Which box do I check? | Am I Normal? With Mona Chalabi

Transcriber:

If you've been watching this series,

Translator: glena fahd Reviewer: Daban Q. Jaff

ئەگەر سەیری ئەم زنجیرەیەت کردووە،

you'll know I care about data.

دەزانیت گرینگی بە داتا دەدەم.

But data has its limitations, especially when it comes to language.

بەڵام داتا سنوری خۆی ھەیە، بەتایبەتی کاتێک دێتە سەر زمان.

Basically, if you get your categories wrong,

ئەگەر پۆلێنەکانت بە ھەڵە دەست کەوێت،

you can wind up with some pretty misleading statistics,

لەوانەیە تووشی چەند ئامارێکی ھەڵە بیت،

and the US Census is a prime example.

سەرژمێری ئەمریکا نمونەیەکی سەرەکییە.

[Am I Normal? with Mona Chalabi]

[من ئاساییم؟ لەگەڵ مۆنا چەلەبی]

Taken every 10 years,

١٠ ساڵ جارێک وەردەگیرێت،

this survey aims to collect demographic data

ئامانج لەم ڕاپرسیە کۆکردنەوەی داتایە

from each and every resident of the US and its territories.

لە ھەریەک و ھەموو نیشتەجێ بوانی ئەمریکا و ناوچەکانی.

Those responses help the government to determine everything,

ئەم وەڵامانە یارمەتی حکومەت دەدەن بۆ بڕیاردانی ھەموو شتێک،

from the allocation of seats in Congress and the Electoral College,

لە تەرخانکردنی کورسییەکانی ئەنجومەن و ھاڵبژاردنی کۆلێژ،

to the allocation of hundreds of billions of dollars in federal funds.

بۆ تارخانکردنی سەدان بلیۆن دۆلار بە پارەی فیدڕالی.

And those funds pay for things like new hospitals,

ئەم پارەیەش لە شتەکان سەرف دەکرێ وەک نەخۆشخانە نوێیەکان،

road improvements and school lunch programs.

باشی ڕێگا و بەرنامەی نانی نیوەڕۆی خوێندنگا

And crucially, the statisticians that work there are nonpartisan.

بە گرنگی، ئەژمارزانەکانی لە وێ کار دەکەن بێ لایەنن.

They sit at the same desks, applying the same formulas,

لەسەر ھەمان کورسی دادەنیشن، دانانی ھەمان دەستەواژەکان،

no matter who is in charge at the White House.

گرینگ نییە کێ بەرپرسە لە کۆشکی سپی.

So undoubtedly, the US Census Bureau does important work,

بێگومان، نوسینگەی سەرژمێرێ ئەمریکا کاری گرینگ دەدات،

but it does have some blind spots.

بەڵام ھەندێک خاڵی لاوازی ھەیە.

For example, there has been a decades-long effort

بۆ نمونە، ھەوڵێکی زۆر بۆ دەیەھا ساڵە

to add the category Middle Eastern or Northern African or MENA to the census.

بۆ زیادکردنی پۆلێنەکانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست یان باکوری ئەفریقا یان مینا بۆ سەرژمێری.

Currently, the census defines people from these regions,

ئێستا، سەرژمێریەکە پێناسەی خەڵکی ئەم ھەرێمانە دەکات،

and that includes me, as white.

ئەوە من دەگرێتەوە، وەک سپی پێست.

Yeah, that's incorrect.

بەڵێ، ئەمە ڕاست نییە.

In 2015, the census did test a version of this survey that included MENA.

لە ٢٠١٥، سەرژمێریەکە نوسخەیەکی تاقی کراوە لەو ڕاپرسیە کە مینا دەگرێتەوە.

It found that when given the MENA option,

ئەوە دۆزرایەوە کاتێک بژاردەی مینای پێ درا،

the number of people from that region who identified as white

ژمارەی خەڵک لەو ھەرێمە کە وەک سپی دیاریکراوە

dropped from 86 percent to 20 percent.

سەدا ٨٦ بۆ سەدا ٢٠ دابەزیوە.

See, when you reconsider language, the numbers can change dramatically.

ببینە، کاتێک پێداچوونەوە بە زمان دەکەیت،

Unfortunately, though, the census still didn't make the change,

بە داخەوە، ھەرچەندە، سەرژمێریەکە ھێشتا گۆڕانکاری دروست نەکردووە،

saying that further tests were necessary to determine if MENA should appear

دەڵێت تاقیکردنەوەی زیاتر پێویستە بۆ دیاریکردنی ئایا دەبێت مینا دەربکەوێت

under ethnicity instead of race.

لەژێر ڕەگەزدا لە جیاتی پێشبڕکێ کردن.

That means that those who have rallied for its inclusion

ئەوە دەگەیەنێ ئەوانەی کۆبوونەوەیان کرد بۆ ھەژمار کردنی

will have to wait another decade to see if our community can be recognized.

دەساڵێکی تر چاوەڕێ بکات بۆ ئەوەێ ببینێت کۆمەڵگاکەمان دەناسرێتەوە یان نا.

This isn't the first time that language has restricted

ئەوە یەکەم جار نییە ئەم زمانە سنوردار کراوە

how people are represented in the census.

چۆن خەڵک نوێنەرایەتی دەکرێن لە سەرژمێری دا.

The very first one, way back in 1790,

یەکەم جار، لە ساڵانی ١٧٩٠،

only had three broad categories,

پۆلێنکردنەکان تەنھا ٣ جۆر فراوانی ھەبوو،

and I quote: "slaves, free white men and women, and all other free persons."

دەڵێم: کۆیلەکان، ئافرەت و پیاوە ئازادەکان، و ھەموو ئازادەکانی تر.”

It would be another 30 years

٣٠ ساڵی تر دەبێت

before distinct categories for free Blacks

پێش ھاوپۆلە جیا کراوەکان بۆ ڕەشە ئازادەکان

and another 40 years before American Indians

و٤٠ ساڵی تر پێش ھیندیە ئەمریکیەکان

would appear on the census.

دەبێ لە سەرژمێریەکە دەرکەون.

Since then, more and more categories have been added,

لەو کاتەوە، زیاتر و زیاتر ھاوپۆلەکان زیاد کراون،

but progress has been slow.

بەڵام پێشکەوتن ھێوش بۆوە.

It wasn't until 2000 that people could choose more than one race

تا ساڵی ٢٠٠٠ خەڵک نەیدەتوانی زیاتر لە یەک ڕەگەز ھەڵبژێرێت

to describe themselves,

بۆ وەسفکردنی خۆیان،

and for the very first time in 2020,

بۆ یەکەم جار لە ٢٠٢٠،

people who selected Black or white could go a bit more granular

ئەو کەسانەی ڕەش یان سپیان ھەڵبژاردووە دەتوانێت کەمێک زیاتر بڕوات

and provide more detail about their origins,

وردەکاری زیاتر دەدات دەربارەی بنچینەکانیان،

like naming France or Somalia or spotlighting their Indigenous identity.

وەک ناونانی فەڕەنسی و سۆماڵی یان تیشک خستنەسەر ناسنامەی ڕەسەنیان.

Right now, you might be thinking:

ئێستا، لەوانەیە بیر بکەیتەوە:

Why does the wording on a survey even matter?

بۆچی ووشەکان لە ڕاپرسییەکە گرینگە؟

Race and ethnicity are social constructs anyway.

ھەرچۆنێک بێت ڕەگەز و نەژاد بنیاتی کۆمەڵایەتین.

But that doesn't change the lived experience

بەڵام ئەمە ئەزمونی ژیاو ناگۆڕێت

of those who aren't truly reflected in these forms.

ئەو کەسانەی ڕاست نین لەم فۆڕمە ڕەنگی داوەتەوە.

Questionnaires need to ask the right questions

پرسیارەکان پێویستە پرسیارە ڕاستەکان بپرسن

if they want to capture what's really happening in the world.

یئەگەر بیانەوێ دەستی بەسەر بگرن چی لە جیھاندا ڕوو دەدات.

A Northern African non-binary person might be misgendered

باکوریەکی ئەفریقی ڕەگەز نادیار ڕەنگە بە ھەڵە بە ڕەگەز کرێ

or considered white by the census,

یان بە سپی دابنرێت لەسەر ئامار،

but face disproportional discrimination,

بەڵام ڕوبەڕوی جیاکاری نا ھاوتا دەبنەوە،

health disparities or language barriers that are unique to their community.

جیاوازی تەندروستی یان بەربەستی زمان کە تایبەتن بە گۆمەڵگاکەیان.

It's no wonder, then,

ھیچ سەیر نییە، دواتر،

that it's often marginalized and vulnerable communities

زۆر جار بەلاوە نراوە و کۆمەڵگە بێھێزەکان

ones whose identities are missing from these forms

ئەوانەی لەم فۆڕمانە ناسنامەیان ون بوون

that lack access to governmental resources and protections.

دەست نەگەیشتن بە حکومەت و سەرچاوەکان و پاراستنەکان.

Now, there are some understandable historical reasons

ئێستا، ھەندێک ھۆکاری مێژوویی تێگییو ھەن

why people might not want to engage in this kind of data gathering.

بۆچی ھەندێک خەڵک نایانەوێت بەژدار بن لەم جۆری داتا کۆکردنەوە.

But without the data, it’s just easier to deny the inequality is real.

بەڵام بەبێ داتا، ئاسانترە بۆ نکۆڵی کردن لە نا یەکسانی ڕاستەقینە.

If we want a more equitable society,

ئەگەر ئێمە گۆنەڵگایەکی یەکسانترمان بوێت،

we have to measure our reality,

پێویستە ڕاستی خۆمان بپێوین،

and the best way to start

و باشترین ڕێگا بۆ دەستپێکردن

is by using language that recognizes our differences.

بە بەکارھێنانی زمان کە جیاوازیەکانمان دەناسێتەوە.