Art that reveals how technology frames reality | Jiabao Li

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Razaw S. Bor

من هونەرمەند و ئەندازیارم.

بەم دواییانە، زۆر بیرم لەوە کردۆتەوە کە چۆن تەکنەلۆجیا میانگیری

I'm an artist and an engineer.

واقیع بینینی ئێمە دەکات.

And lately, I've been thinking a lot about how technology mediates

و ئەمە زۆر بە شاراوەیی و نادیاری جێبەجێ دەبێت.

تەکنەلۆجیا نەخشێنراوە بۆ ئەوەی کاربکاتە سەر هۆشیاری ژیانی ڕاستەقینەمان

the way we perceive reality.

And it's being done in a superinvisible and nuanced way.

بەڕووبەندکردنی خۆی وەک ئەزموونێکی کرداری جیهان.

سەرئەنجام، بێئاگا و بێهۆش دەبین

Technology is designed to shape our sense of reality

by masking itself as the actual experience of the world.

بەڕوودانی ئەمە.

بۆ نموونە، چاویلکەیەک بهێنە من زۆربەی کات لەچاوی دەکەم.

As a result, we are becoming unconscious and unaware

ئەمە بەشێکە لەو ڕێگەیەی کە من بەشێوەیەکی ئاسایی ئەزموونی چواردەورم دەکەم.

that it is happening at all.

تێبینیان دەکەم،

Take the glasses I usually wear, for example.

هەرچەندە بۆ من بە بەردەوامی چواردەوری ژیانی ڕاستەقینە دەدەن.

These have become part of the way I ordinarily experience my surroundings.

ئەو تەکنەلۆجیایەی من باسیدەکەم نەخشێنراوە بۆئەوەی هەمان کار بکات:

I barely notice them,

even though they are constantly framing reality for me.

ئەوەی دەیبینین و بیری لێدەکەینەوە دەیگۆڕێت

بەڵام بێئاگایانە تێدەپەڕێت.

The technology I am talking about is designed to do the same thing:

تاکەجار کە تێبینی چاویلکەکانم دەکەم

change what we see and think

ئەو کاتەیە کە شتێک ڕوودەدات بۆ ئەوەی ،سەرنجم بۆ لای خۆی ڕابکێشێت

but go unnoticed.

هەروەک کاتێک پیس دەبێت یان کاتێک پلەی چاویلەکەم دەگۆڕم.

Now, the only time I do notice my glasses

لەبەر ئەوە پرسیارم لەخۆم کرد، "وەک هونەرمەندێک، دەتوانم چی درووست دەکەم

is when something happens to draw my attention to it,

like when it gets dirty or my prescription changes.

تا هەمان سەرنج ڕاکێشم بەو ڕێگەیەی

ناوەندەکانی میدیای ژمارەیی-- وەک ڕێکخراوە هەواڵیەکان، سەکۆی تۆرە کۆمەڵایەتییەکان،

So I asked myself, "As an artist, what can I create

to draw the same kind of attention

بڵاوکراوەکان و بزوێنەرەکانی گەڕان --

to the ways digital media -- like news organizations, social media platforms,

"واقعی ئێمە دەکێشن؟

لەبەرئەوە زنجیرەیەک ئامێری هەستپێکردنم دروست کردووە

advertising and search engines --

بۆئەوەی یارمەتیمان بدات لە بەنامۆکردن و پرسیارکردن

are shaping our reality?"

So I created a series of perceptual machines

لەو ڕێگایانەی جیهانی پێدەبینین.

بۆ نموونە، لە ئەمڕۆدا، زۆرێک لە ئێمە ئەم کاردانەوە هەستەوەرییەمان هەیە

to help us defamiliarize and question

the ways we see the world.

بۆ ئەو بیرۆکانەی کە لە هی خۆمانەوە جیاوازن.

For example, nowadays, many of us have this kind of allergic reaction

لەوانەیە تەنانەت درکیشمان پێنەکردبێت کە پەرە بەم هەستەوەرییە دەروونییەمان داوە.

to ideas that are different from ours.

بۆیە کڵاوێکم درووست کرد کە ئەم هەستە دەستکردە دروست دەکات بۆ ڕەنگی سوور.

We may not even realize that we've developed this kind of mental allergy.

هاوشێوەی ئەم هەستە بەرزە دەکات بە گەورەکردنی شتە سوورەکان

So I created a helmet that creates this artificial allergy to the color red.

کاتێک لەسەرتی دەکەیت.

دوو باری هەیە: نۆسیبۆ و پلاسیبۆ.

It simulates this hypersensitivity by making red things look bigger

لە باری نۆسیبۆدا، ئەم ئەزموونە هەست بەرزە درووست دەکات.

when you are wearing it.

It has two modes: nocebo and placebo.

هەر کاتێک سوور ببینم، فراوان دەبێت.

In nocebo mode, it creates this sensorial experience of hyperallergy.

ئەمە هاوشێوەی کاریگەری بەرزی تۆڕی کۆمەڵایەتییە.

هەروەک کاتێک سەیری شتێک دەکەیت و بێزارت دەکات،

Whenever I see red, the red expands.

خۆت وەک کەسێکی هاوبیروڕا دەردەخەیت

It's similar to social media's amplification effect,

و نامە و یادگاری ئاڵوگۆڕ دەکەیت، و زۆر توڕە دەبیت.

like when you look at something that bothers you,

هەندێک جار، گفتوگۆێکی ناپێویست گەورە دەبێت

you tend to stick with like-minded people

and exchange messages and memes, and you become even more angry.

تا لە دەسەڵات دەردەچێت.

لەوانەیە ئەمە هۆکاری ئەوەبێ کە بۆچی ئێمە لە سیاسەتی توڕەییدا دەژین.

Sometimes, a trivial discussion gets amplified

and blown way out of proportion.

لە باری پلاسیبۆدا، چارەسەرێکی دەستکردە بۆ ئەو هەستەوەرە.

Maybe that's even why we are living in the politics of anger.

هەرکاتێک سوور ببینیت، ڕەنگە سوورەکە دێتەوە یەک.

هێورکەرەوەیە، هەروەک لەناو ناوەندی میدیایی ژمارەیی.

In placebo mode, it's an artificial cure for this allergy.

کاتێک بەرەنگاری خەڵک دەبیتەوە بە بیروڕای جیاوازەوە،

Whenever you see red, the red shrinks.

ڕەتیان دەکەینەوە،

بە تەواوی ڕەشیان دەکەینەوە لە بوارەکەی خۆماندا.

It's a palliative, like in digital media.

ئەمە چارەسەری ئەم هەستە دەکات بە خۆلێلادان لێی.

When you encounter people with different opinions,

we will unfollow them,

بەڵام ئەم خۆلێلادانی بە مەبەستە لە دژی بیرۆکەکان

remove them completely out of our feeds.

وا لە کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی دەکات بەش بەش ببێت و لێک جیا بێتەوە.

It cures this allergy by avoiding it.

But this way of intentionally ignoring opposing ideas

ئامێری ناو کڵاوەکە دووبارە شێوەکاری جیهانی ڕاستەقینە دەکات

و لە چاوەکانمانەوە پیشانی دەدات بەناو کۆمەڵێک هاوێنەدا

makes human community hyperfragmented and separated.

بۆ درووستکردنی جیهانێکی ڕاستەقینەی گەورە.

The device inside the helmet reshapes reality

من ڕەنگی سوورم هەڵبژاردووە، لەبەر ئەوەی بەهێز و کاریگەرە،

and projects into our eyes through a set of lenses

ڕێژەی بەرزی بینینی هەیە

to create an augmented reality.

و ڕامیارییە.

I picked the color red, because it's intense and emotional,

کەواتە چی ئەگەر سەیری

دواین نەخشەی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا بکەین

it has high visibility

بەناو کڵاوەکەدا؟

(پێکەنین)

and it's political.

دەتوانی ببینیت کە جیاوازی نییە دیموکراتی بیت یان کۆماریخواز بیت،

So what if we take a look

at the last American presidential election map

لەبەرئەوەی میانگیرییەکە تێڕوانینمان دەگۆڕێت.

through the helmet?

(Laughter)

You can see that it doesn't matter if you're a Democrat or a Republican,

هەستەوەرییەکە لە هەردووک لا بوونی هەیە.

because the mediation alters our perceptions.

لە ناوەندی میدیایی ژمارەییدا،

ئەوەی ئێمە هەموو ڕۆژێک دەیبینین زۆرجار ناوبژی دەکرێ،

The allergy exists on both sides.

بەڵام لەهەمان کاتدا هەستی پێناکرێت.

ئەگەر ئێمە لەوە بەئاگا نەبین،

In digital media,

ئەوا بەردەوام شکست باردەبین لە چەندین جۆری هەستەوەرییە دەروونییەکان.

what we see every day is often mediated,

but it's also very nuanced.

If we are not aware of this,

تێڕوانینی ئێمە تەنها بەشێک نییە لە ناسنامەمان،

we will keep being vulnerable to many kinds of mental allergies.

بەڵکو لە ناوەندی ژمارەییدا، بەشێکیشە لە زنجیرە بایەخ.

Our perception is not only part of our identities,

بواری بینراوی ئێمە بە چەندین زانیارییەوە باربەست کراوە

but in digital media, it's also a part of the value chain.

کە تێڕوانینمان بووە بە کەلوپەلێکی گرانبەها.

Our visual field is packed with so much information

نەخشەکان بەکاردەهێنرێن بۆ قۆڕەغکردنی هەڵە بێئاگایەکانمان،

that our perception has become a commodity with real estate value.

وەک چۆن ئەڵگۆریزم بەکاردێتب ۆپێدانی پێکهاتەیەکی گونجاو لەگەڵ بیروڕاماندا،

هەتا هەموو بەشێکی تێڕوانینمان داگیر دەکرێت،

Designs are used to exploit our unconscious biases,

لەپێناو فرۆشتنی بڵاوکراوەد.

algorithms favor content that reaffirms our opinions,

هەروەک کاتێک ئەم نوکتە سوورە بچووکە لە ئاگادارکردنەوەکەتدا دەردەکەوێ،

so that every little corner of our field of view is being colonized

،گەورە و فراوان دەردەکەوێ و لە مێشکی تۆدا، زۆر گەورە دەردەکەوێ.

to sell ads.

Like, when this little red dot comes out in your notifications,

لەبەرئەوە بیرمکردەوە لە ڕێگەگەلێک بۆئەوەی پەڵەیەکی بچووک دابنێم،

it grows and expands, and to your mind, it's huge.

یان هاوێنەکانی چاویلکەکەم بگۆڕم،

و گەیشتمە پڕۆژەیەکی تر.

So I started to think of ways to put a little dirt,

ئێستا بیرتان بێت ئەمە خەیاڵییە. بەرهەمێکی ڕاستەقینە نییە.

or change the lenses of my glasses,

پێکهاتەیەکی زیادەی پەڕەی ئینتەرنێتە

and came up with another project.

کەدەکرێ یارمەتیماندا بۆ تێبینیکردنی شتانێک کە ئێمە بەزۆری پشتگوێیاندەخەین.

Now, keep in mind this is conceptual. It's not a real product.

وەک کڵاوەکە، ئەم پێکهاتە زیادەیە هەڵدەستێ بە شێوەکردنەوەی ڕاستی،

It's a web browser plug-in

that could help us to notice the things that we would usually ignore.

بەڵام ئەمجارە، ڕاستەوخۆ بۆناو خودی ناوەندی میدیای ژمارەیی.

Like the helmet, the plug-in reshapes reality,

دەنگە پاڵێوراوە شاراوەکان دەردەخات.

ئەوەی ئێستا دەبێ تێبینی بکەیت

but this time, directly into the digital media itself.

گەورە و چالاک دەبێت،

وەک لێرەدا، ئەم چیرۆکە دەربارەی لایەنگری ڕەگەزی بەڕوونی لە پشیلەگەلێکدا دەردەکەوێت.

It shouts out the hidden filtered voices.

What you should be noticing now

(پێکەنین)

will be bigger and vibrant,

پێکهاتە زیادەکە ئەو شتانە بچووک دەکاتەوە کە لە ئەلگۆریزمەکەدا گەورە دەردەکەون.

like here, this story about gender bias emerging from the sea of cats.

(Laughter)

وەک لێرەدا لەم بەشی لێدوانەدا،

The plug-in could dilute the things that are being amplified by an algorithm.

خەڵکێکی زۆر هەیە لەسەر هەمان بیروڕا وتووێژ دەکەن.

ئەو پێکهاتەیە لێدوانەکانیان تەواو بچووک دەکاتەوە.

Like, here in this comment section,

(پێکەنین)

کەواتە ئێستا بڕی ئامادەبوونی ئەو وێنەخاڵەی لەسەر شاشەکە هەیانە

there are lots of people shouting about the same opinions.

The plug-in makes their comments super small.

هاوڕێژەیە لەگەڵ بەهای ڕاستەقینەی بەشداریکردنیان لە گفتوگۆکەدا.

(Laughter)

So now the amount of pixel presence they have on the screen

(پێکەنین)

(چەپڵەڵێدان)

is proportional to the actual value they are contributing to the conversation.

(Laughter)

ئەو مادەیە بەهای ڕاستەقینەی بواری تێڕوانینیشمان پیشان دەدات

(Applause)

و تا چەند ئەو تێڕوانینەمان قۆڕەغ دەکرێت.

The plug-in also shows the real estate value of our visual field

جیاواز لە بلۆککەرە ئاگادارییەکان،

بۆ هەر ئاگادارییەک کە لە پەڕەی تۆڕەکەدا دەیبینیت،

بڕی ئەو پارەیە پیشان دەدات کە دەبێ بەدەستی بێنیت.

and how much of our perception is being commoditized.

(پێکەنین)

Different from ad blockers,

ئێمە لە مەیدانی جەنگدا دەژین لە نێوان واقعدا

for every ad you see on the web page,

و بازرگانی ژیانی ڕاستەقینەی دابەش کردووە،

it shows the amount of money you should be earning.

کەواتە وەشانی دواتری ئەم ماددەیە دەتوانێت ئەو بازرگانییە ڕەش بکاتەوە

(Laughter)

We are living in a battlefield between reality

و شتەکان وەک خۆی پیشانی تۆ بدات.

and commercial distributed reality,

(پێکەنین)

so the next version of the plug-in could strike away that commercial reality

(چەپڵەڵێدان)

and show you things as they really are.

کەواتە دەتوانیت وێنای ئەوە بکەیت کە بە چەند ئاڕاستەدا دەتوانێت بڕوات.

(Laughter)

(Applause)

باوەڕم پێبکەن، دەزانم مەترسییەکان بەرزن ئەگەر بێتو ببێت بە بەرهەمێکی ڕاستی.

Well, you can imagine how many directions this could really go.

و من ئەوەم بە مەبستی باش کردووە

Believe me, I know the risks are high if this were to become a real product.

بۆ ئەوەی ڕاهێنان بە تێڕوانینمان بکەین و هەڵەکان لابدەین.

بەڵام هەمان ڕێگە دەکرێ بۆ مەبەستی خراپ بەکاربهێنرێت،

And I created this with good intentions

to train our perception and eliminate biases.

هەروەک زۆریکردن لە هاوڵاتیان بۆ دابەزاندنی ئەم ماددەیە

لەپێناو بەڕێوەبردنی جیهانێکی داستانی.

But the same approach could be used with bad intentions,

ئەوە بەرەنگارییە ئەگەر بتەوێت دادپەروەرانە و تاکەکەسی بێت

like forcing citizens to install a plug-in like that

بێ ئەوەی ببێتە ڕوویەکی تری چوونە ناو تەکنەلۆژیاوە.

to control the public narrative.

کەواتە هەموو ئەوانە واتایان چییە بۆ ئێمە؟

It's challenging to make it fair and personal

ئەگەر چی تەکنەلۆجیا ئەم جیابوونەوەیە درووست دەکات،

without it just becoming another layer of mediation.

دەتوانین بەکاری بهێنێن بۆ دووبارە یەکخستنەوەی جیهان

So what does all this mean for us?

بە شکاندنی ئەو وێناگرییەی کە هەیە و چوونە ئەودیویەوە.

Even though technology is creating this isolation,

we could use it to make the world connected again

بە دۆزینەوەی ئەوەی چۆن ئێمە بەو تەکنەلۆجیایانە دەبەسترێینەوە،

دەتوانین بچینە دەرەوە لەم نەریتەی کە لە ڕەفتاری ئامێر دەچێت

by breaking the existing model and going beyond it.

By exploring how we interface with these technologies,

و لەکۆتاییدا زەمینێکی هاوبەش لەنێوان یەکتریدا بدۆزینەوە.

we could step out of our habitual, almost machine-like behavior

تەکنەلۆجیا هەرگیز سەربەخۆ نییە.

چوارچێوەیەک ‌پێشکەش دەکات و ژیانی ڕاستی دادەپۆشت.

and finally find common ground between each other.

بەشێکە لە کێشەکە و بەشێکیشە لە چارەسەرەکە.

Technology is never neutral.

دەتوانین بەکاریهێنین بۆ ئاشکراکردنی خاڵە ناڕونەکان و ڕاهێنان بە تێڕوانینمانکەینەوە

It provides a context and frames reality.

It's part of the problem and part of the solution.

و سەرئەنجام، هەڵیبژێرین چۆن یەکتری دەبینین.

We could use it to uncover our blind spots and retrain our perception

سوپاس.

(چەپڵەڵێدان)

and consequently, choose how we see each other.

Thank you.

(Applause)