οι τεχνολογίες αναπαραγωγής,
01:12
and biobanking, and ...
17
72653
2141
οι τράπεζες βιολογικού υλικού και...
01:14
oh, there's this really cool issue,
18
74818
1842
α, υπάρχει αυτό το καυτό ζήτημα,
01:16
functional MRI and using it for lie detection, and ...
19
76684
2649
η χρήση μαγνητικής τομογραφίας στην ανίχνευση ψεύδους,
01:19
oh, and of course, there's gene patents."
20
79357
2121
και... φυσικά οι πατέντες γονιδίων».
01:21
"Gene patents?"
21
81502
1629
«Πατέντες γονιδίων».
01:23
"Yes, you know, patents on human genes."
22
83967
2082
«Ναι, ξέρεις, πατέντες ανθρώπινων γονιδίων».
01:26
"No!
23
86073
1506
«Όχι!
01:27
You're telling me that the US government
24
87603
2461
Θέλεις να πεις ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ
01:30
has been issuing patents on part of the human body?
25
90088
2924
εκδίδει πατέντες για μέρη του ανθρώπινου σώματος;
01:33
That can't be right."
26
93543
1683
Δεν μπορεί να ισχύει κάτι τέτοιο».
01:35
I went back to my office and sent Chris three articles.
27
95861
3459
Επέστρεψα στο γραφείο μου και έστειλα στον Κρις τρία άρθρα.
01:39
And 20 minutes later, he came bursting in my office.
28
99954
3327
20 λεπτά αργότερα όρμησε στο γραφείο μου.
01:43
"Oh my god! You're right! Who can we sue?"
29
103305
3616
«Θεέ μου! Έχεις δίκιο! Σε ποιον θα κάνουμε μήνυση;»
01:47
(Laughter)
30
107330
1509
(Γέλια)
01:49
Now Chris is a really brilliant lawyer,
31
109713
2374
Ο Κρις είναι βέβαια ένας λαμπρός νομικός,
01:52
but he knew almost nothing about patent law
32
112111
2909
αλλά δεν ήξερε σχεδόν τίποτα για τον νόμο για τις πατέντες
και σίγουρα τίποτα από Γενετική.
01:55
and certainly nothing about genetics.
33
115044
2436
01:57
I knew something about genetics, but I wasn't even a lawyer,
34
117504
2878
Εγώ ήξερα λίγα από Γενετική, αλλά δεν ήμουν καν νομικός,
02:00
let alone a patent lawyer.
35
120406
1661
πόσο μάλλον ειδική στις πατέντες.
02:02
So clearly we had a lot to learn before we could file a lawsuit.
36
122091
3466
Προφανώς, έπρεπε να μάθουμε πολλά πριν στοιχειοθετήσουμε μια υπόθεση.
02:06
First, we needed to understand exactly what was patented
37
126036
2858
Έπρεπε αρχικά να κατανοήσουμε τι ακριβώς πατεντάρεται
02:08
when someone patented a gene.
38
128918
1681
όταν κάποιος πατεντάρει ένα γονίδιο.
02:11
Gene patents typically contain dozens of claims,
39
131679
3822
Οι πατέντες γονιδίων περιλαμβάνουν συνήθως πολλές αξιώσεις,
02:15
but the most controversial of these are to so-called "isolated DNA" --
40
135525
4777
η πιο αντιφατική όμως είναι για το λεγόμενο «απομονωμένο DNA».
02:20
namely, a piece of DNA that has been removed from a cell.
41
140699
4441
Δηλαδή, ένα τμήμα DNA που έχει ληφθεί από ένα κύτταρο.
02:26
Gene patent proponents say,
42
146073
1299
Όσοι υπερασπίζονται τις πατέντες γονιδίων λένε,
02:27
"See? We didn't patent the gene in your body,
43
147396
3174
«Δεν πατεντάρουμε γονίδια στο σώμα σας
02:30
we patented an isolated gene."
44
150594
1935
πατεντάρουμε ένα απομονωμένο γονίδιο».
02:33
And that's true,
45
153148
1201
Κι αυτό ισχύει,
02:34
but the problem is that any use of the gene requires that it be isolated.
46
154373
6733
αλλά για να χρησιμοποιήσεις ένα γονίδιο πρέπει πρώτα να το απομονώσεις.
02:42
And the patents weren't just to a particular gene that they isolated,
47
162510
4405
Και οι πατέντες δεν αφορούσαν μόνο σ' ένα συγκεκριμένο γονίδιο που απομονώθηκε,
02:46
but on every possible version of that gene.
48
166939
2887
αλλά σε οποιαδήποτε πιθανή παραλλαγή αυτού του γονιδίου.
02:50
So what does that mean?
49
170183
1337
Τι σημαίνει λοιπόν αυτό;
02:51
That means that you can't give your gene to your doctor
50
171981
3062
Σημαίνει ότι ο γιατρός σου δε μπορεί να πάρει δείγμα
από ένα γονίδιό σου για να ελέγξει
02:55
and ask him or her to look at it,
51
175067
2296
02:57
say, to see if it has any mutations,
52
177387
2100
αν φέρει π.χ. κάποια μετάλλαξη
02:59
without permission of the patent holder.
53
179511
2076
χωρίς άδεια από τον κάτοχο της πατέντας.
03:02
It also means that the patent holder has the right to stop anyone
54
182363
4193
Σημαίνει επίσης ότι ο κάτοχος της πατέντας έχει δικαίωμα να σταματήσει οποιονδήποτε
03:06
from using that gene in research or clinical testing.
55
186580
3482
χρησιμοποιεί το γονίδιο αυτό στην έρευνα ή τον κλινικό έλεγχο.
03:10
Allowing patent holders,
56
190871
1698
Η άδεια στους κατόχους πατέντας
03:12
often private companies,
57
192593
1284
-συχνά ιδιωτικές εταιρείες-
03:13
to lock up stretches of the human genome was harming patients.
58
193901
4486
να κλειδώσουν μέρη του ανθρώπινου γονιδιώματος
έβλαπτε τους ασθενείς.
03:18
Consider Abigail,
59
198958
1152
Σκεφθείτε την Αμπιγκέιλ,
03:20
a 10-year-old with long QT syndrome,
60
200134
2393
μια δεκάχρονη με Σύνδρομο Mακρού QT,
03:22
a serious heart condition that, if left untreated,
61
202551
3424
ένα σοβαρό καρδιολογικό πρόβλημα, που χωρίς θεραπεία,
03:25
can result in sudden death.
62
205999
1778
μπορεί να καταλήξει σε αιφνίδιο θάνατο.
03:28
The company that obtained a patent on two genes associated with this condition
63
208911
3922
Η εταιρεία που κατείχε την πατέντα για δύο γονίδια
που σχετίζονταν μ' αυτή την κατάσταση ανέπτυξε ένα διαγνωστικό τεστ.
03:32
developed a test to diagnose the syndrome.
64
212857
2482
03:35
But then they went bankrupt and they never offered it.
65
215363
2824
Αλλά μετά χρεωκόπησε και δεν το εξέδωσε ποτέ.
03:39
So another lab tried to offer the test,
66
219060
1928
Όταν ένα άλλο εργαστήριο δοκίμασε να προσφέρει το τεστ,
03:41
but the company that held the patents threatened to sue the lab
67
221012
2988
η εταιρεία που κατείχε την πατέντα
απείλησε να το μηνύσει
03:44
for patent infringement.
68
224024
1182
για παραβίαση πατέντας.
03:45
So as a result,
69
225230
1159
Οπότε, για δύο χρόνια, δεν υπήρχε διαθέσιμο τεστ.
03:46
for 2 years, no test was available.
70
226413
2862
03:50
During that time,
71
230291
1150
Σ' αυτό το διάστημα, η Αμπιγκέιλ πέθανε από αδιάγνωστο Σύνδρομο Μακρού QT.
03:51
Abigail died of undiagnosed long QT.
72
231465
3250
03:55
Gene patents clearly were a problem and were harming patients.
73
235776
3237
Ήταν προφανές ότι οι πατέντες γονιδίων έθιγαν τους ασθενείς.
03:59
But was there a way we could challenge them?
74
239467
2406
Αλλά υπήρχε τρόπος να τις προσβάλει κανείς;
04:02
Turns out that the Supreme Court
75
242266
1732
Το Ανώτατο Δικαστήριο είχε ξεκαθαρίσει
04:04
has made clear through a long line of cases,
76
244022
3114
μέσω πολλών περιπτώσεων,
04:07
that certain things are not patent eligible.
77
247160
2786
ότι κάποια πράγματα δεν νομιμοποιούνται να πατεντάρονται.
04:10
You can't patent products of nature --
78
250925
2374
Δε μπορεί κανείς να πατεντάρει προϊόντα της Φύσης -
04:14
the air, the water, minerals, elements of the periodic table.
79
254148
4209
τον αέρα, το νερό, τα ορυκτά, τα στοιχεία του Περιοδικού Πίνακα.
04:19
And you can't patent laws of nature --
80
259170
2112
Δεν μπορεί επίσης κανείς να πατεντάρει τους Φυσικούς Νόμους -
04:22
the law of gravity, E = mc2.
81
262193
2279
το νόμο της βαρύτητας, E=mc2.
04:24
These things are just too fundamental and must remain free to all
82
264909
4806
Αυτά είναι θεμελιώδη, πρέπει να μείνουν ελεύθερα για όλους
04:29
and reserved exclusively to none.
83
269739
1823
και να μην είναι αποκλειστικότητα κανενός.
04:32
It seemed to us that DNA,
84
272348
2147
Είχαμε τη γνώμη ότι το DNA,
04:34
the most fundamental structure of life,
85
274519
2516
η πιο θεμελιώδης δομή της ζωής,
04:37
that codes for the production of all of our proteins,
86
277059
2656
που κωδικοποιεί την παραγωγή όλων των πρωτεϊνών μας,
04:39
is both a product of nature and a law of nature,
87
279739
3226
είναι ταυτόχρονα προϊόν της Φύσης αλλά και Νόμος της Φύσης.
04:42
regardless of whether it's in our bodies
88
282989
2702
ανεξάρτητα απ' το αν βρίσκεται μέσα στο σώμα μας
04:45
or sitting in the bottom of a test tube.
89
285715
2038
ή μέσα σ' ένα δοκιμαστικό σωλήνα.
04:48
As we delved into this issue,
90
288523
1455
Καθώς εμβαθύναμε σ' αυτά,
04:50
we traveled all over the country to speak with many different experts --
91
290002
3908
ταξιδέψαμε σ' όλη τη χώρα για να μιλήσουμε με διάφορους εμπειρογνώμονες -
04:54
scientists, medical professionals, lawyers, patent lawyers.
92
294588
3713
επιστήμονες, επαγγελματίες υγείας, νομικούς, ειδικούς στις πατέντες.
04:58
Most of them agreed that we were right as a matter of policy,
93
298753
3910
Οι περισσότεροι συμφωνούσαν ότι είχαμε δίκιο
τόσο τυπικά όσο και νομικά, θεωρητικά τουλάχιστον.
05:02
and, at least in theory, as a matter of law.
94
302687
2785
05:06
All of them thought
95
306313
1155
Όλοι τους πίστευαν
05:07
our chances of winning a gene-patent challenge
96
307492
2570
ότι οι πιθανότητες να κερδίσουμε υπόθεση για γονιδιακές πατέντες
05:10
were about zero.
97
310086
1867
ήταν σχεδόν μηδενικές.
05:13
Why is that?
98
313628
1363
Γιατί;
05:15
Well, the patent office had been issuing these patents
99
315015
3087
Γιατί το γραφείο ευρεσιτεχνιών εκδίδει αυτές τις πατέντες
05:18
for more than 20 years.
100
318126
1701
πάνω από 20 χρόνια.
05:20
There were literally thousands of patents on human genes.
101
320686
2880
Υπήρχαν πράγματι χιλιάδες πατέντες ανθρώπινων γονιδίων.
05:24
The patent bar was deeply entrenched in the status quo,
102
324843
2941
Τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας ήταν απόλυτα εδραιωμένα στο καθεστώς,
05:28
the biotech industry had grown up around this practice,
103
328581
3623
η βιοτεχνολογική βιομηχανία αναπτύχθηκε με βάση αυτή την πρακτική,
05:32
and legislation to ban gene patents had been introduced
104
332228
3119
ενώ η νομοθεσία για την απαγόρευση πατεντών γονιδίων
εισήχθη στο Κογκρέσο σταδιακά
05:35
year after year in Congress,
105
335371
1398
05:36
and had gone absolutely nowhere.
106
336793
1791
και δεν έβγαζε πουθενά.
05:39
So the bottom line:
107
339401
1214
Συμπερασματικά:
05:41
courts just weren't going to be willing to overturn these patents.
108
341027
3175
τα δικαστήρια δεν ήταν διατεθειμένα να αναιρέσουν τις πατέντες.
05:44
Now, neither Chris nor I were the type to shy away from a challenge,
109
344916
4595
Όμως, ούτε ο Κρις ούτε εγώ ήμασταν τύποι που θα αποφεύγαμε την πρόκληση μιας δίκης.
05:49
and hearing, "Being right just isn't enough,"
110
349535
3144
Και όταν μας έλεγαν, «Δε φτάνει να έχεις δίκιο»,
05:52
seemed all the more reason to take on this fight.
111
352703
2530
ήταν ο λόγος για να αναλάβουμε τον αγώνα.
05:56
So we set out to build our case.
112
356311
1935
Έτσι ξεκινήσαμε να στοιχειοθετούμε την υπόθεσή μας.
05:59
Now, patent cases tend to be: Company A sues Company B
113
359494
3490
Οι υποθέσεις πατέντας συνήθως έχουν ως εξής:
Η εταιρεία Α μηνύει την εταιρεία Β για κάποια ασαφή τεχνική λεπτομέρεια.
06:03
over some really narrow, obscure technical issue.
114
363008
3183
06:06
We weren't really interested in that kind of case,
115
366822
2365
Εμάς δε μας ενδιέφερε κάτι τέτοιο, γιατί πιστεύαμε
06:09
and we thought this case was much bigger than that.
116
369211
2389
πως αυτή η υπόθεση ήταν πολύ πιο σπουδαία.
06:11
This was about scientific freedom, medical progress,
117
371624
2488
Επρόκειτο για την ελευθερία και την πρόοδο της επιστήμης
06:14
the rights of patients.
118
374136
1459
και τα δικαιώματα των ασθενών.
06:15
So we decided we were going to develop a case
119
375619
3103
Αποφασίσαμε λοιπόν ότι θα αναπτύσσαμε την υπόθεση
06:18
that was not like your typical patent case --
120
378746
2518
διαφορετικά από τις άλλες τυπικές υποθέσεις πατεντών.
06:21
more like a civil rights case.
121
381645
1882
Σαν υπόθεση ατομικών δικαιωμάτων.
06:24
We set out to identify a gene-patent holder
122
384756
2842
Σχεδιάσαμε να βρούμε ένα κάτοχο πατέντας γονιδίων
06:27
that was vigorously enforcing its patents
123
387622
2785
που επέβαλλε δραστικά τις πατέντες του
06:30
and then to organize a broad coalition of plaintiffs and experts
124
390431
3294
και μετά να οργανώσουμε μια συμμαχία εναγόντων και εμπειρογνωμόνων
06:33
that could tell the court
125
393749
1890
που θα μιλούσαν στο δικαστήριο
06:35
about all the ways that these patents were harming patients and innovation.
126
395663
4389
για το πώς αυτές οι πατέντες βλάπτουν τους ασθενείς και την καινοτομία.
06:41
We found the prime candidate to sue in Myriad Genetics,
127
401404
3122
Βρήκαμε ως τον κύριο υποψήφιο εναγόμενο τη Myriad Genetics,
06:44
a company that's based in Salt Lake City, Utah.
128
404550
2855
μια εταιρεία με έδρα το Σωλτ Λέικ στη Γιούτα.
06:48
Myriad held patents on two genes,
129
408718
2250
Η Myriad κατείχε πατέντες για δύο γονίδια
06:50
the BRCA1 and the BRCA2 genes.
130
410992
3321
τα γονίδια BRCA1 και BRCA2.
06:55
Women with certain mutations along these genes
131
415150
2734
Οι γυναίκες που έφεραν μεταλλάξεις αυτών των γονιδίων
06:57
are considered to be at a significantly increased risk
132
417908
2626
θεωρείται ότι έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο
07:00
of developing breast and ovarian cancer.
133
420558
1945
ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών.
07:03
Myriad had used its patents to maintain
134
423834
1880
Η Myriad χρησιμοποιούσε τις πατέντες της
07:05
a complete monopoly on BRCA testing in the United States.
135
425738
4209
για να διατηρήσει το απόλυτο μονοπώλιο στα τεστ για τα BRCA στις ΗΠΑ.
07:10
It had forced multiple labs that were offering BRCA testing to stop.
136
430544
4188
Υποχρέωσε πολλά εργαστήρια που έκαναν το τεστ BRCA να το διακόψουν.
07:14
It charged a lot of money for its test --
137
434756
2159
Χρέωνε τα τεστ της υπερβολικά -
07:16
over 3,000 dollars.
138
436939
1683
πάνω από 3.000 δολάρια.
07:19
It had stopped sharing its clinical data
139
439089
2335
Σταμάτησε να κοινοποιεί τα κλινικά της δεδομένα
07:21
with the international scientific community.
140
441448
2287
στη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
07:24
And perhaps worst of all,
141
444522
1903
Και το χειρότερο ίσως απ' όλα,
07:26
for a period of several years,
142
446449
2436
για αρκετά χρόνια,
07:28
Myriad refused to update its test to include additional mutations
143
448909
3713
η Myriad αρνιόταν να συμπεριλάβει στα τεστ της κάποιες επιπλέον μεταλλάξεις
07:32
that had been identified by a team of researchers in France.
144
452646
3621
που είχαν εντοπισθεί από μια ομάδα ερευνητών στη Γαλλία.
07:36
It has been estimated that during that period,
145
456974
2508
Υπολογίστηκε πως αυτή την περίοδο
07:39
for several years,
146
459506
1373
για αρκετά χρόνια,
07:40
as many as 12 percent of women undergoing testing
147
460903
3752
ένα ποσοστό 12% των γυναικών που υποβλήθηκαν στο τεστ
07:44
received the wrong answer --
148
464679
2402
πήραν λάθος αποτελέσματα.
07:48
a negative test result that should have been positive.
149
468377
3769
Αρνητικά αποτελέσματα σε τεστ που θα έπρεπε να είναι θετικά.
07:53
This is Kathleen Maxian.
150
473485
1741
Αυτή είναι η Κάθλιν Μάξιαν.
07:56
Kathleen's sister Eileen developed breast cancer at age 40
151
476172
3257
Η αδελφή της Κάθλην, η Αϊλίν, εκδήλωσε καρκίνο του μαστού στα 40 της
07:59
and she was tested by Myriad.
152
479453
1840
και έκανε το τεστ της Myriad.
08:02
The test was negative.
153
482032
1726
Το τεστ ήταν αρνητικό.
08:03
The family was relieved.
154
483782
1526
Η οικογένεια ανακουφίστηκε.
08:05
That meant that Eileen's cancer most likely didn't run in the family,
155
485332
3788
Αυτό σήμαινε ότι ο καρκίνος της Αϊλήν πιθανότατα δεν ήταν κληρονομικός
08:09
and that other members of her family didn't need to be tested.
156
489144
3015
και ότι τα άλλα μέλη της οικογένειας δε χρειαζόταν να ελεγχθούν.
08:12
But two years later,
157
492843
1230
Όμως δυο χρόνια αργότερα
08:14
Kathleen was diagnosed with advanced-stage ovarian cancer.
158
494097
4060
η Κάθλιν διαγνώστηκε με καρκίνο ωοθηκών σε προχωρημένο στάδιο.
08:18
It turned out that Kathleen's sister was among the 12 percent
159
498927
3872
Αποδείχθηκε ότι η αδελφή της Κάθλιν ανήκε σ' αυτό το 12%
08:22
who received a false-negative test result.
160
502823
2869
που πήρε ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα.
08:26
Had Eileen received the proper result,
161
506347
3089
Αν η Αϊλίν είχε πάρει τις σωστές απαντήσεις
08:29
Kathleen would have then been tested,
162
509460
2373
η Κάθλην θα είχε εξετασθεί,
08:31
and her ovarian cancer could have been prevented.
163
511857
2913
και ο καρκίνος στις ωοθήκες της θα μπορούσε να είχε προληφθεί.
08:36
Once we settled on Myriad,
164
516818
1264
Από τη στιγμή που επιλέξαμε τη Myriad,
08:38
we then had to form a coalition of plaintiffs and experts
165
518106
3885
έπρεπε να συνάψουμε μια συμμαχία εμπειρογνωμόνων και εναγόντων
για να ρίξουμε φως σε αυτά τα ζητήματα.
08:42
that could illuminate these problems.
166
522015
2088
08:44
We ended up with 20 highly committed plaintiffs:
167
524127
2572
Καταλήξαμε σε 20 αποφασισμένους ενάγοντες:
08:47
genetic counselors,
168
527325
1538
γενετικούς συμβούλους,
08:48
geneticists who had received cease and desist letters,
169
528887
3359
γενετιστές που είχαν λάβει επιστολές ασφαλιστικών μέτρων,
08:52
advocacy organizations,
170
532905
1849
δικηγορικές οργανώσεις,
08:55
four major scientific organizations that collectively represented
171
535532
3065
τέσσερις μεγάλους επιστημονικούς οργανισμούς που αντιπροσώπευαν
08:58
more than 150,000 scientists and medical professionals,
172
538621
3530
συνολικά περισσότερους από 150.000 επιστήμονες και επαγγελματίες υγείας
09:02
and individual women who either couldn't afford Myriad's test,
173
542755
3297
και γυναίκες, που είτε δεν μπορούσαν να πληρώσουν το τεστ της Myriad,
είτε ήθελαν να πάρουν μια δεύτερη γνώμη, αλλά δεν μπορούσαν,
09:06
or who wanted to obtain a second opinion but could not,
174
546076
3004
09:09
as a result of the patents.
175
549104
1744
εξαιτίας της πατέντας.
09:12
One of the major challenges we had in preparing the case
176
552315
3440
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε
09:15
was figuring out how best to communicate the science.
177
555779
2866
ήταν να παρουσιάσουμε κατανοητά τα επιστημονικά δεδομένα.
09:19
So in order to argue that what Myriad did was not an invention,
178
559079
3831
Έτσι, για να αποδείξουμε ότι η Myriad δεν είχε εφεύρει κάτι,
09:22
and that isolated BRCA genes were products of nature,
179
562934
3277
αλλά τα απομονωμένα γονίδια BRCA ήταν προϊόντα της φύσης,
09:27
we had to explain a couple of basic concepts, like:
180
567124
2713
έπρεπε να εξηγήσουμε κάποιες βασικές έννοιες, όπως:
09:29
What's a gene? What's DNA?
181
569861
2144
Τι είναι το γονίδιο; Τι είναι το DNA;
Πώς απομονώνεται το DNA και γιατί αυτό δεν αποτελεί εφεύρεση;
09:32
How is DNA isolated, and why isn't that an invention?
182
572029
3716
09:37
We spent hours and hours with our plaintiffs and experts,
183
577168
3862
Περάσαμε πολλές ώρες με τους ενάγοντες και τους ειδικούς μας,
09:41
trying to come up with ways of explaining these concepts
184
581054
2936
προσπαθώντας να βρούμε τρόπους για να εξηγήσουμε αυτά τα θέματα
09:44
simply yet accurately.
185
584014
1543
με απλότητα και ακρίβεια.
09:46
And we ended up relying heavily on the use of metaphors,
186
586306
3332
Και καταλήξαμε στο να χρησιμοποιήσουμε κυρίως λεκτικές μεταφορές
09:49
like gold.
187
589662
1156
όπως ο χρυσός.
09:51
So isolating DNA --
188
591789
2284
Η απομόνωση, λοιπόν του DNA
09:54
it's like extracting gold from a mountain
189
594097
2500
μοιάζει με την εξόρυξη χρυσού από ένα βουνό,
09:57
or taking it out of a stream bed.
190
597105
2016
ή τη συλλογή του από ένα ποτάμι.
09:59
You might be able to patent the process for mining the gold,
191
599145
3674
Μπορεί κανείς να πατεντάρει τη διαδικασία εξόρυξης
10:02
but you can't patent the gold itself.
192
602843
2081
αλλά όχι τον ίδιο το χρυσό.
10:05
It might've taken a lot of hard work and effort
193
605929
2743
Μπορεί να χρειάστηκε πολλή προσπάθεια και σκληρή δουλειά
10:08
to dig the gold out of the mountain;
194
608696
1860
για την εξόρυξη του χρυσού,
όμως δεν μπορείς να τον πατεντάρεις, παραμένει χρυσός.
10:11
you still can't patent it, it's still gold.
195
611127
2281
10:13
And the gold, once it's extracted,
196
613432
1756
Και όταν ο χρυσός εξαχθεί
10:15
can clearly be used for all sorts of things
197
615212
2088
μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα πάντα
10:17
that it couldn't be used for when it was in the mountain;
198
617324
2736
όσα δε θα μπορούσαν να γίνουν όσο ήταν ακόμη στα πετρώματα.
10:20
you can make jewelry out of it for example --
199
620084
2182
Για παράδειγμα, να φτιαχτούν απ' αυτόν κοσμήματα,
10:22
still can't patent the gold, it's still gold.
200
622290
2165
αλλά θα έμενε χρυσός. Ο χρυσός δεν πατεντάρεται.
10:25
So now it's 2009, and we're ready to file our case.
201
625364
3854
Έτσι το 2009 ήμασταν έτοιμοι να υποβάλουμε την αγωγή.
10:30
We filed in federal court in the Southern District of New York,
202
630286
3495
Την υποβάλαμε στο ομοσπονδιακό δικαστήριο της νότιας Ν. Υόρκης
10:34
and the case was randomly assigned to Judge Robert Sweet.
203
634355
3366
και ανατέθηκε τυχαία στο Δικαστή Σουήτ.
10:38
In March 2010, Judge Sweet issued his opinion --
204
638599
3200
Το Μάρτιο του 2010, ο Δικαστής Σουήτ γνωμοδότησε,
10:42
152 pages --
205
642569
1858
εκδίδοντας μιαν έκθεση 152 σελίδων.
10:44
and a complete victory for our side.
206
644834
2252
Ήταν η απόλυτη νίκη για την πλευρά μας.
10:47
In reading the opinion,
207
647964
1431
Καθώς διαβάζαμε τη γνωμοδότηση
10:49
we could not get over how eloquently he described the science in the case.
208
649419
4715
θαυμάσαμε με πόση ευφράδεια ανέπτυσσε το επιστημονικό μέρος.
10:54
I mean, our brief -- it was pretty good,
209
654504
2771
Και η δική μας έκθεση ήταν καλή,
10:57
but not this good.
210
657299
1567
αλλά όχι τόσο καλή.
10:59
How did he develop such a deep understanding of this issue
211
659778
3377
Πώς μπόρεσε να κατανοήσει σε τόσο βάθος το ζήτημα
11:03
in such a short time?
212
663179
1160
τόσο σύντομα;
11:04
We just could not comprehend how this had happened.
213
664363
3608
Δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε πώς είχε συμβεί αυτό.
11:07
So it turned out,
214
667995
1264
Αποδείχθηκε ότι,
11:09
Judge Sweet's clerk working for him at the time,
215
669283
3310
ο γραμματέας της έδρας του Δικαστή Σουήτ που τότε υπηρετούσε σ' αυτόν,
11:12
was not just a lawyer --
216
672617
1480
δεν ήταν ένας απλός νομικός -
11:14
he was a scientist.
217
674121
1714
ήταν επιστήμονας.
11:15
He was not just a scientist --
218
675859
1598
Και δεν ήταν απλώς επιστήμονας -
11:17
he had a PhD in molecular biology.
219
677481
3146
είχε διδακτορικό στη Μοριακή Βιολογία.
11:20
(Laughter)
220
680651
1751
(Γέλια)
11:22
What an incredible stroke of luck!
221
682426
2575
Τι απίστευτη τύχη!
11:26
Myriad then appealed
222
686058
1300
Η Myriad τότε προσέφυγε
11:27
to the US Court of Appeals for the Federal Circuit.
223
687382
2495
στο Εφετείο Ομοσπονδιακών Υποθέσεων των ΗΠΑ.
11:30
And here things got really interesting.
224
690496
2016
Τότε τα πράγματα πήραν ενδιαφέρουσα τροπή.
11:33
First, in a pivotal moment of this case,
225
693465
3060
Σε μια καθοριστική στιγμή για την υπόθεση,
11:37
the US government switched sides.
226
697187
2631
το αμερικανικό Δημόσιο άλλαξε πλευρά.
11:40
So in the district court the government submitted a brief on Myriad's side.
227
700739
3749
Ενώ στο τοπικό δικαστήριο ο εκπρόσωπός του υποστήριξε τη Myriad,
11:44
But now in direct opposition to its own patent office,
228
704512
5128
τώρα απευθείας διαφωνώντας με την κρατική Υπηρεσία Ευρεσιτεχνιών
11:49
the US government files a brief that states that is has
229
709664
2708
ο συνήγορος του Δημοσίου κατέθεσε μιαν έκθεση που δήλωνε
11:52
reconsidered this issue in light of the district court's opinion,
230
712396
3688
ότι επανεξέτασε την υπόθεση υπό το φως της γνωμοδότησης του τοπικού Δικαστηρίου
11:56
and has concluded that isolated DNA is not patent eligible.
231
716108
3186
και συμπέρανε ότι το απομονωμένο DNA δε μπορεί να πάρει πατέντα.
11:59
This was a really big deal,
232
719818
1811
Αυτό ήταν πραγματικά πολύ σπουδαίο
12:01
totally unexpected.
233
721653
1562
και εντελώς απροσδόκητο.
12:04
The Court of Appeals for the Federal Circuit
234
724773
2080
Το ομοσπονδιακό Εφετείο
12:06
hears all patent cases,
235
726877
1683
εξετάζει όλες τις υποθέσεις πατέντας,
12:08
and it has a reputation for being very, very pro-patent.
236
728584
3158
και έχει τη φήμη ότι ευνοεί πάρα πολύ τις πατέντες
12:12
So even with this remarkable development,
237
732305
2426
Οπότε, ακόμα και μετά από αυτή τη σημαντική εξέλιξη
12:14
we expected to lose.
238
734755
1679
περιμέναμε ότι θα χάναμε.
12:16
And we did.
239
736458
1347
Και χάσαμε.
12:18
Sort of.
240
738389
1152
Κατά κάποιο τρόπο.
12:20
Ends up split decision, 2 to 1.
241
740357
2587
Η απόφαση βγήκε με ψήφους 2 προς 1.
12:23
But the two judges who ruled against us,
242
743743
2496
Όμως οι δύο δικαστές που ψήφισαν εναντίον μας
12:26
did so for completely different reasons.
243
746263
2241
το έκαναν για εντελώς διαφορετικούς λόγους.
12:29
The first one, Judge Lourie,
244
749275
1826
Ο πρώτος, ο Δικαστής Λούρι,
12:31
made up his own novel, biological theory --
245
751125
3015
ανέπτυξε μια δική του νέα βιολογική θεωρία -
12:34
totally wrong.
246
754164
1168
απολύτως λανθασμένη.
12:35
(Laughter)
247
755356
1011
12:36
He decided Myriad had created a new chemical --
248
756391
2218
Αποφάσισε ότι η Myriad είχε φτιάξει μια νέα χημική ουσία.
12:38
made absolutely no sense.
249
758633
1865
Εντελώς παράλογο.
12:40
Myriad didn't even argue this, so it came out of the blue.
250
760522
2786
Ούτε κι η ίδια η Myriad δεν το ισχυρίστηκε.
12:43
The other, Judge Moore,
251
763632
1977
Η άλλη, η Δικαστής Μουρ,
12:45
said she basically agreed with us that isolated DNA is a product of nature.
252
765633
3878
δήλωσε ότι βασικά συμφωνούσε μαζί μας ότι το απομονωμένο DNA είναι προϊόν της Φύσης.
12:49
But she's like, "I don't want to shake up the biotech industry."
253
769987
3333
Αλλά είπε ότι δεν ήθελε «να διαταράξει τη βιοτεχνολογική βιομηχανία».
12:54
The third, Judge Bryson,
254
774248
2572
Ο τρίτος, ο δικαστής Μπράισον,
συμφώνησε μαζί μας.
12:57
agreed with us.
255
777233
1216
12:59
So now we sought review by the Supreme Court.
256
779750
2531
Έτσι, ζητήσαμε αναθεώρηση από το Ανώτατο Δικαστήριο.
13:02
And when you petition the Supreme Court,
257
782305
2703
Και όταν προσφύγει κανείς στο Ανώτατο Δικαστήριο,
13:05
you have to present a question that you want the Court to answer.
258
785032
3122
πρέπει να θέσει ένα ερώτημα στο οποίο ζητά να του απαντήσει.
13:08
Usually these questions take the form of a super-long paragraph,
259
788534
3727
Συνήθως αυτά τα ερωτήματα έχουν τη μορφή μιας τεράστιας παραγράφου,
13:12
like a whole page long with lots and lots of clauses,
260
792285
3023
που πιάνει μια ολόκληρη σελίδα με πολλές αναφορές
13:15
"wherein this" and "therefore that."
261
795332
2457
«στην περίπτωση που αυτό» ή «συνεπώς τότε εκείνο».
13:18
We submitted perhaps the shortest question presented ever.
262
798294
3907
Εμείς υποβάλαμε ίσως το πιο σύντομο ερώτημα που είχε ποτέ υποβληθεί.
13:23
Four words:
263
803312
1213
Τέσσερις λέξεις:
13:26
Are human genes patentable?
264
806220
2051
Πατεντάρονται τα Ανθρώπινα Γονίδια;
13:28
Now when Chris first asked me what I thought of these words,
265
808922
2824
Όταν ο Κρις με είχε ρωτήσει αρχικά τι πίστευα πάνω σ' αυτό
13:31
I said, "Well, I don't know.
266
811770
1374
είχα πει «Δεν ξέρω.
13:33
I think you have to say, 'Is isolated DNA patentable?'"
267
813168
3167
Θα έπρεπε να ρωτήσεις Πατεντάρεται το απομονωμένο DNA;»
13:36
"Nope.
268
816968
1169
«Όχι!
13:38
I want the justices to have the very same reaction that I had
269
818487
4621
Θέλω οι δικαστές να αντιδράσουν ακριβώς όπως εγώ
όταν έμαθα για την υπόθεση πριν επτά χρόνια».
13:43
when you brought this issue to me seven years ago."
270
823132
3087
13:46
Well, I certainly couldn't argue with that.
271
826896
2157
Κι εγώ φυσικά συμφώνησα.
13:49
The Supreme Court only hears about one percent
272
829981
2883
Το Ανώτατο Δικαστήριο ορίζει ακρόαση μόνο για το 1% περίπου
13:52
of the cases that it receives,
273
832888
1666
των υποθέσεων που λαμβάνει
13:54
and it agreed to hear ours.
274
834578
1591
και δέχθηκε να εξετάσει τη δική μας.
13:57
The day of the oral argument arrives, and it was really, really exciting --
275
837772
4127
Έφτασε η μέρα της ακροαματικής διαδικασίας και ήταν συναρπαστικό:
14:01
long line of people outside,
276
841923
1435
Έξω είχε σχηματιστεί ουρά.
14:03
people had been standing in line since 2:30 in the morning
277
843382
2764
Υπήρχαν άνθρωποι που περίμεναν από τις 2:30 τα ξημερώματα
14:06
to try to get into the courthouse.
278
846170
1734
για να μπουν στην αίθουσα.
14:07
Two breast cancer organizations,
279
847928
1971
Δύο οργανώσεις για τον καρκίνο του μαστού
14:09
Breast Cancer Action and FORCE,
280
849923
1668
η Breast Cancer Action και η FORCE,
14:11
had organized a demonstration on the courthouse steps.
281
851615
2701
είχαν οργανώσει διαμαρτυρία έξω από το Δικαστήριο
14:15
Chris and I sat quietly in the hallway,
282
855232
2870
Εμείς περιμέναμε ήσυχα στον προθάλαμο,
14:18
moments before he was to walk in and argue
283
858776
3014
λίγα λεπτά πριν μπει ο Κρις στην αίθουσα για την αγόρευσή του
14:21
the most important case of his career.
284
861814
2316
στην πιο σπουδαία υπόθεση της καριέρας του.
14:24
I was clearly more nervous than he was.
285
864765
2379
Εγώ ήμουν φανερά πιο νευρική από εκείνον.
14:28
But any remaining panic subsided as I walked into the courtroom
286
868096
4760
Αλλά ο πανικός υποχώρησε καθώς μπήκα στην αίθουσα
14:32
and looked around at a sea of friendly faces:
287
872880
2813
και είδα γύρω μου ένα πλήθος από φιλικά πρόσωπα:
14:36
our individual women clients
288
876059
1765
Όλες αυτές τις γυναίκες
14:37
who had shared their deeply personal stories,
289
877848
2441
που είχαν μοιραστεί τις προσωπικές τους ιστορίες,
14:41
the geneticists who had taken huge chunks of time out of their busy careers
290
881210
3626
τους γενετιστές που είχαν διαθέσει τόσες πολύτιμες ώρες από τη δουλειά τους
14:44
to dedicate themselves to this fight
291
884860
1825
για ν' αφοσιωθούν σ' αυτό τον αγώνα
14:47
and representatives from a diverse array
292
887122
2579
και διάφορους εκπροσώπους, της ιατρικής,
14:49
of medical, patient advocacy,
293
889725
1887
των δικαιωμάτων των ασθενών,
14:51
environmental and religious organizations,
294
891636
2076
περιβαλλοντικών και θρησκευτικών οργανώσεων,
14:53
who had submitted friend of the court briefs in the case.
295
893736
3532
που είχαν υποβάλει υπομνήματα για την υπόθεση.
14:58
Also in the room were three leaders of the Human Genome Project,
296
898609
3025
Ήταν ακόμη τρεις ηγέτες του Προγράμματος για το Ανθρώπινο Γονιδίωμα,
15:01
including the co-discoverer of DNA himself,
297
901658
2672
και ανάμεσά τους ο άνθρωπος που ανακάλυψε το DNA,
15:04
James Watson,
298
904354
1290
ο Τζέημς Γουότσον,
15:05
who had submitted a brief to the court,
299
905668
2146
που είχε υποβάλει ένα υπόμνημα στο Δικαστήριο,
15:07
where he referred to gene patenting as "lunacy."
300
907838
3511
στο οποίο χαρακτήριζε τις πατέντες γονιδίων «παράνοια».
15:11
(Laughter)
301
911373
1848
(Γέλια)
15:13
The diversity of the communities represented in this room
302
913245
3637
Όλες αυτές οι κοινότητες που αντιπροσωπεύονταν στην αίθουσα
15:16
and the contributions each had made to make this day a reality
303
916906
3441
και η συνεισφορά κάθε μιας στο πραγματοποιηθεί αυτό,
15:20
spoke volumes to what was at stake.
304
920371
2297
δήλωναν περίτρανα τη σημασία της δίκης.
15:23
The argument itself was riveting.
305
923386
2213
Η ακροαματική διαδικασία ήταν συναρπαστική.
15:26
Chris argued brilliantly.
306
926205
1663
Ο Κρις έκανε μια λαμπρή αγόρευση.
15:27
But for me,
307
927892
1245
Αλλά αυτό που με εξέπληξε
15:29
the most thrilling aspect was watching the Supreme Court justices grapple
308
929161
3764
ήταν το να βλέπω τους δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου
να προσπαθούν να κατανοήσουν με το απομονωμένο DNA
15:32
with isolated DNA,
309
932949
1569
15:34
through a series of colorful analogies and feisty exchanges,
310
934542
3226
μέσα από μια σειρά από γραφικές αναλογίες και ζωηρές εικόνες,
15:37
very much the same way as our legal team had done
311
937792
3340
με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η ομάδα μας είχε κάνει
15:41
for the past seven years.
312
941156
1690
αυτά τα επτά χρόνια.
15:43
Justice Kagan likened isolating DNA
313
943666
2656
Η Δικαστής Κάγκαν παρομοίασε την απομόνωση του DNA
15:46
to extracting a medicinal plant from the Amazon.
314
946346
2776
με την εξαγωγή ενός φαρμακευτικού φυτού από τον Αμαζόνιο.
15:50
Justice Roberts distinguished it from carving a baseball bat from a tree.
315
950516
4010
Ο Δικαστής Ρόμπερτς το είδε σαν το σκάλισμα ενός μπαστουνιού από ένα δέντρο.
15:55
And in one of my absolutely favorite moments,
316
955995
2482
Αλλά η καλύτερή μου στιγμή ήταν όταν η Δικ. Σοτομαγιόρ
15:58
Justice Sotomayor proclaimed isolated DNA to be "just nature sitting there."
317
958501
5269
είδε το απομονωμένο DNA σαν «τη φύση που απλώς υπήρχε εκεί».
16:03
(Laughter)
318
963794
1100
(Γέλια)
16:05
We felt pretty confident leaving the courtroom that day,
319
965318
2875
Νιώθαμε αρκετή βεβαιότητα καθώς φεύγαμε απ' την αίθουσα
16:08
but I could never have anticipated the outcome:
320
968217
3006
αλλά ποτέ δε θα μπορούσα να προβλέψω το αποτέλεσμα:
16:12
nine to zero.
321
972574
1507
Εννιά προς Μηδέν.
16:15
"A naturally occurring DNA segment is a product of nature,
322
975025
3722
«Ένα φυσικό τμήμα DNA είναι προϊόν της Φύσης,
16:18
and not patent-eligible merely because it has been isolated.
323
978771
3047
και δεν πατεντάρεται απλώς επειδή έχει απομονωθεί.
16:22
And furthermore,
324
982394
1347
Και επιπλέον,
16:23
Myriad did not create anything."
325
983765
2545
η Myriad δεν εφηύρε τίποτε».
16:28
Within 24 hours of the decision,
326
988160
1996
Μέσα σε 24 ώρες από την απόφαση,
16:30
five labs had announced
327
990180
1392
πέντε εργαστήρια ανακοίνωσαν
16:31
that they would begin to offer testing for the BRCA genes.
328
991596
3014
ότι θα άρχιζαν να διαθέτουν τεστ για τα γονίδια BRCA.
16:35
Some of them promised to offer the tests at a lower price than Myriad's.
329
995149
3483
Κάποια υπόσχονταν να προσφέρουν τα τεστ σε χαμηλότερη τιμή από της Myriad.
16:39
Some promised to provide a more comprehensive test
330
999142
2920
Κάποια υπόσχονταν να προσφέρουν ένα πιο πλήρες τεστ
16:42
than the one Myriad was offering.
331
1002086
1683
απ' αυτό που πρόσφερε η Myriad.
16:44
But of course the decision goes far beyond Myriad.
332
1004490
2838
Αλλά φυσικά η απόφαση ξεπερνά τη Myriad.
16:47
It ends a 25-year practice of allowing patents on human genes
333
1007352
4396
Βάζει τέλος σε μια 25χρονη παράδοση που εξέδιδε πατέντες ανθρώπινων γονιδίων
16:51
in the United States.
334
1011772
1207
στις ΗΠΑ.
16:53
It clears a significant barrier to biomedical discovery and innovation.
335
1013383
4693
Θέτει ένα σαφές όριο στη βιοϊατρική έρευνα και την καινοτομία.
16:58
And it helps to ensure that patients like Abigail, Kathleen and Eileen
336
1018484
4901
Και εξασφαλίζει ότι ασθενείς όπως η Αμπιγκέιλ, η Καθλίν και η Αϊλίν
17:03
have access to the tests that they need.
337
1023409
2156
θα έχουν πρόσβαση στις εξετάσεις που χρειάζονται.
17:06
A few weeks after the court issued its decision,
338
1026991
3215
Λίγες εβδομάδες μετά την έκδοση της απόφασης του Δικαστηρίου,
17:10
I received a small package in the mail.
339
1030230
2260
έλαβα ένα μικρό δέμα με το ταχυδρομείο.
17:13
It was from Bob Cook-Deegan,
340
1033246
1607
Ήταν από το Μπομπ Κουκ-Ντήγκαν,
17:14
a professor at Duke University
341
1034877
2269
καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ,
17:17
and one the very first people Chris and I went to visit
342
1037170
3224
και έναν από τους πρώτους που είχαμε επισκεφθεί με τον Κρις
17:20
when we started to consider whether to bring this case.
343
1040418
2699
όταν εξετάζαμε αν θα καταθέταμε την αγωγή.
17:24
I opened it up to find a small stuffed animal.
344
1044033
2809
Το άνοιξα και βρήκα ένα μικρό λούτρινο γουρουνάκι.
17:28
(Laughter)
345
1048344
2959
(Γέλια)
17:33
We took a big risk in taking this case.
346
1053568
2328
Ρισκάραμε πολύ αναλαμβάνοντας αυτή την υπόθεση.
17:36
Part of what gave us the courage to take that risk
347
1056722
2510
Αυτό που μας έδινε το θάρρος να διακινδυνεύσουμε
17:39
was knowing that we were doing the right thing.
348
1059256
2438
ήταν η πεποίθηση ότι κάναμε το σωστό.
17:42
The process took nearly eight years from the start to finish,
349
1062079
3730
Η όλη διαδικασία κράτησε σχεδόν οκτώ χρόνια,
17:45
with many twists and turns along the way.
350
1065833
2221
με πολλές καμπές στη διαδρομή.
17:48
A little luck certainly helped,
351
1068578
1691
Μας βοήθησε λίγο η τύχη,
17:50
but it was the communities that we bridged,
352
1070888
2812
αλλά οι κοινότητες που συνδέσαμε,
17:53
the alliances that we created,
353
1073724
2091
οι συμμαχίες που δημιουργήσαμε
17:55
that made pigs fly.
354
1075839
1420
ήταν που έκαναν «τα γουρουνάκια να πετάξουν».
17:57
Thank you.
355
1077802
1156
Σας ευχαριστώ.
17:58
(Applause)
356
1078982
5514
(Χειροκροτήματα)
Σχετικά με αυτόν τον ιστότοπο

Αυτός ο ιστότοπος θα σας παρουσιάσει βίντεο στο YouTube που είναι χρήσιμα για την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας. Θα δείτε μαθήματα αγγλικών που διδάσκουν κορυφαίοι καθηγητές από όλο τον κόσμο. Κάντε διπλό κλικ στους αγγλικούς υπότιτλους που εμφανίζονται σε κάθε σελίδα βίντεο για να αναπαράγετε το βίντεο από εκεί. Οι υπότιτλοι μετακινούνται συγχρονισμένα με την αναπαραγωγή του βίντεο. Εάν έχετε οποιαδήποτε σχόλια ή αιτήματα, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας χρησιμοποιώντας αυτή τη φόρμα επικοινωνίας.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7